Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 311, 28 October 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II.
HONOLULU . OKATOBA 28, 1891.
Helu 311
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe,
- A I OLE -
NAKIAIEKOLU O FARANI.
Alaila e Velona, o kou mau aie a pau o ka noho ana ma keia hotele, ua uku ia e a'u, a e noho oe ia nei a hiki i ko'u huli hoi ana mai mai ka'u huakai imi i ko kaua mau hoaloha, alaila huli hoi loa aku kakou no Parisa, no ka mea, ua makemake nui loa ia kakou e kapena Terevila, e hoea aku no ko kakou kulana iloko o ka puali, iloko o 8 la mai keia la aku.
Aia me a'u he eha mau lio, a e waiho iho ana wau i hookahi o lakou nou, a o kau mau mea a pau e makemake ai, e hooko ia no ia e ka ona hotele, me ke kaki a uku kaulele ole, oiai kau bila o ka uku piha ana, ua hookaa e ia mamua, nolaila, ma ka la apopo e haalele iho ai au ia Canetila nei no Crevecouer.
Ua haawi mai o Velona i na hoomaikai ana no keia mau hana mamaka a kona hoaloha opio, iloko o kona mau la o ka hune, a no na hora loihi o ka laua kuka olelo ana hoi aku la o Atanani no kona keena, no ka hoomaha ana iho i na maluhiluhi o kana huakai o kela po a ke pakalaki nui wale o Sana Cloud.
Ma ke kakahiaka, ala ae la oia a hoomakaukau iho la iaia iho, a iho aku la no kona paina kakahiaka, a ma ke pakaukau, halawai mai la oia me kana kauwa, a o na olelo mua loa i kana wahi kauwa i pane mai ai.
Kakahiaka maikai oe e ka monasiua, aia na lio ua makaukau, a i hakalia wale no ia kaua.
Ua haawi aku ua koa opio la i ka hoomaikai, me keia mau olelo; me ka mahalo e Palaneke no kou makaala.
Mahope iho o ka pau ana o ka kaua paina ana, e hoomau aku no kaua i ko kaua alahele no Crevecouer, kahi hoi a Hapale i haule ai i ka iho lio i keia mokuna ae.
Ke Koa Kiai Hapale.
Mamua ae o ka haalele ana iho o ke koa opio ia Canetila, ua kipa mua aku oia e ike i kona hoaloha Velona, a iloko o kekahi mau minute pokole o ko laua kukai kamailio ana, haalele iho la laua me kana wahi kauwa i ka hotele Sana Matina, no Crevecouer.
O ka anina la, oia ka manawa a Atanani ma i hoea aku ai ma na palena o Crevecouer, a ma ka hotele a lakou i haalele iho ai ia Hapale, malaila laua i kipa aku ai.
Ma kahi o ka haku hale kane, he haku wahine ke noho ana, a nana laua nei i hookipa aku.
O na olelo mua o ka hoolauna a ke koa opio i pane aku ai, oia no kona ninau ana aku i kona hoaloha ia Hapale, ka mea hoi i haule iho i ka ihu o na lio mai ka lakou huakai aku o ka misiona hooko kauoha i Ladana.
O ka pane a ka haku hale wahine oia no keia:
He kanaka opio anei o 24 makahiki?
Ae e ka wahine: a he eha ma kona poohiwi akau.
A, e ka monasiua, eia no oia ia nei kahi i noho ai.
O keia pane a ka haku hale wahine, oia ka Atanani i hoomaikai aku ai i ua haku wahine la me ka pane pu ana aku:
E ka wahine, e lawe aku ia'u i ona la, no ka mea, ua ake nui loa au e ike iaia.
Pane mai la ka haku hale wahine, e ka monasiua, aole paha oe e ike ana iaia i keia manawa?
No ke aha hoi, he lede anei kika hi ma ia?
Aole, aka e hoao no paha oe; aia oia ma ka rumi elima, ma ka papa hele elua, o ka eheu akau o ka hale nei.
O keia mau olelo a ka wahine, oia ka Atanani i haawi aku ai i ka huaolelo, kanikiu, alaila huli ae la ia ma ka hila o kona mau kamaa, a hele aku la no kahi i kuhikuhi ia mai ai iaia.
Iaia i hoea aku ai ma ka puka o ua keena la, aia kahi kauwa a Hapale e ku ana ma ka puka, a me ka haawi ole aku i hookahi huaolelo i ua kauwa la, hoao aku la oia e komo iloko, aka na keakea koke ia mai la ia e ua kauwa la me keia mau olelo:
E ku a hai mai, heaha ka makemake? O kahi au e homo mai nei e hehi, he wahi laa, ia aole e hiki i kekahi koa ke hehi, ina o ka ma kapahikaua kana olelo kauoha o ka hookikina.
Aole i pau.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poo lawe pepa a pau a Mr. Palao, ua hoopau ia kona lawe ana i ka nupepa "Ka Leo," a na oki ia aku kona inoa mai pa luna aku no keia pepa; nolaila, o ka poe i aie i keia pepa, e oluolu e hookaa mai ma kea keena. Ma ke Kauoha.
He Moolelo
- :NO: -
MASEPA.
Ka Olali o Denemada!
-: A I OLE: -
Ke Kaulio Keokeo!!
Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.
Ua hoao ae oia me na manao ma ina o ka lili, e lilo au i luahi no ka na mau hana, aka nae, ua ko ole, oiai na ka'u mau hana akamai o ke kau lio a me ka hoolele leo kamahao, na ia mea i kaili ae na manao hoohihi o ka lahui Denemaka no'u nei, a pale ae la lakou i na kauoha alii a ko lakou moi.
O keia hooko ole ia ana o ka makemake o ka moi Canto, na ia mea i hooi loa aku i na noonoo uluahewa iloko ona, a hiki i kona lilo maoli ana he pupule: a iloko o elima makahiki mahope iho make aku la oia, a lilo ae la ka noho mai ia Kealo I., ke kaikamahine a ka mi Canto.
No na makahiki pokole wale no elima o ka noho alii ana o ka moi Kealo, make aku la ia me ke ko ole o na manao lili iloko ona no'u, no kona kaikuaana i make pupule.
I ka moi Kealo i make aku ai, ua lilo ae ka noho alii i ko lakou muli loa, oia hoi ka moi Carlo e no ho nei, a e like ma na hana a na moi mua, pela no keia.
No'u iho e kuu keiki, he oia mau no au me ka'u mau hana akamai, a hiki wale i ka wa a na lani i makana mai ai ia oe i hooilina no'u a me ka'u mau hana ike ma keia ao.
A wahi a kuu makuakane i hai mai ai ia'u, ua hoea mai au i keia ao malamala, i ke au o na la a ka moi Karl e noho ana ma ke kalaunu o Denemaka nei.
Alaila, o oe ka kauna Masesepa keiki ea, ka opio kaulia keokeo haaheo loa a'u i ike ai e holo ana maluna o kekahi lio keokeo ma kekahi po, a na kauna Masesepa la i haawi ai i kana mau hana hoikeike akamai he aneane 10 ae nei makahiki i hala? wahi a ka heku Moneka i pane mai ai.
Ae e kau hoaloha Moneka, owau no na opio la, ka hua hookahi wale iho no mai loko mai o na pahaka o ke kauna Masesepa a me kana wahine, ka lede Isabela, ua hoomahele au i na ike o ko'u makuakane oiai ko'u mau la he 6 wale no makahiki, a no eha makahiki o ko'u hoomakaulii ana, aia hoi, ua haaheo ae la au me na ike like me ko ko'u luaui makuakane mai ke kau lio a i ka hoolele leo kupaianaha ana ma na wahi a pau.
Aole hoi owau wale no kai haaheo ae me ia mau hana ike o ke kapa ia ana mai o ke kanaka opio kaulio kamahao mua loa o ke ao nei, aka, o ko'u luaui makuahine kekahi, a ua kapa ia oia, o ka lede hololio mua a me ka wahine hoolele leo kamahao ekahi o ke ao holookoa nei.
Aka, me ka ehaeha au e hoike aku nei ia oe e kuu hoaloha, oiai, i ka piha ana o ko'u mau makahiki i ka 14, aia hoi make aku la kuu luaui makuahine, me ke aloha a me ka minamina nui ia, aka nae, o kana mau hana, ke ku nei ia he kia hoomanao poina ole na ka lahui Denemaka e haaheo ai a hiki i keia la.
Mahope iho o ka malama ia ana o na hana hope loa maluna o kona kino lepo, ua noho kokoolua iho la maua me kuu luaui makuakane, a hiki i kona hookau ia ana maluna o ke kua o ka lio eleele, Puahiohio, a hookuu ia aku la oia e make maloko o na ululaau o Denemaka nei.
Aka, e Moneka kuu hoaloha, mamua ae o ko'u hoiki ana aku i ka hopena weliweli i kau ia aku ai maluna o ko'u luaui makuakane, e pono au e hoopau aku i ke koena o ka moolelo, e pili ana i kua makuakane.
E like me ka'u i hai mua aku nei, o ka mau o ka lili a me ka inaina iloko o ka ohana alii Canto no kuu luaui, pela no kuu makuakane i hai mai ai ia'u, ua nui a lehulehu na manawa a ka moi Carlo, i hoao ai e hooko i kona inaina maluna o kuu luaui aka, na aneane no e ko ole, a e Moneka, mai ia manawa mai a hiki i ka make ana o kuu makuahine, a he ekolu paha makahiki mahope iho o kona make ana akahi no a hoike hou mai kuu luaui ia'u me keia mau huaolelo o ka hoomanao mua; e koni hala ole nei i kuu puuwai:
E Maseba kuu keiki, e haawi i na makaala nou i na wa a pau, no ka mea, ke haili e umi nei ia'u, aole paha e loihi loa na la, a e lilo no waa he pio na ka moi Carl.
Aole i pau.
I ko makou mau luna lawe nupepa, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou a pau, o ka luna a mau luna paha he koena pepa "Ka Leo" ka lakou o ka la 2 a me ka la 6 o Okatoba nei, e hoihoi mai ma keia keena. Ma ke Kauoha.
HALAWAI HUI KALAIAINA.
E halawai ana ka Hui Kalaiaina ma na ahiahi Poalima a pau o kela pule keia pule, ma ka hora 7:30 P.M., maluna ae o kahi o Robikana, ma ke kihi o na Alanui Moi a me Nuuanu.
HE HOOLAHA I KA AKEA.
E ike auanei na ano lahui a pau, e noho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine, a me na keiki; loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e naue mai i ko'u Keena kana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna o oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'i wahine a pela aku. Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi hele mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hikiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.
Owou iho no,
DR. LEONG KENG PONG.
Helu 40, Huina o na alanui Kamika me Hotele, Honolulu, Oahu. Aug. 31. 1y.
OLELO HOOLAHA.
Ua makaukau ka mea nona O inoa malao iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, '90. d-1y
Aila Kuai.
R LOAA NO MA KAHI O
J. F. COLBURN.
(KEONI KOLOMANA.)
Ma ke Kihi o na Alanui
Nuuanu me Moi.
E loaa no no ke kumukuai haahaa loa
o $2.50 o ka pahu. Hele mai hookahi,
hele mai elua, hele mai no a pau. Ko
oukou hoaloha.
J. F. COLBURN.
Honolulu , Iulai 8, 1891. 232 dtr
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei au ma ke akea i ka waiwai o AIAU pake, i noho hoolimalima, ma kuu hale e ku nei ma ke Alanui Kekaulike, no ka hookaa ole ana i na dala he $14.00 o na mahina 6. Nolaila, ua makaukau wau e kuai kudala aku i na waiwai a pau e paa nei ma kuu lima, ke hala na la he 15 mai keia la aku; a oia iho keia mau waiwai:
1 Moe paina 2 Hainaka pakeke
1 Pela moe 1 Pakumakika
2 Kihei halii 3 Huluhulu moe
2 Pahu ili 1 Kihei pua
1 Kuka huluhulu 4 Palaka pake
2 Palule 3 Paleili
2 Puliki 13 Lei a-i
1 Kaawe 2 Hinaka pakeke
6 Paa kakini 5 Paa Kamaa
1 Kawele 1 Ie paaliuna
1 Mamalu 1 hapale puako
1 Laau kau lole 1 Pahi lala
1 Kini pana 2 Lolewawae huluhulu
1 Owili lopi kilika
O keia ka nei o ua waiwai.
2w 5tsd 105 WONG KONG