Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 273, 4 September 1891 — HE OLELO WALE IHO NO. [ARTICLE]
HE OLELO WALE IHO NO.
Ua lohe mai makou. ua pau aku ka lunakanawai apana o Ewa, a ua hamama ia kulana i keia ia. I ka lohe ia ana ae nei o ka pau, ua komo aku nei na palapala nonoi he lehuiehu wale. He mea maopopo, e nui ana ke apuepue ia o keia oihana, e hooikaika ana kela mea keia mea i kana moho i makemake ai. E iho inai ana ka Aha Kiekie a e hoomoe mai ana i kana mea i makemake ai, a pela ae ka Aha Ku hina. Ua like ole ke kumu oke noi ana a ka mea e noi ana i ka oihana, a ; me ka mea e haoai mai ana ika| inoa o kekahi mea. E ake ana ka | mua i wahi e pono ai oia, e ake mai' ana ka lua i pono kalele nona. a i lima kokua ma ua mea e pili ana.i ka mana aupuni, ka holo balota ana a pela akn. Iloko o keia mau ano e ake ana a upu ana, e lilo ana ka noonoo ia ke kupono o ka mea e noho ana ma ka oihana he mea ole. Aole e noonoo ia ana ka pono o ka lahui. he mea uuku wale no ia. O ka pono o ka poe e apuepue ana i ka mana a we ko ka poe waiwai, o ko lakou kuleana ke malama ia. A o ke kanaka pepeiao lohe a mallu i n» a'o ana, a e hoopiii ana mahope o keia mau kaau ae la, oia iho la ka mea e hoopomaikai ia. Nolaila, e palu oukou ia mea tna, ae huhinu hoi ia mea xna ae, alaila» 6 loaa ana kaj olhana; oka mea no uaee kahi ana; ke aho \ ka palu» oiaaku ana no ka mea o laki ana- Aaie kakou e āan&o aku anama ka ika, M)tau* | kau a hoopono © ke kaaaka e loaa ai, ho kuhihewa ia. He kumukuai ;kona mea a pau,«oke kumukuai 0 kela ea, aple he ike a he oaauao, aole; he a he paiu, oia iho k ua haawiua o ke kanaka oke kana--1 ka e loaa al ka hanA. £ia iho no ho; o Bāa Uwona, kakauolelo o Aha Hoomalu o Honolulu, inu i$ he i*ttie,tCftkt-kfthiko i hoopii ia aku la Uuun i ka Aha
Kiekie, aohe hoi e hihi, e ka ike ia ih» no, he kanaka Hawaii ih ulaula nolaila, nele nō. He kanaka makaukau keia i na olelo a elua, a he kamaaina a hoopono hoi ma kana mau hao; aoie he aihue e like mo ka olela ia o ka lahui Hawaii; aka, aole loa e leaa a e nana ia iho hoi. Hoi iho, lie enemi loa ia na hapa haole e na lanakanawai, no ka wahawaha ame ka maka'u ole e owaka ua waha la e olelo no na hana paee ame na hana hookamani. He kanaka naauao o Bila Uwona ahe Hawaii, oia iho la koaa poino. īnahemeakolo la, ina tfaha ua ike ia a aloha ia. Nolaila, mai naauaeloa oukou; e naaupo iki, o lilo auanei he mea lili ia e lakou. Mai kuokoa a hookanaka, o īa hewa no ia; e kukuli a palu me ka imo aku ona maka, alaila, loaa'mai. Eia ka kakou i ke au hoopilimea ai a me ka moe koiohe; a o ka "hoopono" ea, ua waiho ia iloko oka opeope, a aia paha i Laie kahi 1 waiho ai.