Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 393, 19 Pepeluali 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kt Olson |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
MA KE KAUOHA.
I keia la, ua hookohuia aku o D. H. Kanilau Esq. i agena hooiaio palapala Kepa no ka apena o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii. Hope no G. P. Kamauoha i waiho mai.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 15, 1891.
feb 3ts
I KULIKE ai me ka Pauku I, Mokuna XXXV o na Kanawai o 1888, a nolaila, i keia la e hoolilo aku ana au i kekahi apana aina Aupuni ma Waianae, Mokupuni o Oahu, i PA AUPUNI, i loaa ai kahi e hoopaa ai i na holoholona helehewaa pau o ia apana, ma o kekahi apana aina Pa Aupuni mua la, a e ike ia na palena penei:
Ma ka akau o ka Halelio o ka Hui o Waianae, ma ka hema hoi o ke Kuleana o Kaialiilii no Manuhiwa, a ma ka hikina o ke alanui aupuni, ma ke komohana o Pahoa, apana 3.
A, I KULIKE ai hoi me ka Pauku 2 o ka Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888.
I keia la, ke hookohu aku nei au ia Mr. H. D. Johnson, i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni o Waianae, Oahu.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 15, 1892.
389-d 3ts.
NA AINA HOME MA PUNA.
HAWAII.
Ma keia la, ke hoolaha ia aku nei:—
I O kela mau apana aina he 16 ma Kaohe, Puna, Hawaii, ua makaukau no ka hoolilo ana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e noho ai.
II Ua hiki no ke ike ia na kii o keia mau apana aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu, a i ole ma ke keena o J. E. Elderts, ma Kapoho, Puna, Hawaii.
III Na J. E. Elderts po e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana ana, ua kuleana oia e uku ia $1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina.
IV O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai-hakaha kaia e loaa wale mai ana mai a J. E. Elderts mai.
V Aole e noonoo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e noho o na aina.
VI O ka poe wale no i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.
VII E haawi ia no iloko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua k@u ia ka aina mai na auhau aku.
VIII E kukulu hoi oia i hale noho nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a e hoomaka hoi e noho maloko o ia hale, a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.
IX E hoopuni hoi oia i ka aina me kekahi paku iloko o ekolu makahiki.
X E uku hoi oia ma ka hapeha makahiki mamua o ka ukupanee, maluna o ke koena i uku ole ia o ke kumukuai, ma ka 5 pa-keneta. Ua hiki no hoi i ka mea kuai ke hookaa pau, a i kekahi hapa paha o ke kumukuai i kela a me keia manawa, a i ka mea noho ole e oki ia ka ukupanee.
XI Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mua, a aole no hoi e hiki ka aina ke kuai ia, a@a a pau mua na olelo aelike i ka hooko ia.
XII O ka haule ana o ka hooko ia ana o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 11, 1892.
feb 15 4ts
Ua hookohuia o Wm. C. Achi i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ke Aupuni.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Feb. 16, 1892.
feb18 3tsd.
Ua hookohuia aku i keia la Jno. L. Kaulukou, i Notari no ka lehulehu, no ka Aha Hookolokolo Ekahi o keia Aupuni.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Feb. 10, 1892
feb11-3ts.
I keia la ua hookohuia aku o Jno. S. Smithies Esq., i Agena haawi palapala ae mare no ka Apana o K@haia Akau. Mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Feb. 1, 1892 3ts-d.
I keia la, ua hookuhuia aku o W. E. K. Maikai Esq., i Agena haawi palapala ae mare no ka apana o Makawao, Mokupuni o Maui.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina: Feb. 1, 1892 3ts d.
HOOLOLI I MANAOIA NO KE KUMUKANAWAI.
He Kanawai e hoololi ai i na Pauku 48, 56, 59, 62 a me 63 o ke Kumukanawai, a e pakui mai i pauku hou i ke Kumukanawai, e kapaia Pauku 83.
E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii:
Pauku 1. Ma keia ke hoololiia nei ka Pauku 48 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:
“Pauku 48. O na Bila Kanawai a pau i hooholoia e ka Ahaolelo mamua o ka lilo ana i kanawai, e waiho ia imua o ka Moi. Ina e apono oia, e kakauinoa oia, a ma ia mea e lilo ai ia i kanawai; aka, ina aole oia i kakauinoa, e hoihoi hou ae oia me na kumu pu o kona hoole ana i ka Ahaolelo, a na ka Ahaolelo e kakau i na kumu o kona hoole ana maloko o ko lakou buke moolelo, a e hapai hou lakou i ka noonoo ana no ia mea. Ina mahope o ia noonoo hou ana a ua hoaponoia ua Bila Kanawai nei e ka elua hapakolu o na hoa a pau i kohoia o ka Ahaolelo, e hoihoi hou ia aku i ka Moi no ke kakauinoa ana, a ina e hoole hou ia mai ke kakauinoa ana, alaila, e lilo no @a i kanawai. Ma ia mau hana ana a pau, e hoomaopopoia ke koho ana ma ke kahea ana i na ae a me na hoole, a e kakau ia ma ka buke moolelo o ka Ahaolelo, na inoa e na poe a pau i koho ma ka ae a me ka hoole i ka Bila Kanawai. Ina e hoihoi ole ia mai kekahi Bila Kanawai e ka Moi iloko o na la he 10 (koe ka la Sabati) mahope o ka waihoia ana aku imua ona, alaila, e lilo no ia i kanawai, me he la he kanawai i kakaui@oaia e ia, ke ole nae @ hiki ole ka hoihoi ana mai mamuli o ka hookuu e ia ana o ka Ahaolelo, a ina pela, aole no ia e lilo i kanawai.”
Pauku 2. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei @ heluhelu ia ai ua pauku la:
“Pauku 56. O ke Alii o ka Ahaolelo, he kane kupa oia no ke Aupuni i hiki aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamalima, a i noho ma ke Aupuni no na @akahiki okolu, a he waiwai k@na iloko o keia Aupuni i kupono i ka auhau i hiki aku i ka ekolu tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole ia, he loaa makahiki kona aole i @mi malalo o eono haneri dala.”
Pauku 3. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 59 o ke Kumukanawai, a penei @ heluhelu ia ai ua pauku la:
“Pauku 59. O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Pa@aina ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana, a ina ua hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua, a ua hookaa oia i kona mau auhau, a ina ua hookomo oia i kona inoa ma ka p@pa inoa o na poe koho o kona apana no ke koho ana i na ’Lii o ka Ahaolelo, alaila, ua kupono oia i ke koho i na ’Lii, a ua loaa iaia ke kuleana e koho i na ’Lii o ka Ahaolelo i kela a me keia koho ana, ina nae:”
A e hoololi ia no hoi ka mahele elua o ua pauku la, a penei e heluhelu ia ai:
“Alua—He waiwai ponoi kona ma keia Paeaina i kupono i ka auhauia i emi ole iho ka waiwai io malalo o hookahi tausani dala mawaho ae o na hihia a pau, a i ole pela, ua loaa maoli, iaia kekahi loaa makahiki i emi ole malalo o eono haneri dala i ka makahiki mamua ponoi iho o kona hookomo ana i kona inoa iloko o na inoa o ka poe kupono i ke koho.”
Pauku 4. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 63 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
“Pauku 63. Aole e noho kekahi i Alii a i Lunamakaainana ma ka Ahaolelo, ina aole i kohoia malalo a kulike hoi me na hoakaka ana a keia Kumukanawai.”
Pauku 5. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 62 o ke Kumukanawai, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
“Pauku 62. O kela a me keia kane kupa o ko Hawaii Paoaina, ina he Hawaii, Amerika, a he Europa paha ma ka hanau ana, ina ua hoohiki oia e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai e like me @ mea i hoakakaia no na po@ @ana e koho i na ’Lii, a ua hookaa i kona mau auhau, a ua hiki aku oia i na makahiki he iwakalua, a i noho ma keia Aupuni no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho @ ke koho ana, a i ike i ka heluhelu a me ke kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha (ina i hanauia mahope mai o ka makahiki 1840,) a ina ua hookomo i kona inoa ma ka papa inoa o na poe koho o kona apana e like me ka mea i hoakakaia ma ke kanawai, alaila, ua loaa iaia ke kuleana e hookomo i hookahi balota no na Lunamakaainana a mau Lunamakaainana paha o ia apana; aka nae, o na olelo no ka makahiki hookahi mamua ponoi iho o ke koho ana a me ka ike heluhelu a kakaulima ma ka olelo Hawaii, Enelani a Europa paha, aole ia e pili i na poe e noho ana ma keia Aupuni i ka manawa i kukalaia ai keia Kumukanawai, ina e hoopaa lakou i ko lakou inoa a koho balota lakou ma ke koho mua ana malalo o keia Kumukanawai.”
Pauku 6. Ma keia ke pakui ia nei i ke Kumukanawai he pauku h@u ma ke ano he hoololi i ua Kumukanawai @a, a e kapaia@ Pauku 83, a penei e heluhelu ia ai ua pauku la:
“Pauku 83. Ua hiki i ka Ahaolelo i kela a me keia manawa e hana i na Kanawai ana i manao ai ua kupono no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana me ka hoomaopopo ana i na kanaka a p@, a i ole ia, e kekahi p@pa hookahi a lahui paha i lawe ia m@ iloko o ke Aupuni no ka hana ana i na hana oihana mahiai, a ua hiki no hoi ma ia Kanawai e hoohaiki a kaupal@na i ka manawa @ noho ai maloko o ke Aupuni o ia poe limahana oihaka mahiai a me na oihana a hana paha a lakou e lawelawe ai.”
CHARLES WILCOX,
Kakauolelo.
feb 19 tf-d
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me P@k@.
POALIMA, FEBERUARI 19, 1892.
Ka Bihopa o O@a.
I nehinei, oiai oia e ai ana i kona aina kakahiaka, hora 8:30, ua loohia iho la oia i ka ma’i lolo. Ua hiki keia ma’i ma kona wahi poho ma ka Pa Misiona o Roma. Ua pomaikai hoi ka hiki ana @aku o Kauka Trousseau ia manawa, iaia i hele aku ai no ko Makua Leonora omaimai. Ua kahea koke aku la ke kauka ia Kauka Makaru, e hele koke mai e kokua iaia. Ua lolo ia hoi kekahi aoao holookoa o ka Bihopa, aka, aole i akaka ka pilikia o keia loohia ana i ka ma’i; o ka nui o na makahiki he 65, ka mea e loaa ai ia kakou o ka hopohopo nona. O ke Akua me ka Makua o Kona kihapai.
He Hana Kolohe
Ke lohe nei makou, eia kekahi mau hoa no na Lunamakaainana i kohoia o ka Lahui Hawaii, ma ko lakou auo he mau moho n@ ka Aoao Lahui Liberala. He hana keia i kupono no ke au limanui a hoopilimeaai o ka wa i hala. O ka hoao ana o kekahi hoa o ka Aoao Lahui Liberala e okomo mai i ka poe o ka Aoao Hoomaemae, Aoao Mekanika, a Aoao Kalaiaina, e lilo i mea na ka Aoao Lahui Liberala e hooikaika ai no na hana aupuni. O kahi oi loa o ke ano e o keia mau hana, oia hoi ka manao ana o keia poe e haalele ka Aoao Lahui Liberala i ka poe o ko lakou aoao ponoi, a e huli aku a e kokua i ka poe i kue mai i ka aoao o ka lahui. Nui ka hilahila ole o keia mau ano hana, a ka poe maka keleawe a puuwai eleele.
He Leta mai Kau mai.
Ma ka pule mua o Feberuari 6, ua hoomaka mai la ka na lima o ke kanawai e hopuhopu i na poe i loaa i ka ma’i hookaawale ohana.
Ma ka Poakahi ae, la 8, ua hopu ia ih@ la kekahi kaikamahine, na Mr. Kalu, e kokoku ana ma ko’u wahi noho ma Kamaea, aka, ua hookaulua iki ia no ka Poalua a@, alaila kaawale aku ke keiki mai @ makua aku, a o ka huina nui o ka poe i loaa keia haawina ehaeha, ua hiki aku i ka 9.
Ua @ nui @a @ @ n@ kona hana maikai, aole @ hoohaiki mai i ka h@ a@ aku o ka oh@na e i@ i ka poe ma’i.
Ma ke kahahiaka Poaha, no lawe ia aku lakou ma Hilo. Ua ukali aku no kekahi poe makua i ka lakou mau keiki a kahi e hoi mai ai. E uwa ana na makua me na keiki, me ka nui o ka ehaeha o ka @, a o ka ohana hoi a me ka lehulehu pu kekahi i komo iloko o keia mau haawina ehaeha.
Auwe ka lahui Hawaii e kanikau nei mai ka hikina a ka la i Kumukahi, a ka welo ana i Lehua@ Pehea la e manao nei na kauka e pakele kekahi kanaka i loaa i keia ma’i malalo o ka lakou hookele ana. He mea maopopo ia kakou ke puana ae, o ka pahu kupapau no o Kalawao, pau ka ike ana i ka ohana a me ka lehulehu.
Me ke aloha nui,
S. L. Kaaoalii.
Kamaoa, Kau, Feb. 15, 1892.
Ka La Hanau o ke Keikialii David Kawananakoa.
O keia ka la hanau o ke Keikialii David Kawananakoa, a o ka piha ana hoi o na makahiki he 25 o kona hanu ana i na ea oluolu o keia ao. E malama ia ana he papaaina luau me na ono he nui no ka hoomanao ana i kona la hanau. A o ka makou e kalokalo ae nei i na Lani, e hooloihi ia ke ola o ke keikialii a kani-koo palalauhala.
NO HOU KULOKO.
Mai manao ino oe me ka hala ole, o auamo oe i na inea he nui.
O ka hana hewa i mihi koke ia, ua like no ia me ka maihehe i paku a ola ae.
Na na ea pono ole i omo ia e ka wela o ka la i puka mai ai ka uwila a me ka hekili, a no na manao ino hoi, oili mai la ka huhu.
Eia ke hoomoe ia nei kekahi laina paipu wai e lawe ai i ka waikahe ma ke Alanui Nuuanu a me Moiwahine.
Ua oi aku ka nui o ke kopaa i hiki mai i Honolulu nei mamua o ka hiki i na moku ke lawe aku no na aina e.
Ua loaa mai na leo m@le hou o ka fonoyarapa, e hoohana ia nei ma Alanui Hotele e kokoke ana i ke Alanui Papu.
Me ka hau mai na mauna mai a me ka ua hoi mai ka lani mai, pela no ka mea manao aloha e puapuai mai ana i ka oluolu.
He hiki ke hoomaopopoia ka emi o na loaa kalepa ma ka nui o na halekuai i poho i keia mau la, a i hoihoi ia maka lima o H. Hakafela ma e hooponopono ia ai.
E ho@la ana ka Moiwahine i ko@a lahui, ma ka haawi ana i kekamau hula kahu hoohiluhilu i kana keiki opio, @ malama ia ana hoi i ka Poakahi.