Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 422, 31 March 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

MA KE KAUOHA

NA AINA HOME MA KONA HEMA, HAWAII

Ma keia @ ke k@laha ia aku @: --

I.        O keia mau apa@ aina he 7 na Ke@

IV.@

V. A@

VI O ka @

VII. @ kuiu hoi@

IX. E hoop@ me kekahi pa @

X. I @

XI.  A @ hik@

XII. O ka @

      C.N. Spencer Kahina Kalaaina.  Kee@ K@laiaina Feb @ 18@

 

HOOLOLI I MANAOIA NO KE KUMUKANAWAI.

      Kanawai e hoel@ ai i na Pauku 48, 56, 62 a me 63 o ka Kumukanawai, a e pauku mai a pauku hou i ke Ka@kanawai e ka@nia @ku 83  E hooh@ ke@ Ah@ Aug# Hawaii:

      Pauku I.  Ma keia ke hoololiia mei ka Pauku 48 o ke Kumukanu @wa a @ e heluhelu ia ai ua Pauku @

      P@ 48.  O na Bila Kanawai a pau # ooholoia e ka Ahaolelo mamua @ lilo ana i kanawai e wai@o ia @ o ka Mo@ Ina capono oia o kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo ai la i kanaway; aka, ina aole oia i kakauinoa e hoihoi hou @ oia @ na kumu pu o kona ho#l3 ana i ka Ahaolelo a no ka A@lelo @ kakau i @ kumu o kona @ ana male@o o ke lakou @ moolelo, a e hapai hon lakou i ka @o@ ana no ia mea. Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua-hapakolu o na hoa a pau i  kohoia o @ Ah@ele e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana a ma e h@ole hou ia mai ke kakuuinoa @ lilo no ia i kanawai.  @ hoo @ ke ka-@ pao i @ ka@ ole ia @ Bila K#nawai # ka Moi @ la he # koe ka la Sa@ mahope e ka waihoia ana aka hana @ lilo no ia ia @ la #ke kanawai i @ ole @ e hiki @ mai mamuli o ka ina #ela @ ao a e lilo i kauawai.

      Pauku 2.  Ma keia ke hoololi ia new ka Pauku 56 o ke Kumukanawai a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

      Pauku 56.  O ke Alii o ka Aha@ he kane kupa oia no ke Aupa@ hiki aku oia i na makahiki @ wakalua kum@lima ai noho ma @ Aupuni no na makahiki @ waiwai kona iloko o keia Aupuni i ku@ i ka auhau i hiki @u i ka ekolu @ansani dala ma@ o na hihia a pau, a i ole ia @ maka@ki kona aole @ @aneri dala.

      Pauku 3.  Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 a ke #kanawai a penei e heluheul ia ai ua @

      P@ O keia a me keia @ o ko Hawaii @  P@ina @ Hawaii, Amerika, a he Eu@ kona inoa ma ka @apa ino o @ koh@ o kona apana no ke @ i pa @Lii o ka Ainaolelo, @ kup@ oia i ke koho@ na @ ke au@ e Lii @ka @a@olelo i keia @ koha@ ana ina p@

      A@ oi ka mahele @ ai:

      “Aiua – He waiwai @oi kona ma @ola P@ina i kupono i ka au@ waiwai io @ o hoakahi tausani dala ma@ho @ o na hi@ia a pau, a i ole pela @ loaa maoli iaian kekahi loaa makaniki i @ ole malaio o @ haneri dala i ka makahiki @ ponoi iho o kona hookomo ana i ko@ inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho.

      Pauku 4.  Ma keia ke ho@iloi ia nei ka Pauku 63 o ke Ku@kanawai a penei e heluhelu ia ai ua puaku la:

      Pauku 63.  Aole e noho kekahi i A@ a i Lunamak@ainana ma ka Ahaolelo ina aole i kohaoia ma@o a kulike hoi me na hoakake ana a keia Kumukanawi.”

      Pauku 5.  Ma keia ke noololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

      Pauku 62.  O keia a me keia kane kupa o ko Hawaii P@ina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ke hanau ana, ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawei a me na Kanawai e like @ ka mea i hookakaia no na poe @ i ma ‘Lii a ua hookea i kona mau auhau a ua hiki aku @ i @ makahiki he iwakalua a i noho ma keia Aup@ no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana, a i ike i ka heluhelu a me ke kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (ina@ hanauia mahope mai o ka makahiki 1840.) a ina na hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kena apana e like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai, alaila, ua loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Luna# mau Lunamakaain@ paha o ia apana; aka nae, o na olelo no ka makahiki @ ana a me ka ike he@ lima ma ka ole@ Hawaii, Enelani a Europa paha @ole ia e pili @ poe e noho @ ma keia Aupuni @ ka manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e hoopaa @akou i@ ko l@kou inoa a koho balota lakou ma k@homua ana malalo o keia Kumukanawai.”

      Pauku 6.  Ma keia ke pukui ia nei i ke Kumukanawai he pauku heu ma ko ano he hoololi@ ua Kumukanawai la, a o c@apaia Pauku 83m a penei e heluhelu ia ai na pauku la:

      Pauku 83, Ua hiki i ka A@aolelo i ke@a a me keia manawa e hana i na Kanawai ana imanao ai uakupono no ka hooponopono ana a me ka hoo@nalu ana n@ ka hoo@aopopo ana i na ka@ak a pau, a i ole ia, o kekahi papa Looka@i a Iahui paha i lawe ia mai iloko o ke Aupuni no ka hana ana i an hana oihana mahiai a ua hiki no hoi ma i Kanawai # hoohaiki a kaupalena i ka manawa e @ho ai maloko o ke Aupuni o ia@ poe l@ahana oi@ma@ a me n@hana a hana p@ha a lakou e lawe awe@ai “

      Ke hooia nei au ua @ iloia ka ila mamua ae @ ka Pelu@ Ekolu i@ loko o k@ A@ ke Aupuni Hawaii ma ka la @ Novemaha, M.H. 1890

Charles Wilcox, Kakaaolelo Feb 19 @

KA LEO O KA LAHUI
JNO. E. BUSH

Luna@

POAHA MAR@ 1892

      Ina @ mai ana @ A@a Kiekie i ka@ hooholo a ka Lunakanawai @ater o ka Aha Hoomala e p@ ana i ka hihia o @ Pake i komo mai nei iloki n@ ke kuleana @ hoowaiwai ia mai ana ko kakou waihona Aupuai me na okeni he 11 000

 

KA HOO@H A KA LAHUI

      Ma ka la i nehinei i hoopuka mai ai ka L@kanawai Alapaki o ka Aha Kiek@ kana olelo hooholo e pili ana i k@la palapala hoopii a Kapena Rok@a kue i ke Aupuni no ka hoo@ ana i ke koho hou ana i na alii o Oahu nei, ma@li o kekahi mau hemahema i ikeia ma ka hooko ana @ ke Kuhina Kalaiaina i ka makemake e ke kanawai koho bulota a o na olelo hooholo la – e maou @ ia ko@o ana; a ua hoohalahala loa ka aoao hoopii imua o ka Aha Kauli@ no ka pono o ka lehulehu.

 

 

KO WA AOLO@ HOU.

      Pa kaumaha mak@ i na he oiaio na ulonolono o keia mau la, oia honi e umiapuaa ia an@ k@ u@akou mak#mak@ ka ipo #elo ka nupopa Elele a hea kake@ pu hoi o ka makakila ma keia m@ iho, a he nupepa hou ke @ iho ana ma kona makalua, mala@ k@ inoa “Ka Lei Alii” Aole @ k@l@ makou i ike mua @i@ @ hopon@ o ka maka@ he 2 wale no ia i alo iho nei @ hoomanawanui iloko o keia @ la.  Ke lana nei @ ko m@l@ m@ h@ wahoolelo h@ hoopukala @ei ana e paio ana @ ka pono o ka l@ Mr. @p@l@ na m@ haku ole he “K@ Kaua a me M@ Le@le@”

 

Ke Alakai a ke P@ i ka P@l@!

      Ua ike ia ko kakou Moiwahine e hele ana i keia a me keia luaki@ mamuli o ke laakai a me ke noi ana a kona mau ho@ a me kokahi o na makaainana.  He mea maikai ka ikea ana aku o ka Moiwahine e hele ana i ka luakini ina e hele io ana e hoomana i ke Akua, ia Iehova, aka, ina e like me ke ano opa alakai ana o keia ao, alaila uamakehewa a ua oi aku e noho malie no i kauhale e Loonanea ai ma Laka  iole me Lohian, ke kanaka ealenhoi paha i ka  hana @eopau m@lewa.  I keia mau la aku nei, ua @ilo aku ka Moiwahine ma ka Luakini Hoomana Mare Lehulehu, ma Anwaiolimu mamuli o ka po@ai a kekahi kaikamah@ a Bahulona Nui ka wahine e noho ana maluna o na wai he lehulehu nona ia Kahu e noho ana iloko o ka #kini o ke Akua, e olelo ana he Akua ia oia ho@ Ane-Karista a Paulo i ike ai imua @ e hiki mai ana i keia mau la hope nei, me na hana i@

 

Oluo#a ole ku @ ka

      He olelo kahiko keia a @ olelo pili i ka poe hana hewa.  @ ke@ po@ e moe ana i ke @ kela o ka aina a i@ka n@ paepae ia koua p@ ike maka kakou i keia @ la i na boike e hoou@ ka waiho ana a ka mea a # Kiekie Loa o ka #@ina #iwa wale ia ana # kuko # ka @ kuni@ kanaka ke @ N@ ke ana nae@ rula o ka pono, ke ana @ hewa ke puana ae nei @ he pehihihi o ka @ hopena o keia mau hana.

      He @ maopo@ wale mai na manao hoo@ a hoopohopo@ ke kanaka @ ole @ hoonawaliwali au@ ia noonoo man@ o k@p na hina – he oluolu ka m@ ka ha pono ka hana he@ na mea a pau ma he @ nan@ no a he halulu paha no @ pa a ka makam. 

 

Ku Pap# Huluho@

Ua @mina makou i ka @ ana mai ua make ka papai @la i hoikeikeia iho nei @ kekahi mau ia i hala ne nei, ma kekahi e @ na pukaaniani o ka Hale@ Luau o Numana Ma@ e ku nei ma @ kihi komohana ona alanui Papu me M@ no ka @ ke ole makau e kuhihewa h@ hiki i keia ano holoholona he ola no kekahi mau @lakahiki loihi.  O keia papai i make iho ia he wahi loli a@o @ iki wale no kona mai ko na papai ai-niu mai o ka H@ma ke ano papai hoi!  hiki ke ihi i ka niu me ka hikiwa@ @ i oi aku mamua o k@ #moole e loaa ana i ke kanaka.  Ua @ni ka h@ao ana o kona mau haku e hoopakele i kona ola.  Aka n@ ua hiki ele, a me ka nui o ka @ miua@ na ne ka @ wahi mili@ ua @ iwi a @ke# home-pupu @e ka wei @

 

UA @ KE @BALOTA MA KAU

L@kil@ o Ap@ - E @ ia Apana

      Ua pau ka hihia Koko Bilota o Kau, a ua huli hoi mai ma ka Malulani o ka Poaina nei ka Lunakenawai Kiekie a me Henry Smith.  # noonoo ana o ka @h@ e pili @ ua hihia la, ua ha#wi eia i kana # lo hooholo e h@wi ana i ka pono me ka aono o ka # hoopii a o kam ea wale no i koe # ko kakoukakali ana aku i ke kauoha a ke Kuhica Kala@ he @ kohe balota heu ana o ia pena a e ike ana hoi kakou ia mea mam@a ne o ka noho ana mai o ka Ahaolelo iloko o ka mahina o Mei.

 

He Hoohalahala

      He nui ka huliu a me ka hoelialahela o ka Hale Mele Hoa no ka pau loa o na hana hoikeike a me Aha Mole, i knoa kokoolua ka Halepule o Kawaiahao, a nele ia mai na kEna ana i na loaa o ia mau Aha Mele a me Hoikeike @ like me ka mea mae @ a aahi ana @nk ia i ika mua he huleana k#kona hoa aumenme o kela mau la e kaili ai i kane wahi papa@ b@rena mai iaia mai, ina ua # e pau i ka pepe i kala 30 e Iulai 18@

 

HA LAWAI KUIKAWA

      E malama ana ka Hui Liberala Hawaii he Balawai Kuikawa i ke ahiahi o keia Poaha o keia p@e no hora 7 p.m. M@raki 31 no kek hi kumu @ e hiki @ ana ka @ C.W. Akipoka ma la halawai e hoike ai i kona manao no ka ninau e pili an@ i ka Hoo@ Ua no@ mai oia e waiho a kekahi ma@ ou aku a o #olaho aku ana makou ke hiki mai ia manawa.

 

NU HOU KULOKO

      Oiai, ua waiho mai o D. M. Punini Jr., i kona noho la@ela@ ana no keia nupepa @ na ano a pau, nolaila ke kau@haia aku nei na poe a pau he ko@ e hookaa pololei mai ma keia Keena a o na hook@ ana mowaho ae aole @ me makou.  Ma ke Kauoha.  Mar 28, 1892.

He halawai mak@ainana ko keia no Uleu nui ae.

O Kilauea hookahi ka moku i helo aku ma ka la i nehinei

Mai hookaumaha i kou n@ ka moa, ua hala aku ke k@ makani

Ua hookuuia o J.S. Ram@ o ka @pepe Pukiki, i hoopii ia @ nei @ ka lai@

Mai hoohale i ka hele ana no i ka Hale Meme Hou i keia @ o loho pe@ au@nei

Aia ma ke alunui Mei@ine ka hana a na limaha@ o ke Aupuni i keia mau la.

Na ka hui Kamehamo@ @ Honolulu a wehe mea ana ka p@  keia kau ki@papa.

Ke p@ m@ @mai nei @ Rev E. P. Baber e @