Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 514, 4 ʻAukake 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Ma Ke Kauoha

 

Olelo hooko Moraki

          I kulike ai maloko o kekahi pala pala moraki, i hana ia mawaena o Chas B. Wilson a me @ Wilson, kana wahine @ o ka aoao mua a me James F. Morgan. @ o ka aoao elua, ma ka la 16 o Maraki 1888 i kakau kope ia maka buke@ aoao 361. a i hooliloia na Henry Smith, Mea Malama Waiwai. E na mea meraki. Ma kekahi palapala I hanaia i ka la 18 o Apelila 1889 a i kakau kope ia ma ka buke @ aoao 414 a me 415. No laila ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei. E hooko ana oia ia @ kuai no ka hahaki ia o na olelo penei: uku ole ana i ka uku panee a me ke kumu paa.

          A ke hoolahahou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolana ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudaia o Jas. F. Morgan ma Honolulu ma ka Poaono la 16 o Augate 1892 hora 12 o ia la.

          Aia ma kahi o C. W. Ashford loio hope oka mea moraki ma'i na olelo hoakaka no keia mea.

HENRY SMITH

Mea Malama waiwai

          O ka waiwai @ malalo o ua moraki la, eia no ka pahale o na mea moraki aku, e waiho la ma me kihi Hikina o Alanui Piikoi a me Young, Kulaokahua, Honolulu Oahu, i hoakaka pono ia me keia iho. E hoomaka ana ma ke kihi aoao mauka o Alanui Young a me Piikoi a e holo hikina ana ma Alanui Young 219.8kapuai alaila aku e holoakau ana he 150 kapuai olalo aku e holo komohana ana ke Alanui Piikoi he 210.9 kapuai a kahi i hoomaka ai Nona ka iliaina he 831-100 o ka eka.

june11dly tf

 

KA LEO O KA LAHUI

JNO.E.BUSH

Lunahooponopono a me Puuku.

Poaha, Augate 4, 1892

 

KA AHAOLELO

          Ua hooholo aku ka Hale i ka bila Kanawai e hoonoho ana i Lunakanawai Apana no Hilo Akau. He apana hookolokolo hou ae la keia a ina he oiaio ka mea i oleloia ua pomaikai iho la na makaainana i ka pau o ko lakou luhi i ka he lea i ka loihi e hoopii ai a e hoopii ia paha. Ua makau loa nae ke 'Lii Young i ke kokoke aku o ka aha ia ia ke kaana ana o ka pono a me ke kanawai i kona wili a mahiko.

          Ua hooholo ia aku no hoi ka bila kanawai e kauana I na auhau dute maluna o kekahi mau mea kahiko a a@ wale. Ua kupono no keia imi ana o ke Kuhina Waiwai I wahi e loaa hou ai ke dala no ka waihona aupuni, a I lawa ai na lilo o na hana a ma na uku o na luna aupuni.

          Ke lapulapu nei kahi alii o Maui i na hoa Hawaii e kokua e hoolilo ia na dala o ke aupuni no ka oihana koa kiai alii he $53,000. Oiai aole he dala o ke aupuni I keia wa, a me he la e emi mai ana ka loaa aupo keia mua aku, ua kuponoi no e hooemi ia mai ka haawina no na koa, I kulik me ke kulana o na loaa aupuni. He kuhihewa o ke $53,000 oia ka mea e paa mai ai o ke kipi ina he kipi @. Ua oi aku ka mana o ka hana pono mamua o ka hana hewa ana a hilinai ma ka mana koa e paa ai ka mana alii.

          Ke puni nei na hoa Hawaii o ka Hale Ahaolelo i ka olelo ia e kokua ia ana ka bila kahea Aha Elele Kumukanawai, eka aoao pili alii a pili aupuni. Ua maopopo nae he maunu keia e hoemi ia nei I @ hoa, a holo kau ka pacemaker ka aoao haole, alaila, o ka makole ka ua poe la e alakai ia nei me na kaao a me na olelo makani. He oiaio nae mawaena o ka paina hotele anaa me ke koele Palau na hewa ka waha o na hoa, a e hele kohona ana na haawina dala puunui a e uhiia ana na hana ekaeka o na la I hala.

          Ua lohe wale @ he mau opihi ka uku loio o kekahi mau hoa no ka loaa ana o ka pono hookupa Hawaii I kekahi mau keiki o ka aina pua. Hoomanao ae la makou I ka olelo ia o na kanaka Hawaii I ka hupo I ka puni wale a I ka poina wale, he Akua kekahi e ike ana I ka lakou mau hana.

          Ua holo aku na @ Numana. Keoki Wilikoki, Kanoa a me Lunamakaainana Kamika no Kauai I ke ahiahi Poalua nei e hiki hou mai ana I ka Poaono paha o keia pule I ole I ke Kapule o na ala o Roma ke kenetu@ ekolu o ke au Karistiano.

          Aia Akepoka I na kuaaina kahi I hoomaha ai.

          Ua mai ia o Kapahu I keia mau ia aku nei, me Uilama Aiia Ma@.

          Ua ae ia ke Komite Wae no ka imi Opiuma e uku I na lilo a e kauoha I na hoike no ka opiuma I loli ai a kua leepo ma ka lima o ka Hope Makai Nui ma Ewa. A ke kakahiaka poaha @ e pule ka poe pono I pio ka hewa.

          Ua hokum@ mai o Maki I ka Poalua nei, mailuna mai o Ee Alahuki @ o kona la keia e heo aku ai.

Ka Mokupuni o Timor.

          Aia keia mokupuni ma ka paemoku Pilepine, a he lahui ano Pake no kanaka oia moku a ke ole makou e Chichewa ana hoi ka uoho ana malalo o ke aupuni o Hina. I ka wa nae hoi ia he mokupuni a he kanaka. Ano ua lilo iho la keia mokupuni holookoa he lua pele a ua liku kokeole ia na kanaka a ua aneane e pau ka aina I ka a ana a ka pele O keia iho la ka hokum ana o na hana kupanaha o keia mau la I ko ai ka olelo e hoolewa ia no na mokupuni o ke kai.

Kahuli Pake ka Ele me ke Kea

          Ma ke koho ana o ka Hale Ahaolelo I ka Poalua e pili ana I ka auhau @ o na lole mai Kina mai I humuhumu ia ua ike ia he kanakolu ka nuio na hea Pake o ka hale a he umi paha poe Hawaii. Ina e auhau dute ia na lole humuhumuia o na aina e waiwai ke ao ana o na kaikamahine Hawaii I ka humuhuumu aka ina na ka lahui e e humu ala@ e ko ana ke kaena a na haole, hookahi no hana kupono a na wahine Hawaii he “lomilomi” a he palaki mai kamaa.

Ke Kanawai Baneko Hawaii

          E ukuia na loaa I ka Waihona.

          Pauku 9 O na pauku a pau [dala keu aku] e waiho ana ma ka waihona ma ka la hope o kela a me keia hapaha e uku ia aku I ke Kuhina Waiwai a e lilo ia I loaa aupuni no ka waihona aupuni mai ka Baneko o Hawaii mai.

Pauku Hou

          PAUKU 10. O na kanawai a pau e paa nei a e hooholoia aku ana ma keia hope aku no ka mea epili ana I ke dala kolohe ia e pili ana no ia mau kanawai I na momi a pau a me na palapala hooia hoahu dala a pau I ae ia ma keia kanawai.

Ka Mua Pauku 12 1884, hoololiia

          PAUKU 11. O ka ukupaneemaluna o na dala I wahoia mai e imi ia ia mea ma ka la kanakolu kumamakahi o Dekemaba @ o kela a keia kamahi a e huipuia huipuia aku ia a lilo I mahele no ke dala kumupaa.

          PAUKU 12, O na buke o ka “Baneko o Hawaii” e weheia a e lawe mai ka luna @ nui I na noi apau no na dala aia @ @ @ dala hoahuia mai a pau ma ka wa e hooholo ia ai keia kanawai a mahope iho paha.

          PAUKU 13. O na luna e lawelawe ana ma ka oohi ana mai a ma ka uku ana aku paha I na dala hoahu ia ma@ aole lakou e hoike I ka inoa o kekahi mea ho@ dala aole hoi I ka @ o na dala I hoahu ia mai a I unuhuiia aku paha ho wale no I ka Luna Leta Nui a I kekahi luna hoi o ka baneko I hookohu @ ia no ka hana ana I @ hana o keia kanawai.

          PAUKU 14. O na dala a pau I loaa mai I ka Luna Leta Nui ma ke ano dala heahu maloko o ka Baneko o Baneko o Hawaii I oi aku mamua o ekolu tausani ($3,000.00) dala e uku ia aku ia iloko o ka Waihona Aupuni a e wehe ka Luna Buke Heiu ma na buke o ke Keena Waiwai I buke helu I kapaia “@ Hoahu Dala o ka Baneko o Hawaii.” E hoopaa oia ma ka aoao loaa mai I na dala hoahu mai a pau ma kela ano, a e hoopaa hoi ma ka aoao lilo aku I na huina dala a pau unuhiia aku ma na palapalakikoo hooia I hoopukaia e ka Luna Leta Nui no ka uku ana I na huina dala ma ka aoao o ka poe hoahu dala mai.

          PAUKU 15. E hana ka Luna Leta Nui me ka ae pu ana mai o ka Aha Kuhina I na rula kupono a pau me na hooponopono ana kue ole ana I keia kanakawai a mahope iho o ka hoolaha ia ana o na rula a me na hooponopono I hanaia pela e paa no ia maluna o na mea I hoakakaia malaila ma ke ano me he mea la he mau rula a he mau hooponoponoia I lilo I hapa no keia kanawai.

          PAUKU 12 O na lilo a pau I ili mai mamuli o ka hookoia ana o na hana o keia kanawai e ujku ia ia mailoko ae o na haawina dala I hookaawaleia no ka Oihana Leta Nui a o na dala puka maopopo o ka Baneko e uju ia aku ia ma ka hope o kela a me keia hapaha iloko o ka Waihona Dala ma ke ano he loaa Aupuni mai ka Baneko mai o Hawaii.

 

OLELO HOALOHALOHA

          O makou o na luna a me na Hashanah o ka Ekalesia magazine o Kealakekua S. Kona Hawaii ma ka la 28 o July hora 9 me na minute P.M ua oluolu I ke ‘Lii o na Alii a m ka Haku o na Haku iloko o kona mana kupanaha ka lawe ana kau I ke ola makamae o ka makua I aloha nui@ Rev. J. D. Parisa, ka makua nana I hooholo mua I ka hana a ka Haku iwaena o na Ekalesia o na Kona nei iloko o na kamahi he kanana.

          Ua lilo kana mau hana maikai I alakai ai iwaena o keia Ekalesia magazine o Kealakeakua nei a me na Ekalesia e ae I kia hoomanao na makou no ka Manawa pauole. A na ka make I hoopau I kana n@ hana mai @.

          “Pomaikai ka poe, ma ke kemake Iloko o ka Haku.” E na paia laahia o Kahikolu ua pau kou lohe ana I ka leo aloha o ka makua Rev. J. D. Paris.

          Nolaila e hooholoia-O makou o ka ekalesia o Kealakeakua S. Kona Hawaii na luna na Hashanah ma o ko makou m,au komite iloko o ka hoonanao walohia ana @ ka makua I hala aku @ ka aoao mau o ka honua.

          Nolaila, hooholoia. Oiai oukou iloko o ke kaumaha luuluu o ke aloha @akua, ua oluolu ia makou e komo pu aku me oukou oiai o makou kekahi mau keiki a @ @ puna ana I hanai ai I ka waiu ai ai o ka Euanelio a Kristo.

 

Hooholoia

          Ke pule nei makou I ka makua mana loa e hoomama mai I ko oukou mau mau pilihua o ke aloha makua oiai oukou e noho ana I keia mau la iloko o ka luuluu no ko oukou makua I aloho nuiia @ na ha Haku Iesu Kristo e hoomaha mai I ko oukou mano kau,maha.

 

E hooholoia

          E hound kekahi poe I ka Nupepa Kuokoa a I hookahi kope ma ka Nupepa KA OIAIO a me ka Holomua a I hookahi kope @ na keiki a me ka magazine kane make.

S. W. @

S. W. Ki@

S. KEKUMA@ Komite

H. HAILI

Z. P. KALOKUOKAMAILE

 

KAU AHAOLELO O 1892.

LA HANA 54

Poalua Aug. 2

Halawai na hoa e like me ka mau

Na Palapala Hoopii

          Kamika makahi o Makawli o Waimea ke hooliloia I awa kumoku no na aian e, komite kalepa.

          A.S. Waikiki e kukuluia I halekuia ma Kilauea, Kauai, komite Honaunau.

          S.K. Pua I hele po no Kalakaua Hale komite o na hana hou.

          Nana no he mau bila kanawai:

1.E laikini ia ka piliwaiwai komite hookolokolo.

          2. E honoraria ke kanawai laikini o na wahine komite malama Ola.

          3. Aole e ae ia na wahine Hawaii e mare me na kanaka o ka aian e a e hookapuia hoi na lio poniniu melekolamu komite o na hoopii huikau. 4. E hoopau ia keia Papa Ola a I Papa hou komite malama ola.

          Waila aole e hoomahuhuaia ke dute maluna o na waiwai Pake e hookomo ia mai ana pakukau me ka bila 33A.

          Aki. He bila @ e like me kela a Wa.

          Wiliana he noopii e pili ana I ka lako wai o Honolulu nei me ke noi e ohiia I komite wae no ia mea komite wae.

Waipuilani e kukulu ia I kula Hawaii no Kalawao, Molokai komite hoonaaua.

          Kama@oha he mau palapala hoopi@ elua e noi ana I kumukanwai hou komite o na hoololi kumukanawai.

          Iosepa I kukui uwila no ke alanui Pa’I Palapala komite o na hana hou.

Akina 1: E leukemia ka opioma komite opioma helu 1. 2. Aole e ae ia na wahine Hawaii e mare me kekahi o na lahui e komite hookolokolo.

          Hoike a na Komite Kumau.

          Wiliauna ua pau kekahi mau bila I ke paiia.