Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 333, 27 Nowemapa 1891 — Page 2

ʻaoʻao PDF (1.17 MB)

This text was transcribed by:  Mary Mitsuda
This work is dedicated to:  Ayame Kawanishi Mitsuda

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

KUAI O KA HOOLIMALIMA O

KA LOKO O OPU.  MA

PAWAA, OAHU.

 

            Na ka Poakolu, Kek, 16, 1891, ma ka hana 12 awakea, ma ke alo komo aku ma @wa o Aliiolani Hale e kuai ia aku ia @e ke kudala, ka hoolimalima o ka loko meanui o Opu ma Pawaa, Oahu.  Ka ma a@a he 15 makakiki, ke kumukuai koho mua he $50 uku makahiki, e uku ia ma ka aku hapa makahiki mamua.

            C.N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina

            @ Kalaiaina Nov. 14, '91. 324.3tsd

 

@AI O ELUA APANA AINA

AUPUNI MA KAAUWAELOA, PALOLO, OAHU.

 

            Wa ka Peakolu Dek. 19, 1891, ma ka kawa 12 awakea, ma ke alo o Aliiolani #, e kuai ia aku ai ma ke kudala elua @na aina aupuni ma Kaauwaeloa Palo lo Oahu, oia hoi: Apana 1. Nona ka ili @18 eka a oi a emi mai paha, kumuku ai koho mua he $500.  Apana 2. Nona @ aina he 18 ekaa oi a emi mai paha, kumukuai koho mua $500.

            C.N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina

            @na Kalaiaina, Nov. 13, '91.  324 3tsd

 

                       

            @ ka Poaono la 28 o Novemaba nei, ka @ho i loaa mai ai ke Kuokoa o Hawaii @mai na Aupuni mai o Enelani a me Harani, he La Kulaia Aupuni ia, a e paniku ia hoi na Keena Oihana Aupuni a @ o ke aupuni ma ia le.

            C.N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

            @ Kalaiaina, Nov. 12, '91.  324 4tsd.

 

NA APANA AINA HOME LIILII

MA PUNA HAWAII.

 

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia:

            1          Aia he 20 mau apana ma Nanawale, Puna, Hawaii, e loaa no he @ apana kupono no ka noho ana @onoono, mai keia mau apana aina home liilii mai.

            2          E ike ia no ke kii o keia mau apana aina, maloko o ke keena Aina o ke aupuni, ma Honolulu a i @ ma ke keena o J. E. Elderts ma Kapoho, Puna, Hawaii.

            3          Na J.E. Elderts, e kuhikuhi mai i na apana i ka mea e makemake ana e ike i ua mau apana la, a no ia hana ana e loaa iaia ka uku o $1.00 mai ka mea noi aku.

4          O ka poe makemake i mau apana aina, e nonoi mai no, ma ke kekau ana mai i ke Kuhina Kalaiaina, maluna o ka pepa i pa'i hakahaka ia, a loa no ke kope oia mau opalapala me ka uku ole mai a J.E. Elderts.

            5          Aole e noonoo ia ke noi a kekahi mea he aina ponoi kona.

            6          O kela a me keia mea nonoi o loaa iaia na makahiki oo ma ke @awai.

            7          E ae ia no ka mea nonoi i umi makahiki e uku ai noka aina ma a manawa, e hookuu ia no ka aina @ na auhau aupuni a pau.

            8          Hoko o hookahi makahiki, ke kauoha ia nei oe e kukulu i hale nou maluna o ka apana aina i lilo ia oe, a e hoomau aku oe i ka noho loaa no ke koena o na makahiki he mai.

            9          Iloko o ekolu makahiki, ke kauoha ia aku ne oe e hoopuni i ea aina la me kekahi pa kupono a mea hoi.

            He mea pono ia oe e hookaa mua noi i kela a me keia hapa makahiki i ka uku panee maluna o ke kumukuai o ka aina ma ka 5 pakenekea o ke dala i ka makahiki hookahia ua hiki no hoi ia oe ke hookaa i ke kumukuai holookoa, a o ka hana paha, ma kela a me keia wa, he mea ia e emi mai ai ka uku panee.

            11        o ka aelike mua ana, aole hiki ke hoolilo ia aku, a aole no hoi e hiki ke hoolilo ia aku ka aina, a hiki i ka hooko piha ia ana o na kumu aelike.

            12        ke haule hope ka hooko ia ka ana o kekahi o kela mau kumu i hoike ia e la, he mea ia e loaa ole ai ka aina.

            C.N. SPENCER.

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Nov. 6, 1891.

            318-4t.

 

KUAI O KA AINA AUPUNI MA

KE AWAAWA O LAUPAHOEHOE, HILO HAWAII.

                        Ma ka Poakolu, Dekemaba 2, 1891, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o ke komo ana o Alii olani Hale ma ia wahi i makemake ia ai e kuai aku ma ke kudala akea ana; a e hoomaopopo ia hoi o Haawi a he wahi kupono hoi no ka noho ana ma kela awaawa o Laupa hoehoe Hilo Hawaii. a o kona ili he 50 eka, oi a emi mai paha.

            Kumu hoomaka $500.

            C.N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Nov. 6, 1891.

            319--d3ts.

 

NA KOHO ANA I SILA IA.

            E lawe ia ana ma ke keena Kalaiaina a hiki i ka Poalua, Novemba 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, no ke kukulu ana i hale laau noho ma kahi hooulu laau o ke aupuni, kihi o alanui Moi a me Keaumoku, Honolulu.

            O na kii a me na hoolala ana no ka hana e ike ia no ma ka ninau ana ma ke keena o ka Luna Hana Aupuni.

            E kakau ia na palapala koho me na olelo mawaho o ka palapala, "Palapala Koho no ke Kukulu ana, Kahua Hooulu Mea Kanu."

            Aole e hoopaa ana ke Kuhina Kalaiaina iaia iho e lawe i ke koho haahaa loa a i kekahi koho e ae paha.

            C.N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Nov. 11, 1891- 3ts

 

KUDALA AKEA ANA O NA LAIKINI AWA.

            Ma ka Poakolu Novemaba 9'91. e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ana i kekahi mau Laiki Awa, no ka manawa hookahi makahiki, mai Ianuari 1, 1892 aku.

 

            MAUI.

            Lahaina           2          Laikini

            Wailuku           2          :

            Makawao        1          :

 

            HAWAII.

            Kau                 1          Laikini.

 

            KAUAI.

            Kawaihau        1          Laikini

            Waimea           1          :

 

            O keia mau laikini o keia mau mokupuni o Maui, Hawaii a me Kauai, e kuai kudala ia aku ana no ia iloko o ko lakou mau apana pakahi iho; a e hoike ia aku no na ano a pau e pili ana ia mea ma ia wahi, a ke waiho ia nei ka mana malalo o ka makai nui, a i ole ia, o kona hope paha.

            Kumu koho mua no ka laikini o Lahaina me Wailuku $300, o ka laikini hookahi, a no na laikini e ae o kekahi mau Mokupuni e ae, $100, hoomaka aku oia no ka laikini hookahi.

            Ka Manawa.  E uku mua ia he 25 pa-keneta i ka wa e haule ai ka hamale.

            A o ke kaena aku, e uku ia no ia i ka piha ana o na la i hoike ia.

            Ina aole e uku ia ke koena iloko o na la he umi mahope iho, alaila, e lilo no kela uku mua ana i mea ole.

            C.N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Nov. 11, 186t-3ts

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POALIMA, NOVEMABA 27, 1891.

Halawai Makaainana

Nui!!

MA KE KUEA MAMUA IHO O

KA PA ALII, I KA PO O

KA LA APOPO,

NOV. 28.

 

            Mamuli o ke nonoi ia ana mai e na leo ikuwa makee ike a aloha aina, e ake ana e lohe i na loina kalaiaina o ke au Liberala, ke kahea aku nei makou ia Hawaii nui a Hawaii iki, e ku mai ilona, a e naue ae i ka halawai nui o ka po Poaono, hora 7 p.m.. e malama ia ai.

            J.E. Bush

            R W. Wilikoki

            J. Nawahi

 

KA LA KUOKOA.

            Ma ka halawai a ka Aoao Lahui L iberala Hawaii, i ka ponei, ua hooholo lakou e malama ia keia la ma Kamaki Kuea, me na haiolelo, ma ka hora 10:30 kahahiaka.  Ua wae ia na Hon. Wilikoki, Nawahi, Pua a me White na haiolelo o ka la.

 

KA LA 28 O NOVEMABA

1891, KA LA KUOKOA O

HAWAII NEI.

1E na makaainana o ka Moiwahine, mai na makua a na keiki, mai na kini a na moopuna, e noho ana mai kela pe'a a keia pe'a o keia Paemoku;

            Aloha oukou: --

           

o keia la, he la kulaia aupuni keia nou e ke kanaka Hawaii oiaio, oiai hoi, o keia ka la a Hawaii aina Hawaii lahui, Hawaii aupuni, i ea hou ae ai kona poo iluna, oiai kakaou i ike hou ai i na kahakahana nani o ko kakou Hae Hawaii aloha.  Oiai hoi, o Hawaii ne ka Paredaiso o ka Moana Pakipika nei, ka aina hoi i oili ae mai ka no'na pouli, a ka noho'na malamalama.  A he mea pono ia kakou a pau, e hoomaikai aku i ke Akua Mana Loa, ka mea hoi nana i hoihoi nei hoi kakou i keia la, e mau hoi ka welo ana o ka Hae nani ou e Hawaii, maluna o kakou ka Lahui Hawaii oiaio, a e hoomau ia aku hoi kona ku ana malalo o ka pono.

            Ma ka makahiki 1843, i wehe mua loa ia ai ka ipuka imua o Hawaii no ka noho'na aupuni hou, a na ia makahiki no hoi i hookumu i ka holomua o ke aupuni i oili ae nei a ku imua o na aupuni nui o ke ao nei, a me lakou hoi i knomo aku ai o Hawaii nei a kuka pu, a hooponopono pu i na mea pili aupuni.

            Mai ia manawa mai, aole i ike ia he mau mokuahi, aka, he mau moku pe'a wale no, e kakele ana maluna o na ale apiipii o ka moana Pakipika, a hookahi puu oioina o Hawaii nei, ka aina i kapaia, "Ka Paredaiso o ka Maluhia," a ua kapa ia hoi kakou, ka poe ili ulaula, ka puuwai hamamama o ke ao holookoa.

            O ko kakou Moi i aloha nui ia e         noho ana ma ke poo o ka Lahui ia manawa, ua kapae ae oia i kona kulana Moi, a pela pu me na 'Lii hanau o ka aina, oiai o ko lakou hoomalu ana ia mau la, he like no ia me ka Emepera o Rusia; aka, ua kapae a haalele ia ia ano hoomalu lahui e ka Moi, a mo kona mau alii.  Ua noho ka aha kuka a ka Moi a me na 'lii, a hooholo lakou he oi aku ka pono e hana ia i Kumukanawai, no ka malama ana i ko na makaainana maluhia; a me ko lakou mau pono.

            He mea oiaio, na ike ia ko kakou holmua ana ma na ike a pau i a'o ia mai ia kakou; aka, i ka wa i omaka ae ai oe e Hawaii maluna o ke kulana naauao a me ka holomua oia no ka wa a na enemi i onou mai ai, me ka manao e hoopilikia, a e lawe kaokoa ae hoi no lakou, aka, aole loa e hiki, oiai ua hoole mai o Iehova ke Akua.

            I ka manawa i ike ai o ka Moi lokomaikai, aloha lahui, aloha aina i keia mau hana lima nui a keia poe kaihi mana aupuni hoi; oia kona wa i hooko ai i na ao naauao ana a Sir George Simpson, e hoouna ia kekahi elele i Enelani a me Farani, a ua hooko ia pela.  Oia hoi, e haawi mai kela mau mana kaua ikaika ia Hawaii nei i ka noho'na aupuni kuokoa ana, a ua loaa io no.

            I ka 1842 i hooko ia ai kela ao ana, ua hookohu aku ka Moi i kekahi mau keonimana, na lakou e kii i ke kuokoa o Hawaii, no lakou keia mau inoa:  Rev. Wm. Likeke, Hon. Timoteo Haalilio a me Sir George Simpson.  Ua hooko koke iho la kela mau Kuhina o ka Moi i ka lakou hana a na loaa io mai la na apono ana mai Farani a me Enelani mai, a aole nae keia poe i ike i na mea i hana ia mahope nei, oiai na manao pakaha o kekahi poe iloko nei o ka aina.

            Ua hiki mai ma Honolulu nei o Mr. Alex. simpson Iakimo, he keiki hanauna oia na Sir George Simpson, a ua hooikaika nui oia e loaa iaia kekahi noho'na aupuni o Beritania ma Hawaii nei, a e like me ka ke kanaka kaulana Webster i olelo ai.  Ua hiki ke hoopuni ia ka honua, ke hele pu oia me ka manawa, a pela aku.

            No keia manawa, ua lanakila iho kana han i manao nui ai, ua kono aku oia ike Kanikela e holo no ene lani, me kekahi mau palapala hoopii lehulehu, e kue ana i ke Aupuni Hawaii me kekahi mau kumu maopopo ole, aka, ua manao oia o keia mau hoopii ana, oia la ka mea e kao hi ai o Beritania i kona haawi ana mai i ke Kuokoa no Hawaii nei; na ko io no keia manao o ua simpson nei, ua holo aku ke Kanikela no Beritania, a ua hookohu ia iho la na Simpson nei i hope nona, a oia ke Kanikela Beritania Charton, ma kana huakai no enelani, ua halawai iho la oia me Adimarala Kamaki, ke poo kiekie hoi o na aumoku kaua o Enelani ma ka Pakipika nei.  Mamuli o kana kauoha, ua hoouna ia mai la ka Admimarala ia Lo Keoki Paulete maluna o ka mokukaua "Carrysport," e ninaninau pono i na hoopii a ke Kanikela Pelekane o Hawaii imua o kona aupuni.

            Ua hilinai ia e ke aupuni Enelani, he pololei keia mau mea a pau, eia ka he mau hana pakaha wale no keia.  Mamuli o keia mau hana ua hoopilihua ia ka manao o ka Moi, oiai na hana limanui e hoopuni ana iaia.  Iloko o keia kulana kupilikii o ka aina, ua hooikaika nui ka Aha Kuhino o ka Moi e nei aku i ka oluolu o simpson, e kali iki i ka hooko ia ana e kana noi a hiki i ka lohe ia ana mai o ka hopena o na hana a na elele ma Enelani.

            Aka o ia mau hoakaka ana a pau, aole i ku i ka makemake o Simpson, oiai, he kumu kela e haulehia ai oia. I kona ike ana aole e ko ana kona makemake, oia no kona manawa i koi aku ai i ka Moi, e haawi pio mai i keia mau paemoku a pela wale no e hookahe ole ia i ke koko.  Mauli o keia mau koi, ua kaumaha loa iho la ka manao o ka Moi, a ua nui kona aloha i kona lahui.  Aka, mamuli o ke a'o ana a kona Aha Kuhina, ua hana iho la oia i kekahi olelo kuahaua imua o kona lahui [oia hoi kakou], a he mau mapuna leo walohia keia a ua Lani la, ke hoomanao ae, a oia hoi keia:

            "Auhea oukou e na Lii, na Makaainana, na Kupuna O'u a me na Lahui o na Aina e mai. -- e hoolohe mai oukou, ke hoike aku nei Auimua o Oukou, eia Au imua o oukou iloko o ka popilikia e noho nei, no na kumu i maopopo ole Ia'u; nolaila, ua haawi aku Au i ke ola o ka Lahui.  E hoolohe mai oukou, aka, o Ko'u noho poo ana maluna o oukou, e hoomau ia aku no ia, no ka mea, ke manaolana nei Au, e hoihoi hou ia mai ana no ke ea o ka Aina.

            "Hanaia ma Honolulu, Oahu, i keia la 25 o Feberuari, M. H. 1843.',

            O keia ae la ka mea ano nui e pili ana i keia la, a nolaila, e na puuwai Hawaii oiaio a pau, e hoomanao i na olelo naauao a ko kakou Moi aloha i hala e aku.  Ua lanakila Hawaii, ua loaa kona Kuokoa oi kelakela. -- "Ua mau ke ea • ka Aina i ka Pono."

 

HOOLAHA PILIKOKO.

            E ike auanei na mea a pau ma keia, oiai, ma ka la 13 o Novemaba nei, 1891, ua make o Luka Kahului w, no Lahaina Maui, a i kona wa i make ai, ua waiho mai oia ma ko'u lima he palapala sila no kona aina ma Lahina Maui, a ua kuhikuhi mai hoi ia'u he mau palapala e ae kekahi no kona mau aina e ae ma Lahaina a me Waikapu, ma Maui.  Nolaila ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea pau loa i pilikoko i ka mea i make e hele mai a hui me a'u ma Honolulu Oahu, no ka hoomaopopo ana i keia waiwai o ka mea i make a'u e paa nei, a na ka poe i kuleana e hana aku no lakou.

            Owau no o    KELUIA [w]

            Ma o Nawahi a me Huntsman.

            Honolulu Nov. 19, 1891.  328-1md.

 

HOOLAHAPA AUPUNI.

            E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau lio helehewa.  Lio kulaula, keokeo loihi ma ka lae, 4 wawae eleele, hao kuni ano e uha hope ak, ke ano o keia hao kuni Hema, ina aole hema hao ano e.  Liok, hulupala ulaula, elua wawae keokeo hema, keokeo loihi ma ka lae, paa na wawae i kapuai hao haokuni o He uha hope ak.  O ka mea a mau mea nona keia mau lio, e pono e kii koke mai, o hala na la he 15, e kuai kukala aku no au ke hiki aku i ka la 5 o Dek., 1891.

            D. Kaoao.

            Nov. 19, 1891.   328-dtf.

 

"PONO KAULIKE!"

            NA MOHO no na Luna Nui o ka Oihana Kinai Ahi i waeia e na Hui Kaawai malalo iho, e koho ia ana ma ka la 7 o Dekemaba, 1891, no na wahi pakahi e pili ana ia lakou:

            "Holokahana." -- HUI KAAWAI HAWAII HELU 4.

            "Ko Makou Akenui, ka Pomaikai o ka Lehulehu." -- HUI KAAWAI MEKANIKA HELU 2.

            "Ma kani a ka hana e hea ai, malaila makou e loaa ai." -- HUI HOOPAKELE PALAHUKI A ME ALAPII HEI 6  1.

            "Lanakila." -- HUI KAAWAI AINA PUA HELU 5.

 

Luna Nui:

            JULIUS ASCH.

Kokua Ekahi:

            JAS. H. HUNT.

Kokua Elua:

            E. L. KALAWAIA.

            328-12td.