Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 257, 12 August 1891 — Nin na Kuia o ka Huakai a ko Kakou Moiwahine. [ARTICLE]
Nui na Kuia o ka Huakai a ko Kakou Moiwahine.
O ke kuia mua o ka huakai a ko kakou Moiwahine i ka aina kaili la, oiai, ua kue ia mai kana haiolelo alii e kekahi o kona mau makaainana ponoi o ka lepo aloha o Hawaii nei, oia hoi o Mr. W. A. Kiha. O ka lua o kahi i kuia ai o kana huakai alii, i Hana aina ua lani haahaa ia, oiai oia i kipa ole ai i kahi a kona mau makaainana i hoomakaukau ai no ke apo ana mai iaia a hookipa aku iaia me ka maikai, oia ma kahi o Mr. S. K. Kaai, aka, aole nae pela, aia no oia i kahi o ka haole. 1 ka wa nae keia o ka pilikia o na keiki puhi ohe i ka ai, i u-i aku ka hana ihope, hoole ia mai ana aole e loaa aku, oiai, aia oe i kahi o ka haole, a na ka haole e hoolako i na mea a pau, aole oe i aloha ia makou. O ke kolu o na kuia, i ka moku ponoi no ana e noho nei, oiai oia i kaapuni aku nei. A iaia i wehe ai i kana haiolelo alii ma Heeia, a i ka pau ana ua nui no ka poe i kakoo aku i kana haiolelo alii ma kona aoao. I ka pau ana ae o ka lakou kamailio ana, ua pane mai la kekahi kanaka o Mr. Hinawale ma ko na makaainana aoao, i ka i ana mai: O ka huakai au e ka Moiwahine e hele kaapuni nei, he huakai ia no kou ike ana i na haole, aole ia makou kou mau makaainana, oiai, eia no oe i kahi o na haole kipa nei. O na Kuhina ou e ka Moiwahine he haole ka hapanui, pela no hoi na hoa o ka Papa Ola: a no ia kumu, ua maopopo i kou lahui, ua oi aku ke aloha ia o ka haole mamua o makou kau mau makaainana. A he nui aku na mea a Hinawale i pane ai, no ka haiolelo alii, aka, ua kue ia mai oia e kekahi hoahele o ke Aliiwahine, me ka pane pu ana mai, he mau hana hoohaahaa loa kau i ka apana o Koolaupoko nei, oiai, ua manao ia o Koolaupoko nei ka helu ekahi, eia ka auanei hoi e haule ana. Aka, ua pakike ia mai oia me ka pane pu ia mai, aole ou kuleana maluna o ko makou manao, oiai, ua ike leʻa makou ia oukou a pau, a aole makou e hewa ke kamailio oiai, o ko makou kuleana no. No makou iho, ma ka aoao o na Hawaii, ua minamina makou i ka halawai mau o ka huakai alii me na kuia lehulehu wale, oiai, ua haa lele maoli no ka Moiwahine ia kakou, a ua poina hoi ka olelo kaulana a ko kakou Naʻi Aupuni i i mai ai,—i Alii no ke Alii i ke kanaka, hele ke Alii, hele ke kanaka nui, hele ke kanaka iki, e ike hoj i ka elemakule i hele a kolopupu, haomakaiole, palalauhala, ka-i-ko-ko a kuli peelua, pela hoi ka luahine, a pela no hoi ke keiki ai-waia. A oia ka makou e minamina nei i ka leo o na alii aimoku o ia wa, he mea nui ko lakou leo, a he pulama ia hoi; oiai, he ike kanaka na Alii o ia au, a i keia au mai nei hoi he ike waiwai ka mea nui. "Ea ! hewa ka iʻa la e Umiamaka he Okea o leko!"