Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 387, 11 Pepeluali 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KA@A.

 

            @@@@@@@@...

 

 

-----------------------------------

 

KA LEA O KA LAHUI

-----------------

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puak@.

-------------------

 

POAHA FEBERUARI 11, 1892.

 

---------------------------

 

Ua Hooiaio ia ka Makou mau

Lohe

---------------

 

            Mamuli o ko makou hakilo ana me ka makaala me ke ake nui hoi e ikemaka k@ makou mau makamaka me ke lakou mau @aka ponoi, i na hana pakahi a  kela a me keia aoao kalaiaina i hoohana ai ma ke kahua kakele o ka holo balota ma na wahi koho a pau o ke Aupuni.

            O na lono a me na hoike oiaio i loaa mai ia makou, ua like no k@ lawelawe ia na me ko ka Mokupuni o Oahu nei, "ka hele o ka wai hele npo no me na ala."  a oia mau ano hana a pau i hanaia ai, na ka poe no ia e hamaina nei na waha i ka lani, me ka puana mau ana ma ko lakou mau lehelehe i keia mau @uaolelo, "o ka pono ke hanaia a haule mai na lani!"

            Ke noke mau nei na nupepa kokua ma ka Aoao Hoomaemae, oia hoi ka Hawaii Holomua, ke Kuokoa, a me kekahi mau nupepa namu i na hoohenehene ana a pau maluna o Wilikoki, Buki, Nawahi, White a me Kanaealii. no ke kaa ana o ka hapanui o ka Hale Kau Kauawai 'ua ko lakou aoao, oia hoi he hapalua o ka Hale aia iloko o ka poho o ko lakou lima; aka, ina e ko ana kekahi mau hoohalahala a ka Aoao Liberala i waiho aku ai imua o ka Aha Kiekie e pili ana i na paewaewa a pau i pa-ulu-a ia iho nei e ka Aono Hoomaemae, ma o ka lakou maau mahele ahahui @ hookauwale ia i wahi e puni ai ka naau o ka poe koho, oia hoi ka Hui Kalaiaina i milo ia i ke kaula ilihau a ka Mekanika.  Na Keiki Holehole Iwi o Hawaii i hoohuihui ia i Hoomaemae, a ke hoohui ia ae keia mau mahele liilii eha i hookahi, loaa ka inoa pololei o ko lakou makuahine nana i hookuhi mai, oia no o "Aoao Hoomaemae."

            @ o ke ano @o keia makuahine nana keia mau keiki i hanau iho la, ua piha oia i ka lokoini me ka pakaha, i ka puni koko a me ka hao wale a he oiaio, ua lohea na leo kaniuhu a puni ka @ no ka pilihua a me ke kaumaha no ka noho ana malalo o keia a@ mea o ka noho ana hllkele @apuni kapulu  a popopo maoli no.

            E nana i kekahi mau hua awaawa a ka Aoao Hoomaemae i ka@u aku nei ma ka Apana Koho o Hilo Akau, o pili ana i ke k@hoia na o @@@.  I ka hele ana a kaulike @ he oia o na noho a i elua, James M @ a me A. @, wa o ka mea oiaio @ he @ Matoon @ n@a o Horner a @ Horner ua kahi pe@ ia a ua @ a oia balota ua p@ ia no a @ pu ia a kaulike, a no ia k@ ua kae o Matoon,  ia wa ua loaa @ hou hele iho la ka L@malu o ka Papa Nana i kana mea e hana ai, ua koho iho la oia pela o hana ai i puka ka moho a lakou.

            Aka, i kona wa i hana ai pela me kona manao ua nalowale kona poe ana mai ka maka aku o ka lionaop@o o ka Aono Liberala, aia hoi, ua p@i@ oia a hikilele, ma ke kue ia ana aku o kona hana ana pela malalo o ka Kanawai, a oia kue ana he pololei ia a me ke kaulike.

            A ina o keia hana paewaewa a na ka Aoao Liberala, ina ua piha na kolamu o ka nupepea Kuokoa a Kawainai e noho hookole nei. a me ka holomua a Poepoe e noho kapena mai nei, i ka uwauwa a loloa ka haae. me ka hooili ana i na hoino ana a pau na Buki-Wilikoki i onou aku nei e hanaia keia mau paewaewa, aka nae, ka iho la no i ka waha ai ai. a he lapuwale o na laupwale ka hopena e ike ia ana.

            Nolailal, o na lono a pau i hoea mai io makou nei no keia mau paewaewa i hanaia, aole ia na Buki- Wilikoki ma. o ka Aoao Liberula la, aka, na ka Aoao Hoomaemae no ia ia hana iho la a puka-a-maka ue la no hoi iwaho i ka malamalama o ka la e alohi nei.  A o ka hopena ua aponoia ka hoohalahala a Makuna, ma ka la iho la inehinei.  a oia aku la ka lunamakaainana o Hilo Akau.  Eo i ka Liberala opio hoopono,

 

-----------------------------------------

 

Na Luna Hooikaika ma ka la

Koho.

 

            O ka la 3 o Feberuari i hala aku la, oia kekahi o na la a na kanaka Hawaii oiaio o ke one oiwi e haaheo  ai me ke kelekele, no ke ano o ka lakou @ au lawelawe hooikaika  balota ana ma ia la, ka la hoi  i li-a mua ia e ka poe i kaena mua ae mamua o ua la ala, e huki holookoa ia ana ka mana koho o ua kanaka Hawaii iloko o ka imu ahi enaena a lakou i hoomakaukau mua ai no ko kakou hopena.

            Aka, e hoike aku makou me ka wiwo ole, e puaii ana ka hau nui i ka hau iki: a ua helu pu lakou i na huamoa he mau ka-no ulaula ko koko. me nu huamoa he mau ka-uo eleele, a ke hookui ae keia mau ano huamoa kekahi i kekahi a naha, a o ka mea i ike ia i ko laua wa e poina ai, oia kahi oi lia aku o ka nalo keleawe ma kahi o ka huamoa  eleele. no ka mea, e hoike mai ana kona kulana iaia iho he huaelo ia a he mea hoi i hoowahawahaia.

            Pela makou e hoomanao ae nei, i ke ano o na luna hooikaika ina ka la koho i hala aku la, oia hoi, ua lawe kekahi poe i na kahu elua.a penei ke ano o ka lakou hana i hana ai ma ia la:

            Ina na hookohui kekahi luna no ka Aoao Liberala, alaila, e hele hou aku ana oia a noi i ka Mekanika, Kalaiaina,  Oiwi o Hawaii a me Hoomaemae i luna hooikaika no na moho me ia aoao,  @e ka hoike pu aku, he nei loa ka poe e loaa ana iaia no ko lakou aoao, a o keia mau pelo ana, ua puoihei mai @ kela poe, a lele mai la ko kapua@i me ke kipo maoli ia iwai i wahi e make ai kona moomoo a o ko lakou paha a lehulehu wale aku.

            I ka wa, hiki mai ai o ka manawa koho ala ko lakou mau maka e @laalawe ana mao a maanei, o ike ia mai e ka Liberala. a i ole, e ka Hoomaemae paha, a o ka lakou hana pono wale no e lawelawe ai, o ka noho malie a ia oie, o ka holo hele io a ia nei a hiki i ka  wa e helu ai o ka balota, alaila maha ae, no ka m@na  manaolana lakou.  e loaa hou mai ana he puu dala mai na moho @o hoi i haule.

            He ake nui ko makou e noii pono ia keia poe luna hooikaika i hoohaukae ia lakou me keia mau kiko eleele o ka hoowahawahaia, mamuli o ko lakou malama ana i na haku elua.  a ua like la ano poe.  me he poe kekakae la e hoololohe ana ma kapa  o ka auwai.  E pono kakou e kipaku i keia ano hana puka lua mai ko kakou mau maka aku, a e hoomanao. o  ka hoopono a me ka maemae o na hana, oia ka ume ikaika nana o hapai ae ia oe mai ke anuu olalo loa a i kaupoku o Hanalei

 

-----------------------------------

 

Mai Hon. J. Nawahi Mai.

 

-----------------------------------

 

            He Iwakalua makahiki a oi o keia koa o ka lahui i komo ai ma ka noho o Hilo, hua lauakila hou no oia me ke ohohia nui ia e ka lahui ponoi.  Ua kupono no kona ohohia ia, oiai oia he wiwo ole no ka pono o kona lahui a no kona one hanau.

HOMELANI. HILO, FEB. 7, 1892.

            HON JOHN E BUSH---Ko mahou hoa alakai no ka Lahui:

 

            Ua loaa ia'u ka hanohano o ka pahola ana aku ia oe, i ka hoomaikai. no kou pauahi ana mai nei i ka Lei Aihi o na Koolau, e  lawe pu ana kaua me na hoa o ka Aoao Lahui i na hooikaika pauaho ole ana no na kalai aupuni kaulike e palekana ai ko kakou aina kulaiwi, a e kakoo ai hoi i ke kuokea mau o ko kakou Aupuni.

            Ua oluoiu ia'u ka hoike ana aku ia oe, ua loa ia'u ka lanakila ma na balota 329 kue ia 240, o ko'u hoa paio R. Rycroft.  Ua huliamahi na poe o na lahui e e kue i na Hawaii, aka, ua aoheu lakou mahope iho o ka hele ia ana o na kaha pe a 589. a me 60 poe huhewa mailoko ae o 629 ka huina nui o na poe koho balota a pau loa.

            Ua olaa mai no lono no ka puka ana o kekahi poe o kakou a me ka haule ana hoi o kekahi poe.

            O ke Akua ko kakou kokua a nana e alakai ia kakou.  Owau no me ka haahaa.

            Kou Oiaio.     JOSEPH NAWAHI.

 

------------------------------------------------

 

KE KAUOHA KOLOHE A KEKAHI O NA KAPENA MAKAI O HILO.

 

Ma ke aumoe o ka po Poalua a ae koho balota i ka la 3 o Feberuari aku nei, ua houluuluia ne na n@kai a pau o ka kulanakauhale o Hilo nei maloko o kekahi rumi o ka Hale Hookolokolo, no ka hoolohe ana i na kauoha ana mai a na poo o ka Oihana Makai.

            Mamua o ka ninae ia ana o na makai ka lakou mea e ko@ ai no la kakahiaka ae, na hoopuka mai la o Mr. B------- penei: 

            @ kanoha aku nei au ia oukou @o ka mea e pili ana i ke kona balota o ka la a@ op@.  Ua maopo@ no ia oukou ka mea nana e kokua mai nei i ka kakou wahi anana palaoa, oia no ka haole.  (o Rycroft paha, a o Hikikoki paha )  nolaila, e pono no kakou e koho i ka haole; mai koho i ke kanaka, ( ia Nawalu no hoi. ) no ka mea, aole nana mai ka kakou.  Nolaila, pehea la kou manao e D. M-----?. o D. K. Owai la ka oukou e koho ai ?.

            Pane na makai:     "O ka mea nana mai ka kakou apana palaoa, oia ka kakou."

            Ninau hoi ia  J. W. K.    "Pehea oe, owai kau e koho ai?"

            Pane ka makai kuokoa. a olelo me ka wiwo ole, penei:

            "Aole au e hookamani ke hai aku imua ou, e koho ana au ia Nawahi !"

            Ia wa, wa'uwa'u ae la ua B------ nei i kona poo, me ke kalele ana iho kona auwae nemonemo ma kona poholima akau, a kaniuha iho la me keia mau huaolelo:  "Ka ! Kai no hoi e koho like kakou ika haole, eia ka hoi he mea okoa ae nei kau."

            Ninau hoi ia K-----------  "Owai hoi kau e koho ai?"

            Aia i ka ia apopo e ike ai au i ka mea a koo'u lima e hana ai, alaila, maopopo ka'u mea e koho ai," wahi a ia makai.

            Ninau hou i kekahi poe makai:

            "Pehea oukou?  Owai ka oukou e koho ai?"

            Panae mai lakou:  "Aia a ka la apopo makou e ike ai i ka makou mea e koho ai." O ka pau no ia o ka ninau ana. a hookuuia na makai.

            Heaha keia hana kue Kanawai a B--------?  Ua ao mai anei o Hikikoki iaia e hana hupo pela?  Ua ike anei o B-------- na Rycroft ke dala e ukuia nei i na makai, i hiki ai iaia ke ao i na makai e koho i ka haolle. Oiai hoi, ( Wahi ana ) na ka haole mai ka kahi apana palaoa a na makai e ai nei?  A i ole ia, ua manao anei o B----------- na Hikikoki mai ke dala a na poe makai e uku ia nei, i ku ai ke kauoha e koho ae i ka haole?

            Ke olelo nei au o ka lahui ka mea nana ia dala a oukou e ai ona nei, oiai lakou e hookaa ana i ko lakou mau auhau no ka waihona o ke Aupuni; a mamuli o ka hooholo ana o ka Ahaolelo, ua hookaawaleia mailoko ae o ia dala, he puu dala uku no ka Oihana Makai, a loaa ai ko dala e B--------- e ai hookano nei me ka ono, a pela pu no hoi me na makai.

            No keia, ke olelo nei au, he me kupono ole na luna aupuni o keia ano e noho ma na oihana o ka lahui i mea ao kue kanawai, a alakai kolohe e nu makai i mea e kohoia ai ka makamaka o kona poo maluna'e.    KANILEHUA.

            Hilo, Feb. 6th, 1892.

-----------------------------------------------------

 

NU HOU KULOKO.

 

            E nana ae i ka hoolaha halaawai a ka Hui Liberala i keia po.

----------------------------------------------

 

            Ua eo ka noho lunamakaainana o Hilo Akau ia Matoon.       Huro!

----------------------------------------------

 

            Ei aku ma ka moku kuna kia-ha Aloha me ka piha papa no keia awa nei.

-----------------------------------------------

 

            I ke awakea o nehinei, o nehinei i kaai kudala ia ai ka hoolimalima o kekahi mau apana aina aupuni o Pa@ Kauai.

-----------------------------------------------

 

            Ua hopuia ke kapena o ka moku pe@ Velocity ma Honokaona.  no ka loaa ana aka he 11 pahu opiuma iluna o kona moku.  Ua hoopai ia oia he $250  me ka lawe pu ia o ka op@ma.

---------------------------------

 

Apopo a po, Mahina Piha

--------------------------------

            Ua kuai kudala ia o Makina @ ka la o nehinei na pono hale o ka home o W F Love ma alanui Ewa ae nei.

------------------------------------------------

 

            Ua hoike ae o kaulukou, : ina ie kuu aikane Keoni Kamaki ma Koolau nei. puka au, a haule o Huki"  E lawe helewale no oe e Kaul@u me ko akua, aole no oe e puka, oiai ua hoowahawaha ia no oloa e ka nui a me ka lohulehu o na @maku@ o olua, nolaila ku oehaa o ka pahu balota ia olua. a hookahi no aikane aloha a Keoni Kamaki i ona ia e ka lehulehu, oia o Leakahele.  Aloha no na aikane punana a ke onaona.

------------------------------------------------

 

            Ua haalele iho he 4 mau sela o ka moku kuna Ka Moi i ka P@kahi nei, a ua lawe ia ae lakou imua o ka Lunakanawai o ka Aha Hoomalu, a ua hai aku lakou i ka kumu o ko lakou hana ana pela no ko lakou makemake ole i ke kapena, e aho ka lakou e noho i Kawa mamua o ko lakou holo ana iluna o keia mokku me kela kapena.  Ua  hokoia ko lakou makemake e hoi i ka hotele o Kawa:

----------------------------------------

 

            I ka wa i pau ai ka helu ana o na balota o Koolaupeo, a akaka hoi ua puka ka Hon. J E Bush, ua ku ae ka moho lanakila a haiolelo hoomaikai aku i ka poe i koho lekahi iaia.  Ua hoomaka mai la kekahi kanaka o Mose Hairama kona inoa, e kuamuamu me ka hoopuka ana i na olelo pelepela he nui.  A ma ka hoike mai kekahi kanaka ia makou mai Koolau mai, ina ka i hooki ole na kanaka maikai la i kana hoopuka ana pela, ina ka ua haawi ia e ia kekahi pai mahanahana ma kona mau lehelehe, a e hoihoi loa aku ia mau olelo ino pe lapela a kanu iho iloko o ka lepo o ka nalowale loa ma na kuaau o Waimanalo.

 

----------------------------------------

 

Halawai Makaainana Nui

Ma ka Halepaikau

Kahiko.

----------------------------

 

            Ke poloai ia aku nei na hoe makaainana a pau e hele ae i keia Halawai Makaainana Nui i keia ahiahi Poaha hora 7 p. m., e malama ia ana ma ka Halepaikau Kahiko, maluna ae o kahi o Burma ma alanui Moiwahine, e ka Hui Aoao Lahui Hawaii Liberala, no na moho e pau o ia hui, a e hiki kino ae ana malaila na kaeaea o Maui, a pela me ko Hawaii-loa mau lae ul@.

            E hele nui ae e ua hoa hoomanawanui i ka imi ana i nei mea he pono kaulike no ka aina makuahine; a e lohe ana kakou i na mea hou mai ia lakou ia lakou mai, no ka pomakai o ka aina a me ka lehulehu @o lookoa a puni ke kakou aina aloha.

            No ka pilikia o ka Ema Kuea i ke puhi ohe i keia ahiahi, nolaila i manaoia ai malaila e halawai ai.

-----------------------------------

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

 

            E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi lio hele hewa, lio k@ulaula, keokeo ma ka lae, eha ia na uha mua, eha ia maluna o ke kua aoao akau 3 wawae keokeo paa i kap@ai  hao hao kuni u@a hope  J  A G akau  O ka mea a mau mea nona keia lio e pono e kii koke mai o hala na la he 12, e kuai kudala aku no make hiki aku i ka la 20 o Feb.,  1892, i ku hora 12 awakea Poaona.       D. KAOAO,            Luna Pa Anpuni.            feb@  3ts.