Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 397, 25 Pepeluali 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

            Ua hookokuia o Wm. C. A@ i keia la i Notari ma ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ke Aupuni.

            C. N. Spencer.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina. Feb. 16, 19892.

            Feb18 3t@d.

 

OLELO HOOLAHA NO KA HOOMOE ANA I NA DALA MA KA BANAKO HALE LETA.

 

            KE HOIKE ia aku nei ma keia, ua makaukau ke keena o ka Banako Hale Leta Hawaii e kono aku i na poe a pau he kuleana ko lakou i keia keena, e hele mai lakou no ka lawe ana aku i ka ukupanee o ka lakou mau dala o ka A. D. 1891, me ka lawe pu mai hoi i na buke. E oluolu oukou a pau e hele mai i kekahi wa ma ke keena o ka Luna Leta Nui ma Honolulu.

            WALTER HILL.

            Luna Leta Nui.

            Feby. 24, 1892.

            Feb 24 396-d 2ts.

 

NA AINA HOME MA KONA HEMA, HAWAII.

 

Ma keia la, ke hoolaha ia aku nei.—

I           O kela mau apana aina he 16 ma Kukuiopae, S. Kona, Hawaii, ua makaukau no ka hoolilo ana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e noho ai.

II         Ua hiki no ke ike ia na kii o keia mau apana aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu, a i ole ma ke keena o J. S. Kuaimoku, ma Pahoehoe, Kona Homa, Hawaii.

III        Na J W Kuaimoku no e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana ana, ua kuleana oia e uku ia $1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina.

IV        O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai hakahakaia e loaa wale mai ana mai a J. W. Kuaimoku mai.

V         Aole e noonoo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e noho ona aina.

VI        O ka poe wale no i pina na makahiki ke ae ia e nonoi mai.

VII      E haawi ia no iloko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua kuaa ia ka aina mai na auhau aku.

VIII     E kukulu hoi oia i hale noho nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a o hoomaka hoi e noho maloko o ia hale, a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.

IX        E hoopuni hoi oia i ka aina me kekahi pa kupono iloko o ekolu makahiki.

X         E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki mamua o ka ukupanee maluna o ke kekoena i uku ole ia o ke kumukuai ma ka 5 pa-keneta Ua hiki no hoi i ka mea kuai ke hookaa @ a i kekahi hapa paha o ke kumukuai i kela a me keia manawa a i ka mea noho ole e oki ia ka ukupanee.

XI        Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mua, a aole no hoi e hiki ke kuai ia ka aina, aia a pau mua na olelo aelike i ka hooko ia.

XII      O ka haule ana o ka hooko ia ana o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.

            C. N. Spencer.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina.         Feb. 23, 1892.

            Feb 25 4ts

 

HOOLOLI I MANAOIA KE KUMUKANAWAI.

 

He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai, e kapaia Pauku 83.

            E hooholoia o ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii:

            Pauku 1. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            “Pauku 48. O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia imua o ka Moi. Ina e apono ia, e kakauinoa oia, a me ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo ana no ia mea. Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua hapakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana a ina e hoole hou ia mai ke kakauinoa ana, alaila, e lilo no ia i kanawai. Ma ia mau hana ana a pau, e hoomaopopoia ke koho ana ma ke kahea ana i na ae a me na hoole a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka Ahaolelo, na inoa o na poe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai. Ina e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kanawai e ka Moi iloko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ka waihoia ana aku imua ona, alaila, e lilo no ia i kanawai, me he la he kanawai i kakauinoaia e ia, ke ole nae e hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hooku e ia ana o ka Ahaolelo, a ina pela , aole no ia e lilo i kanawai.”

            Pauku 2. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 56. O ke Alii o ka Ahaolelo, he kane kupa oia no ke Aupuni a hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni no na makahiki ekolu, a he waiwai kona iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho @ o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i emi malalo o eono haneri dala.”

            Pauku 3. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai, a penei @ heluhelu ia ai ua pauka la:

            “Pauku 59. O kela a me keia kane k@a o ko Hawaii Paeaina ina he Hawaii, Amerika, a he Europe paha @ ka hanau aina, a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana no ke koho ana i na ‘Lii o ka Ahaolelo, alaila, ua kupono oia i ke koho i na ‘Lii, a ua loaa iaia ke kuleana e koho i na ‘Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana, ina nae:”

            A e hoololi ia no hoi ke mahele elua o ua pauku la, a penei e heluhelu ia ai:

            “Alua—He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kupono i ka auhauia i emi ole iho ka waiwai io malolo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pauk, a i ole pela, ua loaa maoli iaia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono haneri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho.”

            Pauku 4. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 63. Aole e noho kekahi i Alii a i Lunakamaainana ma ka Ahaolelo, ina aole i kohoia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai.”

            Pauku 5. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 62. O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Pawaina, ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana, ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me ka mea i hoakakaia no na poe nana e koho i na ‘Lii, a ua hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana, a i ike i ka heluhelu a @oe ke kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (ina i hanauia mahope mai o ka makahiki 1840,) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana e like me @a mea i i hoakakaia ma ke kanawai, alaila, ua loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana; aka nae, @ na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i k@kalaia ai keia Kumukanawai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mu@ ana malalo o keia Kumukanawai.

            Pauku 6. Ma keia ke pakui ia nei i ke Kumukanawai he pauku hou ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai la a e kapaia, Pauku 83, a penei e @eluhelu ia ai ua pauku la:

            “Pauku 83. U@ hiki i ka Ahaolelo i kela a m@ keia manawa e hana i na Kanawa@ ana i manao ai ua kupono no ka @ooponopono ana a me ka hoomalu @na me ka hoomaopopo ana i na @anaka a pau, a i ole ia, o kekahi @pa hookuhi a lahui paha i lawe @ mai iloko o ke Aupuni no ka han@ ana i na hana oihana mahiai, a u@ hiki no hoi ma ia Kanawai e hoo@ a kaupalena i ka manawa e @ ai maloko o ke Aupuni o ia po@ limahana oihana mahiai a m@ na oihana a hana paha a lakou lawelawe ai.”

            CHARLES @ILCOX,

Kakauolelo.

Peb. 19 @

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

POAHA, FEBERUARI 25, 1892.

 

Make i Alohaia.

Mai na Hono-a-pii-lani mai, ua hiki mai ka lohe, ua make o Kuihelani, ka hope loa o na kaukau alii o ko Kanoa ma ano. He aneane e kanawalu kona mau makahiki. Maluna mai o kekahi waapa i laweia mai ai o ke lono, a me ka Wamanalo mai hiki loa ianei. Ua kau aku ka ohana ma ka moku hai @ u pu me ko Maui ohana.

 

KE KUMU MAI O KA MANA.

Aole i like ko ke Akua ano me ko kakou, a me kana mau hana me kakou. He hemolele oia. He ike oia a oia ke kumu mai o ka ike o keia ano, no ka mea, nana i hana keia honua, a me na mea a pau o keia honua, a ina nana i hana, alaila, e like me ka ike o ke kanaka i kana mea e hana ai, pela no ko kakou Makua Lani.

Ina aia ka mana i ke Akua, a ua hiki kela mana ke hoololi ia i mea e pomaikai ai ka ilihune, ka mea i hoopilikia ia e like me keia lahui, alaila, heaha la ka mea o keia lahui e kunana nei a lawe ole i keia mana a hoohana aku i mea e pau ai ko lakou pilikia? Hookahi no pane,--No ka hewa. Ae, ua piha ke kanaka i ka hewa, mai ka mea e noho ana i ka noho  moi a hiki i ka mea haahaa loa. O keia hewa, ka mea e alai nei mawaena o keia lahui a me ke kumu o ka mana, kahi hoi e loaa ai iaia ka mana, nana e hoonee i na kuahiwi, nana e hoopau i na pilikia a pau o ke kanaka.

            E i mai papa auanei kekahi poe, ma ke kumu hea la e loaa ai keia mana, ka mea nana e hoihoi hou mai i ko kakakou mau pono, ko kakou mau pomaikai, ko kakou mau kuleana i lilo a e apuepue ia nei e pau loa? Ina kakou e hana i ka pono, i na mea a pau i kulike i ko ke Akua makemake, alaila, loaa wale no ia kakou na mea a pau. Ua pili keia i na lahui kanaka a pau. Ua oi loa hoi ia kakou Hawaii, oiai o kakou ka poe i nele ma ke ano o ka noho ana. No keia nele ana, ua hoomaka kakou e hailiili a e hoole i ke Akua a me kana hana, a me kona ano. E olelo ana kakou iaia, he Akua maikai ole, aloha ole, a pela aku. Aka, e ka Hawaii, a me na lahui e ae, he mau noonoo kuhihewa ia, no ka mea, ua waiho mei oia i kona aloha lipolipo, ma kona kanawai hemolele, he Umi, o waiho no a hiki i keia ia me ka loli ole, he a-na e loaa ai ia kakou na pono a me na pomaikai a pau ke huli kakou mai na hana e kue @a i ua kanawai la, a hoolohe i kana mau kauoha.

O ko ke Akua aloha nui ia i ke kanaka Hawaii, ka hoike ana mai i ke a-na e lanakila ai oia ma na ano a pau, e lilo ai oia i keiki nana i hoa noi no na anela o ka lani, a i hoahanau no kana keiki ponoi, ka Haku Iesu.

Heaha hou ae koe e loaa ai ia kakou, ka mana e lanakila ai, e loaa ai ke Koo mai ka Lani mai, o keia wahi ana, “E wiwo ia Iehova, a e malama i kana mau kauoha,” wahi ana i olelo ai o ka K@ Solomona, a “E manaoio ia K@ a e malama i kona kanawai.”

He ololi wale no ke ala, a he pololei nae, a ke hiki wale no ia kakou ke hahai, ina kakoyu e manaoio, oia hoi ina kakou e haawi i ko kakou naau a pau, ko kakou iini, ko kakou noonoo a pau, maluna o ke Akua, ma ka malama ana i kana mau kauoha, i kona makemake, i hoike ia ma na Kauoha he umi, ke a-na o kona hoopono, kona hemolele, ka rula e hiki ai ia kakou ke hoohalike me ia, a e loaa ka hemolele o ka noho ana ma ke Aupuni e hiki mai ana.

E imi mua oukou i ke Aupuni o ka Lani, ma na hana hoopono, a e loaa wale no ia kakou na mea a pau e pono ai ka noho ana, a e hoihoi wale ia mai ai na kuleana i lawe wale ia mai ka lahui Hawaii, no ka mea, aia ka mana o na inoa a pau mai ia Iehova mai, a ina kakou e mihi a e manaoio, e loaa ana no.

 

Ua Make Loa o Kuikani.

AOLE AE O KA PERESIDENA E KAKAU INOA IA.

Ua Hoole ia na Hana Kolohe me ka ae ole o ka Lahui Hawaii.

 

Elike me ka makou i olelo mau ai maloko o keia nupepa ma ka aoao o ka Lahui Hawaii, he ino ke Kumukanawai, no ka hoohamama i ka ipuka e hiki ai i ka Moiwahine ke kuikahi a hoololilo i ka aina mamuli o kona manao iho, a ma o ke ao ia mai e kona Aha Kuhina paha, me ka hoolaha mua ole ia o ka lono a me ka hoomaopopo ole ia hoi imua o na kanaka ponoi o ka aina. Ua lohe mau keia lahui i ko makou ahewa i keia mea, a ma o ke kau ia ana o ke ana koho e haawi ana i ka mana koho i ka mea nona na kekake he $3000, a nona na loaa moraki he $600 o ka makahiki.

Ua hoike mai na Lani i ka oiaio o ka na moho o ka Aoao Lahui Hawaii Liberala, i olelo ai, i ke kolohe o ke Aupuni a me ka poe waiwai, nana i paipai ia lakou, e ao i ka Moiwahine e hana i kekahi kuikahi haawi aina, me ke kamailio ole ia oia mea imua o ka lahui oiwi o ka aina, ka mea nona ke kuleana mua ma ia mea. Ma keia kakou e ike ai, o ke kipi mua o ka aina, oia no ka poe e hookele nei i ke aupuni mai ke ‘lii a ka Papa Kuhina—oiai lakou e hoolilo ana i ke kuleana paa e hiki ai ko ku ka mana aupuni e aku iloko o keia aupuni.

Aka, he okoa ka ke kolohe i manao ai, a he okoa hoi ka ke Akua Mana Loa i hana mai ai. Ma ka hoole ana a ka Peresidena o Amerika, he hooko ana ia i ka wanana a ka Lunamakaainana o Koolaupoko i olelo ai, aole e kakau inoa ana ka Peresidena i keia Kuikahi e haawi ana ia Puuloa, no ka mea e lohe mau ana i ka leo o na Alakai o ka Lahui. Bush, Wilikoki, Nawahi, Makuisa, Ross, Ashford, White, Kanealii e hoole ana ma ka aoao o ka Lahui Hawaii, a i heluhelu mau ia ma na kolamu o Ka Leo o ka Lahui Hawaii.

Ua make ke kuikahi, aole nae ma o ke koho ana a ka Lahui, oiai, ua hoike na koho ana o ka lahui i keia kau i ka hololua o ka lahui, ma na koho ana alii, a ma kek@ mau koho ana lunamakaainana