Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 378, 28 January 1892 — Page 4

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

 

POAHA IANUARI 28, 1892.

 

HOAKAKA KOHO BALOTA.

 

            Ke hoike aku nei makou no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu a me na hoa makaainana a pau i kupono i ke koho balota no keia kau no na moho Alii, Lunamaka@nana. a me ka Papa Alanui, mai ka la hiki ma Ha'eha'e a ka welo @ a ka la i Lehua.

            O ke ano o keia kaha, he kana pela no ia e like pu me keia nei X. I kou komo ana iloko o kahi e noho ana na Luna Nana Koho Balota, e hoike aku oe i kou inoa i ka Lunahoomalu oia Papa Nana, a i kekahi lala paha oia Papa.

            I ka manawa e loaa mai ai o kou mau balota, e hele koke aku oe iloko o na lumi i hoomakaukauia no kou wae ana i na inoa au i makemake ai. a e kaha pe'a (X) ma ka akau o ka laina pololei i kela a ma keia inoa au i make @ ai, no ka Mokupuni o Oahu no @ lima inoa Alii au e kaha pe'a ai aole oi aku o lilo i mea ole ia Balota. Hookahi no inoa Lunamakaainana no kela apana keia apana koho: he Ekolu @oa o ka Papa Alanui au e kaha pela ai, aole oi aku.

            Pauku 65 o ke Kanawai Koho Balota-- Aole e hoike aku kekahi mea Koho Balota maloko o kahi koho i kona Balota i kekahi mea e ae. aole no hoi e nana a noi aku paha e nana kekahi mea maloko o kahi koho i na mea maloko o na Balota o kekahi mea koho. aole no hoi e hiki i kekahi mea ke haoao e hoololi i ka makemake o kekahi mea e koho ana no kana Balota e koho ai [inoa a mau inoa e makemake ana e koho] maloko o kahi hookaawale ia no ke koho ana.

            Ma keia pauku ua papa loa ia kakou i ka ninau ana a ninau mai @ na inoa e koho ai., nolaila e hoopaanaau oukou i na inoa o na Moho Alii, Moho Lunamakaainana a me ke Papa Alahui o ka Aoao Lahoi Hawaii Liberala i ole ai kakou e kaha pe'a hewa i na inoa o na Alii Lunamakaainana a me ka Papa Alanui a ka Aoao Hoomaemae e hooikaika poonui nei, e hele mai nei iloko o ka aahu hipa. he ilio hae maopopo loa lakou a ka la hui e ike aku nei, mamuli o ko lakou ahe [a@a] ana ma ko lakou leo ponoi no. Hookahi mea maopopo loa. aole e hiki i ka ilio hae ke uwe e like me ka hipa, a o ka hipa hoi aolo e hiki ke hae a aoa e like me ka leo o ka ilio-hae, pela no ka wai a me ka aila, aole o laua manawa e hui ai. Eia ka olelo kaulana a ko kakou mau Kupuna i hala aku.

           

"I ka Lani no ka ua, wehe e no ke pulu" a pela kakou e noho i ilo@ ko o keia mau la. e noho me ka noonoo. a e @ mau i keia mau inoa malalo iho nei. a e hoopaa ma ka papa o kou nana a me kou puuwai aloha i kou aina Makuahine, e like me ka paa a me ka maopopo o ka inoa o kou Makuakane @ hine a pela me kou mau hoaha@ a kupuna paha. Pela no auanei oe e hoohewahewa ole ai i ka ike ana i na inoa o na Moho e hele ana e hooko i kou a me ko ka Lahui makemake i Kumukanawai Hou @ e Hawaii.

NA LUNAMAKAAINANA

APANA 1       W. KAMAKI             X

APANA 2       J W. BIPIKANE        X

APANA 3       AKEPOKA                X

APANA 4       S. AKI                                    X

APANA 5       S. K. PUA                   X

 

NA "LII.

 

G M. H.           C.B. MAILE               X

                        A. MAKUIKA           X

                        KAPEN LOKE          X

4 M. H.            E. B. THOMAS          X

2 M.H.             J. GAY                        X

 

PAPA ALANUI

S. D. DWIGHT                                  X

A. FERNANZER                               X

S. MAHELONA                                X

 

            Nolaila, e na hoa makaainana a puni ka Pae Aina, e heluhelu i keia me ke akahele, a e hoomaopopo iho ma ka akau aku o ka inoa e kaha ai i kau moho i makemake ai. a ke laua nei ko makou manao e lawe ana oukou a hoomaopopo i keia; oiai hoi, ke kokoke mai nei ka la koho a he mea pono e ike mua oukou.

 

NA MOHO AOAO LAHUI LIBERALA.

 

            Eia mai na Moho o ka Aoao Lahui Liberala i wae ai, mai Hawaii a Kauai--

 

HAWAII.

 

NA LII.

 

J. G. Hoapili                                                                            6 Makahiki

NA LUNAMAKAAINANA.

 

Hilo Hema-- Joseph Nawahi.

"   Waena--Henry West.

"    Akau--Jas. Mattoon

Kau--J. N. K@hu

Kona--W. Johnson

Kohala--G. P. Kamauoha

Hamakua--Z. Paakiki.

 

MAUI.

 

NA LUNAMAKAAINANA.

Wailuku Akau--L. W. P. Kanealii.

"             Hema--W. B. Keanu

Makawao--J. Kamakele.

Hana--P. Kamai

Lahaina--Wm. White.

Molokai--Nakaleka.

 

OAHU.

 

NA LII.

 

A. Marques                             6          Makahiki

C. B. Kamaile                         "                       "

Capt. J. Ross                           "                       "

E. B. Thomas                          4                      "

Jas. Gay                                   2                      "

 

NA LUNAMAKAAINANA.

 

Apana  1          W. H. Cummings

"           2          J. W . Bipikane

"           3          C. W. Akepoka

"           4          S. K. Aki

"           5          S. K. Pua

Koolaupoko--J. E. Bush.

Koolau-loa & Waialua--R. W. Wi

Ewa & Waianae--J. Kauhi [likoki.

 

KAUAI.

 

NA 'LII.

 

Koloa a me Lihue--A. K. Mi@

Waimea a me Niihau--J. A. Akina

Hanalei--J. Kahilina.

 

PAPA ALANUI.

 

SAM'L MAHELONA -- ABREHAM FERNANZER--S. C. DWIGHT.

 

            O keia ka papa hoonohonoho i wae ia no ka Aoao Lahui Liberala, a o na Alii hoi; aole i lawa, aka ina aku no a hoea mai, a ua poe la he poe ia e kakoo ana i ka A@ Lahui.

            O keia ka ouli a makou o ike nei, aole e hiki kekanalua ia. nolaila, imua e Hawaii Ponoi. a e koho @

kua mai. oia ka pahu h@ o ka lanakila.

 

NA LUNA NUI A ME NA KOMITE @

HUI LIBERALA.

Hon.    JNO. E. BUSH                       Peresidena

"           J. NAWAHI               Hope               "

Mr. J. K. PRENDERGAST  Kakapolelo

"           C. B. MAILE  Puuku.

KOMITE.

 

Hon. R. W. WILIKOKI

Nob. D. W. PUA

 

Mr.      J. K. BIPIKANE

"           A. SMITH

"           GEO. MARKHAM

"           D. W. KAHUAKAI

"           M. A. PAOA.

 

KOMITE WAIWAI.

 

Mr.      J.K. PRENDERGAST

"           C. B. MAILE

"           J. ALAPAI

"           J. W. KUALAKU

"           SAM. KEKUKAHIKO.

KOMITE AHAOLELO.

 

Hon.    J.E. BUSH

"           J. NAWAHI

"           R. W. WILIKOKI

"           W.P. KANEALII

Nob.    D. W. PUA

Mr.      J. ALAPAI

"           D.M. PUNINI.

 

KOMITE ELELE.

 

APANA I.

Hon.    J.E. BUSH

Mr.      J.W.KAHALEWAI

"           D. K. KAMAKAUWILA

 

APANA II.

 

Mr.      J.W. BIPIKANE

"          D.K. KAHUAKAI

"           J. KAHAHAWAI.

 

APANA III.

Mr.      J.K. PRENDERGAST

"           SAM. KEKUKAHIKO

"           J.AULD.

 

APANA IV

Mr.      C. B. MAILE

"           G.W. KUALAKU

"           R. PALAU

 

APANA V

Nob. D. W. PUA

Mr.      W. KALAEHAO

"           J. B. KANOA.

 

KUMUKANAWAI O KA HUI AOAO LAHUI HAWAII LIBERALA.

 

            Ua hookumuia kiea Hui, i kulana no ke kukulu ana i na mano aloha Aina a aloha Lahui. A i mea hoi e hoomau aku ai i ka noho ana kuokoa o Hawaii nei. A e hoopaa loa ai hoi i na hooponopono aupuni kaulike no ka lehulehu.

 

KA INOA.

            PAUKU I--E kapaia ka inoa o ka Hui, Ka Aoao Lahui Hawaii Liberala.

 

NA LALA.

            PAUKU II--O na Lala o keia Hui, oia no ka poe a pau i komo mai. a kakau inoa malalo o keia Kumukanawai

NA LUNA NUI.

            PAUKU III--Eia na Luna Nui o ka Hui. He Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo, Puuku. E noho no lakou ma ka oihana no ka manawa, elua makahiki, mai ko lakou la i koho ia ai; eia nae. e hakahaka no ka make, a haalele, a hoopau ia paha no kekahi hewa. E paniia ia hakahaka e ka mea i koho ia no ka manawa wale no i koe e piha ai na makahiki elua.

 

NA HANA A NA LUNA NUI

            PAUKU IV--Na ka Peresidena, a i ole ia o kona hope paha, e noho hoomalu i na halawai a pau o ke Hui, a nana no e hooia i na kauoha a pau o ka Hui.

            Na ke Kakauolelo e malama i na Buke, Pepa a me na moolelo o na halawai pau o ka Hui, a e hoopaa hoi i na huina dala i loaa mai a i hoolilo ia aku.

            Na ka Puuku e malama i na dala a me na waiwai a pau o ka Hui. a e hoike i na loaa mai a me na hoolilo ana imua o ka Hui, i na manawa a pau e makemake ia ai. Aole nae e hiki iaia ke hoolilo i kekahi dala o ka Hui me ka ae ole o ka Hui a me ka apono ole hoi o ka Pereseidena.

 

PAPA KOMITE HOOKO.

            PAUKU V--E koho ia ehiku lala mai loko mai o na Hoa o ka Hui i Papa Hooko. A ina ia Papa e imi a e waiho mai i ka Peresipena, i na Kumuhana ma hao ia no ka Hui.

 

KOMITE KUMAU

            PAUKU VI--E koho ia mai waena mai o na lala o ka Hui i elima Hoa i Komite wai@ Komite Ahaolelo, umikumamalima Hoa Komite Elele, iwakalua kumamakahi Hoa Komite La hui or Kuwaena.

            A-Na kekahi Komite Waiwai e hooponopono no na mea pili i ka ohi dala ana.

            B-Na ke Komite Ahaolelo e hooko na mea pili i ka Ahaolelo.

            C-Na ke Komite Elele, e noonoo a hoike mai i na inoa o na poe i manao ia i mau moho balota no ka Aoao Lahui, no ke kau ahaolelo e hiki mai ana. a na ka Hui e hooko lua.

            D-O ke Komite Lahui, oia no ke Komite Kuwaena Poko o keia Pae Aina holookoa. Na ia Komite no e hoolaha aku @ poe a pau loa i apono @aka i na Komite o na apana Mokupuni no na hana ano nui a ka Hui i manao ai e halawai.

NA HUI MA NA MOKUPUNI.

            @--O na Hui p ka Aoao La @ berala e ku nei, a e kuku @keia mua aku ma na apana Mokupuni. i ku like na manao apana Mokkupuni. i ku like na manao Kalaiaina no ka pono o ka Aoao Lahui o lakou no na Aha Hui Lala no keia Hui.

 

NA HOOLOLI ANA.

            PAUKU @kui mai a @

kanawai me@

 

KA MOOLELO HOONANEA

 

O KA KUKU

 

MASANERO.

 

Ke Kameha'i o

Italia.

 

A LOLE.

 

O ka Lawai'i Kaulana loa o Napela.

KO HOMA MAU HOINAINAU.

 

            [Ke hoopuka aku nei makou me ka eleu nui no ko makou mau kini maka lehua heluhelu, he moolelo hou e onoono mikololohua ai ke ka'u-ke-mio iho na puu moni ai a ka oiwi, me ka iini nui ana e loaa i ko makou mau kini makamaka he mau hoonanea no ka wa lai malie o ke ea ma ka palamea o ka lewa. Ke manaolana nei no makou; aole no auanei e nele ana kona na-e ia mai e na leo heahea o ke aloha ke maalo wale aku ma na papalina la hilahi o KA LEO, ma na ipuka o na home, a e hoomanao iho, he malihini ke kamehai Masanero o Italia e maalo aku la, a e lohe no auanei kakou i na mea hou o ke au pouliuli o Napela he mau keneturia makahiki i hala ae nei, a ke puka io aku nei kona helu mua, heahea ia mai ka malihini.]

 

MOKUNA I.

 

KA @AU HELE ANA MA KA AE KAI.

 

            I ka makahiki 1647, Iulai 6, ma ka halealii o ka Vicaria, ka home noho o na Sisili Elua i ke au i koliu wale aku la; a e keia wa e noho nei malaila i malama ia ai ka aha hookolokolo o ke kulanakauhale o Napela.

            Ma ka malu ihiihi o keia pa alii i oleloia ae nei. e noho ana he elua mau wahine no laua na hoina like ole, o kekahi o lana he hiohiona ua ano aoo kona, a ua kamaaina no hoi oia i na kanaka o Napela, a ua kapaia kona inoa o Dame Perderila.

            O kekahi o laua he kaikainahine ui opiopio loa oia nona na makahiki he 18, a ua kahiko ia me na aahu e like me he kaikamahine la na ke kanaka kalepa. a he mau nanaina hie kona me kona mau kii onohi maka i kiliwehi ia e ka poniponi e heno ai na lena ike a pau e awihi wale aku ana. a ua kapaia kona inao o Leabela

            O ka la i hoikeia ae la maluna, he la malino a kalae maikai ia a he la welawela no hoi, a ma ka auwina la o na la la. maale ae la la ua i ka holoholo ahiahi ma alanui oolowi o ke kulanakauhale o Napela, Italia, ma ka aekai o ke kaikuono o Napela, ma ke Kai Waenahonua

            Kamoe ae la ko laua alahele ma kahi pohopoho o ka aekai, a mahopo o ka hala ana o na minute he 10, @ aku ia laua maluna o ke @

            Ma ka hi@ ua paa kok@ ak@

 

@ KA MOOLELO, HOOHANEA

 

@ O KA KUKU @

 

MASANERO.

 

Ke Kameha'i o Italia.

A LOLE.

 

O ka Lawai'a Kaulana loa o Napela.

 

KO MONA MAU HIONAINAU.

 

            [Ke hoopuka aku nei makou me ka eleu nui no ko makou mau kini maka lehua heluhelu, he moolelo hou e onoono mikololohua ai ke ka'u-ke-mio iho na puu moni ai a ka oiwi, me ka iini nui ana e loaa i ko makou mau kini makamaka he mau hoonanea no ka wa lai malie o ke ea ma ka palamea o ka lewa. Ke manaolana nei no makou; aole no auanei e nele ana kona pa-e ia mai e na leo heahea o ke aloha ke maalo wale aku ma na papalina la hilahi o KA LEO, ma na ipuka o na home, a e hoomanao iho, he malihini ke kamehai Masanero o Italia e maalo aku la, a e lohe no auanei kakou i na mea hou o ke au pouliuli o Napela he mau keneturia makahiki i hala ae nai, a ke puka io aku nei kona helu mua, heahea ia mai ka malihini.]

 

MOKUNA I.

 

KA MAU HELE ANA MA KA AE-KAI.

 

            I ka makahiki 1647, Iulai 6, ma ka halealii o ka Vicaria, ka home noho o na Sisili Elua i ke au i koliu wale aku la; a i keia wa e noho nei malaila i malama ia ai ka aha hookolokolo o ke kulanakauhale o Napela.

            Ma ka malu ihiihi o keia pa alii i oleloia ae nei, e noho ana he elua mau wahine no laua na hiona like ole, o kekahi o laua he hiohiona ua ano aoo kona, a ua kamaaina no hoi oia i na kanaka o Napela, a ua kapaia kona inoa o Dame Pederila.

            O kekahi o laua he kaikamahine ui opiopio loa oia nona na makahiki he 18, a ua kahiko ia me na aahu e like me he kaikamahine la na ke kanaka kalepa. a he mau nanaina hie kona me kona mau kii onohi maka i kiliwahi ia e ka poniponi e heno ai na lena ike a pau e awihi wale aku ana. a ua kapaia kona inoa o Isabela.

            O ka la i hoikeia ae la maluna, he la malino a kalae maikai ia a ho la welawela no hoi, a ma ka auwina ia o na la la. maale ae la lana i ka holoholo ahiahi ma alanui oolowi o ke kulanakauhale o Napela, Italia, ma ka aekai o ke kaikuono o Napela, ma ke Kai Waenahou ua

            Kamoe ae la ko laua alahele ma kahi pohopoho e ka aekai, a mahope o ka hala ana o na minute he @, aku ia lana maluna o k@.

            Ma ka hi@ na paa koko aka @

 

me Pederila a kuhikuhi @ la ua Isabela nei i hona lima ma ke kaikuono o Napela, ma @ a Pederila i ike aku ai i kekahi laina moku o ka poe Paniolo o lana hele mai ana ma ka ilikai, a hooho ae la me keia mau mapuna olelo:

            "O! E na lani, heaha la hoi heia mea a'u e ike nei @--E nana ae paha oe la!"

            He mea oiaio, aia ma ke kaikuono o Napela, aia he mau heluna lehulehu o na moku nunui e ka lahui Sepania e hookomo mai ana ia wa i ke awa o Napela mai na kaiaulu mai o Sepania oiai na aheahe e makani o ia ahiahi e @ mai ana mai ka hema ae.

            A maluna o keia aumoku e hookomo mai nei, ka Wi@ ka makuakane Paniolo o Isabela, a oia kana i hooho hou ae ai:

            O ka puali ka kela o Dona Iuana Fanodeza--aia la ke hele mai nei!

            No keia mau oina leo aha o Isabela, ua ano pihoihoi loa o Dame Pedelila, a ua pane ae la oia: Apiki maoli kana. e ho-hohoi kaua i ka pa alii, o poino auanei kaua.

            Heaha iho la hoi keia? wahi a Isabela me kona ano wiwowiwo ole iho iloko ona.

            Ua hooinaina loa ia o Perderila ia Isabela, a no kona makau a pihoihoi loa. ua hoopuka okoa ae la no oia ia Isabela:

            Mai hoonieniele mai oe ia'u no ia mea, aohe o'u pono iki. ua hele au a makau loa.

            No ke aha hoi, a heaha la kau e makau nei?

            Ua maopopo loa ia'u, aole loa e loihi e hiki mai auanei lakou, a i ka wa e lele mai ai no ka aina hoi, a e ike ia mai auanei oe, o kou noi ia mai noi paha ia. a pehea la au e hana ai. Wahi a Pederila.

            Pono no hoi paha ia, eia hoi paha, ua kauoha mai no o @eza ia'u e malama loa au i kuu rumi mai na mea e ae a pau e hoopoino mai ana ia'u, a aole no hoi au e ikea wale ia mai e kahi mea.

            Pela no e kuu Isabela aloha; aka he mea mau no keia. ina e ike ia mai ana oe e hele ana ma o a maanei, aole no auanei e nele ka hooala ia o ko lakou noono nou.

            Mai maka'u oe e Pederila; hele mai la auanei kana la. Manao aku la no auanei o Ineza la aia ni au ke hiamoe la ma ka halealii. a aole hoi he mea e ano o ai ka noonoo o kuu makuakane no'u.

 

HOOLAHA PA AUPUNI.

 

            E ike auanei na kana a pau, eia @ kahi mau lio hele hewa. Lio k ele ele. 1 wawae keokeo hope hema, eha ia ke kua, hao kuni ano e, kohu omole ke ano o keia hao kuni hope he@; lio w ulaula. paa na wa wae i kapuni hoa, 4 wawae eleele. 3 kiko keokeo ma ka lao, aole ikeia o ka hao kuai. O ka mea a mau mae @ keia lio, e pono e kii koko @

                                                                                                            D. KAOAO.

@                                                                                            Luna Pa Aupuni.