Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 323, 13 November 1891 — Page 1
| This text was transcribed by: | Edy Nakamura |
| This work is dedicated to: | To my Hawaiian Telcom Ohana |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, NOVEMABA 13, 1891 Helu 3@3
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio
Olohe,
A I OLE
NAKIAIEKOLU
O FARANI
ia Velona i komo aku ai, a he ha palua minute paha mahope, komo aku la ke koa opio kiu o’ka-lio olohe.
O na mea mua loa i halawai mai me na maka o ua koa opio nei, oia no kona ike ana aku ike koa Velona e kukuli ana oia imua oke kuahu.
Ai@ma ka aoao o ua kuahu nei, e noho ana he elua mau wahine, he kookahio laua me ka aahu eleele, a he hookahi hoi me ka aahu ulaula.
O ka lede me ka aahu eleele, he mau helehelena haikea kona, aka he ui no nae e hina ai ko kaua aoao oolea.
O ka lede hoi me ka lele ulaula, he lede ia e hoike mai ana, aole ia no ke kulana haahaa, aka, he ulu oia no ka wekiu. he paa i ke kiekie lapa mai u ole,
E haliu aku ana ke alo o ua mau lede la imua o ke kuahu kahi a Velona e kukuli ana, a na ia mea i huna aku na maka a me na hiona o ua mau lede nei.
Manope mai o ka lede o ka aahu ulaula, e noho ana he wahi keiki paele, a ma kona lima e hii anaoia ne wahi bela pulu uuku.
Ma ka aoao o ua wahi keiki nei e ncho ana he wahine kauwa, a makona alo e waiho ana kekahi mea a ke koa opio i hoomaopopo ole mai ai heaha ia ua mea la.
Olai ke koa Velona e kukuli ana imua o ke kuaho, a no ka @ianawa he aneane e hapaha hora ka loihi. ku ae la oie iluna a hali@ pono mai la kona alo imua o na lede.
Na ka malamalama o na ihoiho kukui e a ena, na ia mea i hoahuwale aku i na helehelena makona o hoowahawaha o na Velona nei, a iaia i kaalo iho ai ma ke alo o na lede, ia wa i puoho ae ai ka leo hooho puiwa o ka lede me ka aahueleele.
A iaia i aui hope mai ai ma. keano hoonalo i kona mau maka mai a Velona mai, aia hoi, na ahuwale wale aku la aku la kona mau anoia Atanani, a oia ka ua opio nei i pane ae ai iaia iho:
O ka lede kela o Rue-aax Ours, a owai la hoi kela lede o ka aahuulaula?
He mau minute pokole wale no kela mau ninau iloko o ka noonoo o ke koa opio o ka lio olohe, ike aku la oia i ke ku ana ae o ua lede la o ka aahu ulaula, a haawiaku ia Velona no ke kuikui lima ana.
I ua lede la o ka aahu ulaula i ku ae ai iluna, ua ku ae la kahi kei ki paele, a pela pu no hoi me ka wahine kauwa a ulali aku la mahope o na kapuai o ko laua haku wahine, e lilo ala i ke au a na wawae me ke koa Velona.
Ia laua i hoea aku ai ma ka puka, ua huna mua aku o Atanani ia ia iho ma kahi pouliuli a o na oleio a ua koa ipio la i lohe aku ai mai na lehelehe ae o ka lede me kaaahu ulaula ia ka pane ana ae, oia no keia:
Aole oe i haawi mai nei ia’u i kawai hemolele e ka monasiua Velona.
O keia mau olelo a ka lede, oia ka Atanani i ike mai ai i kona hoa Velona i ka hikilele @na’ae, me he kanaka la akahi no a ala ae mai ko na hiamoe ae no hookai keneturia a o na olelo a ua koa la i pane ae ai, oia no keia
Aha! o oe ka ia e ka madame Cadenada!
Pehea kau aliikane, ke mau nei no anei ia ma kona kulana mau o ke pi a me ka ma-ua?
Aole nona ka’u olelo ia oe e ka monasiua, o ka wai hemolelo, oia ka’ju i kamailio ae nei, aole oe i haawi mau maluna o’u; o kela lede hoi me ka aahu eleele, ua loaa iaia ka hanohano o kela wai mai ia oe aku e ka monasina.
A ke imihala mai nei oe ia’u e ka madame, aole loa ua i haawi iki i kekahi wahi lihi o ka wai hemolele, wahi a Velona me ka leo oolea.
Alaila, he makapo au ea! A! e Velona, aole loa e hiki ia oe ke apu hi mai ia’u me kau mau olelo.
Ae o ka madame, ua makapo oe malalo o na manao lili, au i honuna, ae ai ia’u e hoea mai malalu o na umalu o kela hale pula, me kou oia nao, o kabi keia e nalo ai o’ha meahuna.
Aka, aahea oe o ka madame, o li ke me ka loilu o ko’u mau la o keola ana ma keia. aole loa auanei e ualowale aku ia mau mea mai ia’u aku.
He Moolelo
:NO:
MASEPA.
Ka ‘Olali o Denemada!
:A I OLE:
Ke Kaulio Keokeo!!
Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.
Hooholo iho la ko lakou mau ala kai, e haawi ia na kauoha ana no na loea o ke kipuka’ili, no ka uhai ana ma ka meheu o na lio keokeo nei.
Aka, o ia mau kuko ana nae, ua hoohoka ia, ioai, e like me ka hoohoka ia ana o ka poha o na pu raifela, pela no ka haaheo o na kipuka ili.
Ua huikau like naannei i waialua, a ua ano u’uhua maoli na Denemaka no ko lakou hoohoka mau ia.
Ua hoao ae na loea kaulio e uhai aku mahope o ka meheu o ua lio keokeo kammahao la, aka. ua hoopuhili ia ko lakou mau manao ana i upu ai,
Oiai, ua hoea mai ua lio keokeo la me ka puahiohio nui a ka launa a ka launa ole, a nalo aku la no ia iloko o ke ehuehu me kona ike ole ia.
Hala ae la na la he lehulehu, he oia man no na haawina pakalaki o na Denemaka.
Ma kekahi po, ioai na koa e kia ana me ka makaala no ka lio keokeo maluna o ka haaheo o ka lakou mau pu raifela, aia hoi, maalo ae la ka lio keokeo me kona kulana mau o ka puahiohio.
Kani aku la na pu a na koa Denemaka, aka, he oia mau no na lio keo keo nei ma kona kulana.
E holo ana ai i o a ia nei ma ka ikaika nui a i ka wa i wahe mai ai ka malamalama o kekahi la ae aiu ke elua o na alakua a kenela kaula na o ho Kenumaka mau mana kaua e waiao ana i hona o ka kouaa ua haalele io i keia ao a Olepau, a ua hoomaha iho laua no ka manawa hope loa.
Ma ko laua mau umauma e kau oana na alina pahikaua a ka enemi, me ha la na ke kumakaia ia mau hana.
Ua holo se ka lono o ka make ana o kela mau kenela a alakai kaulana o ko Danemaka mau mana kaua.
Ua pani koke ae la hoi na kahee hoollulu i keia lono aka o ka mua nae nana i pepehi ia aina owai la ia.
Oiai, aole i maopopo mua i kela a me keia puali, eia no he enemi ke maalo nei iwaena o lakou,
aka no kaua iho nae e ka mea heluhelu, ua maopopo ia kaua, aole kela mau kenela a alakai o na koa Denemaka i make i ka mea e, aka na ke kauna opio Masepa no ia ke kaulio keokeo a olali o Denemaka ia mau la, mahope iho o kona makuakane i make, Porofesa Kauna Masesepa.
O ka make ana o kela mau alakai o na koa Denemaka, Oia Ka Hoo Ko ia ana no ka wa nua loa kela oleole hoohiki naue ole a ka olali Ma sepa a me ka weli Moneka.
No ka lua o ka manawa a ke kau lio masepa i Iraaheo ae ai me’ ka ha nohako o kela olelo hoohiki naue ole, aia hoi, ua i ea ae la maluna o ko kalanakauhale o Kpenahegana na hoaloha elua me ko lapa moto hookalauli aupuni @ me ka noho alii o Denemaka.
O ka hoea like ana ae o ua mau hoaloha la maluna o na palena o ke kulanakauhale, a imua ponoi hoi o na mana kaua o Denemake, oia ke sila m@ loa nana i hoike mai, ua hiki mai na minute a lawa i makaleho ai e hoohiolo i ka nohoalii o Denemaka i’alo.
Ua haawi ia na kaueha o ke kipa ka ana ia laua, aka, ua ko ole nae, a ma kahi o ke hipoka ana i ua mau hoaloha nei, @ hoi, o k hanohano o ka laua olelo hoohiki naue ole, oia ka mea i haawi ia aku maluna o na alakai o kela a me keia puali a ma ka olelo pokole ana ae, aohe kii’na hala o ke pine i ua mau hoaloha la, ka hele u kani pono na omaka wai ua o Hanakapi.
Ma ka aoao o na Denemaka. ke aki mai nei lahou o ka paa pio o keia mau lio kamahao e pualo lua nei iwaena o lakou.
A ma ka aoao hoi o na hoaloha elua, eia lana ke hoouna aku nei ilalo o ka lepo i na alakai o kela a me keia puali, no ka hanohano o ka laua hoohiki naue ole o ke omo koko.
Mamuli o keia poino nui ma ka aoao o na Denemaka, me ka hooko ole ia o ka hanohano o ka hana i waiho ia aku ai na ko lakou wiwa ole e hooko.
Na ia mea i hookaukua ae i na muka o ka moi Carolo@ na hakilo pono ana heaha ia oa kumu e make mau nei kona mau wakai a kenela keniana i haawi ia na hilinai no ko lakou kea a wiwo ole maluna o na kahua kaoa enaena o ka uwahi @auda.
Nolaila, e like me ka ua moi nei i ak@ nui ai e ike. hoouna aku la oia o@ u kaulana o kona mau puali@kau i.
OLELO HOOLAHA
E ike anua nei na kamaka a pau, oia ma ka Pa Anpuni o Ma@ki nei, kekahi mau lie hele hewa. Iao a ulunia, 2 wawae mua. i pae i ka hao @iko keoke@ana ka a-i pela ma ke kua a wa wae ke kea ho po hema @, hao kani apo e kehu @ ke ano. Lio k melemele 3 wa wae @, eleele keokeo ka hulu o ka @ kiko keokeo malama o @ meka a elua hau @ hope hemai. Lio a ola ula, keokeo @ ma ka @ hope akau, keokeo loleihi ma ka ka @ keokeo ma ka kua p@ ek yam 4 wawae u oaa u ja @abi e gioe ajay gaoaka ja @keia mau kuni. O ka mea a ma@ paha no lakou keia mau ue e p@ la, kou e kii mai, o hala ana@ a li ha @ e kuai kudaia aku no wau ke hiki aku i ka la 7 o Novemaba 1891.
D Kaeao.
Oct. 27, 303-dtf. Luna pa A@.
Hoolaha Hoakapa.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i @ ane kanaka a pau loa. Ua hookapu @ maua i ko mua mau Apana Ai@ekolu i kapaia o Kalaheo Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 2@2 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (W) mai. Nolaila, kie papa, loa ia Aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia malama o na mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, o ko maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kuhiku ni a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai a hui pu me Mrs C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID PAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau ne me ka haanaa.
MRS. C.I. HIRAM. Honolulu, Oahu, Oct. 8. 1980. 3ins-d
Kauka Yong Kam Pung.
(APANA.)
Helu o3. Alanui Maunakea.
Ke Kauka Loea o ka
Aina Pua!
Ua hini ke hoola ia kela a me keia a@e
ma’i, mai kona kane, wahine a @
na keiki liihi. O ua ma’i ha-ao
ua hiki loa ia ke hoola ia me
ka maalaui. A@
e pili ana i ka maka
pau pu ia i ke
ola. Ka ho-
ike ia aku nei,
eia ke ola ia nei, me
ka oluolu pu o kalu au-
hau. Ka poe pilikia hanau
keiki a bele nui paha o ko koko
a paa a lohi paa ka hanau ma pa
paha o ka wain, o hele nhui mai i o u nei
E KTPA mai e ka epe i @
lau ia me na naawina pililiua a ka @
a na’u oukou e hoolueha aku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
Honolulu Sept 2, 1891. @
I KA LEHULEHU HAWII
Ke hooiaio aku nei ka @ ka ia oa Malalo ua hooiaia ka e @hine mai ka pilikia hoo@ a @ ma’i ko@p@a ka’u keiki alua@ kahiki koi @ ka ane@ make i ka ma’i @
ke kino, oia hoi k’k@
@o o ke kino. Mai ke ola ana o ka mai a hiki i @ la @ kepo nei au i na makamaka Hawaii o’u e hele ae ia Kauka Apana (Young Kum Pang) a e @ne kamaha. @ma na ana @