Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 274, 7 September 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kailianu V. Michaels |
| This work is dedicated to: | In loving memory of my father, Mervin Apana Lee Kwai |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKAHI, SEPATEMABA 7, 1891.
MA KE KAUOHA.
I keia la, ua hookohu ia aku o JACOB KALA ESQ., i Agena haawi Palapala Mare, no ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai.
C. N. SPENCER, Kuhina Kalaʻaina
Keena Kalaiaina, Aug. 31, ʻ91. 271-d3t.
I keia la ua hookohu ia aku o W. Von Gravemeyer Esq., i hoa no ka Papa Alaui o Hana, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. M. Rooney i wa ho mai.
Eia na hoa o ua Papa la:
DAVID CENTER - Luna Hoomalu.
OSCAR
W. VON. GRAVEMEYER.
C. N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kulaiaina, Aug. 28, 1891. 3ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI O MANUKA A ME KAULANAMAUNA, ILOKO O KA APANA O KAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Separtmaba 23, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, ua makaukau e hoolilo ia aku ma ke kuai kudala akea ana, ka hoolimalima o na Aina Aupuni o Mauu-ka a me Kaulanamauna iloko o ka apana o Kau, Hawaii, o ka nui o ko laua ili, he 26,000 eka oi, a emi mai paha.
Ka manawa hoolimalima 10 makahiki
Uku koho mua, $100. a ma ka hapa makahiki ka uku ana.
Ua kuai ia na hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana, ua hiki no hoi i ke Aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo aku a ke lawe nona, ke hoolilo aku a pau i kekahi mahele paha o ua mau aina nei, no na mea e pili ana i na pa aina home, me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima aku.
C. N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Aug. 27, ʻ91. 269 4t-d.
NA RULA NO NA KAA.
Mamuli o ka mana i ili mai maluna oʻu ma o kekahi kanawai e hooponopono no ai i ka lawe ana e na Ohua a me na Ukana a me ke ae ana no ka hoolimalima o na Kaa, Kaahuilalua, Kaaukana, Kaakikane, a me na ano kaa e ae, ma ka Apana o Honolulu. Ke hana hou aku nei ma keia i na Rula Hou iho ma hope nei e pili ana i ke ku ana o na Kaa ohua, e heluhelu ia Rula 12A. penei:
12. A-O ke Kaa ohua laikini ia e kali ana ma kahi Hoolulu ma Honolulu o ke Alanui Kaamahu Oahu, e hoolaina ia la kou ma ka aoao Ewa o ka aoao hema aku o ke Alanui Moi, o kahi e Kipoho Manienie ia la, a ke alanui kapae makai a ma ia ala aku a ke alakapae ma ke kihi o ka Hale Hoolulu o ke Alakaamahu.
A ma ka lihi makai o ke Kipoho Ma nienie Waena, e hula la ma Ewa.
A ma ka lihi o ke Kipoho Manienie Akau Hema, mai ke Alanui Moi aku e huli la makai.
C. N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina. 262-3ts-d.
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wa no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la i o Iulai, 1891.
O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e pakuʻi ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na auhau.
JOHN C. WHITE
Luna Hooponopono Oihana Wai 23-24ts.
Ma keia hope aku, aole e hoouna ia kekahi pepa ma ka owili pakahi ke ole e uku mua ia mai, ke ola o ka pepa. ae hoolohe e na makamaka i keia no ka OIAIO, a me ka LEO, nele no ka uku ana mea nele no oukou i ke kukui ole.
Ma ke kauoha
UA LOAA KA MANAOLANA.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mikahala i kekahiaka onehinei, ua loaa mai la ia makou ka nuhou hoohauoli; a hoolana manao; no ka loaa ana o ka maha ma ke kino, i ka Hon. P. P. Kanoa o Kauai, oiai oia e waiho ana iloko o ka ehaeha a ma maʻi i na la i aui aku la, ua aneane elima malama kona waiho a maʻi ana, a ma keia mau la mai nei ua loaa kona maha.
Ua ike ia aku oia e hoomaha ae ana mawaho, a e holoholo ae ana hoi; aka, no makou iho, mao kakou iho na Hawaii oiai, ke hoike aku nei makou, o na haawina a pau e ili mai ana maluna o ko ke kanaka kino, mai ke Akua mai no ia.
Oiai hoi, wahi a Solomona, i i mai ai, ma kana hoike, ma o ke Akua la.
O ka makua i aloha i kana keiki, kau no ia i ka laau hahau maluna ona.
Nolaila, o ko kakou makua nui, oia no o Iehova ke Akua ola, no ka nui o kona aloha i keia keiki ana, nolaila ua kau mai la oia i ka laau hahau maluna ona, a hoao ae la hoi oia i kona naau.
I hiki ai iaia ke pelu iho i kona mau kuli ilalo, a haawi aku i kona leo pule no ka nui mihi ana imua ona, oiai, ua hoakaaka mai oia i kinohi o ka mea manao io mai iaʻu, ma ka pule, a me ka mihi iʻo, e ola ia, a he kokua kokoke hoi au no oukou i ka wa po pilikia, a o ka mea hoi o oukou e noi mai ana i ke kahi mea ma koʻu inoa, owau no e hana.
Nolaila, e na hoaloha, na makamaka, na mea hoi a ke Akua i hana ai, me kona lima ponoi.
I ka wa o ka ehaeha e uhi mai ai maluna o ke kino, e haawi aku ia oe iho imua ona, a oia auanei ke ka huna lapaau nou, oiai, he mana kona e kipaku i na daimonio ino a pau. Oiai hoi, o ka ke Akua olelo he maemae ia, i oi aku mamua o ka Hau o Halemano, aka, o kakou kai hewa no ka hooko ole ana i kana kauoha ai ia kakou a pau.
-----
KA HUAKI HOOLEA
O KE ʻLII -
J. O. Dominis.
Kona Kino Lepo ma ke Alahele o Kona Halelua. - Ka Huakai iloko o ke Kaumaha luuluu. A o Hopena, ua hoea mai kona Mole. - Aloha!
I ka po-ha ana mai o ka la o ka la inehinei me kona nani nui, e hoolei pau iho ana hoi i kona malamalama ma na kihi a pau o ka aina me ka mahanahana. he mea e ka ka hakuʻi o loko i ka hoomanao ana ae o ka la ia e awe ia aku ai ke kino lepo o ke ʻLii Keoni Owene Kamaki no ka halelua. I kela manawa o ke kakahiaka nui, aia hoi, pii malie ae la ka hae o na paha o na Hui Kinaiahi a me kekahi mau pahu hae e ae o ke kulanakauhale nei a ka hapalua o ke kia, me he la oia pu kekahi e haawe ae ana ma kona alahele i ka haawe o ke haawe o ka paumako. Luuluu wale! Ke nape holu malie ae la ko lakou mau welelau, i ka pa ahe mai a ka makani, me he la e i mai ana, - "Ua lawe me oukou, hoihoi mai ka makou!"
I ke awakea anaʻe, a mamua o ke kani ana ae o ka hora 12, ua piha ae la ka Halealii i ka poe kiekie a me na maka hanohano o ka aina nei, no ka malama ia ana o ke anaina haipule maluna o ke kino lepo o Ka Mea Kiekie, e ka makua Bihopa o Honolulu.
Oiai no e malama ia ana ke anaina haipule, eia ka huakai ke hoonohonoho ia nei e Col. Curtis P. Iaukea, ka Ilamuku o ka la; a i ka hora 1 a oi ua hoomaka aku la ka huakai hoolewa e nee no ka ilina ma Maemae, malalo o ka hone ana a ka Bana Hawaii e mele ana i na mele kanikau, a o ke anoano a me ka eehia, ke hekau iho la ia maluna o ka huakai holookoa. Penei ka hoonohonoho ia ana o ka huakai hoolewa:
Ka Ilamuku o ke Aupuni me na
Ukali.
Na Makai.
Oihana Kinaiahi o Honolulu.
Hui Anatonio Hemolele
Hui Luzitania.
Na Keiki Oiwi o Hawaii.
Ahahui Hooulu Lahui.
Hui Kalaiaina Hawaii.
Hale Naua.
Hui Hoonaauao Liliuokalani.
Ko Amerika Legiona Hoohanohano.
Geo. W. DeLong Post No. 45, G.A.R.
Hui Malu Odd Eellows Kuokoa.
Naita o Pitia.
P. H. Brookʻs Div. No. 1. U.R.K.
of P.
Hui Malu.
Alihikaua Konela me na Ukali.
Bana Hawaii.
Na Aialo o ke Alii.
Kauka o ke Alii.
Kuhunapule.
Ka Lio o ke Alii i Make.
Na Ukali o ka Mea Kiekie i make.
Poe e hali ana i ka Pahikaua a me
na Kea Hanohano.
Paa Kahili. Hapai Pahu.
ke Kaa Kupapau
Hapai Pahu. Paa Kahili.
Ke Alii ka Moiwahine.
Na Mea Kiekie na Keikialii Kawananakoa me Kalanianaole.
Ka Lunakanawai Kaulike o ke Aupuni.
Na Kuhina o ka Moiwahine.
Na Luna Aupuni o na Aina E.
Na Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Peresidena me na Hoa o ka Ahaolelo.
Na Hoa o ka Aha Kukamalu.
Na Lede o ke Aloalii.
Na Kanikela.
Na Luna Aupuni.
Na Hoa o ka Papa Loio.
Ka Lehulehu.
Oiai ka huakai o nee nei, a i ka hoea ana aku no ka ilina, a e like me ka mea maa mau, ua mahae ae la ka puali Puhi Ohe me na Pualikoa ma ka aoao makai o ke alahele, no ka hoohanohano hope loa ana i ke kino lepo maluna o ke kaa i kona wa e komo mai ai.
I ka hoea ana aku o ke kaa no ka ilina ua uhola iho la na anoano eehia maluna o ke anaina, a o ka haakokohi iho a na kulu-waimaka, ke ike ia aku la ia maluna o ka poe puuwai aloha alii oiaio a pau, a o ka hopena i ka ike aku a na makaainana, oia no ka laulima ia ana ae o ka Holowaa Alii, a komo aka la no ka halelua. Aloha ino! "Ua hoi aku la ko ka lepo no ka lepo: ʻNana no i haawi mai a Nana no i lawe aku.ʻ"
-----
NUHOU KULOKO.
Ma ka hora 5 o keia ahiahi e malama ia ai ka heihei waapa mawaena o na Hui Healani me Metala.
Ua ola ike ka wi wai o ke kulanakauhale nei i keia mau la, ua pau hoi ka lepo o ka lima ke holoi iho, a o Kona hoi, ke ai ala no i ka palaoa, aole i ola ko laila wi.
O kekahi lono hoi e wawa ia nei, ua ike aku kekahi mea i kekahi kanaka loihi e holo ana maluna o kaupoku o kekahi halekuai. Me he ala, o ua aihue nei paha.
Ua hoouna ia aku e ka Papa Hoonaauao i ke Kula o Lahainaluna, he papa pai no ia Kula, no ke aʻo a hoomaamaa ana i na haumana, maia lala o ka ike.
Na ka Rev. Dr. Beckwith, i malama ke anaina haipule maluna o ke kino make o ke Alii J. O. Dominis i ka la i nehinei, a na na kaikamahine o ke Kula Hanai o Kawaiahao i himeni mai i na mele kanikau.
E haalele mai ana o Mrs. J. A. Hassinger i keia taona, i ka la apopo no ka lawe ana i kana keiki kane, no ka hoonaauao ana ma na aina e, a o kana kaikamahine no hoi kekahi e ukali pu aku ana iaia.
He 207 ka nui o na ohua o ka mokuahi Kalaudine, i lawe mai nei o keia awa, a o ka hapa nui o lakou, he poe kumukula me na haumana, no ka mea, o ka malama keia e hoomaka ai ke kula o Honolulu-nei.
I ka la apopo e haalele mai ai o J. A. Mehrten Hope Ilamuku, ma ka Zealanakia no Kaleponi, ua piha iaia he 20 makahiki o ka noho paa ana ma keia kulanakauhale, a akahi no oia a kaawale aku no na aina mamao.
Ua komo aku ka piko pau iole, ma ka hale noho o M. Brown, a lawe palamino mai la i kekahi mau kenikeni, me ka uwati, me ke kaula uwati gula, a G. Smithes, malia paha no Bilakamaaole keia mau hana, na ka eueu i ka aihue i keia au noho Moi.
Ua hope ia o Achong pake, no ka mai pupule, a ua lawe ia aku la no ka Kalaepohaku, kahi kupono no ia ano mai, a o kahi kupono no hoi ia no kekahi wahine e hele nei e hoohaunaele ma ka hale o kekahi poe no kona manao eia kana punua peepoli ke hoolalahu nei me uwahi.
Auhea oe e kela kanaka e paa ana i ka nuku o kela wahi puaa ukuuku kalakoa. e pono oe e hoihoi ko ke mai ma keia keena e loaa no ia oe ka uku kupono, aole oe nalowale no ka mea ua ike ia oe e Uwila i ko kau ana maluna o ke kaa piʻo. a holo ai oe ma ke alanui Papu, me ka hoomau no i ka paa ana i ka nuku o ua wahi puaa kikokiko eleele me ke keokeo. You lukau nao.
Ua hopu ia kekahi haole maloko o ka papa o Lui a me Robikana, a me ka manao ia, oia ka aihue nana e hoopahaohao nei ke kulanakauhale, eia ka auanei, aole oia; he haole no keia ua ike mau ia i ka hele ia ka uwapo e hana ai, a he mau kenikeni kana aia iloko o ka Banako.
Nani, a maikai no hoi ka hoolewa o ke Alii J. O. Dominis i ka la inehinei, a he kaoo nui o na makaainana kai ukali aku iaia no kona home hope ma keia ao, a ua kalae a maikai no hoi ka la, aohe he omamalu ua e like me na la mamua aku nei, aka aole no e loaa aku ko Lani Kaulilua.
Ina aole oe hoolohe e keoti, mahope oe like pu me Sicoti, pau hanahana no more, o ka hoolohe ke ola, o ke kuli ka make, a haalele i ka nana ana i ka aleale o ke Kini iloko o ke kiaha, o huli mai auanei a nanahu i ke kino, a hooili mai auanei ka hewa maluna o ka mea e aʻo aku ana ia oe i ka mea pono, he hana ilikole kena, i lohe oe e ka barala.
Ua eleu maoli no ke kalaiwa kaa o ke Moiwahine, no ka mea, oiai ke kaa alii me ka Moiwahine o luna i hiki aku ai i ka huina o na alanui Moi me Nuuanu, ua ano hoololohe iho la na lio e huki ana i ka kaa alii e haa ana i o a ianei ua mau lio ala no kekahi mau minute paha, ka hoololohe ana o ua mau ala a mamuli no o ka piha eleu o ke kalaiwa ua huki aku la ua mau lio ala me ka maikai. Oia ka rula e Kale Hairama Alua, aloha no paha ia kalaiwa eleu o ke alii.
-----
KAUKA YONG KAM PUNG.
HELU 53, ALANUI MAUNAKEA
Ke Kauka Loea o ka Aina Pua!
UA HIKI KE HOOLA IA KELA A me keia ano maʻi mai ko na kane wahine a me ko na keiki liilii. O na maʻi ha-no, ua hiki loa ia ke hoola ia me ka maalahi. A o na maʻi e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola. Ke hoike ia aku nei, eia ke ola ia nei me ka oluolu pu o kahi auhau. Ka poe pilikia hanau keiki a hele nui paha o ke koko, a paa a lohi paha ka hanau ana, paa paha o ka waiu, e hele nui mai i oʻu nei.
E KIPA mai e ka poe i hooluuluu ia me na haawina pilihua i ka maʻi a naʻu oukou e hooluolu aku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
Honolulu, Sep. 2, 1891. 272-d3m*
-----
I KA LEHULEHU HAWAII
Ke hooiaio aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hoolaia ka u wahine mai ka pilikia hoomailo a ka maʻi kokopaa. kaʻu keiki elua makahiki hoi mai ke aneane loa ana e make i ka maʻi emi pu wale no o ke kino, oia hoi ka pilikia ai maloko o ke kino. Mai ke ola ana o ka maʻi a hiki i keia la. aole i hoea hou mai na pilihua o ia ano. Ke kono nei au i na makamaka Hawaii oʻu e hele ae ia Kauka Apana (Yong Kum Pung) a e loaa no ka maha. Mai kanalua ma na ano elua - oia ka oluolu o na pilikia maʻi a me ka haahaa o na auhau ana.
Me ka oiaio,
P. M. AEA.