Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 278, 11 September 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Lynne Minamishin |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU. SEPATEMBA 11, 1891. Helu 278
He Moolelo
No
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA- KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUANIHO- KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.
O oe ia e Haunuu, e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I'a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
Mahope o ka pau ana o ko lakou hui aloha ana, ua hoomakaukau iho la kana mau wahine i na mea ai na ia nei, a noho like iho la lakou paina.
A mahope o ka pau ana o ka lakou nei ai ana, ua hoonanea wale iho la no lakou nei.
Ma keia manawa a lakou nei e hoonanea ana, ua ninau hoomaoe ae la keia i kana mau wahine:
Aole ka paha i hoi mai nei o Kanakaouka maanei?
Ua hoole mai la ua mau wahine nei ana; aole maua i ike i kona hoi ana mai.
Aloha ino ka hoi, me kuu olelo pono mai nei no ka hoi iaia, e hoi mai ia e noho pu me na wahine a maua, a hoi mai wau, wahi a Kamapuaa.
Pane hou aku la na wahine; i hea oe i hookuu mai nei iaia e hoi mai?
Aohe na'u i hookuu mai nei iaia e hoi, nana no ka makemake e hoi mai, no ka maka'u i ka moo o kahi a maua i hele aku nei.
Ina aole i kipa mai nei maanei, alaila, ua hoi loa no ka paha ua akua nei o'u, i kahi no o maua i he le mai ai; aloha ino ka hoi oe i ko hoi loa ana.
Ua maopopo mua no nae ia Kamapuaa, ua ike ia ka no'a a laua, a ua ike aku la no hoi ua mau wahine nei o Limaloa no keia kanaka, aohe he kanaka okoa.
I mai @a ua mau wahine nei ia Kamapuaa, aohe kanaka e i kipa mai i ko kakou wahi nei, hookahi wale no kanaka i kipa mai i o kakou nei. o ke kanaka @o a maua i hoihoi ole ai, oia no o Limaloa.
Ua kipaku ia aku nei no ia kana ka e maua, e hoi i kona wahi i ke kaha o Mana ma Waimea.
Nolaila, aole mea e ae a Kamapuaa e olelo aku ai i kana mau wahine, eia wale no kana i olelo ae ai:
Ua kali ae paha ia'u a o ko'u hele loihi loa ma kela huli o na pali hulaana. a oia ka mea i haalele ae nei ia'u, a hoi loa aku nei i ko maua aina i hele mai ai.
Ma keia mea, aole mea e ae a ua Kamapuaa nei e pane hou aku ai imua o kana mau wahine; a ua hooki loa iho la no keia.
Ua noho iho la lakou nei me ka maikai. he kane a me na wahine elua, ua noho lakou me ka oluolu aohe mea e ae e kue ai ko lakou no ho ana.
I ka lohe ana o Kaneiki, ke kaikunane o ua mau wahine nei a Kamapuaa, ua loaa ke kane a kona mau kaikuahine; a@@ ua lobe wale no oia i ka olelo ia he kanaka maikai ke kane a kona mau kaikuahine e noho nei.
No ko ia nei uluhua loa i ke kamailio mau ia i ke kanaka ui, nolaila, ua hoeu ae la oia e hele mai e ike i kona kaikoeke, me kona olelo ana ae penei:
E hele aku ana ka hoi wau e ike i ko'u kakoeke; aole nae a'u wahi makana iaia, hookahi no nae hoi paha makana o ke aloha.
Ua hevee io aku la oia i kekahi la ae, e ike i kona kaikoeke, a me kona mau kaikuahine.
I coi nei wa i hiki aku ai, a hala wai me kona kaikoeke me ka pumehana o ke aloha ana; a ua hoonanea iki iho la laua no kekahi mau minute pokole, ke hoomakaukau mai la na kaikuahine oia nei i mea ai na lakou; a noho iho la lakou e paina.
I ka pau ana ae o ko lakou nei paina ana, ua hoohele olelo aku la e Kamapuaa i kona kaikoeke ia Kaneiki:
Pehea ke kaua a oukou o keia mau la aku nei?
Ua hee ko'u aoao ma na la hooili kaua ana.
Hee hoi ia wai?
Hee ko'u aoao i na alii o Oahu i holo mai nei, a huipu ma ka aoao o kekahi mau alii o makou o Kauai nei.
Ehia ou mau wahi koa i koe?
He eha no mau kaau kanaka i koe o ko'u aoao, alaila, o ka pau loa no ia o na danaka ma ko'u aoao, a o ke kaa aku no ia o ka lanakila ma ko lakou ala aoao, a lilo aku wau i kauwa kuapaa na kela aoao; a he pono loa no ia, ina o ko'u make imua o ke kahua kana; a o no hoi ia oia pilikia.
Aole i pau.
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe,
A I OLE
NAKIAIEKOLU O FARANI.
Ahe! oia ka ea'? wahi a La Fere i hooho ae ai.
Ae e La Fere, a e hahai mai ana oukou mahope o ka'u mau alakai ana, wahi a Atanani.
Hahai aku ia oe! hahai aku ia oe a ihea @
I ninau mai ai o La Fere me ka pau pono ole o kana mea i makemake ai e kamailio mai, oiai, i kela wa a La Nere i ninau mai ai, ua ko mo mai la o Velona me na nanaina hiehie o ke koa, a me ka leo nui o ke kanaka lanakila, pane mai la oia penei:
Aloha e na keonimaua! heaha keia mau mea a oukou e nunui nei na leo, in a he hibia nui keia, e hoo kohu mai oukou owau ka lunakawai!
No ka hanohano o ka oihana a kakou e hiipoi nei! wahi a Atanani i pane aku ai.
Ka @he mau kamailio hoi ka oukou e pili ana no ka loaa ana mai nei o ko laua nei mau palapala hoo kuu mai ia Kapena Terevila mai, aole anei pela?
Ae e Velona, a o oe pu kekahi! wahi a Atanani me ka wehe pu ana ae i ko Velona palapala.
Ua haawi mai o Velona i na nana pono ana maluna o ke koa opio, me na maka o ke pahaohao, alaila, hoopuka mai la oia i na huaolelo o ke pohihihi penei:
A heaha iho la ka hana o keia mau palapala hookuu, he mau pomaikai anei kekahi e loaa mai ana ia kakou?
O keia ninau a Velona, oia ka ua koa opio nei o ka lio olohe i pane aku ai:
No ka haaheo o ka have kahakolu o ko kakou aupuni, oia ka pomaikai e loaa mai ana ia kakou a o ka hi e hooko ia ai o ka hanohano o keia mau palapala hookuu. iloko no i na paia haaheo o Ladana.
O keia mau olelo a ke koa opio i pane aku ai, ua like ia me kekahi puupuu ko-na hao i ha@@re ia aku maluna o na hoaloha ekolu, a oia ka lakou i hooho like mai ai:
A! i Ladana ka kakou e hele a@,
i kela aina a ke kanaka Farani i hoowahawaha loa ai,
Ae e na hoaloha, no Ladana ka kakou huakai i keia po, a o ke aloha aina a me ka makee i ko kakou have, oia auanei ka pauda nana e kona mai ia kukou e kapae ae i na manao hoowahawaha, a ke koa a me ka wiwo ole, oia ke kakou kahua e lawe ai ma ke alahele o ke kipoka ia mai.
Mamuli o keia mau olelo wiwo ole a ke koa opio o ka lio olohe, hapai like ae la na hoaloha ekolu i ko lakou mau lima iluna, no ka hoo paa ana i ka lakou hoohiki, e lawe lakou i na koikoi o ke kipoka ia, no ka hanohano o ka nohoalii a me ka haaheo o ko lakou have.
Alaila, hoomaoe mai la o Velona no ko lakou nele i ke dala, e hiki ai ke hooko ia ka hanohano o ka la kou hanohano o ka hooko kauoha poina ole.
Wahi a ke koa opio, ua lawa kakou me ia mea he dala, aka, o ka mea wale no i koe, oia ko oukou lohe ana i ke ano o ka kakou huakai o keia po.
Aole i pau.
E na Luna Lawe Pepa o ka LEO O KA LAHUI, ke hai ia aku nei ka lohe ia oukou, in a he mau helu koe o ka la 3 o Augate nei, oia hoi ka Poakahi mua, alaila e pono e hoi hoi mai i keia keena.
HE HOOLAHA I KA AKEA.
E ike auanei na ano lahui a pau, e no ho ana ma ke Aupuni Hawaii, mai na kane, wahine ame na keiki; i loaa i na ma'i o kela a me keia ano, e nane mai i ko'u Keena hana, a na'u e hoopau aku i na ehaeha a ka ma'i maluna oukou e na makamaka, he hiki ia'u ke lapaau i na ano ma'i a pau, ma'i iloko o ka opu, hu'i ke kino, aki iloko o ka iwi, eha o ke poo, ma'iwahine a pela aku. Mai hoololohe aku e na hoa, hele mai hookahi, hel mai elua, hele mai no a pau loa; he oluolu ka auhau, ke hui me ia ma na kukai olelo ana; ua makaukau wau e pulama mai i na kono ana mai mai na Mokupuni mai, me ka eleu a me ka hi kiwawe loa, he makamaka a he hoaloha maikai no oukou e na Hawaii.
Owou iho no,
DR. LEONG KENG FONG.
Helu 40, Huina o na alanui Kamika @@ Hotele, Honolulu, Oahu. Aug. 31. 1y
OLELO HOOLAHA.
Ua makemake ia i 50,000 kawowo Ala@i momona, aole e emi malalo o 6 iniha ke kiekie, a e uku ia, no he 5 keneta o ke kumu hookahi. No na mea ae i koe, e pono e hele ae e kuka pu me Dilinahama.
B. F. DILINAHAMA.
Luna Nui O. R. & L Co.
Honolulu, Aug. 24, '91. 265-d1m.
OLELO HOOLAHA.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na P@a HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina
J. BOWLER.
Sept. 22, '90, d-1y*
He Mau Aina Kahua, Hale, Halekuai a Mau Waiwai e ae.
Ua loaa mai ke kauoha ia'u e kuai kudala akea aku mai ko'u Keena Kudala. ma Alanui Moiwahine,
MA KA POAHA. AUGATE 13, HORA 12 AWAKEA.
I keia mau waiwai malalo ino:
HALE a me AINA ma ka aoao Komohana o Alanui Hotele a me Kekaulike, e pili la me ka waiwai o Mrs Mary Foster, a nona hoi ka ili o 1425 kuea kapuai me ke alo. 33 kapuai ma Alanui Hotele a me 34 1/2 kapuai ma Alanui Kekaulike; a me kekahi apana aina e holo ana i hope mai ke alanui aku. E hoolimalima ana ma ka mahina no $20. Aole he hoolimalima maluna o ka aina.
2. HE PA AINA e kokoke la ma ke Komohana o Alanui Alakea a me Moiwahine, he 3667, ka ili. Ua hoolimalima ia i ka Hui Hana Hao Union. no 15 ma kahiki mai Maraki 1, 1891, me ke kulea na hoolimalima no 15 hou aku makahi ki, ma ka uku kaokoa o $150 o ka maka hiki i ukuia ma ka hapaha. Na ka Hui Union e uku na lilo auhau aupuni a me auhau wai.
3. HE AINA ma PAUOA e waiho la ma ke Alanui Pauoa, kokoke i kahi o Keo Pu, 137, 100 eka. he kahua hale a me ke kahi mau aina lo'i ko keia aina. He ku lana hoi e ike pono ia ai ke kulanakauhale a me ka moana. Hoolimalimaia ia Tai Fook Co., (Yee Wo Chan, agena, no $100 o ka makahiki, ma ka hapa ma kahiki e uku mua ai. He 6 1/2 makahiki i koe o ka hoolimalima e paa mai ka la 1 o Iulai, 1891. Kala kuike ko na kuai ana a pau.
E ike ia no na kii o na aina a e loaa no hoi na hoakaka ana ma ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine.
JAS. F. MORGAN
250 - 9tsd. Luna
Kauka Pake Akamai!
DR. LEONG KANG TONG
MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA MA'I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HOLOMUA.
HE OLUOLU KA AUHAU.
KEENA OIHANA: Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
HE PALAPALA HOOIA.
Honolulu, April 29, 1891.
Owau o Chu Sam Lau, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii Pae Aina. Ke hooia, a k@hooiaio aku nei au imua o k@ akea, ua ike au a ua maopopo ia'u a ke haawi nei au i ko'u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia'u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko'u ma'i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i @oohia me kela ano ma'i. e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma'i mai ko'u wa opio loa mai, a ua aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma'i i ko'u kino, aka, ma keia wa @@ loaa ia'u ke ola maikai loa. E hele ae e ka poe i lu@luu a kaumaha.
Mei 12, 1891. 1m.-d.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, @ia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio. Lio k ulaula lokia. 1 wawae keokeo hope hema, hao kuni ano e hapala ka hao maluna o ka uha hope ak, @ha wawae paa @ kapuai-hao, ekolu wawae eleele, kiko keokeo ma ka lae. Lio k ulaula kiko keokeo ma ka lai, hookahi wawae keokoe hope hema. elua wawae mua paa i kapuai hao. hao kuni ML hema hope. O ka mea a mau mea nona keia mau lio e pono e kii koko mai, o hala na la he 15 e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka 5 o Sept. 1891. hora hora 12. awakea Poaono.
D. Kaoao.
264-@@@ Luna Pa Aupuni.