Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 247, 29 July 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Raymond Mantanona |
This work is dedicated to: | None |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HE Moolelo Kaao
NO
KANA.
KE AHI KANANA-KA HIA
PAIOLE-KA MOOPUNA A
ULI-KA MEA NANA I
HOOHIOLO O HAUPUKE
LE KA PUU KAUA I MO
LOKAI.
Ninau uho la ua Kaua nei ia Niheu ma: Pehea kuu pule?
Ua maikai hoi ko pule, wahi a Kakalanileo ma-
Ua meha aka leo o ka ale o ka
Moana
Ua meha aka leo o ke kai
Ua meh aka leo o ke kanaka
Ua meha ka leo o ka manu nolo
O ke kai
Ua meh aka leo o ka Aama kua
Lenalena o ka pali
Ua meh aka leo o ka Opihi ma
Kaiauli
Ua meh aka leo o ka Hee-pali
Ua meh aka leo o ka wai o na aka
Hawai
Ua meh aka leo o ke Kaoe noho
Pali
Ua meha ke kaulu o ka pali
Ua meh aka leo o ka makani
Kuhonua o uka.
Ua meh aka leo o ka makani pa
Puhea o ka aina
E kuu kama-
O Molokai ka aina
O Hanpukele ka puu
O Kana ka hoi ua koa lanakila
O luna o ka puu
Kaina ko makuahine a hoihoi ia
Mai
O ka mea e hanaino mai ia oe
O kau ia e luku ai
Lukua ma ka akau
Lukua ma ka hema
Lukua hikina
Lukua ma ke komohana
Lukua i kai Koolau
Lukua i kai Kona
Lukua i kai papau
Lukua i kai hohonu
I kai pepolohua la a Kane e luku ai
Amama ua noa lele wale aku la
E ola o Kana ke koa a kau i ka
Nuu kapu o Kuaihelani-I kua
o Wakea
e ola ka pulapula a oukou, a kau
i ka Puaaneane-Ka oukou ola
ka hoi ia e ke Akua
O kini akua
O ka mano akua
O ka lehu akua
O ka puku’i akua
E ola ka pulapula
A lele e- Na hoaiku e-
Lele wale aku la
Aohe kupu, aohe eu, nana e hoo
hoa mai, ua noa.
Ma keia wahi kaua e ka mea heluhelu e ike iho ai, i ke kulana pule a Kana, e kalokalo ana i kona kupunawahine ia Uli
A ke ike pu ae la no hoi kakou ka pule a kona makuakane e kaiokalo ae ana no hoi i kona mau kini akwa o ka po; nolaila, he mana aka pule, mai ka poe kahiko mai no.
A pehea aku nei la ka poe o luna o ka puu?
Owai la
O Keoloewa ma?
Oia hoi paha, eia ke kaua ke hoomakaukau aku nei ke koa o Kana.
Aohe a lakou la manao ae e no ke kana, oa hilinai no lakou ma ko lakou ikaika, no ka pii no o ka puu.
Aohe hana e ae a kea lii a me kona koa; hookai wale no hana. o ka po mahina konane o Haupukele
-Huki ka ulua
I aha ia oe-Huki ka ulua
He manawa pokole-Huki ka ulua.
Ke noho nanea la lakou, aohe i moeuhane m@a e e halawai ana lakou me ka hopena o ko lakou mau la a lakou i noho haakei ai.
Eia mai ka pihkia ke au aku la ua kokoke loa i ka upuka hale hoeu no la, papapau he aa ko ka hale.
Ma keia wahi o ko kakou moolele e ike iho a kakou i na hana hoo pahaohao a Kana.
I ko Kana makaukau ana no ka hoohana aku i kana mau hana mahina o kona man enemi. Ua ku ae la o Kana a pololei kona kino iluna, me he pahu-hae la.
O kahi wawae o ua kaeaea nei, ma kekahi waa, a o kahi wawae ma kekahi waa.
O ka waa’o ka makuakane, aia ma keia aoao e pili la me Wailua, a o kekahi waa, oia hoi ka waa o Niheu, malalo pono iho ia o Honokaupu.
Ia keehi ana no o ua Kana nei a paa ke kulana o kona mau wawae, ua onou pu ia iho la na waa ilalo a ke komo la ke kai iloko o na waa, a ke kokoke iho la e poho ua mau waa nei ilalo.
Oiai ka makuakane a me ke kaikuaana e ike nei i keia poino. Ua lalau koke aku la laua i ka lau mau ka hu, a hoomaka iho la e ka i ka lui o na waa, me ko lana ikaika a pau.
Iloko o kela manawa a na waa e hoomaka iho ana e emi, oia no hoi ka wa o ke kino kauia o Kana e pilana iluna.
Ia ike ana o ka poe o luna o ka puu. i ka pii aku o Kana. ua kahea iho la o Kapepeekauila i na honu e hoopii ae i ka puu me ka hikiwawe loa.
Ke kokoke aku nei e oili ke poo o Kana maluna o ka puu. ia manawa no hoi i ike mai ai o honu ma i keia koa e pii nei iluna me ka mama lua, oa upoipoi ikaika ae la na hui o ua mau honu nei a oia no hoi ka manawa i hoomake hou ae ai ua puu nei e pii me kona hikiwawe loa aku, i oi loa aku i na kulana maa mau o ua puu la, ua pii ikaika loa ae la ka puu.
Aole i pau.
HE MOOLELO NO BURO A ME ROE, NA ILIO HANU MEHEU POLOLEI
KA LAUA HANA ALOHA I KA POE PILIEIA MALUNA O KA HAU,-KO LAUA PAIO ANA ME KA MOO NO KE OLA O KEKAHI KAIKAMAHINE,-A ME KA MAKE ANA O BURO KA ILIO MUA.
Ma Misiouri i na keneturia li’u wale i hala ae nei, a oiai ho hoi e ku kakaikahi ana na kauhale ia wa, a e hele mau ana hoi na kanaka o ia okana aina i ka hoohuli a me ka lole ana i na ili holoholona mauka o ke kuahiwi a me na kualono, he mau mile hoi ka mamao mai ko lakou mau home mai, he mea mau i na kanaka ka lawe ana me lakou he heluna nui o na ilio, no ke alualu ana i na dia a me na holoholona e ae.
O kahi noho nui o na kanaka ia wa. Oia no kahi pili kokoko ioa aku i ka mauna a me na wahi kahawai a muliwai hoi, no ka mea, o kahi, ulu nui ia ia e ka ululaau loloa. a me na laau huaai he lehulehu wale o na ano.
Iloko o keia noho ana o na kanaka o ia wa, e noho ana kekahi kanaka o Toronoto kona inoa a me kana mau ilio nunui pu-huluhulu i hike like ae ko laua kiekie ma ka uha o ko laua kahu. O keia kanaka hookah wale no ken oho aua iloko o kona pupupu hale laalaau, aole ona ohana e ae, a i ah ma i kana mau ilio, loaa ai kona mau hoa noho.
He punahele loa keia mau ilio i ko laua kahu, a oiai hoi, ua pa-ka ia laua e ia a hiki i ko laua wa i nunui loa ai, a ua maopopo hoi ia laua na mea a pau a ko laua kahu e pane a hoouna iku ai paha ia laua.
E hele mau ana keia kauaka iloko o ke kuahiwi i na wa kakahiaka nui wale o leia a me keia la me kana mau ilio, a mamua ae o ka iho loa ana aku o ka la i ka ilikai, e hoohiki hou mai ona oia no kona wahi pupupu i hele hoi a lulu i na manu a me na ili holoholona, a o kana mau ilio hoi. e kanalako mai auna laua i kekahi wa i ke dia a i ole, i na ukana o ae a ko laua kahu e hooili ai maluna o laua.
He mea mao mau i kela a me keia, aia a hiki mai ka wa a ka Meia o na okana aina nei e kahea mai ai ia lakou a pau no ka lawe ana aku i ka lakou mau ili holoholona, oia ka wa o kela a me keia e hele aku ai imua ona, a e lawe puaku i na ili holoholona a pau i loaa ia lakou, a e loaa mai no hoi ke kumukuai no ia mau mea.
Ma na lawe ana a na mea a pau i ka lakou, ua oi ae no ka nui o ka Toronoto mau ili holoholona i ka lakou pakahi a pau, a e oi mau ana no hoi kana huina dala imua o ka kona mau hoa e ae.
O ka hana i maa mau i keia mau ilio, oia no ko laua holo ana aku no loko lilo loa o ka mauna, iloko o ka waokele a ma kahi hoi a ka hau e uhi ana no ka mea, aia ilaila kahi nei o ke dia, a i ko laua wa e ike lihi ai i ke dia, me he la. He enemi ino Ioa ia holoholona no laua. a e like me ka makani. Pela laua ekuupau aku ai i ko laua mama. Me ko laua haawi like ana ae i ko laua mau leo aoa hookahi.
A aole loa a laua huli hoi ana mai i nele ko laua kaualako ana mai i kekahi o keia mau holoholona ma ko laua waha me ka noke ana i ke ana me ko laua mau leo halulu, a hiki i ka loaa ana aku o ko laua kahu ia laue.
e lewalewa ana ma ko laua a-i, he wahi pahu barela uuku, a i hoopiha ia hoi me ka wai-ikaika. He mea hoopumehana i na mea a pau i loaa i ka poino maluna o ka hau.
I kekahi la puanuanu o ka haule lau, a e uhi paa ana hoi ka hau maluna o ka aina, a e pa mai an aka makani me he la, he kui e houhou ana i ka ili, aole no i hopo iho na kanaka i ka hele ana i ka uhai holoholona, no ka mea, o ka wa nui loa mai ia o na holoholona, nolaila, e ike ia aku ana no na kanaka e hele ae ana maloko o na ululaau me ko lakou man pono uhai holoholona, e aahu ana i na kappa ili holoholona, a e holo ana hoi maluna o na apana hau, me ka pepehi ana i na bea, a me na holoholona noho anu e ae.
Toronoto no kekahi me kana man ilio aka nae aole he hana a un Toronoto nei. Aole ana lawelawe ana aku i na holoholona, oiai, ua lawa i kana mau ilio ke alualu. Ka pepehi a me ka hoihoi ana mai i na holoholona imua ona, a o ka na hana wale no o ka houluulu a hoihoi aku no ko lakou wahi nupupu.
Oiai ua mau ilio nei e hana ai a pela, aia hoi, ma kekahi huakai a laua i haalele aku ui i ko l@ kahu, ua halawai mai la me laua ma ko laua alahele iluna o na paukuku hau he poo kanaka o oku ae anu iluna o ka hau, a o ke kino holo okoa, ua pholo iho iloko o ka hau, a o na helehelena, na loli ae ia a he a’ia’i hau wale no, me he la, he hora hookahi a oi paha kona pi-ho ana iho.
Aole i pau.
HE ANAINA HOOMANA MA BRITS HALE
O na Halawai i malama mau la iho nei ma Ariona Hale, ua uwai ia ne nei ma Brits Hale, ma ke kihi o na alanui Moi a me Kanika. E hoomaka ana ma na Lapule a pau ke anaina halpule i ka hora 10. o ka haiolelo ana i ka hora 11. Mae ka mahele olelo la. a i ka hora 7 ahiahi no na mea n pau i hole i ka olelo haole. Lunkahiko A. Hawa.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau. Eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekahi lio k puakea, lae kea, elua wawae keokeo hope. Elua wawae ho be pia i kapu i hae; hao-kuni NA ukau. O ka mea, a mau mea nona koia lio, e pono e kii koke mai. e hala na la he 15 e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 8 o Angate, 1891, ma ke awakea Po@ono. Hora 12. DAVID KAOAO.
Iulai 23, 8ts-d. Luna Pa Aupuni
Na Hui Kinipopo.
Iulai 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
“ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
Olelo Hoolaha
Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na P@@ HAKU PUNA ELEELE a me k@ pohaku e ae no na pa kupapau a me na kahua kukulu kia-hoomanao O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me @@@@ Akinai.
J. BOWLER.
Sept. 22, 90, d-1y*
H.P.K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeka olelo ma ke kanawai. E loaa no an mai ke hai hawanawana o Kawaihae e hoene ma me ipo la, a Hamakua au i ka @@@ Ka kaiau ma kea lo o na pali. E ohno no hoi na aie me ke ku i ka eleu a @@ @@ puahiohio. Nov 8 90 d-1y
MOOLAHA KAI KONOHIKI
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae i kona mau hoaloha a me na hoomina o kona Aina, ua hoolimalima aku @@ i ke kai i keia manawa, a ua hookapau iho oia i ka hea nona iho, a nolaila, @ poloai aku nei oia e ike a hoomaopapa 3 keia leo la. Owauna
8me-d. PAULO ISENBERG
HE KUAI MAKEPONO.
I keia la 13. E kuai aku ana wa mea nona na inoa malalo iho i na waiwai o ko laua halekuai ma @@ kumukuai makepono loa. i ike @@ i aka lua ma keia kaona. No @@@@ pule wale no. mamua o ko @@@ nee ana aku. o na ano waiwai pau, he mau waiwai hou loa a me na ano paikini o kela @ me keia ano o na keonimana. Na hulu, na Papale, Papale kapu, na oni@@@ o na Lede, i kinohinchi ia me na anu like ole. EGAN & GUNN
July 13. 1891. 235-tfd.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na @@@ kanaka a pau loa. ua hookapu loa maina i ko maua man Anana Aina ekelu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka @@@ e waihe la ma ka Paa, Kailua, Koolaupolo Oahu, i hoolimalima ia e mana @@@@ @@ leau (w) mai. Nolaila, ke pana loa ia aku nei na holoholona o keia a me keia ano, sole e hookuu wale ia maluna e @@ mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia ae e mana, a i ole ia, e ko mana man @@@@ paha, a e hooko ia e like me ke kahiko hi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia il oi. E pono lakou e hele mai o hui @@ @@@ @@@ C.I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owan no me ka @@@@
MRS.O.I. HIRAM
Honolulu, Oahu, Oct-8, @@@
OLELO HOOLAHA.
- 1. E ike nuanei na mea a pau eia ma ka Pa Aupuui o Makiki nei kekahi lio k, keokeo kikokiko @@ nalo huelo poomuku hoailona kuai ano-e ah uha hope.
- 2. Lio ka ulaula hauliuli kike keokeo ma ka lae e 2 wawae keokeo hope hookahi wawae keokeo mua hona kiko keokeo ma ku kua aole hoaiiona kuni.
- 3. Lio k. ulaula lae kea elua wawae keokeo hope 2 wawae @@@@ mua hoailona kuni ano-e ak. ula hope.
- 4. Lio w. ulaula kiko keokeo ma ka lae kikokiko keokeo ma ke kua 4 wawae eleele hoailena kuni C.J. ak. aia ma ka aoao akau o ka ai.
- 5. Lio w. ulaula lao kea 4 wawae eleele huelo poomuku hoailona kani ano-e ak. uha hope.
- 6. O ka mea a mau m@n paha woaa keia mau lio e pono e kii koke ma i ina aole e kii koke mai a hala @@ @@ he 15 alaila e kuai kudala aku @@ wau ma ka la 18 o lalai M.M. 1897 awakea Poaono hola 12.
- 7. David Kunao.
- 8. 231 6ts-d*. Luna Pa Aupuni.