Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 244, 24 July 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Kt Olson |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
MA KE KAUOHA
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai @e ka Pauku 1, Mokuna XXBII o na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kulea@a wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku w@ ino ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1892.
O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko @kou auhau wai e hoike pu mai i ko lakoa likiki hope i uku ai.
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na au@au.
JOHN C. WHITE.
Luna Hooponopono Oihana Wai
223—24ts.
Ua hookohu ia o MR. C. K. FALK, i keia la i Agena no @a lawe ana i na Hooia ana i na Palapala Aelike, no ka Apana o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 7, ’91. 233 @ts-d.
Ua hookohuila o Mr. Anton Cropp i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, ma kahi o Louis Kahlbaum i haalele mai.
Penei iho ka papa i keia manawa:
Jared K. Smith, Luna Hoomalu
A. Dreier
Anton Cropp.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1891. @ts—d
NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.
Ua ana ia a ua makaukau he kauaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.
E lawe ia no na palapala nono@ no keia mau apana aina kahua hale ma ke Ke@a Aina o ka Oihana Kalaiaina.
Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke k@apa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tantalus.
Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookahi-hapa eka a ka 11@ eka, a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka @ kapuai.
He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i han@ia iho nei, a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa. Ka ha@i o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka oluolu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pu@, a pela aku.
Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ike@a ma ke alanui hele, a me @a hoailona kihi o na lihi pale@a o ka aina.
E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake aua e nana i @a mau aina la, ma ka ninau ana ma ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na kumu kuai hookumu ma ke kudala, na olelo e ae, a pela aku e loaa ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891. 6ts-d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA MALUNA O NA AINA PA HOME, A MAWAENA O NA AINA O KALOKO HALEOHIU A ME KAUPULEHU, N. KONA, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awak@a, a kuai kudala ia ai, na hoolimalima o na aina aupuni a pau maluna aku o na aina Pa Home a mawaena o na aina o kaloko, Haleohi@ a me Kaupulehu @on@ na eka 1160, oi aku a e@ mai paha. Kona Akau, Hawaii.
Na Kumu: No 15 makahiki, @e $60 ke koho mua ne ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia na hoolimalima o keia mau aina me ke kul@ana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke k@mo, ke lawe nona a ke hoolilo aku a pau a i kekahi m@ele paha @ na aina la, no na me@ e pili ana i @ @a Aina @me me ka hook@ ana o ka @ @ ua @ kupono mai ka aku hoolimalima.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina @
Ua hookohuia o MR. PUAHI i keia la i@luna no ka hopu ana i na lio hele hewa mai na Alanui Aupuni aku mai Leahi a Kapiolani Paka a me Kaimuki a hiki i ka aoao Ewa o alanui Puowaina ma ia alanui aku a hiki i ke alanui Pauoa, a mai ke alanui Pauoa aku a ke alanui Nu@an@, a maluna hoi o na aina aupuni ma Palolo, Manoa@ a me Kewalo, Honolulu, Oahu.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 16, 1891. 237 3ts-d
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI, E WAIHO ANA MA ANAPUKA, HOOPULOA. MILOLII, OMOKAA, A ME KALIHI MA KONA HEMA HAWAII.
Ma ka Poakolu, Augate 19, 1891, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke a@o iho o Aliiolani Hale, e kuai kudala akoa ana, i ka hoolimalima o keia mau apana aina aupuni, oia o Anapuka Hoopuloa, Milolii, Omokaa a me Kalihi ma Kona Hema Hawaii, o ka nui o ka ili aina 500 eka oi, a emi mai paha. Manawa hoolimalima 15 makahiki, kumu koho mua, $50 o ka makahiki, e uku ia mamua, ma ka hapa makahiki.
O ka hoolimalima o keia mau aina aupuni, ua kuai ia me ke keleana, a ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka wa hoolimalima, ke komo aku ke lawe nona, a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele paha o ua aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home, me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 14 1891. 4t-d.238
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O HONUAULA. KONA AKAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu@ Aug. 19, 1891@ ma ka hora 12 awakea, ma ke komo ana aku mamua o Aliiolani Hale, e kuai kukala ia ai ka hoolimalima o ka Aina Aupuni o Honuaula, Kona Akau, Hawaii, nona ka ili he 15,000 oi aku a emi iki mai paha.
Na manawa: He umi makahiki hoolimalima.
Ke kumukuai koho mua, $75 no ka makahiki, e uku mua ia ma ka hapa ma kahiki.
Ua kuai ia keia hoolimalima me na kumu pu @a hiki no i ke aupuni i keia manawa o ka hoolimalima, ke komo maluna, lawe mai a hoolilo aku a pau a i kekahi hapa paha o ua aina la no na ha na pili no na pahale home, me a@ ana o ke aupuni e hoemi iho ka uku hoolimalima e like me ke kupono.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 15, ’91. 240-4td.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MOOAINA AUPUNI, MA HAMAKUA HAWAII.
Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke komo aua alo@ Aliiolani Hale e kuai ia aku ana na hoolimalima o na Mooaina Elima o na aina aupuni ma Nienie a me Ninole, apana o H@makua, Hawaii, penei:
Ap. 1, ma Nienie, 10,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $500.
Ap. 2, ma Kaohe, 15,000 eka, uku koho mua maka makahiki $400.
Ap. 3, ma Kaohe 37,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $@00.
Ap. 4, ma Kaohe, he @8,000, uku koho mua ma ka makahiki $400.
Ap. 5, ma Kaohe 25,000 eka, uku koho mua ma ka makahiki $300.
Ka manawa he 15 makahiki hoolimalima.
Ka uku ana @ ka hapa makahiki ma ka uku mua.
Ua kuai ia keia hoolimalima me na kumu pu ua hiki no i ke aupuni i keia manawa o ka hoolimalima, ke komo maluna, lawe mai a hoolilo aku a pau a i kekahi hapa paha o ua aina la no na hana pili o na pahale home, me ka @ ana o ke aupuni e hoemi iho ka uku hoolimalima e like me ke kupono.
Ua hoopa@ee ia ka manawa o keia kuai ana a ka Poakolu, Sept. 9, 1891, ma ia hora a ma ia wahi hookahi @o @ae.
C. N. SPECNER.
Kahina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 22, 1891. 242@tf.
Ua hooko@ia o John Richardson, Esq., i keia la he hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mondt i waiho mai. A penei ka huina o ka Papa ano:
H. G. Treadway, Luna Hoomalu
W. F. Mo@man
J@. Richardson
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 8, 1891. @
KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE, MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kdala ia ai he olua mau apana aina ma Kaluaopalona, Kalihi, Oahu, penei:
Apana 5. Nona ka ili o 687 eka, koho mua $137.
Apana 6. Nona ka ili o @79 eka, koho mua $176.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891. 4ts-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POALIMA. IULAI 24, 1891.
Ninaninau ia Mai.
Ua ni ia mai la o Wilikoki e na haku manao nupepa i ka manao o na kanaka no ke kulana aupuni o keia mua. Pane aku la oia: “Ke ulu nei ka manao repubalika, aka aole makou i makemake e hookahuli i ke aupuni Moi, ke mau hoi ka hooko poho ana o ke kalaunu (mana hooko) i ka makemake o ka hapanui o ka lahui.”
He olelo naauao keia, a he olelo no hoi e hookaakaa ai i ka ikena pouli o ka naau o ka mea aole i hihipea ia kona onohi e na unahi, e like ai me Paulo. He puana ana kela no kekahi kanaka opio, aka, he uuku olelo nae i awili ia me ka ike kalai aupuni e loaa ole ai kahi e okupe a e imihala ia ai ka olelo.
He mea maopopo ua oi loa aku keia kanaka, ma ke ano kalai aupuni mamua o na kanaka Kuhina e noho nei i keia manawa, a ma keia mua iho nei. He oiaio paha ma na hooheihei lio a me na hana lealea, he mau kanaka makaukau na Kuhina Nui iho nei o kakou, aka, ke hookuku ia me Wilik@ki ma ka naauao a me ka ike a me ka noonoo, ua like lana me he mau pepe la. A ina hoi ma ke koa a minamina ole i ke ola no ka lahui a me ka aloha aina, me he la, he liona o Wilikoki ke hoohalike ia me na Kuhina Nui Hawaii iho nei iloko o ka oihana me na kekake. Nolaila, ua ano pololei no ka Paeaina ma kekahi hoohalahala ana e olelo nei no ka Aha Kuhina.
Ka Moiwahine Liliuokalani no Hana Ua Lani Haahaa.
Ma ka Poalua e hiki mai ana, e hii aku ai ka mokuahi Cala@dine i ko kakou Moiwahine aloha, ma kekekahi o kona mau keena milolii a ke aloha i milikaa ia iho nei apanio i keia mau la.
A ma keia huakai a ua lani nei, aole e loihi loa ana, no hookahi pule wale no, a huii hoi mai i ka lai o Kou nei.
Oiai, ua makemake ka Moiwahine e kaapuni i ka moku o Kakuhihewa nei, mamua o ka hiki ana mei o kona la hanau, nolaila ke kumu o keia puahi.
He hana maikai keia a ko kakou Moiwahine, ka hele ana o launa me na makaainana, a o ka oi loa aku nae o ka nani i na e hana o Kalani pela, oia keia:
E ike i ke kanaka nui a me ke kanaka iki, e ike hoi i ke kanaka waiwai a me ke kanaka ilihune. Aka na ka manao @oia o ke Alii e hookahe e like me kona makemake a he hoomaoe wale ae no keia, oia o kou mau makaainana ponoi, o ke ano nui o ko lakou aloha mailoko loa mai no ia o ka puuwai, a no ia kumu i olelo ia ai keia lahui he makee alii. Nolaila ke kalokalo ae nei makou na kekahi kolu mana loa e kiai i ka maluhia o kau hua kai, a hiki i kou huli hoi apa mai.
Ina aole he mea nana e keakea i ka Moiwahine a e kuia ai paha oia alaila e hooko koke ana oia i kana i ae ai i na kono ana a ia mau makaainana ona. Na ke Akua Ma@a Loa e malama i ka maluhia o kau huakai hele ma na wahi a pau au e hele ai.
He Ai@ue Ano Hou.
Ma ka po Poakolu nei, ua ike ia ka hale oihana o Mr. Maunakea opio ua hemo ke pani, a ua manao ia ua aihue ia, a i ole ia he paa ole no paha i ke ki ia.
Mamuli o keia ike ia ana, ua noho koke na makai e kiai pono i keia hale oihana o keia loio, a hiki wale i ke ao ana o ka po.
Mamuli o keia no kupanaha, o keia ano aihue, ua manao makou ua kulike ia@ me ka makou i hoolaha aku ai i ka la iho la inehinei, he aihue imihala keia, aole he aihue io, aka, he ake e hookahuli ae i ka Ilamuku, oiai, he kanaka oia. A aole oia wale kai manao ia e kipaku aku, aka, o na kapena makai kanaka pu kekahi, na lutanela, na kakiana a me na makai.
A e hoopiha ia ko lakou mau hakahaka e keia poai imihala nui wale, oia maoli no ka puana a ka moe, a makou e hoike aku nei i mua ou e Hawaii Ponoi. Oiai, aole no paha i poina ia oe e ke kanaka Hawaii, na hiona o na la i aui akula, oiai, o Mr. J. L. Kaulukou e noho Ilamuku ana no ke aupuni Hawaii nei i ke au o ka Aha Kuhina o Kipikona e noho ana ia wa, he aha ka mea like ia, ua po@i ia oia e kekahi nalu nui kua loloa, a hiolo oia a me kona poai. A me he mea la pela no keia mau hana e hana ia nei i keia mau la e nee nei.
Oiai hoi, o ka Aha Kuhina keia o Paka@ a he Aha Kuhina keia i olelo ia a i hoolaha nui ia iloko o na nupepa e i ana, he uhalu, mahope, a oilewalewa iho, a pela wale aku. A mamuli o ka nawaliwali o keia Aha Kuhina, pela i ala mai ai keia ano hana puuwai mako-na e holapu hele nei iloko o ka aina me ke ake ana e pulu@ aku i na kanaka Hawaii mai na oihana aku alakou e paa nei.
Ina pela io na ouli o ka wa, i manao ia, alaila, aohe mea hilahila e ae iike ia e like me keia.
Aka@ no makou iho, ma o kakou iho, e na @ a ka poe nana i na’i i keia mea he aina, e po@o kakou a pau e waiho aku i ka lakou leo pule imua o ka Haku Mana Loa, a na kona mana auanei e hoopau ae i na hana o keia ano, oiai ke kau mai nei no kona mau maka maluna ou e ka lahui Hawaii.
A nolaila e Mr. Ilamuku o ke aupuni Hawaii, e haawi i hou noonoo kanaka makua maluna o ka oihana au e noho p@o nei, e ma@lea @oi e like me ka @ahe@a, a e @oho malie @oi e like me ka ma@ @
Oiai hoi, ua make @ Lon@ @n@ i ka io ponoi, a pela oukou i ko oukou mau hoaloha, ina iho no ke hoekepue iho la i muliwaa, aka, me he mea ala e maloo ana paha na iwi o Hua i ka la.
Oiai makou e hoike nei i keia mau mea, nou e ke kanaka Hawaii ke aupuni Hawaii, a Moiwahine Hawaii hoi, no ko makou ake e hana ia ka pono i kulike ai hoi m@ ka makia @ ko kakou Moiwahine aloha, oia ka “Hoopono,” o@ ka makou i ake nui ai e hana ia.
Ka Panela o Hawaii.
O keia ae la ka inoa a ka nupepa kaulana “Examiner” o Kapalakiko i kapa aku ai ia Hon. R. W. Wilikoki, a ua olelo ae ia nupepa, o keia no ke alakai hoo@i puuwai o na Hawaii o ka la kipi o 1889, e kue ana i ka mana o na misionari e noho hoomamalu nei maluna o ke Aupuni Moana. Wahi a ua nupepa la, o Wilikoki ka apo@etola o ke kalaiaina e ao ana i kona lahui, “Na @a oiwi Hawaii n@ e Rula o Hawaii.”
UA HALA NO KE AO PAU OLE.
Ma ka Poalua nei@ Julai 21, mauka ae nei o Kapalama, ua kipa a@ la ka anela o ka make i ka hale kino o Mrs. Haliaka Jones, a kaihi aku la i ka@a mea i hana ai@ a waiho iho la i ka palah@ no ka lepo.
He kupa he manaaina oia no Kahuku ma Kau, a he aloalo kehau hoi oia no ke kula o ka Maoa, he olali hoi no ka makani kueh@ lepo o ua aina la a ka Makaha i noho ai.
Auwe! ehaeha wale oe @ ka Wainauke poo ke lo@e aku, ua hala, ua nalo, ua pau kona ike hou ia ana, ua kuu ka luhi no ka wa mau loa.
Ua haalele iho oia i kona ho@ pili he kane, na keiki, na kini, a me ka lehulehu a pau, e paiauma aku nona ma keia kae o ka luakupa@au.
A i ka Poakolu iho nei ua manel@ ia aku la kona kino lepo no kona hale lua, ka hope loa o na mea a pau. Ua nui na hoa@leha i ukali aku i kona huakai hoolewa. Aloha.
Aia ma alanui Betela, makai iho o ka hale ihu rama Bay-Horse, ka hale hana kini, @aipuwai, a me na mea e ae a pau e pili ana @ ka oihana kini, o Mr. H. K. Aku. Ho opio keia i piha me ka ike, ka eleu, a he mea pono ia kakou Hawaii e ike aku iaia. Hele mai hookahi, hele mai no a pau loa.
HE ANAINA HOOMANA MA BRITS HALE.
O na Halawai i malama mau ia iho nei ma Ariona Hale, ua uwai @ ae nei ma Brits Hale, ma ke kihi o na alanui Moi a me Ka@ika. @ hoomaka ana ma na Lapule a pau ke anaina @aipule i ka hora 10, o ka haiolelo ana i ka hora 11, ma@ ka mahele olelo la, a i ka hora 7 ahiahi no na mea a pau i lohe i ka olelo haole. Lu@kahiko A. H@.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei, kekahi lio k@ puakea, l@ kea, elua wawae keokeo hope, elua wawae hope p@a i kapuai-hao; hao-kuni NA@ akau. O ka mea, a mau mea nona keia lio, e pono e kii koke mai@ hala na la he 15, e kuai kudala aku no au ke hiki aku i ka la 8 o Augate, 1891, ma ke awakea Poaono, hora 12. DAVID KAOAO.
Iulai 23, 3ts-d*. Luna @ @.