Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 493, 6 July 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Naomi Ajello |
| This work is dedicated to: | to my Hawaii Hamachi Ohana |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.
------------------------------------------------
KA LEO O KA KAHUI.
--------
JNO. E. BUSH.
-----------"
Lunahooponopono a me Puuku.
----------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------
POAKOLU, IULAI 6, 1892.
-----------------------------------------------------------------------‘
------------------------------------------------------------------------
Ka La 4 o Iulai.
-----------
hookahi haneri a me umikumamaono makahiki o ke ku ana o repubalika o Ua hiki mai a ua hala aku la ka la 4 o Iulai, 1892, ka America Huipuia. He aupuni keia i ulu ae me ka malie, i like ole hoi me ke ku ana o na aupuni eha o na wanana, ma Daniela, aka o keia ke aupuni i wanana ia ma Hoikeana, Mokuna 13. He nui na olelo waiwai i puana ia e imua o ke anaina ma ka Hale Mele Hou i ka la 4, e ke Kuhina J. L. Stevens, o ke aupuni Amerika, a me Rev. R. R. hoes, o ke Aumoku Kaua o Amerika, e hoala ana i ka moolelo o ko laua aina a me ka nani o ke kahua e ku nei o ke Amerika Huipuia, O makou kekahi i piha mahalo.
---------------…------------------
KA BILA KANAWAI LAIKINI PAPA—PIO.
------------
Ua ala mai ka noonoo ana no keia Bila Kanawai ma ka Hale Ahaolelo ma ka Poalua iho la. Ua noi mai ka Hon. P. Numana, e hoopanee loa i ka bila, a ua weheweheia mai he makehewa ka waiho aua o ka noonoo a kekahi wa okoa aku. Ua kokua ia ke noi e hoopanee loa e ka Hon. J. E. Bush. Ua olelo mai oia, he mea hewa a hoohaahaa a hoohaumia keia hana piliwaiwai i ka inoa maikai o ka Lahui a me ke Aupuni Hawaii. M’a ka aoao o ka poe kokua i keia bila, ua ku mai ka Hon. Wm. White a me Hon. J. K. Kaunamano, a wehewehe mai i ko laua manao o keia bila e ae ana e loaa mai ka he gula mailoko mai o ka lepo. He mea oiaio he loaa no ke gula mai ka lepo mai ma kahi mae o ka lepo i ike ia e waiho ana na hunahuna gula, aka, ua ike maopopo ia no na mea a pau aole he gula, oioa hoi aole he mea nani e like me ke gula e loaa ana ma ka hana Paka-Pio. He hana hewa ka piliwaiwai, he hana hewa ka moe kolohe, he hewa ka aihue, a eia ka ninau, ina e hahai ia keia ano e hoao ia mai nei ma keia kanawai e laikini ia na hewa o na ano a pau, oiai aole no i hiki i ka mana o ke aupuni ke hookoia a malu na hana newa, o ka ae ia ana anei o ka hana kewa malalo o ke kanawai he mea ioa e emi mai ai o ua hewa la? Ea, i@ he oiaio keia kulana o ke kalai ana e malu ai ka hewa elike me ka na hoa i kokua a i lawe mai i keia bila kanawai hoopailua, alaila, e pono no e lukini ia ka aihue, ka pepehi kanaka, a pela aku a me na hwa e ae i ike ia ma ke Kanawai o ka hoopono.
------------------------------
Ka Hoike a na Komite 13 o ka Ahaolelo no ka Panalaau o na mai, ma Kalaupapa a me Kalawao.
----------
Ma ke ahiahi o ka Pocono hora 7 ua kau aku na komite he 11 wale no i hiki, a ua haule 2 laia o ke komite, oia o J. N. Kapahu a me Waipuilani, ma ka mokuahi Waialeale, ka Persidena o ka Papa Ola a me na kakau nupepa, ko ka Nupepa Ka Leo, Hawaii Holumua ke Kuokoa a me ko ka Adwertiser, a keia kuakai.
Ma ke kakahiaka nui, o ka la Sabai nei hora 6 a me 45 minute, ua hekau ka moku no ke awa o ka Laupapa, mamua o ke ku ana o ka moku, ua piha mua o uka ina mai, na kokua a pela aku, o ka wa no ia i kani mai ai ka Bana Keleawe, o ua Panalaau ia a hoomanao ae la ka mea kakau i ka Bana-Puhi Ohe o Honolulu.
Lele aku la na Komite i uka, a na ka Luua Nui o ka Panalaau, E. h. Tell, i hookipa aloha aku ina Lala o ke komite, ma kona Home, i ulawehi ina lipo oia mau Owawa. Me keia kuakai a na komite o ka Ahaolelo, i kau pu aku ai o kauka Lowela, kauka Makalena a me na kauka o na Manua Perekane a me Amerika, no ka nana ana i na mai Lepera ma ka Panalaau.
Akoakoa na Komite ma ka Home o ka Luna Nui W. Tell, no ka paina kakahiaka ana i na ono i hoomakaukau ia, ua ai, ua inu, alawa, aohe mea a ke kamahele e hoohalahala ai.
Hoomaha iki, no kekahi mau minute, a wehe ia na hana, a na komite, ma kekahi Lanai haiolelo, i hoomakaukau maiau ia e ka Luna Nui, ua akoakoa mai na mai, a piha pu o waho o ka pa, mamua pono o ka lanai kahi a na komite e noho aku ana.
A mamuli o ka oluolu o ka L. H. o ke komite, o ka Ahaolelo, W. O. Smith, ua haawi aku oia na ka Hon. G. P. kamauoha ka lawelawe ana ina hana o ka la. Oiai na mai e pohai ana mamua pono o ka Lanai Haiolelo.
Ua hoakaka pokole aku ke komite i ke kumu o ko lakou hiki ana aku imua o na mai, ma keia huakai oia hoi e nana pono ia ke ano o ka hono ana o na mai, ke ano o ko lakou malama i ana, a me ke ano o ko lakou ola @.
Ma ka pau ana o ka ke komite koakaka ana imua o ha mai, ua pane ia mai kekahi mau manao ano nui, a ku i ke aloha, e kekahi mau komite ma ka aoaoa o na mai, a i hooholoia i looko o kekahi o ka lakou mau halaawai i akoakoa ai.
Ua Mr. Kalauhalo ma ka aoao o na mai i hoike mai inua o ke komite i kekahi mau kumuhana, penei:
1. E hoihoi ia mai ka ai hanai a na mai e like me ka wa mamua.
2. E kauoha ia ka Papa Ola e hoolako aku i na mai me ka wahie.
3. E ae hou ia ka ohana o na mai e koomo i ka Panalau e ike i ka lakou mau mai i kekahi mau manawa kupono o ka makahiki.
4. E kukulu ia i Haukipila me ka hoolako pono ana ina mea apau e pono ai ka poe nawaliwali loa hiki ole ke malama ia.
5. E hana ia i Luawai ma kahi i kapa ia o Pohakuloa i ole ai e pilikia na mai o Kalaupapa i ka wa e moku ai na paipu ma Waikolu.
Na Imiols, hr kokua. E ae ia na mea kuai a lakou e hoouna i waho e kuai ai me ke keakea ole ia a koe ka Puaa.
W. K. Makakoa. E hoopau ia o Mr. Maea, a e hoihoi ia na hooponopono ana a pau ma ka Panalaau ia William Tell.
Na Kamanu. E hoopau loa ia ka Peresidena o ka Papa Ola, oiai, he au hoemi lilo keia, a he wa pilikia hoi o ke Aupuni.
A pela no kekahi mau mai e ae, ua ku mai no lakou a hoike i ko lakou mau pilikia imua a ona komite a me ka pauaho ole no hoi na komite i noho ai e hoolohe i ka manao o na mai, a hiki i ka pau ana.
Ua hoike aku no na hoa o ke komite ina manao hoolan@ imua o na mai ma kekahi mau kumu a me ka hai pu ana aku na ka Ahaolelo e noonoo, a e hooholo i na mea a pau e pili ana ina kumuhana i waiho ia mai imua o lakou kau ma na lio no Pauahi Home makaikai na komite a ua nui ka mahalo o na komite no ka malama maikai ia o na kaikamahine mai e na Viligine.
A haalele ia laila no ua o Kalaawao, ua like no na manao e like no me ka Halewai ma Kalaupapa, ua hoolohe no na lala a pau o ke komite, ina manao hoakaka o na mai a hiki i ka pau ana, haawi no i mau manao hoolana.
A o ka halawai hope, a huli hoi na komite no Kalaupapa, paina hou ma kahi o ka Luna Nui, hooluanaiki a oiai no na mai e piha ana mawaho o ka pa, ua kona aku ka mea hanohano o Kohala, Hon. G. P. Kaamauoha i na hoa komite kekahi mau kakau nupepa a me kekahi o na kauka i holo pu ai, e hoine hou aku i mau manao hoolana imua o na mai, o ke ano nui, he mai hiki ole ke hoola ia, a wahi hoi a kauka Lowela, ina e ae ia mai oia e hoi mai i ka Panalaau, ua aa oia he hiki iaia ke lapaau i keia mai ahiki i ke ola ana a o keia ka hope loa a na Hon. G. P. Kamauoha i haawa ina manao aloha hope loa imua o na mai.
Ma ka hora 6 a oi iki o ke ahiahi Sabari nei ua kau na komite no ka moku mahope o ka lululima pu ana me na mai a me na hoa aloha apau oiai ka Bana e kani hone mai ana i ka aina, ua huki @ heleuma, oni na hao, hiu na pea, o ka holo keia pau ke ikena i ka Panalaau no Honolulu ka ihu.
Hora 1 ponoi wanaao Poakahi nei, ku ma ke awa o Kou, kau ma na laa pio, hiki ma ka home, me ke ola kino maikai.
A maluna ae o keia mau mea a pau, ko ke Akua lokomaikai, kona kiai ana, maluma ana ina keia huakai hele a hiki i ka hoi ana mai.
Owau no me ka haa.
W. H. Kailima.
Mea kakau nupepa. KA LEO.
------------…---------
KO HILO MAU ANOAI.
------
1. Ma ka la mua o lulai nei, i hoaahuia ai kekahi mau wahine paahao i ka holoku paahao, oia hoi he ahinahina ulaula ma kekahi aoaa mai luna a lalo. O ka mua loa iho la paha keia o na wahine paahao i hanaia ai pela. O Kokai [w] ka inoa o kekahi wahine e aahu nei i ua aahu paahao la ua hoopaiia oia no ka hewa moe kolohe.
2. Ua hoopau ia kekahi mau makai kanaka o Hilo nei, kekahi hoi o na makai lumau, he eha ka nui. A i ko lakou-pau ana, hoopehu ia ae la ka uku o ka makai aole, a o ka makai kanaka hoi i noho loihi ma ka oihana, oia mau no. He ku i ka hoonaaikola ka hana a ka makai nui i na makai kanaka maoli.
3. Ma kekahi la o ka pule i hala, ua hoopuka ae ka makai nui i kekahi mau olelo ppelapela haalele loa imua o ka Aha Hoomal o Hilo nei, oiai ka aha e noho ana e hoolohe no kekahi hihia opiuma, a e hakoko ana me na loio o ka aoao pale S. W. Pa Esq. a me J. H. Baenaba Esq. O kahi nona ia mau hua pelapela loa i olokaa ia ae e ke alelo awahia o ka makai nui, oia no na wahi huna o, kr kane me ka wahine. O keia ka lapuwale o na lapu, ka makai nui a Kaulukou i hoonoho ai.
4. Ma ka halawai makaainana i malamaia ma Hilo nei i ka la 30 o Iune, ua hapaiia kekahi kumuhana ano nui, a ua hooholoia, e kakau inoa maoli na kanaka ma kekahi palapala hoopii pololei imua o ka Moiwahine, no ke noi ana aku, e hoopauia na hoa o ka Papa Ola e ku nei i keia wa, malalo o kekahi mau kumu oiaio a pololei hoi.
5. Ua hoolaha ae nei ka agena o ka papa make o Hilo nei, e kauoha ana, e hele aku i kona keena oihana e o ia ai. Ina na ka papa keia kauoha, he keu no ka pono ole o nei papa, pololei ka olelo ia ana o Iakou maloko o ka Ahaolelo he Papa make.
6. Ua hoomaha ke kula hanai o Hilo nei, ma ka la 20 o ka mahina i hala, mahope iho o ka hoike maa mau lealea ana i ka po o ka la 18 o ia maiama no; aole i hoike maoli keia kula, a hoomaha iho la. Haule ke nani o keia kula hanai i keia manawa.
7. Ma ka la 11 o keia mahina e malamaia ai ka hoike o ke kula Kakolika o Hilo nei, nona ka inoa o Mele Hoku; he kuia pii keia o kona kulana holomua, mamulli o ka hana hooikaika maoli o na kumu i ke a’o ana i na keiki, a ke ike ole ke keiki, ao@ iho no @ @ ana.
8. Ua nee’ ae’ nei ka noho ana o ke Kiaaina Hon. J. T. Bak@ Niolopa ae, aia i Kukuau, kona aina ponoi. O Mioloppa he wahi i maa a i kamaaina i ka ikeia, oia ka Home o na Alii a kakou, ana i keia wa, ua hala aku la, aia i ka lima o na haole, hoomakaulili aina. Aloha ino,
9. Maemae ka pa o ka Luakini o na Pukiki, e lohia mau ia mai nei e kekahi pukiki makule lima maiau, me he home noho ala ke nana aku.
10. Na kekahi hoa kahunapule i hai mi i ka mmmelelo hoehaeha, e pili ana i ka hana a ke kaukauleta o ka P. H. i kekahi kahunapule Hawaii o Hawaii nei. E ole kona mau hoa a ka oihana, palkane ai Ahea no hoi oukou hoonaauao ae i na una a lakou?
Aloha Lahui.
Hilo, Iulai 2, 1892.
-------------…----------
NU HOU KULOKO.
-----------
Ua huli hoi ma ma ka la inehika poe i mahaoi aku nei i Kahului maluna o ka Kalaudine.
--------…----------
Pakele o Sanfransisko mai pipili i kepau a kahi Brick-top i ka wanaao Poakahi nei, o ka puehu e ana o ka hulu o ka manu a ke alii ka mea i laki ai. No S@ ka hewa.
------…--------
Wahi a kekeahi kanaka o Kau ma kana leta ia makou, ua lohe ia kekahi hea e @ ana ma ia a@ana a na ike pu ia no hoi e kekahi poe kakahiaka kona kina. He bea oiaio paha, a i ole aohe paha.
------…-------
Ua hopu ia a Kale Aki loio i ka Poaono nei no ka newa apuka. Wahi a na lohe mai, ua kuai mua oia i kekahi apana aina ma Nahora Hipa, aka nae mahope iho nei ua kuai hou aku la no ooia ia apana aina hookahi me kekahi mea e aku, nolaila ua hoopii ka mea i kuai mua.
---------------------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
----------
Ua kapu ka hele ana o na Puaa ma kuu aina ma Hoouaula, Maui, i kapaia.
ROSE RANCH.
Ke loaa e hele ana malaila e pepehi ia uo.
Ua kapu no hoi ka ehele ana o na kanaka ma keia wahi, aia no a loaa mai ka ae ia e Chas. Buchanan (Kale) ka haole malama i kela aina ua pili keia i ka poe @ kii malu nei i na holoholona a lakou, ka poe wawahi pai, a wawa hi i na puka. E hoolehe i keia kauoha o ili auanei he pilikia mamuli o na kanawai.
KIMO PELEKANE.
(J. I . Dowsett.)
Honolulu, Iune 28, 1892.
june 30 1m.