Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 269, 31 August 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Diane Poche |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, AUGATE 31, 1891. Helu 269.
He Moolelo Kaao
No
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIU-
LA ME HINA---KA MOOPU-
NA PUAA A KAMAUNUA-
NIHO---KA HOA PAIO HOI
O PELE, KA WAHINE O KA
LUA I KILAUEA, A HALA
LOA AKU I NA KAPUNA O
KUKULU O KAHIKI.
Ooe ia e haunuu, e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I'a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
Ninau aku la o Kamapuaa; heaha kau i'a e pulehu nei?
He ope'a puaa; he hookahi no nae kaia ope'a, aohe e pau i ka pulehu hookahi ana, ua waiho aku nei no wau i ke koena i koe iloko o ka ipukai.
Aia o a make i'a, alaila, pulehu aku no wau.
I aku la o Limaloa ia Kalaho'akai; nohea kau puaa nui i loa aia keia ope'a a nui ia oe?
Aia aku nei ilalo o Kipu, ua puaa la kahi i moe ai, aia iloko o ke ana, oki ia wai nei e a'u kahi ope'a, oia keia a olua e ike iho la.
E hoomanawanui iki iho olua, a mo'a ae ka i'a a kakou, alaila, ai aku kakou a maona.
I aku la o Kamapuaa ia Kalahoa kai; ua mo'a ka i'a a kakou, e ai kakou he pololi.
Aole i mo'a ka i'a a kakou, ke uwauwai nei no, aia a mo'a ea, alai la ai iho no ono ka ai ana o ka mea maikai.
Pane hou aku la o Kamapuaa; he i'a koko hoi ka ka lawaia, ua m@'a ka i'a a kakou, o ka lalau aku la no ia o Kamapuaa ia Kalahoakai a kiola aku la; a lilo ae la i p@u o ua o Kalahoakai, a hiki wale no i keia manawa.
Iho aku nei laua nei a hiki ilalo, a hoomaha iho la laua nei, a kuu ka nae o ko laua maloeloe, ua hoomaka aku la o Kamapuaa e oli i ke kau; oia hoi keia---
He wahi pali iki hoi Kipu e hele ia nei.
Aole i anana ia ka loa o Makuaipalalau
Aole, aole hoi wau e hele i ka loa
Huki i ka laula ka pali ku@i
E nohoa, e waha, e waha, e mau ae ana
Aia iluna Iluna hoi ka leo a ka kanaka
Ilalo hoi ka leo o ka iwi ku'i
E laa kona la---
O Kona iki, o Kona nui, o Kona loa, o Kona poko, o Kona hee
E laa kanaka i make i ke aloha la, ke haa mai la
Haa na wahine i ka pali
O kuikui lauahinahina, laua o kuikuilauahanahana
Oluolu ma laua o Olokea
Na kaikuahine kaneiki nei la e walea ana.
Ia manawa i lohe ake ai ua mau wahine nei i keia leo oli o Kamapuaa.
Olelo ae la ke @aikuaana i ke kaikaina, he leo kanaka hoi keia e oli mai nei, ua hoole mai la ke kaikaina, aohe leo kanaka, he leo no ka manu, owai hoi ia kanaka le'a i ke oli e like me ka kaua i lohe aku la i keia manawa.
I mai la ke kaikuaana i kona kaikuaana i kona kaikaina, e hoolohe paha kaua la, a i oli ole mai, alaila, ua pololei oe e ke keikaina, he leo no ka manu.
Aka hoi, i oli hou mai, alaila, he mea maopopo he leo kanaka maoli no; a ina he kane, o ka'u kane ka hoi ia, a ina hoi he leo no ka wahine, e lilo ia i aikane punahele loa na'u.
I mai la ke kaikaina; hau wale no ka hoi ke kane, na kaua pu no paha kane, a i ole he wahine; e lilo no hoi ia i aikane na kaua.
Pane hou aku la ke kaikuaana i kona kaikaina, ina hoi naha e loaa ana ia'u ia kane. na kaua pu no ia kane, a ina hoi he wahine, na kaua pu no ia aikane.
Ua hooholo ae la laua ia manao me ka maikai; nolaila, o ka laua hana wale no o ke kali aku o ke kahi hou mai o ka leo oli.
Ma keia wahi hoi a ua mau wahine nei e kali ana; eielo aku la o Kamapuaa ia Limaloa; e hele aku kaua a ma kela wahi popoiwi pali la, malaila oe e noho ai, aia a kahea mai wau ia oe, e Kanakaouka e---, alaila e o ae oe, a na'u hoi ia pulu ae i ua mau wahine la, e kapa auanei wau ia oe i akua no'u; malia o hoohihi mai ko laua manao keiki mai ia'u, alaila, ko ka hoi kou makemake, o ka hoi ana ka hoi ia o kou poho o ka lilo mauwele ana o kou waiwia; e hoolohe oe i ka'u mau olelo, mai noho oe a aka ke kahea mai wau ia oe e hele ae, a hui kino me ua mau wahine la.
O ko laua aei hele aku la no ia, a ike mai la no hoi ua mau wahine nei, a koho mai la ua mau wahine nei, a koho mai la no ke kaikuaana, o ke kanaka mamua nei o ka'u kane no ia.
Aole i pau.
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio
Olohe.
---A I OLE---
NA KIAI EKOLU
O FARANI.
He mau helehelena o ka haikea a me ke kaumaha, ke hekau iho maluna o ka moiwahine i ka w a ka moi i haalele iho ai iaia, a me ka leo haalulu o ka poino, hooho ae la ua moiwahine nei.
A @ nanai ka nui o ko'u poino, he moiwahine poino au! A! e kuu akua, e kuu aku, e kuu aku hoi e---
Alaila, me keia mau hooho ana a ua moiwahine nei, haule iho la ia ilalo o ka papahele maluna o kona mau kuli, a haawi ae la ia i na leo pule o ka ehaeha imua o na lani no ka hoomama ana mai i kona mau luuluu.
Aka, o ia mau leo kalokalo a ua moiwahine la i ko na mana lani kiekie, ua palua hou ia iho la kona weliweli.
Mamuli no ia o ke ala ana mai o na hoomanao iloko ona, ua huli hoi aku ke Duke o Bakinehama no Ladana.
A o ka madame de Caverausa hoi, aia oia ma ke alahele o ke kaa heloe houna.
Alaila, owai la kona mau hoaloha e ae ana e haawi aku ai i kana mau hilinai ano.
Aole he hookahi, aka, o ka mada me Bonacio wale no, ka lede puuwai wiwo ole o ka hooko kauoha poina ole.
E hiolo makawalu ana na kihe'ahe'a waimaka, ma na panalina palupalu o ua moiwahine, a o kona mau lima pilalahi, e puili ana ia iluna o kona umaua, no na haawina o ka ehaeha e hekau ana maluna ona.
A oiai ua moiwahine nei iloko o keia mau kipona a ka ehaeha a kaua e ike nei e ka makamaka heluhelu, aia hoi, poha@ mai la he leo i kamaaina i na pahu lohe o ua moiwahine nei me @amamala olelo o ka hoaloha.
A na ia mea i hoa@i ae i ka moiwahine no kahi a ka loa i pa-e mai ai, aia hoi, e ku mai ana i@ua o kona alo ka madame Bonacio.
E kuu Conesetina maikai, ua hiki mai oe i ka wa pono! wahi a ka moiwahine i pane aku ai.
E kuu moiwahine! e kuu moiwahine!! heaha ka pilikia a Conesetina e hana aku ai nou, ua makaukau au no ke ola a me ka make i na wa a pau.
Wahi a ua madame Bonacio la i pane mai ai, me ka puliki pu ana mai i ke kino haalulu o kona haku aliiwahine.
Pane aku la ka moiwahine me ka leo haalulu o ka maka'u:
E kuu Conesetina, ua kumakaia ia au ma na ano a pau, a i keia la, ua makemake au e haawi aku i na hilinai ana a pau maluna ou ina he mea hiki ia oe ke aa no ka make a me ke ola.
Ua haule iho ka madame Bonacio maluna o kona mau kuli, a me ka leo hohoiki o ka wiwo, haawi ae la ia i kana hoohiki me keia mau huaolelo.
Me kuu uhane a me kuu aau, ua makau au e make nou e kuu haku whine aloha, a e hoomanao e kuu moiwahine, o kuu puuwai holookoa, ua lilo kaokoa ia nou, a nou wale no.
Ua puili aku ka moiwahine i ua madame Bonacia la, me ek kamailio pu ana aku i keia mau huaolelo:
Oia ka mea a'u i makemake ai, a ke haawi aku nei au i na hilinai ana a pau maluna ou, ma ke ano, o oe hookahi wale iho uo ko'u hoaloha i koe.
Ae e kuu moiwahine, wahi a ka madame Bonacio i pane mai ai, eia he kipi a he kumakaia, maloko o na pohai o kou alo alii nei, a ma ka inoa o ka Viregini Hemolele, ke hoopaa aku nei au i ka'u olelo, e hooko ana au i ka hana au i waiho mai ai na'u e hooko, a hiki i ka hopena o ka nohoalii o Farani nei a o ke ao holookoa paha.
Ae e ka moiwahine, wahi ana hoomau mai ai, ua lohe au i na mea a pau a olua i kamailio ai me ka moi he mau minute ae nei i hala.
A iwaena o ka olua kamakamailio ana, ua hoopu-a ae ka moi i na mea e pili ana i na pihi daimana, na pihi daimana hoi au i haawi ai i ke Duke o Bakinehama aole anei pela?
Ae, pela no e kuu Conesetina maikai, ua haawi io aku au i ua mau pihi la i ke Duke o Bakinehama.
Alaila, he mea pono e hoihoi hou ia mai kela mau pihi mamua o ka wa kupono.
Aole i pau.
He Mau Aina Kahua
Hale, Halekuai a
Mau Waiwai
e ae.
Ua loaa mai ke kauoha ia'u ke kuai kudala akea aku mai ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine,
MA KA POAHA, AUGATE 13, HORA
12 AWAKEA.
I keia mau waiwai malalo ino:
HALE a me AINA---ma ka aoao Komohano o Alanui Hotle a me Kekaulike, e pili la me ka waiwai o Mrs. Mary Foster, a nona hoi ka ilo o 1425 kuea kapuai, me ke alo. 33 kapuai ma Alanui Hotele a me 34 1/2 kapuai ma Alanui Kekaulike; a me kekahi apana aina e holo ana i hope mai ke alanui aku. E hoolimalima ana ma ka mahina no $20. Aole he hoolimalima maluna o ka aina.
2. HE PA AINA---e kokoke la ma ke Komohana o Alanui Alakea a me Moiwahine, he 3667, ka ili. Ua hoolimalimaia i ka Hui Hana Hao Union, no 15 ma kahiki mai Maraki 1, 1891, me ke kulea na hoolimalima no 15 hou akju makahiki, ma ka uku kaokoa o $150 o ka maka hiki i ukuia ma ka hapaha. Na ka Hui Union e uku na lilo auhau aupuni a me auhau wai.
3. HE AINA ma PAUOA---e waiho la ma ke Alanui Pauoa, kokoke i kahi o KEO PU, 137,100 eka, he kahua hale a me ke kahi mau aina lo'i keia aina. He ku lana hoi e ike pono ia ai ke kulanakauhale a me ka moena. Hoolimalimaia ia Tai Fook Co., (Yee Wo Chan, agena.) no $100 o ka makahiki, ma ka hapa ma kahiki e uku mua ai. He 6 1/2 makahiki i koe o ka hoolimalima e paa mai ka la i o Iulai, 1891. Kala kuike ko na kuai ana a pau.
E ike ia no na kii o na aina a e loaa no hoi na hoakaka ana ma ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine.
JAS. F. MORGAN.
Luna.
Kauka Pake Akamai!
DR. LEONG KANG TONG.
MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA
MA'I A PAU O KELA A ME KEIA
ANO, ME KA ELEU A ME KA
HOLOMUA.
HE OLUOLU KA AUHAU.
KEENA OIHANA:---Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e kuu nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
HE PALAPALA HOOIA.
Honolulu, April 29, 1891.
Owau o Chu Sam Lau, no ke kulanakauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Hawaii Pae Aina. Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imuao ke akea, ua ike au a na maopopo ia'u a ke haawi nei au i ko'u mahalu piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaau oia ia'u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko'u mai'i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma'i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma'i mai ko'u wa opio loa mai a na aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana a keia ma'i i ko'u kino aka, ma keia wa na loaa ia'u ke ola maikai loa. E hele ae e ka poe luuluu a kau naha.
Mei 12, 1891.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hew; hookahi lio k. ulaula, elua wawae keokeo ma ka hema, hao-kuni A E ma ka hema, kiko keokeo ma ka lae; lio w. hulupala lae kea, elua wawae keokeo hope, hookahi wawae keokeo mua, hao-kuni N O ma ka aoao hema o ka a-i. O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio e pono e kii koke mai, o hala auanei na la i e 15, alaila, e kuai kudala aku no au ma ka la 22 o Augate, 1891, hora 12 awakea Poaono.
D. KAOAO.
Luna Pa Aupuni.