Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 496, 11 July 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Lynne Minamishin |
| This work is dedicated to: | Minamishin 'Ohana |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
OLELO HOOKO MORAKI.
I kulike ai me ko kahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia@@mawaena o Chas. B. Wilson am e Evaline M. Wilson, kana wahine mare, o ka aoao mua a me James F. Morgan. et al. o ka aoao elua, ma ka la 16 o Maraki, 1888. i kakau kope ia ma ka buke 109, aoao 361. a i hoolilo@a ia Henry Smith Mea Malama Waiwai, e na mea moraki. ma kekahi palapala i hanaia i ka la 18 o Ape rila, 1889. a i kakau kop ia ma ka buke 111, aoao 414 a me 415. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia. mana kuai no ka hahaki ia o na olelo, penei: uku ole ana i ka uku panee a me ke kumu paa.
A ke hoolaha hou ia aku nei aia mahope aku o na pule ekolu mai keia aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan ma Honolulu. ma ka Poaono la 6 o Augate 1892. hora 12 o ia la.
Aia ma kahi o C. W. Ashford, loio no ka hope @ka mea moraki mai, na olelo hoakaka no keia mea.
Hana ia i keia la 8 o Julai, 1892.
HENRY SMITH,
Mea Malama Waiwai.
O ka waiwai i paa malalo o ua moraki, la, oia no ka pahale o na mea moraki aku, e waiho la ma ke kihi Hikina o Alanui Piikoi a me Young, Kulaokahua. Honolulu, Oahu, i hoakaka pono ia me keia iho. E hoomaka ana ma ke kihi aoao mauka o Alanui Young a me Piikoi, a e holo hikina ana me Alanui Young 219.8 kapauai, alaila aku e holoakau ana he, 150 kapuai, olalo aku e holo komohana ana ke Alanui Piikoi he 210.9 kapuai, a malaila aku e holo hema ana ma Alanui Piikoi 150.3 kapuai a kahi i hoomaka ai nona ka iliaina he 831-100 o ka eka.
june 11dly tf
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKAHI. IULAI 11, 1892.
NA PAPA KUHINA HOU.
He nui na Papa Kuhina hou e noonoo ia nei. a no ke akaka pono le o ka pili kupono i manaoia e @oaa ai ka hilinai ia e ka Hale Ahao@elo a e kupo@o ai hoi i ko ka Moiwahine maanao, ua hakalia ka olelo hilinai ole i ka Aha Kuhina. He oiaio aole ka noonoo ana, a me ka wae a hoopilipili ana i kela a me keia inoa apo wale aku, oia iho la ka hana a na alakai a me na hoa o na aoao o ka @oeikohoia e ka lahui, a e ko kakou Moiwahine paha. He mea nui ka wae ana e loaa ai ke kaulike a me ka pono, a e maha ai ka nunenune a me na hooni ia o ko kakou noho ana. Ua hooi ia aku hoi ke kupilikii o ke koho i na Kuhina kupono e holomua ai ka aina a e lokahi ai ka noho ana o ka lahui, mamuli o ka maha@@@@ @ ka Hale akahi, a no ka rula ole o na hoonohonoho ana mai a ka Mana Hooko, I ko Enelani manawa e loohia ai i kekahi ano mahaehae o na aoao o ka lahui. a hiki ole i ka aoao hookahi ke paa i ka hapanui o ka mana o ka Ahaolelo kau kanawai, he elua mea i ike ia, he aha kuhina i wae ia ma ke ano hoohui mai na aoao elua e lawa ai ka mana hapa nui a i hiki hoi ke lokahi ma na hookele aupuni ana, a o ka lua o ka hoopau ia o ka Ahaolelo, a waiho ia e koho hou mai ka lahui holookoa. He rula maikai keia, a he hana hoi e lawe ae ai i ke koikoi o na hana mai ka lima o ka Mana Hooko, ke loaa ke kuia o keia ano, a waiho aku na ke kumu o ka mana aupuni mai e hoakaka, oia hoi ka lahui e kono mai i ka aoao i hilinai ia, alaila na ka Moi hoi e wae aku, ma o ke alakai a mea i hilinai ia e ka aoao hapanui a ka lahui e koho ai. No ka lilo o ka hooponopono ana mawaho o keia rula i ulu mai ai na hulihia o na aupuni i hookele ia ma ka mana o ka hookele @ilikino.
He ni na Aha Kuhina i hoolala ia, a i ike iki mai ai hoi ka lehulehu i na hiona o na hookele o keia mua aku, e hoolaha aku makou i kekahi mau hoonohonoho ana, penei:
Paka Paka
Wilikoki Kamika
Young Akepoka
Nawahi Young
Paka Kamaki Paka
Waila Young Waila
Kamika Kamika Kamika
Nun@ana Peterson Wilikoki a o
Nawahi paha
Paka Paka
Makapolena Bipikane
Peterson Marsden
Berger Kap ahu
He nui aku na papa i hoonohonoho wale ia, e ka p@e kuhikuhi @uuone a me na Kalaiaina o keia au. Ua hoole o Baluwina, Kakina a me kekahi poe e ae. O na moa lohe nui ia nae, oia no ko Paka, na ka Moiwahine, Wilikoki. na Wilwkini, Kamika a me Young, aoao hoomaemae; Wilikoki a me Nawahi, aoaoLahui
Ka poe mawaho o ka Hale: Kikila, Kope Faranke, Makapolena, Maka, Wilikini, Rikekini, a pela aku. He poe koikoi wale no keia.
Na Hoololi Kumukanawai.
Ua puka mai ka hoike a ka hapanui a ke Komite Ahahookolokolo e pili ana i na hoololi Kumukanawai. Ma ka lakou hoike, ua ao mai lakou i ka Ahaolelo e pepehi ia kahi mea nui hookahi ma ka aoao o ka lahui-ka hoololi e pili ana i ke kumu kupono e kuleana ai e koho i na 'lii. O ka hapanui nana keia oia o Numana, Peterson a me Kamika. Ua wahio mai o Akepoka i kana hoike e kue ana i ka kona mau hoa ekolu, a o ka Waita o Lahaina, e kali keia mau hoike a hiki mai kana (mai Lahaina) ami paha i keia Kau Ahaolelo aku, alaila noonooia keia mau hoike e pili ana i na hoololi Kumukanawai. He oiaio ua hoopilikia io ia paha ka hoike a Waita o Lahaina i na Bila Pak Pio a na Pake, a me Bila Opiuma a ka poe Hoopae Opiuma, nolaila, ua loaa ole he wa kupono ia ia e noonoo ai i ka mea nui e pili ana i ko ka lehulehu kulana a pono nui i alai ia i kumu kanawai, ke koho me ke keakea ole ia i na kumu a me na ana waiwai.
Ma na hana wahi a ka Buke oiaio e ike ia ae ko ke kanaka hoopunipuni a me ka ole, a oia mau hana ka makou e hoomaikeike aku la i ike pono mai o Oahu a me Maui i ka hana a na hoa o keia Komite. O Numana a me Peterson he mau moho na na Oiwi o Hawaii a me Hui Kalaiain, ma ka aoao pepephi i keia hoololi. O Kamika, ma ka pepehi. he hoomaemae. O Akepoka e hooholo loa ia he Liberala. O Waita, ma ka aoao hea la, ma ke kali. Oia iho la, e kaana mai ka lahui i keia poe, a me na Hui nana i hooholo moko mai.
Ka Po Lealea iho nei o Hale 'lii.
Ua haawiia kekahi ahaaina hoohanohano i na 'Lii a me na Lunamakaainana ma Hale Alii Iolani, ma ka Poaha, a ua hele aku no hoi ka poe i kamaaina ia wahi a me ka poe akahi no a komo i na kakini @o ka wa mua. He mau h@a e ae no kekahi i poloai ia, aka o ke ano nae o ka ahaaina, no ka Ahaolelo. He wa no keia poe e hoonuu ai ka ikena a lawa ka makapehu alii. e inu a e ai ai a hewa ae ka waha.
Ma ka hoomaopopo aku e hewa io ana no ka waha o kekahi @oe, oiai, ua ike lihi iho makou i ke kahiaka ana ae, ua hoea ae la ka Hale Ahaolelo, a ua ike iho makou o kekahi o na hoa hanohano o ka Hale i hoopii ia iho nei no ka hoomakaukau a no ka hoolala ana e kipi i ka Moiwahine, a e hoopau aku mai ka noho Moi ana, o ua Komite nei, oia kekahi i hoike mai ua loli kona huhu pipi kane, a ua lilo he pepe i lomia, ma ke kakau inoa ana i ua hoike @a a ka hapa @@, e hoolilo ia kekahi puu dala nui no na koa, a me ka @ooia ana aku he $3000 hou aku mamua o ka mea a na Kuhina i waiho mai ai ma ka bila haawina. He hoailona keia ua hewa ka waha o na hoa, a o ka poe huli ino loa nae, oia no ka poe i kuko e lawe i ke ola o ka Moiwahine, a oia poe no hoi ka ka Moiwahine e palani mai la. Huikau ka hookamani o na aoao elua ke kipi a me ka mea i kipi ia, a he palu kuha ka hana a ke alelo i loaa i ka mai pelu a me ka auwae i paluku ia a loaa i ka mai olohewa.
NA ANOAI O KA AHAOLELO
Ke liuliu nei na hoa e kuehu i na noho Kuhina.
He hiolani wale no ka Kamuela, oiai he mau koa kona o wa@@ aku nei, a aole hoi he olelo ana a loko aia ua keiki la i ka poli-o-kihe e lewa malie ana e like me na hala o Naue a me na hala o Naue a me na Niu o Kaunalewa.
Ua lilo kahi koki o rumi o ke Kuhina Kalaiaina, he wahi lolii no ka poe i loaa ke poo i ka nalulu kamapena o ka po Poaha aku nei.
Ua olo ia na hao @ ka bipi kane, a ua pale hoi ka u@o, elike me na ia mamua o ka hoopaaia ana e Damuku ma ka Hotele Wilikini. Ke ano o ka bipi a@iu. he piena la mua a he pau wale ae no a he Pake ka mea nana e alakai me ka uwea i ka ihu I ka ike ia ana o Hon. Wilikoki a me Hon. Bipikane i ka poahaaina iho nei ma Halealii, e kunou ana imua o ka Moiwahine me na minoaka e hoahuwale ana i na kui niho ua hoomanao ae ka mea i ike, i ka milenio ua hiki mai, i ka launa pu o ka hi@a, ka liona a me ka bipikane, ia wa ana i ike aku ai. Na hoailona keia o na la hope. uuku ka hoopono a nui ka hookamani o keia a@.
Ka Aha Kuhina hou wahi a Liona o ka Helehele: Kamuela, kuwaho: Opiopio Nemonemo, kuloko, Wiliahiu. waihona ala, Akepoka, Kuhikuhi-puuone.
NA ANOAI.
Ua lawe mai ka Hon. R. W. Wilikoki he olelo hooholo e hoouna ia he eilima komisina i Wasinetona, e kuka me ke aupuni Amerika e hoolilo aka ia Puuloa no ke kekahi pono e loaa mai ia Hawaii nei.
O ka Lunamakaainana Koahou kai mahaloia i ka hula-kui haole ma ka po Poaha iho nei.
He eiwa a pii aku ka helu o na @oa Ahaolelo o ka Papa Ahia e hookipa ia nei ma ka Hotele, a he huhu loa ke Duke o Waikapu ke kamailio ia ae. Haawina laina mokumahu kuwaho.
O ka ninau ku mau iloko o ka Ahaolelo, oia keia nawai la e uku nei ka ai ana a na moho lahui ma ka Hotele?
Ua ninau aku ka Lunamakaainana o Koolaupoko i ka Luna Hoomalu o ke Komite Aha Hookolokolo e pili ana i na hoololi kumukanawai i ka Poaha. i kekahi la, ae puka mai ana ka hoike.
Ahaolelo ko keia la, hora 10.
NU HOU KULOKO.
Ua hoopa@@a aku ko Jno. Samoa noho luna ana no keia pepa, e hoike mai i ka lohe ma keia Keena; nolaila mai keia manawa aku, no papaia ka uku ana i kekahi dala no keia pepa ma kona lima.
Oia mau no ka wela a ka la, i ahona iki i kahi kilihune ua.
Ua hoopokole ia na lealea o ka @@@@ @@ @@@@ i ka Poaono nei. mamuli o ka iho ana mai o ko luna poo e hoohaunaele. O ka hana a kekahi poe wahine ui o Honuakaha, wahi mai a ko makiou lohe, oia no ka haku ana i na mele haku@pa ia hai. Hil@h@@.
Ke ole na kuia o ka manawa e alai mai ana i ka hooko ia ana aku o ke puhi manawalea maa mau a ka hana Hawaii, he mea maopono e malama ia ana no ia ma ke kahua o ka Ema-Kuea ma keia aluna ahiahi.
Ma kahi o ka hora elua o ka auina la o ka Poaono nei, ua puiwa ae la kekahi lio e kau ia ana e kekahi wahine ili-ula, a kiola ia aku ia oia a waiho ana iluna o ka lepo. Aole he mau palapu i loaa i ka lede ma kela haule ana; aka, ua elekei hou ae la no ia a kau iluna o ka lio "and off you go" wahi a ka haole. Ma ke alanui Beritania keia mau uha i loaa ai.
He paani alualu kai malamaia malalo ae nei o Kapuukolo, ma ke kakahiaka nui o@ehinei, mawaena o kekahi mau ili-ula elua, he kane a me ka wahine. O ke kumu i ala mai ai o keia mau hana, mamuli no ia o ka papale ana iho o ka leleiona o na kiaha maluna o laua pakahi, me he la hoi e i okoa mai ana no ua keiki kane nei-
Eia mai au o ke Kaniuhi
Ka puhiolali o ke kaiula
Nana a e kuipulu aka ko ihu
Pau ou papa niho i ka helelei.
OLELO HOOLAHA.
Ua kapu ka hele ana o na Puaa ma kuu aina ma Honuaula, Maui, i kapa@a
ROSE RANCH.
Ke loaa e hele ana malaila e pepehi ia no.
Ua kanu no hoi ka hele ana o na kanaka ma keia wahi, aia no a loaa mai ka ae ia e Chas. Buchanan (Kale) ke haole malama i kela aina na pili keia i ka poe e kii malu nei i na holoholona a lakou, ka poe wawahi pa, a wawahi i na puka. E hoolohe i keia kauoha, o ili auanei he pilikia mamuli o na Kanawai.
KIMO PELEKANE.
(J. I. DOWSETT)
Honolulu, Iune 2@, 1892.
June 30 1m.