Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 494, 7 July 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuk@.

 

POAHA, IULAI 7, 1892.

 

HALAWAI LIBERALA.

 

  Ma keia Poaha e malamaia ai ka halawai mau a ka H@ Lahui Hawaii Liberala, ma ka Hale Paikau Kahiko.  Nolaila e makaala mai oukou i lohe ai i na hana e hana ia nei, a me na hana o keia mua aku e pili ana i ka pono o ka Lahui.

                        JNO. E. BUSH,

                        Peresidena o ka H@i Liberala.

 

Ke Ikea la ka Puana a ka Moe.

 

  Ua olelo ia he ewalu haneri dala kai uku ia i ke Kau Ahaolelo o 1890, i ka mea nana i lawe mai i ka bila Pak Pio a ina e holo ana a lilo i kanawai, he elima tausani ka uku piha.

 

No ka Minamina ia.

 

  No ka minamina loa o ka Hon. Wm. Waita, i ka Bila Kanawai a Hon. N@mana i kapa ai he laikini ana i na hana e kakoo ai i ka lapuwale a me ka aihue iloko o ka aina, iwaena o ka lahui, ua kamailio ku@nui aku oia mahope o ua kanawai la ana, ka hepe i opeope ia me na aahu silika o Kina, he mau hora 5, a ua ae mai no na olelo a ka loea he hewa ia no ka bila.

 

He Uuku ka Olelo.

 

  Wahi a ka Hon. Nahinu o Molokai, me na olelo i liua i ka nani o ka olelo, he hoopokole, aole au e kue ana i ke a-na ia o ka manawa e kamailio ai na hoa iloko o keia Hale no ka mea he hiki no ke nei ia aku e haawi mai i manawa hou a ke ae ia mai hoi ina ka Hale e ike ana he manao ko ka mea noi, aole he uha wale mai no, me na huaolelo makani wale no.  He mea hoopau manawa wale no kai hana ia ma ka haiolelo a ka Hon. Wm. White, me ke kumu a me ka waiwai ole o ka lehulehu a me ka lahui.

  He mahalo nui ko makou ia Hon. Nahinu ma ke akahele, hoopololei, a ia Hon. Kaluna hoi ma ke koho ana.

 

            HE RULA HOU.

  Ma ka Poakolu nei ua lawe ia mai kekahi olele hooholo e pili ana i kekahi rula hou, i kapaia Rula 95.  O ke ano nui o keia rula, oia no ke kaupalena ana i na hoa o ka Ahaolelo i ike ole i ke kamailio naauao ana, me ke kualehele @e nui wale aku, me he 'la ka Hale Kau Kanawai, he Hale no na Kamalii aole i pau ka aiwaiu ana.  He mau hana hupo keia a ku i ke@ano o na kamalii nanau hou, a ma keia ano, aole i hoohanohano ia o Lahaina i keia Kau.  I ka wa o Lahaina i noho wahaolelo ia ai e ka Hon. L. Aholo, mai mua a ka hope o kona noho ana i Ka Hale, aole kana mau olelo ma kekahi mea i oi aku mamua o umikumamalima minute, aka, he momi a he gula ke ano o na olelo i pa-ehiku ia iloko o ke ahi, a pauka opala, a he oi aku no hoi ka hilinai ia maluna o ka makani kuehu lepo o Lahaina i pa iho nei he elima hora i keia mau la me he puahiohio la.

 

            KA POMAIKAI A ME KA OLE

 

  He loihi na hora a ka Hon. Wm. Waita i haiolelo ai -- he elima hora, a wahi a ka unuhiolelo i hoike ae ai, mahope o na minute mua o ka olelo ana, he hookahi no ano o ka olelo oia elima hora, oia hoi he mahalo i ka Bila Kanawai a e laikiniia ka hana hewa i mea e pomaikai ai ke kanaka a e maluhia ai ka aina.

  He mea kamahao ke ano o ka lolo o ke kanaka a me ka naau oia kanaka, i hiki iaia ke hele imua o kekahi anaina a olelo ae, me ka makona o na helehelena, he hana maikai hoi e laikini ia ka piliwaiwai.  Mai mua mai o ka hoonaauao ia ana o na lahuikanaka i ka rula o ka hoopono a me ka hemolele, me he la, o keia ka Solomona i puana mua mai he mea maikai e hana kanawai ia e ae e pakaukau ia ka hewa i pomaikai ka lahuikanaka.

  Owai ke kanaka i manao e hana mai ana na Pake i na hana hewa ua makemake e hana ia ano hana no ka lealea a no ka manao aloha i ka lahui Hawaii?  He olelo lauwili wale no ia a he kahua i kukuluia iluna o ka lauwili, mamuli o ka pono o na Pake lauwili, i aua@o ia mai e kekahi lauwili nui me ka manao e hoolauwili i ka Hale Kau Kanawai o ke Aupuni.  A o keia iho la ka ka hana a ke kanaka i haawiia mai ka hilinai e ka lahui, o ka hana i na Kanawai e laikini ia ka hewa iwaena o keia lahui i mea e ko hou ia aku ai ka lahui i make kanu ino a me ka make uhane ana.  Aloha no Hawaii, o ke ano alakai iho la ka keia.  Ehia la la i koe a anai mai ka hua o ka hewa ia oe e Hawaii, elike me Kokoma, a ahea hoi ka mamo hoopono a Lota ku mai me ka hopo ole e ao i ka poe hana hewa?

 

KAU AHAOLELO O 1892.

 

LA HANA 30.

            Poano, Iulai 5.

  Halawai ka Hale e like me ka mau.  Mahope o ka pule a ke kahunapule, heluheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia.

Na Palapala Hoopii.

  Waila, na E. C. Hobron mai, e hookomoia i $250 iloko o ka Bila Haawina no ke one i laweia e ke aupuni mailoko mai o kona mau kuleana, haawiia i ke Komite o na Aina Aupuni.

  Kamauoha, na kekahi poe Honolulu nei e noi ana e hoihoiia mai na mai i ano mama iki mai o Molokai no ka Pa Hoomalu ma Kalihi, no ka lapaau ia ana e Kauka Lowela ma, haawiia i ke Komite Malama Ola.

NA OLELO HOOHOLO.

  Kaiuna, he kanawai e pili ana i ka waiwai o ka poe i make ana hoolala mua mai ai, haawiia no ke pa'i ana.

  Kaunamano, e hookomoia iloko o ka Bila Haawina i $2,500 no ke kukulu ana i halekula ma kahi kokoke i na home liilii ma Hamakua Hawaii, haawiia i ke Komite Hoonaauao.

  Koahou, ma waho o na rula, he hoopii mai Hilo mai, e noi ana e hoopau ia ke dute maluna o ka raiki, haawiia i ke Komite Raiki.

  Balauwina, he mau hoopii elua mai Kula mai, Maui e noi ana e hooloihiia aku ka manawa e hookaa ai no home liilii no 3 makahiki.

  Keahou, e lilo ka olelo Hawaii i olelo makua no ka oihana.

  Balauwina, mawaho o na rula i ka hoike @ ke Komite Hookolokolo ne ka Bila Helu 56.  Aponoia.

  Nana no, i ka hoike no ka palapala hoopii Helu 179.  Aponoia.

  Kamika, ka Luna Hoomalu o ke o ke Komite o Molokai, i ka hoike ano nui o ko lakou holo ana no Molokai.  Waihoia ma ka papa ma ke noi o Kamauoha.

Na Hana o ka La.

  Heluhelu 3 ana o a Bila Helu 32.  Ma ke noi a Maka@ ena, ua waiho ia i hana no ka Po@.

  Heluhelu 2 ana o keia mau bila malalo iho nei.

Bila Helu 55.  @ Haawiia i ke ko@ mite Hookolokolo.  @ 50.  O keia bila, oia ka bila e pili ana i ka laikini ana i ka paani pili waiwai "paka pio."  Ua nui ka hoopapa ana o na hoa no keia bila, no ia mea aole i hoomaha ka Hale i ka aina awakea a hiki wale i ka hoopanee ana i ke ahiahi me ka maopopo ole o ka hopena.  No ka holo o ua bila la, ua kanalua nui ia, mamuli o ka nui o ka poe e kue ana.

 

            NU HOU KULOKO.

 

  Ua hoopauia aku ko Jno. Samoa noho luna ana no keia pepa, e hoike mai i ka lohe ma keia Keena; nolaila mai keia manawa aku, ua papaia ka uku ana i kekahi dala no keia pepa ma kona lima.

 

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

  Auopo ke Kinau no kona mau awa o Hawaii me Maui.

 

  Mamuli o ka paa loa o na keiki eleu o ka Hale Lota i ka hana i keia mau la oia ke kumu i hakalia iki ai ko makou hoolaha ana aku i na leta koena o ka mahina i hala, i hookoia ai ko oukou makemake.

  Aohe i pau ka lapaau ia ana o ke kekani o ke alanui Papu, ke lapaau ia nei no.

 

  Na "Bone Dube" ka eo o ka heihei mokuliilii i ka Poakahi nei oia hoi ka inoa o kahi moku Sekotia.

 

  I keia po e malamaia ai ka halawai mahina maa mau a ka Papa o na Luna Nui o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu nei.

 

  Iluna o ka pali mea ole o ke Aiahuki moku i ka Poalua nei ka mokuahine Kinau kahi i apakau ai, no ka lapaau ana i ka piele o kona @.

 

  E haalele mai ana Peresidena o ka Punahou a me kana wahine i keia awa, no Hilo Kaona, Hawaii, ma ka Poalima ae nei, maluna o ke Kinau.

 

  Ua hopuia ka ona o kekahi punana kiko hua i ka Poalua nei e na makai oia o Ahi.  A ma na lono hope loa mai onehinei ua wi'u ole ua Pake la i ka paakai.

 

  O Mr. A. Carothers o ke Kula Kamehameha a me Prot. A. W. Crockett o ke Kula Punahou, kekahi mau ohua i kau aku maluna o ka Malulani i ka Poalua nei no ka huli makani.

 

  I ka noho ana o ke kiure Hawaii e noonao i ka hinia hakaka o Jim Aikake ma i kela la aku nei, ua hoopuka mai lakou i ka olelo hooholo, aole i ku ka hewa i ka poe i hoopii ia.

 

  Ma Kamaki Kuea ke puhi ohe o ka po nei, a ua nui ka lealea o ka poe i hiki kino ae i ka hiu ia ana mai o "Hol@ Waimea i ka iho a ka makani," e na keiki paupauaho ole o ka @ana Hawaii.

 

  He aha hula wawae lelele ko I o lani Hale i keia po@ nolaila ina o oukou kekahi e na iwaiwa o ke kulanakauhale nei e iho pu ana na wawae iloko o na lealea e malama ia ana mai poina ia makou i mau paka-na no oukou.  I hakalia wale no ia oukou.

 

  He aha ohumuhumu ka na pa@ o ka "LEO" ma ka la inehinei, no ka haawi pakahi ana aku i ko lakou mahalo piha i na io waliwali na lakou i ao mai ia lakou i ka Poakahi nei ilalo o Manana i ka hulahula @ea.  Ina aole na kuia e hoopuka koke ia aku ana ma keia mua kok@ iho.

 

  O ka hukihuki-lio ma Makiki i ka Poakahi nei, oia kekahi o na lealea i @kaikai nui ia, k@ hele la a kau i ka @uku na @ue-nene.  He nui na lio i komo iloko o keia lealea, aka nae o ka lio o Kauai me ko Koolau na lio i manao nui ia.  I ka manawa mua, na Koolaua ka ai o ke kahua, aka nae mahope iho, na ke keiki wale no o Kaua-i.

  Ua waih@ia ka noonoo @ i ka hihia apuka o Kale A@ Poalua ae, Iulai la 12.

 

  E makaala ae e na makamaka a me na hoaloha i ka halawai maa mau a ka Hui Liberala, i keia ahiahi, hora 7:30 P.M.

 

  He elua no maua i keia kaka@iaka e like me ka mea maa mau, owan no me kunane Awareda, kohukohu ka hoea ana aku imua o oukou.

 

  O ka hihia e pi'i ana ia Keoni Poe no ka hahaki i ke kanawai koho palota, ma ka noonoo ana o ka Aha Kiekie, ua hookuu wale ia ka mea i hoopii ia.

 

  He pika wai dala ka Mr. J. E. Gomes makana, kela mea hana gula ma ke alanui Papu, i ka Puali Makai o ka Oihana Kinaiahi i kemanawa i hala ae nei.

 

  I keia la i kulalaia ai ke Kumukanawai elau pu e ku nei i keia manawa e ka moi Kalakaua i @kea i ka makahiki 1887, a ua like hoi ia me 5 makahiki i keia la.

 

  Ua hoopaiia kekahi mau kalaiwa kaa e ka Lunakanawai Hoomalu i kela la aku nei no ka holo nui, he 6 pohue pakahi, me ka olelo ao aole pupule hou lite pu kela.

 

  Mea ia mai hoi e ko Hilo poe, ua ike lakou i kekahi wahi mokukuna uuku a lakou i manao ai he wahi moku hoopa@ op@ma e poalo mau ana mawaho o Hakalau me he ilio hae la e poaio ana mawaho o ka hale i ka io pipi.

 

  O kekahi mau wawa olelo e lohe ia nei iloko o keia mau la, e malamaia ana, he hukihuki kaula mawaena o na luina o ka mokukaua Kapalakiko me ko Kamepiona, a o kahi e malamaia ua hana hookelakela ikaika la, maloko o kela lanai hulahula maloko o ka Hotele Hawaii aka eia ka mea pauaka, ua lohe mai makou e pau ana ua hale la i ka ia ilalo.

 

OLELO HOOLAHA.

 

  Ua kapu ka hele ana o na Puaa ma kuu aina ma Honuaula, Maui, i kapaia.

 

ROSE RANCH.

 

Ke loaa e hele ana malaila e pepehi ia no.

  Ua kapu no hoi ka hele ana o na kanaka ma keia wahi, aia no a loaa mai ka ae ia o Chas. Buchanan (Kale) ka haole malama i kela aina ua pili keia i ka poe e kii malu nei i na holoholona a lakou, ka poe wawahi pa, a wawahi i na puka.  E hoolohe i keia kauoha o ili @uanei he pilikia mamuli o na kanawai.

                                    KIMO PELEKANE.

                                                (J. I. Dows@)

            Honolulu, Iune 23, 1892.

            june30 1m.