Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 255, 10 August 1891 — Page 1
| This text was transcribed by: | Wendy Tokumine |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, AUGATE 10 1891. Helu @
He Moolelo Kaao
No
KANA.
KE AHI KANANA—KA HIAPAIOLE—KA MOOPUNA A ULI—KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA IMOLOKAI.
No laila ua lilo ia i mea maikai iwaena o ko lakou noho ana ohana.
Ua liuliu iho la na waa o lakou nei, no ka huli hoi ana no Hawaii, no ka mea, ua pulumi ia na koa ikaika, na kupua hoi a pau o ka aina.
Ua haalele lakou ia Molokai, ma ke ahiahi o ka la i laau kukahi, a ua huli hoi aku la lakou, me ka ho lo malie loa ana o na waa, e hakilo pono ana o Kana in a kupua i koe o ka moana kai uli kai hohonu.
Ua hala he anahulu la ia lakou na keia hoi ana o Kana ma.
Iloko nae o keia mau la loihi a lakou e huli hoi nei, ua ku a ulu hoa na makua no keia hele ioihi loa ma ka moana.
Aohe nae i maopopo in a makua keia loihi ana, aka, no ka kakou koa lanakila, ua ike no ia i kana mea e hana ai.
A ua lilo nae keia holo loihi ana a lakou ma ka moana, he mea e ohumu ai na makua, a me Niheu pu hoi kona kaikuaana.
Olelo ae la o niheu: pela iho la no ka kakou e holo a ii ka moana, kai no hoi o ka awiwi aku. aia ka pono o ke kau aku i ka aina, alaila ike koke aku hoi i ka maka o ka ohana.
Ken oho mai la lakou me ka naau luuluu a kaumaha hoi, i ke aloha o na makaainana o Hilo no ko lakou alii wahine. @ lilo a ii ka aihue ia, e llike me ka kakou i ike mua ae nei, ma na helu i hala o ko kakou hoomana.
Ia manawa i pane mai ai o kana ia lakou nei; mai a@hua oukou, e hana pono ae ana wau in a kupua i koe o ka moana nei, i ole e hele hou ae a kolohe hou paha i kekani o ko kakou mau ohana ponoi.
E like me mama nei, a kakou e ike ne ii keia wa; nolaila, ke ike nai wau aohe kupua o ke kai ne ii koe, ua pau loa no i ka make i keia holo ana mai nei no a kakou, e hoo pulapula hou ana na kupua o keia mua aku, wahi a Kana.
Nolaila, ua hoopau ua koa ne ii kona manao holo malie ana i ka moana, ne ka mea, aohe mau enemi i koe.
Ua kauoha ae la o Kana ia Niheu, e hoopololei ka ihuj o na waa, o Hilo i Hawaii ke awa pae o na waa o lakou nei.
Oia ka moana mawaena o Maui me Hawaii, ke hoopii la na waa o lakou nei maluna o Kohala.
A hala ka moku o Kohala mahope o lakou nei mawaho ae o Hamakua, ka aina i olelo ia—
A Hamakua wau i ke ala ulili
Ke lele maopu mai la ka wai o Hiilawe iluna o na pali
Ka wai kaulaua oia aina e olelo ia nei
Inui ka wai la o Hiilawe
Me ka i’a miliopu i ka lima
Ia hanai hala i ka pua
Ua heha Waipio i ka noe.
Ke holo malie ae nei no ko lakou nei mau waa mawaho pono o ka moku o Hamakua, a hala ia mokuia lakou nei, a’e lakou ne ii ka moku o Hilo.
A hala hope na Hilo paliku, ke hookokoke aku nein a waa o lakou nei e hookomo i Hilo one, kahi o ko lakou nei awa pae e pae aku ai.
Ua pae lakou nei ma ka auina Hilo. me ka ike ole mai o na kana ka ia lakou ne ii pae aku ai.
Mamua o ko lakou nei lele ana iuka o ka aina, na olelo mai la o Kana i kona mau makua me ke kaikua:
E noho ana oukou i kai nei, e ike in a ohana na makaainana, e hoi ana no hoi wau i uka o ke kuahiwi, me ko’u kahu hanai, a o keia lua hine hoi a kakou i lawe mai nei, e hoi pu ana maua i keia la no uka.
E noho oukou i kai nei, a hike i ka munawa kupono a kakou e hoi ae ai a noho pu, i nana aku a nana mai, oia ka’u kpuohahope ia oukou a pau.
E noho oukou me ka oluolu a me ka oluolu a me ke aloha hoi in a makaainana o ka aina, e aloha i ke kanaka nui, a i ke kanaka iki, a o ke kolohe e hoea ana me ka manao kipi, e make ia, no ka mea, aohe ki pi e ola; e like hoi me kapepeekaui la i kolohe iho nei, a ua uku ia oia, malalo o kana hana ino, a me na hana kolohe o ka puuwai eleele.
dMa keia wahi i hooki iho ai o Kana in a olelo ana e hoike la imua o na makua a me Niheu, kona hanau mua.
I ke kakahiaka nui o ka la apopo e kapalulu mai ai ka malulani i kaupoku o Aina hou, e eleu mai ana oioa me na eke leta o ka hikina mai, i loaa ka mokuahi Zealandia. Oia ka nani.
dNoanoa ka Lapule o ke kanaka, ma Laie, i nehinei. Kauo ia ka hoopouo iloko o na haua aia.
H. P. K. Maluiani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae, e hoene an me ipo la, a Hamakua au i ka la’i o Kukaiau ma kea lo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio nov 89 ’90. d-ly
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe,
A I OLE
NAKIAIEKOLU
O FARANI.
A no ka hanohano o ua kanaka la, ke ku nei au imua o k@h@alo a koi aku ia oe e hooiaio ia oe e hooiaio mai ina aa ku @o ka he@ kipihi kela kanaka koa a Farani @ noho aie nei no kaea maa hana koa wiwo ole.
Na keia mau olelo a kapena Terevila, na ia mea i hoonaukiuki loa aku i ke Cadinela, a o ia ka ua Cadinela nei i pane mai:
E kapena Terevila, ke hoomanao ala no anei oe no La Fere?
Ae? wahi a ka pane.
Alaila, wahi hou a ke Cadinela, ma kela po ona i hopu ia ai; ua loaa aku oia maloko o ke keena o kela wahi kanaka kuaaina o Tareba, ano e kapena Terevila, heahakana mau hana malaila? Ina aole o La Fere ka i kue a pale i ka hana a na kanaka o ka oinana makai alaila, aole anei o kela wahi keiki kuaaina?
dO ke keiki kuaaina hea kau e olelo nei? O Atanani anei? Ho! no Atanani? me a’u oia ma kela ahiahi, alaila, heaha kau e wahahee nei?
Alaila, me oe aku@la no ka na mea a pau ma ia ahiahi? wahi a ke Cadinela.
ahe! aole ka oe i manaoio i ka’u mau olelo ea? wahi a kapena Terevila me ke okalakala.
Pane mai la ke Cadinela: Aolle e ke kapena, aole au i manaoio i kau mmau olelo; aka, e ae mai ia’u e ninau aku ia oe, o ka hora ehia la aa a kela kanaka Tereba opio i hoohala ai memo e?
O ka hora eiwa ia me ka hapa, wahi a ke kapena.
A i ka wa hea oia i haalele i kou hale? wahi hou a ke Cadinela i ninau mai a:
Pane aku la ke kapena, i ka hora 10:30, ooia hoi, he hookahi hora mahope iho o kona hike ana ae.
Mamuli o keia pane a kapena Terevila, ua haka pono mai la ka moi maluna o ke Cadinela, iaia i hoonaopopo iho a ii ke oolea maoli o na olelo a kona kapaena, a liuliu, akahi no ua Cadinela la a pane mai:
A heaha ka la Fere hana ma kahi o kela kanaka opio?
Ahe, ua kapu ka ka ike ana aku o kahi hoaloha i kahi, ho, he mea hou kela, mai ka hanohano o ka inoa o ka pueli aahu eleele, na luaa ia lakou ka hanohano o ka lai@na pu ana me na koa o ka puali kavaha o kapena Deserata.
Ae e kapena Terevila, aole i kue ia ka launa makamaka ana mawaena o na hoaloha, aka, o ko lakou hui pu ana iloko o na hana hoohaunaele, oia ka mea i papa ia, a oiai o La Fere, ua loa aku oia maloko o ke keena o kela hale, i mala ma ia ai na hana hoohaunaele, nolaila, ua hopu ia aku oia no ka hewa kipi.
Alaila, o ka loaa ana aku o kekahi kanaka maloko o na keena o kona hoaloha, alaila, he kipi anei oia? ha, ha, ha, he mea hou kela iloko ona kanawai o Farani nei.
Aole kela he kanawai, a aole no mea hou, aka, e ke kahua nui @ no o ko La Fere hope ia a@ oia no kona loaa ana aku maloko e na palena o kela hale i malama ia ai o na hanahoohaunaele a@ne ke kue i ka maluhia o Ferani nei, wahi a ka mo ii pane mai ai me ke auo akahai.
Pela io paha, malia ua malama ia he mau hana hoohaunaele, ma na palenu o Rue de Foscia, aka, o kou manao io ana nae no kahi a Atanani e noho nei, ke i aku nei au aole loa/1
Aha! aole anei keia o Atanani nana i hoohamau i ka leo o Jusekama Carames? wahi a ka mo ii ninau ae a ii kek Caninela.
Ae, o keia Atanani no, wahi a ke Cadinela, a aole wale hoi oia, aka, uo hoeha pu aku oia ia Berenajo, wani a ke Cadinela.
Alaila, heaha ka kaua mea e hanaai, wahi a ka mo ii kek Cadinela i ane aku ai.
Aia no i ka mea a kou ihiihi i manao ai e ke alii, i pane ae ai ke Cadinela.
Ina pela, ke hole nei au i kela mau olelo, oiai, he mau lunakanawai no ka ke aupuni, a na ua mau lunakanawai ala e hookolokolo i keia hihia, a ke ole pela, alaila, o ka hookohu kapena o monasina Terevila, ua makaukau oia e hoihoi mai iloko o na hora elua.
ua hookahaha loa ia keia mau olelo a kapena Terevila i ka moi a oia kana i pane mai ai me na olelo o ka hoohe wale:
Aole i pau.
Ina Luna lawe pepa a pau o Ka Leo, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, in a o ka luna, a mau luna paha o oukou he koena pepa kana o ka la 8 a Iune nei, e hoihoi ma ii ke keena nei. Ma ke kauoha.
He Mau Aina Kahua Hale, Halekuai a Mau Waiwai e ae.
dUa loaa mai ke kauoha ia’u e @ @ dala akea aku mai ko u Ke@ Kui@ ma Alanni Moiwahine.
MA KA POANA, AUGAE 13, @ 12 AWAKEA.
1 keia mau waiwai @ @
Hale a me Aina—me ka aoao Kame@ na o Alanuji Hotele a me Kek@ @ pili@la me ka waiwai o Mrs. M@ @ a nona hoi ka ili o 1425 @ @ me kea lo. 33 kapuai ma ala@ @ le a me 341/2 kaeuai ma alanui Ke@ ke; a me kekahi apana aina e @ @ @ hope mai ke aianui aku. E he@ ma ana ma ka mahina no $20. @ @hoolimalima maluna o ka aina.
2. He Pa Aina—e kokoke @ @ @ Komohana o Alanai Alakea @ me @, he 366, ka ili. Ua heolima@ iu i ka Hui Hana Ilao Union, no @ @ kahiki mai Marak@ @, me ke @ na hoolimalima no 15 @ aku makahiki, ma ka uku kaokea o $@ e @ makahiki i ukuie ma ka hapaka. N a ka H@ Unkion e uku na lilo auhau eupuni @ @ auhau wai.
3. He Aina ma Pahoa—e @ @ @ ke alaani Pauoa, kokoke i kahi @ @ Pu, 137,100 eka, he kahua hale a me kakahi mau aina @ ku keia aine. He @ lana hoi e ike pono ia- a ke kkulu na@ @ a me ka moena. Hoolimali@ @ Tai F@k Co., (Yee Wo Chan, @ no $@ @ @ kahiki e uku mua ai. Ke 6@ makahiki i koe o ka hoolimalima e pau mai ka @ 1 o Iulai, 1891. Kala kaike ko na kuai ana a pau.
E ike ia no na
i@ii o na aina a e @ no hoi na hoakaka ana ma ko’u K@ Kudala, ma Alanui @oiwahine.
JAS. F. MORGAN,
250--@sd. Luna K@
Kauka Pake akamai!
DR LEONG KANG TON@
MAKAUKAU OEA E LAPAAU I NA MAU A PAE O KELA A ME KELA
AAO, ME KA ELEU A ME KA HOLUMUA
;
HE OLUOLU KA AUHAU.
Keena Ohiana: --Aia ma ka @ ao ma Ewa iho o ka halekuai Paaa, @ @ nei ma ke kihi o na Alanuue Kamika @ @iotele.
HE PALAPALA HOO@
Honolulu, April @9, 1891.
wau o Ch@San Lau no ke kula@ kauhale o Honolulu, Mokupuni o @ Ko heawaii P@ Aina. Ke hooia a @ ike ana ua maopopo @ a ke h@ @ au i ko’a mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma@ ei H@ Honolulu, no ka me@, ua @ @ @ @ a ua ola au mamuli o ka@ mau @ we akaihele ana, oiai o ko’u na i @ @pau, a he popo hoi ma ka elele @ Ke noi aku nei au i ka poe a pau i @ me kela ano ma’i , he@ @ iaia, @ @ @ no ke ola. Ua loaa au i keia ma’i @ ko’u wa opio loa mai, a ua aneane @ @ makahiki o ka hoomailo @ a ke@ @ i ko’u kino aka, ma keia wa @ @ ke @ maikai loaa. E hele ao e @ @ i luuluu a kau naha.
Mei 12, 1891. @-d@
OLELO HOOLAHA.
IKE AUANEI NA KANAKA A P@ EIA MA KA Pa Aupu@i o Makaki @ kekahi mau lio hele hewa; @ lio k@ alaula elua wa wae @ ma ka he@, hao kuni A;E ma ka hema, kiko keokeo ma ka lae; @ w hulupapa lae kee, elua wawae keokeo hope, hookahi wawae @ keo mua, hao kuni N O ma ka @ hema o ka a i. O ka m@ a @ mea paha nona keia mau li@ @ p@ e kii koke mai, o hala auanei ua k@ he l@, alaila e kkuai kudala aku @ au ma ka la 2 o Augate, 1891, hora 12 awakea Poanono.
D. KAOAO
282—3tad. Luaa Pa Aupu@