Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 254, 7 August 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Gwen Lazear |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
-----------------------------------------
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna @ na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku @ no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 18@1, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1891.
O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku'i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka põe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko la@ lik@ hope i uku ai.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau.
JOHN C WHITE.
Luna Hooponopono Oihana Wai
223-24ts.
NA AINA KAHUA HALE AUPUNI
MA MAUNA TANTALUS.
Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.
E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.
Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina, i ike ia ke k@alapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tantalus.
Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookahi hapa eka a ka 11 1/2 eka, a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kapuai.
He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i hanaia iho nei, a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa. Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka oluolu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pua, a pela aku.
Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ni@ ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi palena o ka aina.
E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina i akahi i ka mea e makemake ana e nana i ua mau aina la, ma ka ninau ana ma ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na kumu kuai hookumu ma ke kudala, na olelo e ae, e pela aku e loea ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891. 6ts-d.
-------------------------------------------------------------
KUAI O KA HOOLIMALIMA O
NA AINA AUPUNI A PAU E
WA@O LA MALUNA O NA
AINA PA HOME, A MAWAENA
O NA AINA O KALOKO,
HALEOHIU A ME KAUPULEHU,
N. KONA, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawena o na aina o Kaloko, Haleohiu a me Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku a emi mai paha, Kona Akau, Hawaii.
NA KUM@: No 15 makahiki, he @ ke koho mua no ka makahiki, e uku @mamua ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia na hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo, ke lawe nona ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o ua aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 11, '91. 236 4t-d.
----------------------------------------------------------
HOOLAHA I KA POE HOOKAA
AUHAU.
Ua hookaa ia o L. Jae. Aylett i keia la i hope Luna Helu no ka Apana o Koolauloa, Mokupuni o Oahu, ma kahi o W. C. L@, i haalele mai.
C. A BROWN.
Luna Helu, Mahele J. Mok. Oahu.
A@
SAMUEL PARKER,
Kuhina Waiwai.
H@ @ @ 28, 1891. 3ts.
-----------------------------------------------------------
Ua @hu ia i keia ia o JOHN. L. KANAKAOLUNA i @ Haawi Palapala @ @ o Hamakua @ @ o H@
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
@ @ @ @ 247-3s.
Ua hookohu'ia i keia la o JOHN NAHINU i Luna Haawi Palapala Mare no ka apana o Kona Hema, Hawaii.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 28, '91 247-3t
-----------------------------------------------------
Ua hookohuia o George P. Kamauoha Esq., i keia la i Agena e lawe i na Hooiaio i na Olelo Aelike Hana no ka Apana o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, July 30, '91 240-3ts
------------------------------------------------------
KUAI O KA AINA AUPUNI MA KULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Sepatemaba 9, 1891, ma ka hora 12 o ka awakea, ma ke aloiho o Aliiolani Hale, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea, kekahi Apana Aina Aupuni, i kapa ia o Kailua ma Kula, Maui, o kona ili, 2,155 eka a oi, a emi mai paha.
Ku@ koho ana $4,509.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Aug. 6, 1891. 4ts-d
----------------------------------------------------------
KA LEO O KA LAHUI.
---------
J N O. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
--------------------------------------
POALIMA, AUGATE 7, 1891.
--------------------------------------
E ALA E KO HAWAII.
-------
Oiai ma loli ae nei ke au, a oia ke waiho nei ke kupua, ka oihana mahiko----i ka maeele o ka ala a ka Luna Senate Maki@le i hae mai ai, me kana kanawai hoehaeha naau, a hoohaiki iho i ka pakeke a me na ioaa o na agena, kanuko, a hoopukapuka dala hoi; ua hiki mai he wa kupono ia kakou e ui a e oni a e hoomaka aku e lawelawe mana mea e pono ai ko ka aina noho ana. Mai moe lolii wale kakou, aka, e ala me ke kani ana a ka manu, "ke kole ae la" a e kolo aku a na mahina ai a kakou a malaila lawelawe lima iho ai ma na mea e ola ai ka noho ana. He nui na hana kupono i na Hawaii, ina ola e kapae i na hana mauele, na hoomaloka, a me na lolii ai palaualelo, a e hoohana aku i ka ikaika o na lima e like me ka manao o ke Akua i hookau mai ai maluna ona no kona hookuli, ma ka hou o ka lae e ola ai.
He naauao ke kanaka ihaawi na mahi ana o na mea kanu e ulu ana i ke one o kona aina, a aole he mea i oi aku ka maopopo i ke kau kupono e kanu ai i ka hua ai e like me ka Hawaii. Eia na haole a me na lahui Asia, ke lawe pau nei i na hana a me aina mai ka Hawaii aku, mamuli o kona hoopalaleha i ka hana e kuokoa ai kona noho ana, oia hoi ka mahiai a mahi-hua ai o kela a me keia ano.
E haalele kakou i ka hoinoino wale ana i kela a me keia kanaka i hoopomaikai iaia iho, mamuli o kona noeau a hana ana me ke kahe o ka hou o kona lae. O ka pomaikai no ia o ka hoomanawanui oia kanaka. Ua lilo loa kakou ma na imi i na pono loaa koke, me ke kali ole, aina aole e loaa, alaila, lilo hoi ka poe hooikaika a hoomanawanui he mea hoahewa na kakou.
He ole keia mau mea'a pau, ina kakou e lalau i ka hana. Eia ka ipuka ua hamama ia Hawaii. Ua ku mai la ke ko i ke peku, aka, aole no ia e pio ai na pomaikai o na mea aina liilii. O keia haule i loaa mai la i ka mahiko, he mea ia e huli ai o na hooikaika ana ma na hana e ae e ola ai ka noho ana, a e hoolaupai ai i ka aina.
Eia hou no hoi, mai hilinai wale kakou ma na oihana. He mea maopopo aole kakou a pau e lawa ana i ka oihana. Aole he makai a he lunu aupuni kiekie, i waiwai mai loko ae o ka oihana. O ka poe waiwai e noho nei, mai na hana mawaho lakou i waiwai ai. Ke koi mai nei ko waho poe i na mea ai o Hawaii. Eia kekahi hui o Kikako, ke @ akemake nei a loaa i 200,000 hala kahiki. Ke koi mai nei hoi kekahi ia makou, e nonoi aku i na wahine Hawaii e hana mai i hookahi a elua paha tausani peahi Hawaii. I hana ia mai na lau laau a lau nahele paha. He mau kauoha kumu keia, eia aole nae he loaa o ka poe hana e @ wa keia mau mea.
E Hawaii @ me Hawaii opio, e ola kakou, a e apo aku i na loina o ke au hou i mau ai ia kakou ka noho ana ma ka aina a ke Akua i hoao ai i na kupuna o kakou. Aia noka pono o ka noho ana ia kakou, ke hoolohe i na kauoha a pau e pono ai.
----------------o--o--o--------------
Nui ke Ohohia ia o ka Repubalika Hawaii Mawaho
-------------
I ko ka lahui kanaka, Mr. Wilikoki, ma Kapalakiko aku nei, ua hoolauna nui ia mai oia e na haole o Kaleponi, me ka ake e lohe aku i ko ka lahui Hawaii manao e pili ana i ke ano o ke aupuni a lakou i makemake ai. Ua kokoke lakou, wahi a ka Hon. R. W. Wilikoki, e komo mai ia ia e lawe aku i kekahi mau ao a kokua ana i keia lahui ina he manao ko lakou no ka hoolilo ana i aupuni repubalika. Ina au e hoike maoli aku wahi ana, ina no ua hooikaika na nupepa a pau o ka mokuaina o Kaleponi e kakoo ia manao, aka, mamuli o ko'u manao aloha i ke alii e huli nei mahope o ka aoaoa hoomaemae, ua @ pu wale iho la no au i ka oiaio.
He mea waiwai ole a he mea alakai hewa no hoi ka huna ana i ka oiaio, a he aloha kuhihewa na hana oia ano. Ina ke ulu nei ka manao o ka lahui e like me ia e ikea mai la e ko Kaleponi poe, he mea maopopo, he kumu ka ulu ana, ina ia he oiaio. A ina io hoi he oiaio, alaila, he mea kupono no i ke aupuni ke hoololi i ka lakou hana i mea e pau wale ai ia manao. Ua like ka apoipoi ana i ka mea oiaio me kekahi mea e hoao ana e huna i kona ma'i a nui loa, a i ka hiki ole ana ke huna, ike ia ae la, ua hala aku la nae ka wa kupono e ola ai. Ma ko makou hoomaopopo ana, eia he puha nui ko ka aina e waiho iho la, a o ke kumu no ka popopo o na kumuhana a n e na hookele ana a ka Aha Kuhina, a no ko ka Moiwahine huli ana aku nei hoi ma ka aoao hoomaemae. Hoomanao ae la makou i ka olelo a ka Moi Kalakaua, e i ana, aole e hiki ia'u ke hana ae, a hoole aku hoi i ko na haole makemake, oiai, aia ponoi no i ko'u hale ke kipi kahi i noho pu ai.
------------0--0--0-----------
Ko Kakou Kuhina Nui no ka Hau-oki o Kaleponi.
----------
He lono kai hoea mai i o makou nei, i ka mokuahi Zealandia e haalele iho ai i na kaiaulu o Hawaii nei, ma ka Poalua, la 11 o Augate nei, o ko kakou Kuhina Nui kekahi, ana e milikaa aku ai ma kekahi o kona mau keena, no ke a@ u o Kaleponi ka pahu hopu.
A oia ka makou e hoomanao ae nei, i keia mau Ialani mele, i haku ia e ko kakou Moi Kalakaua i hala aku ma kela no penei:
Ike ia Kaleponi he aina anu
Hauoiki i ke anu o Omaha.
O keia huakai a ko lakou Kuhina Nui, e kii aka oia i kana aloha, oiai oia e hooipo mai la me ke anu hui o ua aina la, a nona iho keia hooheno ana, i haku ia e na keiki aukai ou e Hawaii i na la i aui a'u la penei:
Makemake au e ike ia Kaleponi
Ka aina o ka nani me ka maikai
He maikai ke kai kuono o Hukegona
He nani aku o Papine me Kaliana.
Oiai ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Zelanakia i o kakou nei, ua loaa mai la iaia ka lono, e pili ana no kaua aloha, ua haalele mai ka ehaeha i ke kino o kona hoapili he wahine, a ua hoalii mai hoi na helehelena o ka hauoli maluna ona. A nona iho keia kanaenae ana a ka manu in wai lehua o Panaewa:
He ui ninau Panana
Pehea ka pono kou hele ana
Oia mau no kou ola kino
He oia mau ia i ka hauoki.
Ke lana nei ko makou manao, e halawai ana laua iloko o na kipona o ka ulumahiehie o ke aloha kane, aloha wahine, me na manaolana o ka hauoli laua e huli hoi mai ai no ka aina makuahine nei. ka hiki mua hoi i hooheno ia.
"O Hawaii no ka oi."
A ma ka Alamida laua o huli hoi mai ai, oia ka mokuahi o ka la 20 o Augate nei, a e hiki ana i Honolulu nei, i ka la 27.
Ina aole he mau kuia. a keakea e a'e paha, alaila. e holo i'o aku ana no ke Kuhina Nui aka. ina he mau keakea kekahi, alaila, oia paha ka mea e l@'ulua iki ai.
----------o--0--o-------
AKAAKA WALE NO HALEAKALA, KA UWE A KE KINI O KOOLAU.
-------
Oiai Ka Leo i oili aku ai i ke kakaniaka Poalua nei me kana mau mea ono makamaka hou loa o ka paikini hou, ua ikea 'ku ka hauoli o na ipo aloha a ua ahikanana nei o ka moana Pakipika nei.
Oiai oia i kakele ae ai i ka moolelo o "Kealapiiakaopae," a eia ka pane a kekahi poe, ea, poha hoi ke au o kakahiaka nui wale, nalo ole no hoi na mea huna i ka Leo, e hua'i pau mai nei.
Eia ka puana a ka moe, i lono oukou. aole e nalo, ua ike o Mo-i Molokai, oiai, oia ke kuleana paa o KA LEO. he makaala ma na mea a pau. Aole oia i ike ika hoopili mea ai, a uhiuhi lau mamane la hoi, a painuu wale aku, aole, aka, o hoike ana oia i na mea a pau, mai ke nui a ka liilii, oiai, oia ka ka Haku i olelo ai, ma o kana kauwa ala, oia o Solomona ka Noeau.
A i ike oe i na hewa o hai, mai hoao oe e uhi aku. A pela KA LEO i hana ai. a he oia mau ia i ke alo pali, ma na ano a pau.
E hoike ana. e paio ana. no ka pono laula o na mea a pau, e noho ana iloko o keia aupuni.
He kuo oia i ka hana hewa, a he kokua hoi oia i ka hana pono, oia kona moto, aole hoi oia no ka mea hookahi, a ohana hookahi pahu, aka, no ka lahui holookoa ia mai o a e o ka aina.
OLELO HOOLAHA
E ike ana@ na mea a pau @ o ka mea nana ka inoa malalo iho, ke hoike nei penei. O ka waiwai paa o @ (k) a @ waiwai o Paamana (k) i ma ke no Hamakua S. Kona Hawaii. Nolaila o keia mau apana aina na lilo loa ia'u me ka'u dala ponoi ma o ka'u kuai ana aku i ke kaikamahine po@ o Hulupii (k) a me P@ (k) i make a o ka inoa o ua kaikamahine la a na mea i hoike i a ae la maluna o Paa@ (w) no Keanae Koolau, Maui, a e keia Pahupu (w) na kuai a hoolilo loa mai ola ia'u i kela mau apana aina i hoike ia ma ka inoa e kona mau makuakane a ua hoopili pu mai i kona @la i na dala he @39 a a i haawi a hoopili pu aku i kena @ i ka la 7, o Mei A. D. 1891 ma Keanae; a o keia mau apana aina i lilo mai nei ia'u @ dala. Na'u ponoi e uku nei ka auhau kuke i na makahiki he 21@ hala a ma na ano a pau ua lilo loa ia'u a o wau no ka ona maluna oia mau waiwai paa.
Kou Oiaio;
J. W. P. M@KAA
Honokua S. Kona Hawaii 251-4tsd
----------------------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi mau lio wahine kikokiko keokeo, hao kuni, H ma ka uha hope hema. Lio kane ulaula lokia elua wawae hope keokeo, lae-kea, eha wawae paa i kamaa hao, haokuni, K, hema hope, hao-kuni. A k, hapala K, uha hope, akau. Lio kane keokeo kikokiko, hao @, akau Lio kane keokeo, ahinahina ka wawae a pau, hao JM, akau. O ka mea, a mau mea nona keia poe lilo, e pono e kii koke mai, o hala na la he 12, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 15 o Augate 1891, ma ke awakea Poaono, hora 12.
DAVID KAOAO,
Aug, 4, 3ts-d*. Luna Pa Aupuni.
----------------------------------------------------------------------
KUAI KUDALA
Poaha, Augate 13, 1891, hora 12 awakea.
Elua Pahale Iliwai ma Alanui Guarrg, he 50x130. He wai a na pa ia.
Elua Pahele Iliwai ma Alanui Magazine, 50x200, Paia.
1/4 dala kuike, ke keena no 1, 2 3 makahiki ma ka ukupanee 7 keneta pahaneri.
Ha'e a me Pa ma Alanui Green, e kokoke la i ke kihi o Alanui Kapiolani, Hookahi hapakolu uku kuike. Koena no 1 2 a me 3 makahiki, 7 keneta pa haneri ukupanee.
He hiki ke ike maikai ia ka moana mai keia mau pa aku.
He wa maikai loa keia e loaa ai na kuai makepono loa--- E ninau ia,
J. F. MORGAN
H. M. DOW.
----------------------------------------------------------------------
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke polo@i aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, e makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a o malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma. ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, aina ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu, a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. BUSH.
----------------------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA
Owau o ka mea nona na aina o Makailio, Kamakalalalaukalo, Kaluaopalena, ke papa akea aku nei i na mea a pau ole e hele walu maluna o ka aina, a aole hoi e kuai i na loi ai oo a me loi opiopio, me ka hele mua ole mai e kuka pu me a'u. O ka poe a pau e kue ana i keia olelo, maluna no o lakou ko lakou poho.
MELE AKONI ROSE
Aug. 4, 1891 251 3m-d
-----------------------------------------------------------------
NAWAHI HUNTSMAN
-------
NA LOIO LAHUI!
Ua makaukau mana e kokua aku i na poe o ka Lahui i hoohia ia o na p@ k@ a hewa paha; a e koi a'e hoopii aku ma kekahi o ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku i ho'ike ia. Aia no ko mana keena Loio ma ke kahi akau o na alanui @ a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu. Na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a @ pm., ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12 m.
O na hana a na aina, mahele aina a @ke kaha ana e na kii a me na palapala aina a pau ma waiho aku @ na ka Loea Ana Aina a C@ @ k@ R. W. Wa@ e lawelawe, a e h@ko me ka @.
No na mea i koe, e kipa mai no ma @ koena nei e kuka @ ai. O @ @ me ke aloha.
J. NAWA@ @ @. L. B@
Honolulu, @ @ @