Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 460, 20 Mei 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

 

NA KOHO I MAKEMAKEIA.

 

            E lawe ia no na koho ana ma ke Keena o ka Lio Kuhina, a hiki i ka hora 12 awakea o ka Poaha, la 19 o Mei, 1892, no ka hoolawa ana i ka Hale Paahao Oahu (Kawa) no eono mahina, e hoo@aka ana mai ka Poakolu, la mua o Iune, 1892, me na lako i hoakaka ia i kulike me na manawa a elike ka nui me ka mea i makemakeia.

            Na ka Ilamuku, a na kekani luna aupuni e ae paha, ana e hoomaopopo ai, e kauoha aku, a ua ku i kona mana e nana a me ka apono ana.

            O ka helu i kakauia ma ka aoao o kekahi mau itamu iloko o ka Papa Helu, oia iho la ka ane huina nui i makemakeia no na eono mahina, aka o na mea a pau i makemakeia e hoolawa ia aku no ia elike me ke kauoha a ka Ilamuku.

            E lawe ia no na koho ana no na mea a pau, a i ole no kekahi mahele paha, o na mea i heluia.

            E waiho mai ka mea e koho ana i na hona kupono no ka hooko pololei ana i na mea a pau ma kona aoao o ka aelike.

            E hoailona moakakaia na koho ana a pau me "Na Koho No Lako. Halepaahao Oahu." a e sila ia hoi a paa.

 

PAPA HELU.

 

Poi, ma ka paona @oi a emi mai i ka 10,000

Bipi Hou, ma ka paona …………

Barena (Medium) ma ka paona no ka mahina, mawaena o ……4,000 a 5,000

Palaoa omoomo Hou ma ka omoomo….

Kamano (ula) ma ka 6 a 7 paona o ka mahina ………….

Ti, ma ka paona no 600 paona ……………….

Kope ma ka paona kope o Kona no 300 paona ……….

Papapa ma ka paona keokeo a i ole he ulaula ………

Uala Tahiti ma ka paona………………..

Akaakai ma ka paona…………………..

Raiki Helu 1 avariga o 6 eke no ka hina …………….

Auka Sopa ulaula ma ka paona……………….

Ko Helu 2 ma ka paona………………

Waiu ma ke quata………………..

Na Papale Laiki liilii ma ke kakini no 3 kakina o ka mahina……………

Ainakini Bolu ma ka i -a……………..

Ie pe'a Helu 1 ma ka ia……………………

Na Huluhulu mo liilii ma ka paa……………..

Na Pakeke Hao no ke kakini 13 a 1@

Na Pakini Piuia no ke kakini paina a me pakahi………………..

Na Bu@un@i na ma ke kakini……

Lemiana ka paona no 1 a 2 paona o ka mahina …….

Puna P@hako ma kapa @@. no 1 a 2 pa @@ a o ka mahina.

Na Ka  @aa nesa a Brogan ma ka 3 kakini pae liilii no ka mahina

Manu Kalep@ni ma ke @@a

Oka Nu Eilani ma ka@ena

@@ Pali Wawae

W. Austin Whiting.

Loio Kuhina

Keena Loio Kuhina Mei, 9, 1892.

may11 7tsd

 

HOLOLI I MANAOIA NO KE KUMUKANAWAI.

-:@:-

 

He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai ia pauku hou i ke Kumukanawai a kapaia Pauku 83.

E noeheloia o ka Moi a me ka Ahaolelo o ka Aupuni Hawaii:

            Pauku 1. Ma keia ke hoololiia ei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai, a panei e heluhelu ia ai ua Paukula.

            "Pan@@ 48. O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia imua o ka Moi.  Ina e  apono oia, e kakauinoa oia, ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia ne na kumu pu o kona hoole ana i ka Aholelo. a na ka Aholelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo a e hapai hou lakou i ka noonnoo ana no ia mea.  Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua-hapakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo,, e hoihoi hou ia aku i ka Mei no ke kakauinoa ana, a ina e hoole hou ia mai ke kakauinoa ana alaila, e lilo no ia i kanawai.  Ma ia mau hana ana a nau, e hoomaopopoia ke koho aua ma ke kahea ana i na ae a me na hoole. a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka Ahaolelo, na inoa o na poe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai.  Ina e noihoi ole ia mae kekani Bila Kanawai o ka Moi iloko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ke waihoia ana aku imua ona, alaila, e lilo no ia i kanawai, me he la he kanawai i kakauinoaia e ia, ke ole nae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo. a ina pela, aole no ia e lilo i kanawai."

 

Pauku 2.  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai.  a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 56.  O ke Alii oka Ahaolelo, he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni no ka makahiki ekolu, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawano ae o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono haneri dala."

            Pauku 3.  Ma keia hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 59.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina na he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana, a ina u hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka papa inou o na poe koho o kona a @ana no ke koho ana i na 'Lii o ka Ahaolelo, alaila na kupono oia i ke koho i na 'Lii a na loaa iaia ke kuleana e koko i na 'Lii o ka Ahaolelo i kela a me ka a koho ana ma nae."

            A e hoololi ia no hoi ka mahele elua o na pauku la, penei heluhelu ia @@i.

            "Aina--He awaiwai ponei kona ma Pela Paeaina i kupono i ka auhaoia i @@ i ole iho @@ waiwai io malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na m@ia a pau, a i ole pela, na loaa maoli laia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono haneri dala ika makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kapono i ke koho."

            Pahuku 1.  Ma keia ke hoololi ia nei ma Pauku 63 oke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 63.  Aole i noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ma ka Ahaolelo. ina aole i kohoia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai."

            Pauku 5.  Ma keia ke noololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawaim a penei e heluhelu ia mai ua pauku la:

            "Pauku 62.  O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paeaina, ina he Hawaii, Amerika. a he Europa paha ma ka hanau ana ina ua hooiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no ua poi nana e koho i na 'Lii, a ua hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no na makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana, a i ike i ka helu helu a me ka kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (ina i hanaauia mahope mai o ka makahiki 1840,) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana i like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai, aliaila, ua loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no no Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana; a ka nae, o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hwaiii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poi e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho halota lakou ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai."

            Pauku 6.  Ma keia ke pakui ia nei i ke Kumukanawai he pauku hou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la, a e kapaia, Puaku 83, a penei ae heluhelu ia ai ua pauku la:

            "Pauku 83.  Ua hiki i ka.  Ahaolele i kela a me keia manawa e hana i ha Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i na kanaka a pau, a  i ole ia, o kekahi papa hookahi a lahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a na hiki no hoi ma ia Kanawai e hookaiki a kaupalena i ka manawa e noho hai maloko o ke Aupni o ia poi limahana oihaka mahiai a me na oihana a hana paha a lakou e lawlawe ai."

            Ke hooia nei au ua hooholoia ka Bila mamua ae ma ka Heluhelu Ekolu ia aua iloko o ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii, ma ka la 10 o Novemaba, M. H. 1890.

CHARLES WILCOX

Kakauolele.

feb 19 tf-d

 

HOOLAHA AHA KIEKE.

AHA HOOKOLOKOLO KIEKE @ KO  Hwaii Paeaina.  Ma ka h@@ponopono waiwai.  Maka hana lka waiwai o James Harris o Honolulu, Oahu.  I make kaneha ole.

            Ma ka helukona a me ka waiho ia ana mai o ka pa@anola nui a Ono lako he makuakane no ka mea i make, e olelo ana ua make kanoha ole o James Harris i oleloia ma Honolulu, i ka la 16 o Ape@@a, 1892, a he waiwai kona i kapono ke hoomaopono ia, a e noi aua e hoopuka ia ka palapala lunahooponpono waiwai ia C. W. Ashford o Honolulu, nolaila.

            Ua kanohaia o ka POALUA, ka la @1 o Mei 1892, hora 10  @ kakahiaka, ma Aliiolani Hale, eia ka wa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, maloko o ke keena hookolokolo o keia.   Aha ma Honolulu, a ma ia wa a ma a wahi e hele mai ai na poe kuleana a e hoike mai ina paha he kumu kekahi o hoole ia ai na noi la.

            Kakauia ma Honolulu.  Mei 11, 1892.

            Na ka Aha:

                        HENRY SMITH, Kakauolelo.

may13 3tsd.

 

K LEO O KA LAHUI

 

JNO. E. BUSH

Lanahooponopono a me Pauku

 

POALIMA, MEI 20, 1892.

 

MAMULI o ka hookohuia ana o Mr. A. N. Kepoikai e ka Moiwahina i Lunakanawai Kaapuni no ka Aha Kaapuni Elua o keia Aupuni, ma kahai o Hon. G. E. Rikikini i make na hoohakahakila ka noho Lunakanawai Hoomalu o Wailuku, Maui. a he wahi kupono loa hei ia i kokahi kanaka piha makaukau ma kekanawai; nolaila me ka manaolana e haha mua ia iloko oka Lahui Hawaii mamua o ke kii ana iwaho, ke waiho hou aku nei makou i ka inoa o ke makou makamaka, Joseph. Mokuohai Poepoe Esq, no ka hoopiha ana ia noho i hoohakahakaia, a oiai aole iloko o ko makou poholina ia mana nolaila ke kauka'i aku nei makou na ka noonoo maikai ana o ka Aha Kuhina e Kaupaona mai.

 

HE HOOKOHU.

 

Ua hookohu aku ka Moiwahine ia Mr. Thomas W. Evereta i Kiaaina no no mokupuni o Maui, Molokai, Lanai a me Kahoolawe.  O keia Mr. Evereta ka Makai Nui o Maui no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei.

 

MAHUKA NO KA LANAKILA.

Ma auina la o ka Poalua iho nei ua mahula aku kekahi paahao puakea ae ha@ nei ma ke alanui Beritania mai ka laina paahao aku. 

Ua hahai ia aku oia e ka luna a hiki i kona loaa ana ma Makiki. Na kekahi kanaka Hawaii i hopu mai i ua haole la a haewi hou mai la malalo o ka malu o kona luna.  O ka uku i loaa aku i ua kanaka la no ka hopu ana i ua haole ala, he mahalo mai ka luna paahao aku.

 

KA HOONOHO-HUA KIPU.

 

Me ka noonoo ia ana o ko Gus Aea hihia imua o ka Aha Hoomalu i ka Poakolu iho nei, ua hoopai ia oia no ka lawelawe i ka pupanapana maluna o Davida Kekulu ma ka po o ka poakahi nei, he 100 dala a me na koine o ka aha, me hookahi hora hoopaahao ma ka hana oolela. ua hoehalahala nae ka loio o ka mea i hoopiiia.

 

HE PAUAHI.

 

Mahope koke iho o ka aui ana o ka waenakonu po o ka po Poakolu nei, aia hoi na hoopuiwa ia ke kulanakauhale ma o ke kani-ke ana o ka hale pauahi, o kalaheo ana hoi i na keiki kinai ahi e haawi ae i ka lakou mau kokua ana i like me ka hiki maluna o ka hale a ke ahi e hoiapu ana ma ke kihi o na alanui Beritania a me Alakea.

            Ua hiki ae na kaawai Helu 1, 2 a me 5. ma kahi oke ahi, a mahope iho o ka aumeume loihi ana, ua ano akakuu mai la kana a ana koa wale no he wahi ahi @@@ ma ka hale maluna.  Ua @@@@ na keiki o ka oihana kinai ahi me ke kinai ana i ua keragona ulaela la a hiki i ka pio ana.  Aoh@ i maopopo ke kumu i a ai ke ahi --ma ka manao wale la, mai ka hale anau mai i hoomaka ai ka a ana o ke ahi.

 

HE LETA KAI HIKI MAI.

 

He leta kai hiki mai io makou nei mau Gus Aea mai, e olelo ana, aole ola i ona i ka la ona i  hope ia ai.  Ua hopu ia eia wahi ana mamuli o kona hoao ana e kipaku i kekahi puaa kahiko, nona na niho ua pii a wili maluna o ka ihu, i mau i ke komohewa e eku i ho lakou wahi.  E hana hu'a mau ana keia puaa ahiu, a i kona loaa ana aku iaia e ha'u ana ka waha o na holona la ma kahi pouli, me he la e amy ana i ke keiki aiwaiu a apialu.  Wahi a keia leta, e kue mai ana keia puaa i ka olelo a ke Akua, he kapu aole e ike ia kahi hilahila o ka makuahine ma o ke kaikamahine e ke kane hookahi.  He mea kupanaha no keia mau hana, aka o ka hana iho la no ia i wanana ia e hiki mai ana i na la hope.  E makaala ka lahui opio a me na ohana i keia puaa kahiko niho ole, koe na niho ole. He mau hana hilahila ole keia, a na mea hana lapuwale oleloia nei.

 

NUHOU O NA AINA E.

 

Amerika.

 

            He nui ka poino o kekahi mau mokuaina o Amerika Huipuia mamuti o ka halana ia ana o ka wai o ka muliwai Misisipi, a ua manao ia ua hiki aku ka nui o ke poh@ ma kalu o ka $10,000,000, me ka helu ole ia o na ola uhane i peine.

            Ma ka la 4 o Aperila, ua hoike ae o R'a Adimarela Hamone o na kai o Kina i ke kulana pakahi o na mokukaua malalo o kona malu penei:  Lancaster a me Alliance ma Honokaopa, Mariona ma Iokahama; Mono@a@y a me Peterela ma Sanahai; Aleta no Kobe a e Palo ma Tueketo.

            E malama ia ana he hakaka ku'@ puupuu mawaena o Jim Corbett me John L. Salivana, ka moho o ke ao nei, iloko o ka mahina o Sepatemala o keia makahiki.  Mawaho ae o ka laua hakaka, he mau hakaka e ae kukahi elua o malamaia ana i na la mamua iho, oia hoi ka la o a me ka la 6.  Ma ka la 5, o Fitaainamona me Hall ke hakaka ana , ama ka la 6 mai, o Joe McAuliffe me Meyer.

Europa.

 

            He nui na hana hoohaunaele wawahi maluhia ma Venezuela, a ua manao ia, ina aole e hiki ko hoomaluia e ulu mai ana he kaua kuloko ma ia wahi ma keia maua koke iho.

            Ua na@ mai nei i ka hopuia o Deeming kela haole okioki wahine.  E kau la ana ka noopai o ka make