Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 389, 15 February 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Carol Irei |
| This work is dedicated to: | Jesus Christ |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
I keia la ua hookohuia aku o D. H. Kaailau Esq. i agena hoolalo palapala Kepa no ka apana o Kenala Akau, mokupuni o Hawaii. Hope no G. P. Kumauona i waiho mai.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb. 15, 1892 feb 3ts
I KULIKE ai meka Pauku I. Mokua a XXXX X ua Kanuwai e 1888 a no laila. i keia la e hoolilo aku a na au i kekahi apana aina Aupuni ma Waianae. Mokupuni o Oahu, i PA PAUPUNI. i loaa ai kahi e hoopai ai i na holoholona helehewaa pau o ia apa oa ma o kekahi apana aina Pa Au puni mua la, a e ike ia na palena pe nei:
Ma ka akau o ka Helelio o ka Hai o Waianae, ma ka hema hoi o ke Ku’leana o Kaialiilii no Manuhiwa, @ nia ka hikina o ke alanui aupuni, ma ke komonana o Pahoa apana 3.
A, I KULIKE ai hoi me ka Puaku 2 o ka Mokuna XXXV. o na Kanawai o 1888.
I keia la, ke hookuhu aku nei au ia Mr. H. D. Johnson, i Luna Pa Aupuai no ka Pa Aupuni o Waianae Oahu.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Feb. 15, 1892. 389-d 3ts
NA AINA HOME MA PUNA HAWAII
Ma keia la, ke hoolaha ia aku nei:
I O kela mau apana aina he 16 ma Kaohe, Puna, Hawaii. ua makaukau no ka hoolilo ana aku i ka poe makemake mai ana e loaa ia lakou na aina home e poho ai.
II Ua hiki no ke ike ia na kii o heia mau apana aina ma ke Keena Aina o ke Keena Kalaiaina ma Honolulu, a i ole ma ke keena o J. E. Elderts, ma Kapoho, Puna, Hawaii.
III Na J. E. Elders no e kuhikuhi aku i na apana aina i kela a me keia mea e makemake mai ana e ike, a no ia hana ai @ ua kuleana oia e uku ia $1.00 mai ka mea e makemake ana i na apana aina.
IV O na kanaka a pau e makemake ana i na apana aina, e ui mai no lakou i ke Kuhina Kalaiaina, ma kekahi palapala i pai-hakaha kaia e loaa waie mai ana mai a J. E. Elders mai.
V Aole e noonoo ia kekahi nonoi mai kekahi mea mai e noho ona aina.
VI O ka poe wale no i piha na makahiki ke ae ia e nonoi mai.
VII E haawi ia no iloko o umi makahiki e uku ia ai ka aina, a iloko o ia manawa, ua kuu ia ka aina mai na auhau aku.
VII E kukulu hoi oia i hale noho nona maluna o ka aina iloko o hookahi makahiki. a e hoomaka hoi e noho maloko o ia hale a e hoomau aku i ke koena o umi makahiki.
IX E hoopuni hoi oia i ka aina me kekahi paku iloko o ekulu makahiki.
X E uku hoi oia ma ka hapaha makahiki mamua o ka ukupanee maluna o ke koena i uku ole ia o ke kumukuni, ma ka 5 pa-keneta. Ua hiki no hoi i ka mea kuai ke hookaa pau a i kekahi hapa paha o ke kumukuai i kela a me keia manawa, a i ke mea noho ole e oki ia @ ukupanee.
XI Aole e hiki e hoolilo ia aku ka aelike mua, a aole no hoi e hiki ka aina ke kuai ia, aia a pau mua na olelo ‘aelike i ka hooko ia.
XII O ka haule ana o ka hooko ia ana o na kumu i aelike ia, he mea no ia e hoolilo wale ia ai o ka aina.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb 11, 1892 feb 15 4ts
Ua hookohuia aku i keia la o Jno. L. Kaulukou, i Notai no ka lehulehu no ka Aha Hookolokolo Ekahi o keia Aupuni.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb. 10, 1892 feb11-3ts.
I keia la ua hookohuia aku o Jno. S. Smithies Esq., i Agena haawi palapala ae ma@ po ku Apana o Ko@aia Akau, @@kupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb. 1, 1892 3ts-d
I keia la, ua hookohuia aku o W. E. K. Maikai Esq., i Agena haawi paiapala ae ma@e po ka apana o Makawao, Mo kupuni o Maui.
C. N. SPENCER Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Feb. 1, 1892 3ts-d
KA LEO O KA LAHUI
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Pu@ku
POAKAHI, FEBERUARI 15, 1892
HALAWAI OHOHEE
A K A
AOAO LIBERALA!
HE 2,000 A OI KA NUI!!
Ma ka po o ka Poaha la 11, na weheia ka halawai a ka Aoao Lahui Liberala Hawaii, maka hale paikau kahiko. Ua piha ka rumi a ua piha o waho o ke alapii, a no ka wela ua noho kekahi @@ mawaho mai.
Nui na olelo hoolana i hoike ia mai e na moho o ka Aoao Liberala. Ua weheia ka halawai e ka Peresidena, Jno. E. Bush, a ua ukali ia e Kapena Roke, L. W. P. Kanealii, Jas. Mattoon, Wm. White, S. K. Aki, S. K. Pua, Bipikane, C. B. Maile, R. W. Wilcox a me Jno. E. Bush.
O ke ano nui o na olelo, he hoomaikai aku i ka lahui, a he mau olelo paipai e hoomauia ka lokai@, e kupaa, a e hooni na kanaka i ke kumupana i Kumukanawai hou, no ka mea, aole e nele ka loaa o ia mea, oiai ua ike na mea a pau he kanawai keia na na powa i hana, a ho mea maopopo aole e mau ana.
@ MANAO HOOHUI
Ua lohe mai makou ke manao nei na hoa o ka Hui Oiwi e hoohui mai me ke Ahahui Lahui Hawaii Liberala, a oia no hoi ko ka Hui Kalaiaina makemake. He mea hou keia, a he ano e no hoi i ka lohe aku, no ka mea, ua hana keia ma@ hui i ke kue i ka Aoao Lahui Liberala, a ua koole ko lakou anoai pilikino ua o ka lahui Hawaii. nolaila, ke huli mai nei e uana mai i ka Ahahui oiaio maoli o ka lahui. Ua ane like keia we ke keiki ahuai i hele e chauha a nele, hulu hui mai e mihi @ ka hulu makua. a nonoi mai e ho@o haua mai me na pa@hana o kona makua He manao maikai no kela no ka mea. o ka lokahi ola ko kumu e ola ai kakou. a e pakele ai mai na hana a na enemi. No makou ih@, he mea maikai no ka hui ana i hookahi. ke hanaia me ka manaoio maoli – oia koe. Ma na hana e ke ia ai ka manaole maoli.
Auwe! Pilikia Maoli ka hoi!!
He olelo keia na kekahi wahine Hawaii, i ka lohe ana i ka haole o ka Mahimahi –o- Puaena apiki maoli kanaka. A o ka kekahi wahine Hawaii hoi, “auwe nani maoli ka hoi ka lanakila una o ka mam@ o Hawaii Ponoi!” Auwe! Auwe!! Auwe ae e!!!
He Manao Naauao
Ua hoike mai o W. H. Kamaki, ma kana haiolelo, ma ka lahui e lokahi ole e hana i kekahi hana, he mea hiki ole ke hana ia e ka lahui. Wahi ana, ina kakou e lulu i kela a me keia pule he hopaha, na like ia me umikumamalua dala o ka makahiki, a ina he kanaka ta@@ani ka nai o ka poe houluulu, ua like ia me eha haneri a me kanawalu tau@ani dala a ina hoi e hui ia me ka ukupanee, ua like me hookahi hapa miliona. He umi makahiki ua like @e elu@ milions a oi aku, a o keia no ke dala pau loa na aina o ka lahui i ka hoi hou i n a Hawaii. Nolaila, eia ka wa o ka poe naauao a noonoo maikai e akoakoa ai a hoohui ia lakou iho malalo o keia ano. Aole e oi aku kekahi mahele mamua o kekahi mahela. Ua makaukau ka Lunahooponopono o ka LEO O KA LAUHUI no keia mea. Ina keia hana i ku i keia wa, ke puana ae nei makou, aole e lilo o Kaalaea i ka pake, a aole no hoi e lilo na aina e ae.
Ua Halai ka Makani a na Malie
I keia mau la ua pau ke kulu ana o na paka-ua, o ka pa lauwili a@@ o ka makani ua p@hu, a o ke kapikipikio o na ale ahiu o ka moana ua halai a malie ko ka@ nei ka leo o ka manu Elepaio. “Ono ka ia! Ono ka ia!!” A ke hoi mai nei ke kolea kau ahua o Kahiki e hoopunana maluna o na makalae o Hawaii aina me he poe la, he mau ku@ a kamaaina lakou no ka aina hanau, a ua lokahi ka noho ana o na mea a pau, “Aohe Pueo lele o ke kula.”
Oia hoi, ua hala aku la na la koho balota a o ka poe i puka a lanakila eia lakou ke noho @eopue mai nei me ke kaulona ana o ko lakou mau maka no ka noho mai o ka Ahaolelo i ka malama o Mei ae nei, no ka hana ana i ka pono o ka lahui, ka aina a me ka nohoalii. A o ka poe hoi i haule, ua hakanu kekahi poe o lakou a akeukeu ole, a oia ka poe i a@o no ka pono o ko lakou mau pakeke iho. A o ka poe i haule no ka pomaikai o ha lahui aia no ko lakou mau inoa ke moe lolii la iloko o ka puuwai o ka lahui me he ipo lei manu la iloko o ka lehelehe o ka poe haku himeni, ai@ no he wa e hoea mai ana e la@akila no lakou ke hiki mai ka wa kupono.
Waiwai Ole ke Kaena
Olelo aku la ka luaui makuakane o Peapea i kana keiki i kaulana i ka ikaika i kona kaena, “Aole ka au e ai-i kou ikaika.” Pano, mai ke keiki, “No ke aha hoi!” “No kuu h@ne ana aku la i ko kaena ia oe iho!” Pela makou e olelo aku nei i ka nupepa P. C. Avataisa, (nupepa hoomaemae) oiai eia oia ke kaena nei aia ka ka ha@anui o ka Hale Ahaolelo ma ko lakou lima, a ke hoon@aikola e mai nei i ka Aoao Lahui Hawaii Liberala. a me na aoao kalaiaina @ ae o keia kau.
Ma keia kakou e ike ihu ai i ka like o ka manao o ka pee hoomaemae me ka lepo uli o ka aiaala hee, ke hoopaku mai. Aka, ke hoomaopopo nei makou, he leo kamau wale no keia o ka Aoao Hoomaemae. Ke kuhihewa la keia poe, no ka haule ana o na ‘Lii o ka Aoao Lahui Liberala, mamuli o ke kapakahi o ke Kumukanawai. oia iho la ka mea e lanakila ai lakou. He manao huhewa, no ka mea, oia ka hoike maopopo i ka pololei o ka ka poe kalaiaina Hawaii, e kalai nei, he ino keia kumukanawai, a aole e pio ko koi ana a ka lahui Hawaii, a hiki i ka hana hou ia ana, a waiho ia aku na ka lahui e apono.
KALUNA HOOPONOPONO O KA “ELELE”
Ua laweia ae imua o ka Aha Hoomalu o W H Stone (Pohaku) ika Poaha i Hala. O ka Luna Hooponopono keia o ka nupepa Elele, a ua hoopii ia oia no kona holo wale ana i ke alanui me ka lawa kupono ole i ka aahu ma kona kino, a ua hai ae na hoike, ua ulupuni ia oia me ka waiona, a oia ke kumu o kona holo wale ana. Ua ho@hewaia oia e ka Lunakanawai, a ua kaohi ia ka elelo hooholo a no kahi wa hou aku e hoopukaia ai. E ahe ia ana no hoi na lunahoponopono o keia nupepa. No ke ao hewa i ka lahui, a no@aila hoopupule ia.
Na Anoai
@ a huliamahi ka lahui Hawaii mahope o ka Aoao Lahui Liberala.
Ke kupa@ la ne na Hawaii o ka Papa Ola manuli o ka lahui, a e hoonoho ana no he Hawaii ka Luna Aianui.
He palapala hoopii ka ka @@ Oiwi e pakaukau nei no kekahi hoa o ‘akou, e hoonoho ia i luna alanui no Honolulu.
Ua hoao kekahi o na luna Nana Koho o Hawaii e apuka i ke koho ia ana o kekahi m@ho a ka lahui, aka e mihi ana oia a haalulu.
Ina he Hawaii ke kue i ke kanawai a me ka pono, ua wikiwiki ka waha o na keiki a na misionari e ahewa.
Ua huli na kumu Haole o Laie mahope o Kikila. No ka hoopunana ana paha o ka Mahimahi malalo pono o ko lakou ike ana. ma Laie maloo.
Aia ka Hoopono i Kahaluu kahi i noho ai, me kona kokoolua a me na kini lehulehu a ko laua noho pono i hoolaukanaka ai ia kaha.
Ke neenee mai nei o Haha ia KA LEO aneane koe, e oniu mai i na a-la i koe iho nei ia mea ma i haole aku nei wa Koolau.
Alua hookele o ka nupepa “Elelo” i pupule, o Pohaku iho la ka lua. Ka uku iho la no ia o ke kuko hewa i ka pono o ka lahui.
Nui ka Pa nae ma Kaluahole Waikiki, i kela pule aku n@@ hookahi no kuu ana o ka upena piha pono ke kaa i ka i’a. O ka i’a ia ke hale ia a pal@le mawaho o ka pili mahamaha. Hoi p@olo no kamahele o kahi alii.
Na A@@@ e ka Mei @@@@@@ Lilo ma ke Kuda@@
Ma ke kuai kudalaia ana e na aina o ka Moi Kalakaua i make, ma o ke kauoha la o G. Trouss@@ ma ke keena kudala o Mr. Morgan, a ua ike ia ka huina waiwai io i loaa mai he $87,000.
1 Aina ma Moana, na lilo; oia o Kolowalu.
2 Aina ma Manoa, lilo ia Pekelo no $650.00.
3 Aina ma Manoa, lilo ia Authur Hunt he $320.00.
4 Elua mau apena aina liilii ma Manoa, lilo ia E. D. Baldwin he $ 585.00.
5 Aina ma Kulaokahua, e pili ana i ke alanui Waila a me alanui Kewalo, lilo ia J F Colburn, $1,100
6-7 Aina ma Moanalua, he elu@ mau apana aina, liko ia S M Damon he $175.00.
8 Aina o Mokuo@o, lilo ia S M Damon he $1500.
9 Ekelu apana aina ma Aiea, Lilo ia J F Bowler he $2500 00.
10 Ahupuaa o Kauhiula, lilo i ka hui mahiko o Hilo, he $600.00.
11 Ahupuaa o Kahanale@ Puna, Hawaii, lilo ia Jes Cambell he $4,100.
12 Ua lilo mua ma ke kuai maoli ana.
13 Aina ma Kaaleo, iilo T H Davis he $1000
14 Aina ma Nuuanu, ie Henry Waterhouse.
15 Aina ma Pawii, mokupuni o Lanai, ia C R Bishop, he $150.00.
16 Ahupuaa o Kihapuhala, i ka hui mahiko o Recifrooity, $160.00.
17 Aina ma Kualapa, Honuaula, Maui, ua lawwe hon ia me ke kudala ole ia.
18 Aina ma Omaopio, Kula, Maui, i ka Hui Hanai Ho’oholona o Haleakala, $500.00.
19 Hookahi hapa o ke Ahupuaa o Nuu, Kaupe, Maui ia Jas. Cambell, $4600.00.
20 Aina ma Weieli, Hana, Maui ia Kanalulu, $150.00.
21 Aina ma Maui, na lawe heu ia me ke kudala ole ia.
22-23 Ua lilo mua ma ke kuai maoli ana i ka hui mahiko Paionia Mill, Jas. Cambell.
24 Aina o Panaewa, Lahaina, Maui, ia Cambell a me Isenberg, $600.00.
25 Aina ma Lahaina, Maui, aole i kudala ia.
26 Aina ma Lahaina, Maui, ia Isenberg a me Hornel.
27-28 Lahaina, Maui, a me Waimanalo, Oahu ua kaohi ia ke kuai kudala ana a ua waihoia aku ia C. W. Akepoka.
29 Aina ma Kailua Koolaupoko Oahu, ia C. M. Cooke, $150.00.
30 Aina ma Kaneohe, Oahu a me ka apana aina ma Kaalaea, ia E. S. Canha, $95.00.
31 Aina ma Kapaka, Koolauloa, Oahu, ia Geo. H Robertson, $90.00
32 Aina ma Kukuluaeo, Kalia, Honolulu, Oahu, ua paa ia meke kuai kudala ole ia.
33 He eono apana aina liilii nia Iwilei, ua lilo lakou a pau.
1 la A F Cooke $850
2 “ Jno. Ena 450
3 “ F Wilhelm 550
4 “ Jno. Ena 450
5 “ A S Cleghorn 1000
6 “ Jno. Ena 3,500
34 Aina wa Pauoa, i ka Moiwanine $7000
35 Ili o Waimalu, Ewa, Oahu ia C M Cooke
36 Ili o Kapaakea, Ewa, Oahu ke kai a me na waipuna, ia E S Cunha $1800
37 Aina ma Kalihi, ua lilo mua no ia manina o ke kudala ana