Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 392, 18 Pepeluali 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

 

I keia la, ua hookohuia aku o D. H. Kaailau Esq. i agena hooiaio palapala Kepa no ka a@ana o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii. Hope no G. P. Kamauoha i waiho mai.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina Feb 15, 1892.

feb 3@

 

I KULIKE ai me ka Pauku I. Mokuna  XXXV [line unreadable] 1888, a @ila, i k@ia la e @lilo aku ana au i k@kahi apana aina Aupuni ma Waianae, Mokupuni o Oahu, i PA AUPUNI, i lona ai kahi e hoopaa ai i na holoholoi a helehewaa pau o ia apana, ma o kekahi apana aina Pa Aupuni mua la, a e ike ia na palena penei:

Ma ka akau o ka Halelio o ka Hui o Waianae, ma ka hema hoi o ke Kuleana o Kaialiilii no Manuhiwa, a ma ka hikina o ke alanui aupuni, ma ke komohana o Pahoa, apana 3.

 

A I KULIKE ai hoi me ka Pauku 2 o ka Mokuna XXXV, o na Kanawai o 1888.

I keia la, ke hookohu aku nei au ia Mr. H. D. Johnson, i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni o Waianae, Oahu.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina. Feb. 15, 1892.

389-d @ts

 

NA AINA HOME MA PUNA

HAWAII

 

Ma keia la, k@ hoo@aha ia aku @ei@ -

I O keia mau apana aina he 10 ma Kaohe, Puna, Hawaii, ua makaukau no ka hoolil@ ana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e noho ai.

II Ua hiki no ke ike ia na kii o keia mau apana aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaaina ma Honolulu, a i ole ma  ke keena o J. E. Elderts, ma Kapoho, Puna, Hawaii.

III Na J. E. Elderts @o e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana a@ ua kuleana oia e uku ia $1.00 mai ka wea e makemake ana i na  apana aina.

IV O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai-hakaha kaia e loaa wale mai ana mai a J. E. Elderts mai.

V Aole e noonoo ia  kekahi nonoi @ai kekahi mea mai e noho ona aina.

VI O ka poe wale no i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.

VII E haawi ia no il@ko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua kuu ia ka aina mai na au@au aku.

VIII E kukulu hoi oia i hale noho nona maiuna o ka aina iloko o hookahi makahiki, a e hoomaka h@i e noho maloko o ia hale, a e hooinau aku i ke koena o umi makahiki.

IX E hoopuni hoi oia i-ka aina me kekahi paku iloko o ekolu makahiki.

X E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki mamua o ka ukupanee, m@ o ke k@ena i uku ole ia o ke kumukuni, ma ka 5 pa-keneta. Ua hiki @ h@i i ka mea kuai ke hookaa @au, a i kekahi hapa pa@a o ke kumukuai i kela a me keia manawa, a i ka mea noho ole @ oki ia ka ukupanee.

XI Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mua, a ao@ no hoi e hiki ka aina ke kuai ia, aia a pau niua na olelo @elike i ka hooko ia.

XII O ka ha@ie ana o ka hooko ia @na o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolil@ wale ia ai o ka aina.

C. N. SPENCER

Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina. Feb. 11, 1892.

feb 15 4ts

 

Ua hookohuia o WM. C. ACHI i keia la i Notari no ka Lehulehu no ka Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi o ke Aupuni.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina. Feb. 16, 1892.

feb 18 3tsd.

 

Ua hookohuia aku i keia la o Jno. L. Kaulukou, i Notari no ka lehulehu no ka Aha Hookolokolo Ekahi o keia Aupuni.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina. Feb. 10, 1892

feb11-3ts.

 

I keia la ua hookonuia aku o Jno. S. Sa@ithies Esq., i Agena haawi palapala @ ma@ @ ka Apana o Kohala Akau, @ Hawaii.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kala.aina.

Keena Kalaiaina. Feb. 1, 1892  3ts-d.

 

I keia la, ua hookohuia aku o W. E. K. Maikai Esq., i Agena haawi palapala @ ma@ no ka apana o Makawao, Mo kup@ni o Maui.

C. N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina. Feb. 1, 1892  3ts d.

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puaka.

 

POAHA, FEBERUARI 18, 1892

 

 

HURA! NA KA HUI RIBERALA KE EO!!

 

KA LUNA ALANUI HOU.

 

Mah@p@ o na aloalo ana iloko o na alai a me na kaee o ka poe e lili ana i ka Aoao Liberala, ua hookomo aku la ka Papa Alanui o Honolulu nei i ka inoa o Wm. H. Kamaki i Luna Alanui no ka Apana no Kona, a ua aponoia mai keia hoonoh@ia ana aku o ke kanaka Hawaii e Kuhina Spencer. He kulana keia i apuepue nui ia e @a haole o ka aoao hoomaemae a me kekahi mau Hawaii o ia auna hookahi, aka, ke hauoli nei makou i ka hoike aku imua o ka lehulehu, ua hooko ia na mea a makou i hoike mua aku ai, oia hoi i Hawaii ke kanaka kupono ma ia wahi; aole nae i Hawaii kumakaia ia kakou, aka, i Hawaii aloha io ia kakou. Ua pomaikai ka aoao lahui i ke kaawal@ ana o ke Kuhina Paka, oiai he ewaewa a he lili mau oia ke kamailio ia ae ka inoa o kekahi Hawaii no kekahi oihana. E aho no ka Moiwahine, he ae no e kokua i na Hawaii, koe wale no o Buki, Wilikoki, a me Nawahi, no ko lakou punahele loa i ka lahui Hawaii. A ma ka hookohu ia ana aku o ia Hawaii ma ke kulana he Luna Alanui no Honolulu nei, oia ka hooko ana o na hoa o ka Papa i ka lakou hoohiki imua o ka lehulehu mamua o ko lakou k@hoia ani mau la@a  no ia papa.

 

KE KUIKAHI.

 

Ua lohe mai makau ua lilo ka huakai imi kuikahi a Kauka Kamika i mea ole. Ua lilo ka Ele@ o ke Aupuni Hawaii i hoouna ia aku nei i Amerika i mea hoowahawaha ia e ia Aupuni, no ka mea, ua akaka aole oia i holo aku ma ka leo o ka lahui Hawaii ponoi, aka, mamuli wale no o ka leo o na haole. Ua akaka i ke@a manawa ia Blaine, ma o ka hoomaikeike ana a ka LEO O KA LAHUI, a me ke kakau ma na leta e hoike ana i ka oiaio o ke kulana o na aoao elua e ku nei iloko o ka aina.

He mea haohao no hoi ka manao ana o ke aupuni Hawaii e ae mai ana ke aupuni o Amerika e kuikahi a e haawi wale mai i ka poe mahiko haole i ka pomaikai me ka nele o n a oiwi po@oi o kaaina.

 

Aia i ka Lihi.

 

Aia ka lima o ka Hui Hoemaemae ko Havemeyer o Nu Ioka, me $50,000,000 e kakoo ana, ma ka lei-ai o ka Ona Miliona o Kamaomao kahi i wili ai, a ua aneane e na-na ke kulana o ko kakou Ona Miliona. Eia ke naka nei ke kuli o kona hoa hui maanei nei, a me he la, he huliamahi ke poho o na mahiko a me na hoa i pili ia lakou maanei nei a ma na wahi e ae. Ko paha auanei ka olelo a Buki i olelo ai no kekahi poe i keia mau la mamua koke iho nei iloko o ka Hale Paikau kahiko.

 

Pau Peapea i ke Ahi e!

 

Ke nana aku nei makou e hiki mai ana ma keia moku leta o keia mua kkke iho, na nuhou e pili ana i ka papapau o kekahi o na mahi ko i ka haulehia, mamuli o ka poino ana o na agena a me na ona. He mea hou keia i kekahi poe, aka, aole keia he mea hou i na haiolelo i hoikeia aku imua o keia lahui. Ua wanana aku makou, ke ake hoilihune nei ka poe waiwai i ka lahui a hookomo mai i na Inia, aka, @e hoi @ou mai ana no keia mau manao maluna o lakou, me ka 'ukupanee pa-haneri. Eia iho a hiki mai ke ala e hoopakii ai i na manaolana o keia poe, a e hoolilo ai i ka haakai i haahaa.

 

KE ANO LOLI WALE O KE AUPUNIMOI O HAWAII.

[HELU 2.]

 

Ia makou e hoi hou ana e kamailio ma keia mea, e huli hou ae kakou a e nana i na loil ana i hiki mai i o kakou nei a e hoomaopopo i ko lakou ano. E hoomaopopo hoi ka poe e hiipoi ana i na moeuhan@ no ka mau aku o ka no@o moi ana ma Hawaii nei, me kekahi o kona mau alii mai kahiko mai maluna o ka noho moi. E nana pono hoi ka lahui me ka noonoo akahele loa, a e ike ana no lakou na lilo he ole ko lakou manaolana, he kumu ole kahi a ko lakou kaunui ana aku e mau ana ka noho moi o Hawaii maii na 'Lii mai o ka po, a mai ka aina ae hoi, a he nele loa maoli no i kahi @ kuku'u iho ai i ka manaolana ma o lakou la mamuli o ka lakou mau hana a me ke ano o ko lakou noho mauna ana i ke kino a me na pomaikai o keia ola ana i ahuai ia e lakou Ua pauab@ia lakou, a o ka mihi waie no ka mea e kanaane mai ai ka hopena e hiki mai ana maluna o na lii e noho moi aku ai ma keia hope, no ka mea, ua hahaki lakou i nu rula a pau o ka noho kino a noho hoomalu ana maluna o ka la@ui.

Aole i loihi ka make ana aku nei o ka Moi Kalakaua, ke kane hope loa o keia ialani alii. Ua make oia i na la ui o ko ke kanaka noho ana. i na makahiki pookela o ka noo@ a me ke ola ana o ke kanaka. Ma ka noho moi a Malaka@a i haalele iho ai, aohe hoi he hooiiina o kooa kino ponoi aku, oia iho la ke ano mai a Ka@keouli a hiki i @ keia la, koe kookahi ka hoea iki ana ae o ka Haku o Hawaii a nalo aku. Eia ma ko lakou noho @ mo-ku nei, ke kaikuahine o ka Moi kane hope loa o Hawaii o kela alii. He aliiwahine kanemake, keiki ole, i hala na la e loaa ai ia mea he keiki. (koe paha ka lokomaikai i loaa ia Sarai.) Ua manao wale ia aone he ikaika pono o kona ola kino, a no ia mea, aole paha e loihi kona ola ana aku. O ke kaikamahine a kona kaikaina. he kama'lii hapa i ka Hawaii a haole hoi, he kino omali, oia iho la kahi lala ho@kahi o keia ohana alii i pili ia lakou ma ke koko i koe.

 

O keia aliiwahine opio, e noho nei ma na aina e, na kukalaia me ke kupono oia ka hooilina moi e like me ke Kumukanawai. He aliiwahine opio a helehelena maikai kona, i awili pu ia me na loina hiehie maa mau i na alii hanau o ka aina, i loaa hoi na hoonaauao ana a me na noho ana kuonoono. Aole i akaka pono i keia manawa, kona mau loina naauao a me kona hoopono, aka, aole e hiki ia kakou ke ike ole aia oia ma kahi e ao ia la e hiki ole ai iaia ke hooulu i na haa@ina o ka naauao i kupono i ke ano o ke alii e noho aku ana ma ke ano moi o ke au holomua noho ana kumukanawai. He mea hiki @le no ke noho hoomanawanui loihi ia kekahi alii e noho moi ana maluna o kekahi lahui, a na hiona e hoike mai nei, e noho aku ana ma keia Paemok@, ke like ole kona ano a me kana mau hana me na loina hou o ke au malamalama a kakou e hoomaopopo nei. Ua kupono wale no i ka mea e noho moi mai ana, me ka holopono o kona noho ana ma Hawaii o keia wa a kakou e noho nei, a e like paha me ka aina ma keia hope aku, e hoopololei i kona noho ana ponoi iho a me kona noho'na poo aupuni, a e hoano e ae hoi mai na ano o ke au kahiko, a e hoomouia nei no ma ke alo alii o Hawaii nei.

Ina no paha o Liliuokalani e hiki aku ana i ka hopena o kona n@ho moi ana iloko o ka maluhia, a e hoonoho pono ia mai ana o Kaiulani, e komo aku ana no ke alii opio ma ka noho moi malalo o na pohihihi he lenulehu. Ua pakui ia mai me ko ke alii opio ano na hemahema wahine ma ia wahi kona opiopio, kona kamaaina @le i na ano o ke ao nei, kona ao piha ole ia ana, ka maikai ole o na loina e a@o ana i kona noho ana i na la opio, a me ke kuluma o na ano hana maa mau i pili no i ke ano o na alii e puka aku ana no paha mahope aku iloko o kona ola ana. He mea maopopo ua poai mua ia no ka wahine, e kona ano he wahine, e na pilikia koikoi, iaia e hoao aku ai e lawelawe i ka hana a ke kane, a iaia e hookele ai i ua hana la ma o kekahi poe kane. Ua hoike mau ka moolelo o ke ao i ke komo mau o ke ano o ka wahine il@ko o ka@a mau lawelawe ana e hookahuli ai i kana hai, e pili ana no ka lehulehu a me ka hana aupuni. Ua hoike mai n@ hoi me ka oiaio loa i @a p@pilikia o na hana e ulu mai ana ma ia ano o ka wahine, a i ka nui o na haulehia i ikea mamuli o ka hana hoopunahele a na alii ma kona a@o wa@ n@, me ke kapae hoi i ka pon@ o ka lehulehu, na hana e uhi pu ana i ka haku a me ka punaheie iloko o ka poino hookahi.

A@[author illegible]

 

ULUMAHIK@ NUI IA.

 

HE HAUOLI E OLA AI.

 

Hon. J. E. Bush Esq.

Aloha nui oe:-

 

Ua kauohaia mai au e ka hauoli o ka iehulehu no ko lakou lohe ana ua puka oe he Lunamakaainana @ na Koolau, Oahu, Wilikoki no Waialua a me Akipoka no Honolulu, a ua manaoia e ahi ana na ha@a o ke kau ahaolelo e hiki mai ana. Nolala au i kauohaia mai ai e kauoh@ aku ia oe e hooui a mai i 30 nupepa, a ina e loaa mai ana, e lawelawe koke ia ke dala me ka eleu l@, a e hoouna ia aku me ka hikiwawe nui. Mai kanalua no ko'u malihini ia oe, he luna au no ka nupepa Kuokoa, he 36 inoa ke hui nu ia me a'u, a ua hoomakaukau au he 38 dala, a e hoouna hou aku ana au he 10 dala i keia moku ae. O ka @apa nui o keia poe lawe pepa, o lakou no kekahi e kauoha nei ia'u e kauoha aku ia oe a me ka poe @ ae no kekahi mawaho.

E hoouna mai mai ka helu 1, 2, 3, 4 a pela aku, ne ka mea, e puka mai ana ka helu 6 a me 7 o ka nupepa Kuokoa i keia pule. He kamaaina wau mai Kainaliu a Honalo me na Keauhou elua, Kahaluu, kuu aina hanau Kapalaalaea a me Laaloa, mawaena o keia mau aina ka poe makemake i ka Nupepa KA OIAIO. Owau no me k@ @lo.

S. B. KAOMEA.

 

NU HOU KULOKO.

 

Huro! O Uilama Kamaki ka Luna Alanui.

 

Aohe mahuahua o na eke leta a ka moku John Smith i lawe aku no Kaleponi i ka Poalua nei.

 

Ua lohe ia mai, aole ka e hookohu ia ana ka Luna Alanui a hiki i ka la ekahi o Aperila. E waiho ia aku no a noho ka Ahaolelo.

 

O Iwalani, Kilauea Hou a me Mokolii na mokuahi holo pili aina i puehu aku ma ka la i@ehinei no ko lakou mau awa like ole.

 

Ma ka Poakahi i hala, he @apalua kakini ka nui o na m@ku okohola i ike ia mawaho ae o ke Kaikuono o Kealakekua, Kona, Hawaii.

 

He eono hale pili waiwai @ na Pake e lohea ia mai nei, @ia iloko o ke @aon@ nei Au@ea la ka hoi ka p@hoomalu i ka hana kakihaki ka@ wai. Popopo na hana.

 

Ua lele pauki ia mai ke Alahukimoku mii i ka Poalua iho nei ka mokuahi Peie me kona mau pono aahu hou, a ua manao ia e @i aku ana kona pakika a me ka p@heehee pakelokelo i ka ohuku aie @a keia mua iho, i ko na wa e ae i hala ae nei.

 

Ua lawe ia aku kekahi mau kaikauiahiae imua o ka Aha Ho@malu i ka Poakahi nei, no ka hakaka. O Ane Hila me Kealoha o ka inoa mua aia ia i ke au o ka hewahewa e hele nei, a o ka i@oa hope a@ no ia malalo o ka makua, ua he@ mai nae ka hipa auwana a hana ino iho la i ka mea hewa oie m@ o kona pepe@l hoomaiaoino ana ma kona mau maka. O ka mea ano e nae, o ka nana ole ia o ka pono o ka mee i hoeha ia.