Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 246, 28 Iulai 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Johanna Suan |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku I, Mokuna XXVII on na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku w@@ino ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, “ma ka la 1 o Iulai, 1891.
O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke unikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko la kou likiki hope i uku a.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na a@@au.
JOHN C. WHITE.
Luna Hooponopono Oihana Wai
223-24ts.
Ua hookohu ia o MR. C. K. FALK, i keia la i Agena no ka lawe ana i na Hooia ana i na Palapala Aelike, no ka Apana o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 7, ’91. 233 3ts-d.
Ua hookohuiia o Mr. Anton Cropp i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, ma kahi o Lonis Kahlbaum i haalele mai.
Penei iho ka papa i keia manawa:
Jared K. Smith, Luna Hoomalu
A. Dreier
Anton Cropp.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1891. 3ts-d
NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.
Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.
E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.
Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tantalus.
Ua like o e ka nunui o keia mau apana mai ka hookali-hapa eka a ka 11 ½ eka. a ma ke kiekie, mai ka 500 a a 1600 kapuai.
He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i han@ia iho nei. a ke alanui e hoo@kea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa. Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka ol@oiu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kauwela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pua, a pela aku.
Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi paleua o ka aina.
E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake ana e nana i na mau ainala, ma ka ninao ana ma ke Keona Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na ku@@ kuai hookumu ma ke kudala, na olelo e ae, a pela aku e loaa ai.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891. 6ts-d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA MALUNA O NA AINA PA HOME, A MAWAENA O NA AINA O KALOKO, HALEOHIU A ME KAUPULEHU, N. KONA, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pa@ maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o Kaloko, H@leohiu a me Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku a e@@ mai paha, Kona Akau, Hawaii.
Na Kum@: No 15 makahiki, he $60 ke koho @@a no ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia na hoolimalima o keia niau aina me ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo, ke lawe nona a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o na aina la. no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hoo@@@ ana o ke aupuni i na ho@@@ kupono @@@ ka uku hoolimalima.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai @@@@@@@
Ua hookohuia o MR. PUAHI i keia la i luna ono ka hope ana i na lio hele hewa mai na Alanui Aupuni aku mai Leahi o Kapiolani Paka a me Kaimuki a hiki i ka aoao Ewa o alanui Puowaina ma ia alanui aku a hiki i ke alanui Pauoa. a mai ke alanui Pauoa aku a ke alanui Nuuanu, a maluna hoi o na aina aupuni ma Palolo. Mano. a me Kewalo, Honolulu, Oahu.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 16. 1891. 237 3ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI, E WAIHO ANA MA ANAPUKA, HOOPULOA, MILOLII, OMOKAA, A ME KALIHI MA KONA HEMA HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 19, 1891, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai kudala akea ana, i ka hoolimalima o keia mau apana aina aupuni, oia o Anapuka Hoopuloa, Milolii, Omokaa a me Kalihi ma Kona Hema Hawaii. o ka nui o ka ili aina 500 eka oi, a emi mai paha. Manawa hoolimalima 15 makahiki, kumu koho mua, $50 o ka makahiki. e uku ia mamua, ma ka hapa makahiki.
O ka hoolimalima o keia mau aina aupuni, na kuai ia me ke kuleana, a ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka wa hoolimalima, ke komo aku ke iawe nona, a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o ua aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home, me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 14, 1891. 4t-d.2@8
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O HONUAULA. KONA AKAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Aug. 19, 1891. ma ka hora 12 awakea, ma ke komo ana aku mamua o Aliiolani Hale, e kuai kukala ia ai ka hoolimalima o ka Aina Aupuni o Honuaula, Kona Akau, Hawaii, nona ka ili he 15,000 oi aku a emi iki mai paha.
Na manawa: He umi makahiki hoolimalima.
Ke kumukuai koho mua, $75 no ka makahiki, e uku mua ia ma ka hapa ma kahiki.
Ua kuai ia keia hoolimalima me na kumu pu ua h@ki no ke aupuni i keia manawa o ka hoolimalima, ke komo maluna, lawe mai a hoolilo aku a pau a i kekahi hapa paha o ua aina la no na hana pili no na pahale home, me ae ana o ke aupuni e hoemi iho ka uku hoolimalima e like me ke kupono.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 15, ’91. 240-4td.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MOOAINA AUPUNI, MA HAMAKUA HAWAII.
Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka hora 12 awakea. ma ke komo ana ai@ o Aliiolani Hale e kuai ia aku ana na hoolimalima o na Mooaina Elima o na aina aupuni ma Nienie a me Ninole, apana o Hamakua, Hawai, penei:
Ap. 1, ma Nienie, 10,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $500.
Ap. 2, ma Kaohe, 15,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $400.
Ap. 3, ma Kaohe 37,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $300.
Ap. 4, ma Kaohe, he 138,000, uku koho mua ma ka makahiki $400.
Ap. 5, ma Kaohe 25,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $300.
Ka manawa he 15 makahiki hoolimalima.
Ka uku ana ma ka hapa makahiki ma ka uku mua.
Ua kuai ia keia hoolimalima me na kumu pu ua hiki no i ke aupuni i keia manawa o ka hoolimalima, ke komo maluna, lawe mai a hoolilo aku a pau a i kekahi hapa paha o @a aina la no na ha@a pili o na pahale home. me ka ae ana o ke aupuni e hoemi iho ka uku hoolimalima e like me ke kupono.
Ua hoopanee ia ka manawa o keia kuai ana a ka Poakolu, Sept. 9, 1891, me ia hora a ina ia wahi hookahi no nae.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 22, 1891. 242 dtf.
Ua hookonuia o John Richardson, Esq., i keia la e hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mondt i waiho ma A penei ka huina o ka Papa ano:
H. G. Treadway, @@@a Hoomalu
W.F. Mossman
Jno. Ridhard@@s.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Iulai 8, 1891. @@@@
KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE, MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai he elua mau apana aina ma Kalua opalona, Kalihi, Oahu, p@nei:
Apana 5. Nona ka ili o 687 eka. koho mua $137.
Apana 6. Nona ka ili o 879 eka koho mua $176.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891. 4ts-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA, IULAI 28, 1891
“HAWAII NO NA HAWAII.”
Me he la o keia olelo maluna ae, he olelo i hookomo ia iloko o ko Wilikoki waha e na hoolaha nupepa o Kapalakiko, a i mea e ano e ai kekahi poe o ke kulanakauhale nei, ke hooikaika nei na nupepa haole kue i ka Hawaii. e hoonuinui a e hoinoino ia R. Wilikoki. mamuli o ke ano maopopo ole o ka i’o maoli o keia olelo. Aka nae hoi, o na olelo i hoolaha ia, e olelo ia ana na Ake, ma ka Examiner, o Kapalakiko, ua wikiwiki loa keia mau nupepa e hoole aole he oiaio. He mea maopopo aole o Wilikoki i olelo i keia mamala olelo maluna ma ke ano hoino i kekahi lahui e ae. oiai o kona mau hoa kuka mailoko mai no ia o na lahua a pau, a o kana h@@kiki pololei e ku nei, mai na lahui no ia a pau iloko o ka aina i keia wa – mai ka haole a ka Iapana. Nolaila, he wahi ano maalea keia e hoinoino ana ia Wilikoki. i mea e kue ai na haole i ka aoao lahui. Aka, aole kakou e hopohopo no keia oiai na ano iho la no ia e hoea mai ana ma keia mua aku, a o ka kakou hana ke kiai a me ke pale ana aku i keia mau olelo ke maopopo aole he oiaio e like me ka unuhi ano ana a ko nei mau nupepa.
Ua maopopo no nae ko Wilikoki i na mea a pau e pili ana i kona aina a me kona lahui. Ua ake nui oia, a me na Hawaii a pau e ike ia na Hawaii ponoi iloko o na hookele ana i ko lakou aupuni. aole hoi e like me ko keia manawa. kona kapae ia a o na haole malihini loa ke hookomo ia ma na oihana. a na lakou e hookele a e hooponopono ana ke aupuni Hawaii maluna o na Hawaii me kona komo pu ole aku iloko o na oihana kiekie o ka aina.
O keia mea, oia ka mea a Wilikoki i makemake ole ai, a o keia mea no hoi a ka lahui Hawaii e a@@@@@ nei, a he kuleana no ko na kanaka Hawaii a pau e kue i keia hooliloia o ka maua maluna o lakou iho, nana e kiai a hoohana ma na mea a pau e pili ana iaia a me kona aina i poe malihini. Aole @e ahewa o @a Hawaii i ka @@@@@ o na haole e kaana ike a e puni ana me na Hawaii pu. O ke ka Hawaii makemake ia, aole nae pela kekahi poe haole e noho mai nei, a me na Hawaii kakaikahi e piliwale ana mahope o ka poe waiwai. O ka pono a me ke ka@@@@ ka n@@a a na Hawaii ponoi e ak@ nei e hana ia mawaena o na lahui a pau e noho nei ma Hawaii. He imihala keia, a ua kolekole nae, no ka mea ua pono koho manao ino wale aku na nupepa maanei nei, e hoino ana i ka Wilikoki mau olelo. a e hoole ana hoi i ka Ake mau olelo no ka mea he ano ku ole i ko lakou makemake.
Nui ke Kanalua ia.
O keia maluna ae, o ka manao keia o ka Lahui, oiai, ua kanalua ka lahui i ka haawi ana aku i na kokua aloha ana i ka la hanau ou e ka Moiwahine Liliuokalani. Oiai wahi a ka Lahui, he oi aku ka pono a me ka maikai, na na Kuhina o ka Moiwahine e kokua i na lilo a pau; aole na ka Lahui.
Ma keia manao o ka Lahui, ua kuikahi pu ia me ka manao o “Ko Hawaii Pae Aina” i hoike iho nei, a ua manao makou, he oi io aku noia o ka pono, a me ka maikai.
Oiai makou e ku kiai ana no ka pono laula o na mea a pau. e noho ana iloko o keia Aupuni, me ka nana ole ae mao a maanei, aka aia makou i ke kaulike e hekao nei, e like me ia mai kona hookumu ana mai.
No laila, ke kamailio nei makou i keia kalai manao ano ma ko ka lahui aoao. a, oiai hoi, ka lahui iloko o na kipona a ka ehaeha. i keia mau la e nee nei, a aole hoi he loaa o ka mea nana e hoomanawanui ia lakou, aole, aole, aole loa no.
O ka manao o ka lahui i koi ai i Kumukanawai hou. ua haule ia a hiki i keia la. aole he wahi mahui, aole he wahi lono, he ole loa no; aka, he wahi moali nae kai hoaka ia mai. aia ka a biki mai ke Kau Ahaolelo o 1892, alaila, hana ia pela io paha aole paha.
Eia hou ia kumu kanalua o ka lahui, @a koi ka lahui e koho ia na hoa o ka Papa Ola mai loko mai o na kanaka Hawaii oiaio o ka aina. ka poe nae i malama i keia olelo a ke Akua, e aloha i ke Akua, a e aloha i kou hoa launa, e like me oe ia oe iho. Ua haule hou no, a o ka ka lahui e ike nei, oia keia, ke kai huluhulu ia ana no ka lua pau hope loa o Kalawao.
He nui aku na mea a ka lahui i lihaliha ai, a no ia kumu i hu mai ai na hoomanao ana o ka Lahui no ka Moi Kalakaua i hala, no kana mau hana aloha, oluolu, heahea, ma-kanaka, a he lua ole hoi i waena o na Moi o keia mau Pae Moku.
Wahi a ka lahui, he mea ole na mea a pau a ka noho alii i manao ai e haha aku ka lahui, ina nae i loaa he wahi maha iki @a ko ka lahui aoao, ina ua ole loa na mea i manao ia, noia la nui, e hiki mai ana ou e ka laoi.
A maluna o keia manao o ka lahui, aole makou e paipai aku ana e kue mai ka lahui aku, e hoike ana makou i ko lakou manao; a na ka makaainana aloha alii no ia e ike nona iho, oiai, o kona kuleana paa no ia a ke Akua i haawi mai ai.
Nolaila, ke ku nei makou mawaena o na aoao elua. a e @a@a ana me ka hakilo pu ana, oiai la kai pono, @wai la kai hewa, aole makou e hoopili mea ai waie aku ana, a hookamaemae wale aku hoi. a@a. eia makou i waahila.
HE MA’I ANO @@@.
E na hoaloha, na makamaka, na kini @e a p@@ mai Hawaii a Kauai.
Ke ho ke aku nei makou. @@ ke pahola mai nei keia an@ ma’i @@@ oia hoi, he nahu ma ka opu a huai ma ke kua, he naha mu’e ka waha, ono ole ka ai, a pela ‘ku.
Na ouli o kona @oea ana mai.
He wela ma na maka, he anu maluna o ke poo. he umii ma ka iwi aoao, a ina e loaa kekahi i keia ano ma’i, e kii aku i laau i ka Papa Ola, oia hoi, paakai hoonaha, aila. @upepa hoolualua’i. alaiia, e inu i ka paakai, a i ole ia, aila paoa. mahope aku ka lupepa luai me ka malama loa i ke anu, a aole hoi e inu nui i ka wai huihni.
O keia mau loina a pau na makou keia, aole na ka Papa Ola. e like no me ko makou aloha ia kakou Hawaii, pela makou e hoike aku nei i keia ano ma’i hou i ola honua, aole o ke kali a make aku alaila hoike ae, he naaupo ia. e lawe i ka olelo kaulana o kou aina e ka Hawaii, “iluna no kaua, waeie e no ke pulu.”
KA HUI HOLEHOLE IWI O HAWAII.
Mr. Lunahooponopono:
Aloha :-
O keia ka Hui i kamaaina a i kuluma i ka lahui Hawaii no ka helehole i ka iwi, oiai i na la mua o k@na hookumu ia ana. Ua nalohia iho nei oiai kela mau mahina aku nei, a ke hoea hou mai nei me na maka keleawe i aahu ia me ka aahu ilio hae o ka hookamani, a aia ma ke Keena o ka “Hawaii Holohope,” kahi i hoomoamoa ia ai.
Ua hala aku la nae paha ku manawa i holehole ai o ua hui nei, a he kahua okoa kahi i hookuu ia ai i keia manawa, oiai, ua ike iho kou mea kakau i ka hoololi ia ana ae mai ka hana kumakaia @ ka holehole iwi a i ke kahua o ka hana lealea “Heihei Lio.”
Ina oiaio ke kalena, alaila, aole no e nele ana ka lealea io, a he mea kanalua ole no’u ka i ana ae e pau ana mai ka elemakule a ka opio ka hu o ka aka a me ke keke o na niho. E hae ana ka ilio, e oo ana ka moa, a holo ana ka iole, e nahu ana ke kanapi, a e lele ana ka nalo. Hu ka aka i keia Hui.
Ina aia ana ka hana a keia Hui, alaila, ua minamina loa kou mea kakau i ka hai aku i ka lehulehu, ua hoolilo ia keia poe kanaka m@kua i poe kamalii paeaea, a ola @o ka lawaia i kahi poo maunu, e iike m@ ka Uouoa e ola @na i ka pala maunu.
Oia nae paha, he wahi k@m@@mae wale no nae paha ia aia aku no iloko ke ino kahi i hoop@@ana ia ai, oiai aole @@ paha i hoohana ia na wahi poko o ke aupuni i lawe ia ai he 1,000 no ka pomaikai o ua hui nei.
Hawaii Ponoi.
LAU O KE KO.
E hoi e k@@@@@ inu o ke ko
Kahi a maua o wa@@@ ai
Lono olelo mai nei @@@
Ka uweu olelo telegarapa
Hora elima ao m@ @@ hapa
Ku ka mahu nui a kea
He ui ana ae ma ka Hikina
Ka uwiki ula a ke aikalika
He ike lihi ana aku nei ka’u
Elua manu i ka punana
Huihui waina a o E@@geti
Ka home kipa hoi a kuu aloha
Ka hale ka@@aku oi@ a ka ua
Ka holu a ka lau o ke kuwawa
Ke wa mai nei e ka nui manu
Ua haunaele a o Iwilei
Hoi huli-iau nei i ka home
E ike i ka nani a o Hale Roke
K@moni ke aloha kakahiaka
A hui hou mai hoi kaua
Haina ia mai ana ka puana
O walu @@@ no a e o mai.
Iwilei, July 27, 1891