Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 239, 17 Iulai 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI. KA LEO O KA LAHUI.

 

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA.

KU MO KA HOOEIMALIMA O ELIMA

MAU MOOAINA AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.

Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka hora 12 awakea ma ke alakomo ma ke alo o Aliiolani Hale, o kuai ia ai ka hoolimlima ma ke kuai kudala, o elima mau moo aina aupuni ma Nienie a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei:

Ap.1. Ma Nienie,  10,000 eka, Uku  hookumu hoolimalima o ka makahiki, $500.

Ap.2. Ma Kaohe, 15,00 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $400.

Ap.3. Ma Kaohe, 37,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

Ap.4. Ma Kaohe, 138,00 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

Ap.5. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.

Ka manawa. He 15 makahiki.

Ka uku ana. Ma ka hapa makahiki.

Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna o ka aina, e lawe ae a hoolilo a pau a i kekahi mahele paha o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka uku hoolimalima i kulike ai.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaipa.

Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891.    4 ts-d.

 

KUAI O NA AINA PA HALE ME KE KIHI O ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU OAHU.

Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea ia aku ana he 13 apana aina pa hale  ke kihi o Alanui Penesekola a me Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green, a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kupuai ka nunui.

Ka Uku Hookumu. E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookahi, e like me ka nui a me ke kulana o ka aina.

Ma ke dala ke kuai a me na kumu hoolilo, a e like paha me ka makemake o ka mea kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na mahele like ekolu iloko o hookahi, elua, a ekolu makahiki, me ka uku ana i ka ukupanee i ka hapa makahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki.

E hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi makahiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai mui o ke aupuni.

E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina ma o ke kaa pau ana mai o ke kumukuai.

E like ia no na kii o ka anina a me na hoakaka piha ana ma ke Keena Aina.

Ua hoomoe a ua hooponopono ia na alanui a me na paipu wai, a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i keia mau apana aina a pau.

C.N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 15, 1891.          4ts-d.

 

KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE, MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU.

Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai he elua m@u apana aina ma Kaluaopalona, Kalihi, Oahu, penei:

Apana. 5. Nona ka ili o 637 eka. koho mua $137.

Apana 6. Nona ka ili o 879 eka. koho mua $176.

C.N. SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891.        4ts-d.

 

Ua hookohuia o John Richardson, Esq., i keia la he hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mondu i waiho mai. A penei ka huina o ka Papa ano:

H.G. Treadway, Luna Hoomalu

W.F. Mossman

Jno. Richardson.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 8, 1891.       4ts-d.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

Honolulu , June 22, 1891.

I kulike ai me ka I auku 1, Mokuna XXVI i o na Kanawai o 1886.

O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wai  no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, na hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la l o Iulai, 1891.

O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.

O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai.

Ma ke Keena o ka Oihana. Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na auhou.

JOHN C. WHITE.

Luna Hooponopono Oihana Wai

223-24ts.

 

Ua hookohu ia o MR. C.K. FALK, i keia la i Agena no ka lawe ana i na Hooia ana i na Palapala Aelike, no ka Apana o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Iulai 7, ’91.          233 3ts-d.

 

Ua hookohuiia o Mr. Anton Cropp i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, ma kahi o Louis Kahlbaum i haalele  mai.

     Penei iho ka papa i keia manawa:

     Jared K. Smith, Luna Hoomalu

A.     Dreier

  Anton Cropp.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1891.         3ts-d.

 

NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.

Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.

E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.

Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tanatalus.

Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookaoi-hapa eka a ka 11/2 eka. a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kapuai.

He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i hanaia iho nei, a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa. Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka oluoiu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i ua hua ai, na mala pua, a pela aku.

Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o ma lihi palena o ka aina.

E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake ana e nana i ua mau aina la,  ma ka ninau ana ma ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na kumu kuai hookumu ma ke kudala, na olelo e ae, a pela aku o loaa ai.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891.          6ts-d.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI A PAU E WAIHO LA

MALUNA O NA AINA PA HOME, A MAWAENA O NA AINA O KALOKO,

HALEOHIU A ME KAUPULUHU, N. KONA, HAWAII.

Ma ka Poakolu, Augate 12, 1891, ma ka hora 12 awakea, e kuai  kudala ia ai, na hoolimalima o na alua aupuni a pau maluna aku o na aina I’a Home a mawaena o na aina o Kaloko, Haleohiu a me Kaupulehu nona na eka 1160, oi aku a emi mai paha, Kona Akau, Hawaii.

Na Kumu : No 15 makahiki, he $60ke noho mea no ka makahiki, e uku ia mamua ma ka hapa makahiki.

Ua kuai ia na hoolimalima o keia mau aina me ke kuleana, ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka manawa o ka hoolimalima, ke komo, ke lawe nona a ke hoolilo aku a pau a i kekahi mahele  paha o ua aina la, no na mea e pili ana i na pa Aina Home me ka hookuu ana o ke aupuni i ua hoomi kupono mai ka uku hoolimalima.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 11, 1891.        286 @.

 

Ua hookohuia o MR. PUAHI  i keia la i Iuna no ka hopu ana i na lio hele hewa mai na Alanui Aupuni aku mai Leahi a Kapiolani Paka a me Kaimuki a hiki i ka aoao Ewa o alanui  Puowaina ma ia alanui aku a hiki i ke  alanui Pauoa, a mai ke alanui Pauoa  aku a ke alanui Nuuanu, a maluna hio o na aina aupuni ma Palolo, Manoa, a me Kewalo, Honoiulu, Oahu.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kaiaina.

Keena kalaiaina, Iulai 16, 1891.         237 3ts-d.

 

KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI E WAIHO ANA MA ANAPUKA. HOOPULOA, MILOLII, OMOKAA, A ME KALIHI MA KONA HEMA HAWAII.

 

Ma ka Poakolu, Augate 19, 1891, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, e kuai kudala akea ana, i ka hoolimalima o keia mau apana aina aupuni, oia o Anapuka Hoopuloa, Milolii, Omokaa a me Kalihi ma Kona Hema Hawaii, o ka nui o ka ili aina 500 eka oi, a emi mai paha. Manawa hoolimalima 15 makahiki, kumu koho mua, $50 o ka makahiki, e uku ia mamua, ma ka hapa makahiki.

O ka hoolimalima o keia mau aina aupuni, ua kuai ia me ke kuleana, a ua hiki no i ke aupuni i kekahi wa iloko o ka wa hoolimalima, ke komo aku ke lawe nona, a ke hoolilo aku a pua a i kekahi mahele paha o ua aina la, no na  mea e pili ana i na pa Aina Home, me ka hookuu ana o ke aupuni i na hoemi kupono mai ka uku hoolimalima.

C.N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iulai 14, 1891.       4t-d.238

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POALIMA, IULAI 17, 1891.

KA HIHIA LAIPILA.

Ma ka hilia laipela a ke aupuni ma ka hoohiki a L.A. THURSTON. ia makou, ua noho ka Aha elua la, a mahope o ka noonoo maikai ana a na jure Hawaii, ua hoohoio iho la lakou, e hookuu i ka mea i hoopii ia. He mea hoomaikai keia ma ko makou aoao, no ko makou hemo ana mai me ka maalahi a pela makou e puana ae nei, i ko makou hoomaikai i ke Akua i kona alakai ana i ka noonoo maikai no ko makou aoao.

 

HE LEO HOOHALAHALA.

He palapala kai hiki mai io makou nei e hoohalahala  ana i ka hopu ole ia o ka poe e malama nei i ka imi loaa ma ka pakapio, a o ka sifa wale no ka mea hopu ia. Wahi a keia leta, he pakapio no kekahi e malama ia nei, a he kupono e hopuia. Ina io he oiaio keia olelo,  ke kupono i ka poe i ike e hele e hoohiki imua o ka Aha Hookolokolo.

O na hoolaha ana ma ka nupepa me ke kakau inoa ole o ka poe e olelo mai nei ua ike, he pehi ana ia o kekahi poe i ka olelo i ka oihana makai ma o makou la, a ina e hoopii ia paha makou, alaila, o ka poe e ake ana e hoolaha i keia mau olelo e poe loa ana.

Ua nui ko makou lawe ana i na olelo, a ua nui no hoi ko makou hoopii ia ana mamuli o ka hilinai  ana i ka oiaio o na olelo i lawe ia mai, aka, aia nae a lawe ia makou ma kahi o ka hoopilikia ia no ka olelo i lawe ia mai, ia wa ua pipika loa iho la ka mea nana mai ka olelo maaloalo a hoolalau, a i ole me ka hohe wale i ke ku i ke akea e hoike i ka lakou mea i olelo ai.

He mea nui ka hooili ana i ka ahewa ana maluna o kekahi mea, a no ia kumu e nonoi aku ana makou i ka poe nana keia leta, ina he oiaio ka lakou, e hele mai a e hele pu makou e hoohiki i ka oiaio imua o kekahi notari. E ao kakou i ke koa, aka, me ka hoopoloei pu. No ka mea, ina aole he pololei a ua hookomo hilinai kunihewa makou  alaila e poino ana ka inoa o ka mea i olelo ia , a e hoopilikia wale ia ana hoi makou me ka luhi a me ka nui o ka lilo, ke alu ia a me ka hoopilikia wale ia malalo o na olelo o keia ano e kuhikuhi wale ana i kekahi mea i na hana hewa. Aole makou e hopo ana ina he oiaio ka olelo, ke hoolaha i na olelo ao a kinai hoi i na hana hewa.

 

Ka Poe Ma’i i Laweia.

Ua lawe aku ka moku a ka Papa Ola i hoomkaukau ai no na mai, i ka auwina la Poakolu, he unikumamalima poe mai hou no ke Panalaau o na ma’i Lepera, ma Molokai. Ke mau nei no ka ume a ka make, aka, aole he wahi hana e ae a ka Papa Ola, a kakou e ike aku nei, e loaa ka manaolana i na mai a i na makamaka o na mai. Me he ia, he Papa keia i kukuluia aole no ka hoola, aka, no ka hoopai i ka poe i ku iki iloko o ka ulia poino o na hana hewa a me na hana hewa a me na hana hookamani a na makua a kupuna paha.

Ua hana keia Papa Ola malalo o ka lakou alakai i manao ai he pono m@ ke kulike ole me ka manao o ka lahui a me ka oolea, maluna o ka poe i poino, Aole makou i ike i ke kumu kupono o keia lawe oolea ana a me ka waiho ole ana i kekahi mau mai opiopio e hoao ia e na lapaau ana a kekahi poe i hoao a ike ia hoi ka oluolu o ka poe i hoaoia. Aole wale o ka hoao, aka o ka hoomau a hala he mau makahiki i ike pono ia ke ola a me ke ola ole. He okoa ka hoola ma ka hana lapaau ana. Ma ka hana hope ana aole e pono e hoohaiki ia ka manawa e lapaau ai, aka, e like me ka loihi o ka mai iloko o ke kino o ke kanaka pela no e loihi ai ka lapaau ana ma na hana ike kanaka. Aole nae i ae ia keia mau hana e keia Papa, a no ia kumu, aole he manaolana a kumu e oluolu ai ka noonoo o ka lahui. He mau hiona keia a kakou e nana aku ai o keia mua aku.

 

O NA KIURE I KOHOIA, O LAKOU NA PALE KAI O KE AUPUNI.

O keia maluna ae, oia ka olelo kaulana loa i puka mai, mai ka wa he mai o kekahi kauaka  naauao o loa, e noho  nei iloko o keia aupuni, a , he Loio hoi ia i hiliai nui ia;  oiai oia e ao ana i na jiure, no kekahi hihia ana e lawelawe ana ia wa, ua kamailio ae oia i no olelo he nui me na hoohalikelike ana ma na ano a pau.

A, i ka aneano ana aku o kana kamailio i ka pahu hopu o kana olelo, ua pane mai la oia imua o na jiure: E ua keonimana o ke jiure, o oukou a pau e ka poe i kohoia,  na like oukou me na palokai, a pale ana i ke po’i ana mai a ua nalu i hina o ka aina, a , oukou hoi ke ano nana e hoopuni nei i ke aupani.

Nalaila i na oukou e ae aku ana i na nalu e po’i mai maluna o ka aina, alaila, ua like no ia me ko oukou ae ana aku e mohai i ko oukou ola na kona inaina. Pela hoi keia a oukou e ike nei eia imua o oukou keia nalu nui, i aneane e po’i iho maluna o ko oukou hoakanaka, aka, he kuleana ko oukou e pale aku ai i ka ikaika o keia nalu oiai, he mana ko oukou ma na ano a pau e kaupale aku, a e hookuu mai paha. Nolaila, ke waiho ia aku nei keia nalu nui hewahewa a ka launa ole, na oukou e kaupale aku iaia. Nolaila, e na Hawaii oiaio, e pono kakou e wae pono i na olelo o keia ano, oiai, o ka hiki mua keia o ka mea nana i hioke ia kakou, he pale kai ka ke ano o na jiure o ka aina, a ma keia, ke haawi nei makou i na hoomaikai ana i ka mea nana keia mau olelo naauao loa, i lohe ole ia mamua aku nei, a ua kupono hoi ka mahalo ana i ka mea maikai, i ku hoi i ka naauao, he pomaikai nui hoi ia no ka lahui kanaka.

 

NA MEA HOU O KOHALA.

I ka mahina i puehu aku la, ua hoonoho poo ia o C.H. Pulaa Esq., no ka puali Anela honua o Kohaia Akau nei. Ke puhi nei kekahi poe o lakou i na pu ehiku, a ke akaa ia nei na uwepa o ke Kanawa imua o ka Nohoalii hookolokolo honua.

Ua paopao ia ke poo o ka nahesa, (waiona), a ua waiho nawaliwali ke Deragona nui ulaula, (okolehao). Ke kahe nei ko laua muliwai koko unapanapa dala no ka waihona o ke aupuni o ke aupuni honua. Ua ko ae la ka olelo a kekahi mumuku hokae ipukai

Wi’u! Wi’u ia Pookapu. Maikai a Oluolu.

He ola no ko makou makapehu (loio) ma keia apana, no ka nui mai no o ia puku’i serapiona; o na nui nae, no na Aha iniki ole. He mau a-la paa no hoi ka kekahi ke awala mai, wali ka papa auwae kahi nana ka lewa. He lepelua hoi ke kekahi; o ka kekahi hoi, ua lawe ia ae ke kauoha a ka haku.- o ke aloha Ko’u makemake, aole o ka mohai. O ke ano keia i hooko maoli i ka bila kanawai a Hon. J.U. Kawainui, oia hoi, aole e pono ke ukuia na loio ke puka ole ka hihia.

 

Ua hala o M.S. Ku.  

Ma ka la 4 o Iulai nei, oiai na eheu o ka po e hohola eehia ana, ua haule iho la i ka lio a make loa o M.S. Ku ma ke kahawai o Wainaia. Ua hoihoi ia mai kona kino lepo no ka hale hookolokolo kahiko no ka noho ana o ka aha koronelo; ua hooholo ke koronela, ua make ma ka haule ana i ka lio. Ua hoihoi ia kona kino lepo i Niulii, ma mahope o ka hoonaue ana a kekahi ola’i ikaika a me na kulu pakaua. He kanaka oluolu oia.

Heneri Puhia,

Kohala , Hawaii , Iuai 13, 1891.

 

HE ANAINA HOOMANA MA BRITS HALE.

O na Halawai i malama mau ia iho nei ma Ariona Hale, ua uwai ia ae noi ma Brits Hale, ma ke kihi o ua alanui Moi a me Kamiko. K hoomaka ana ma na Lapule a pau ke auaina haipule i ka hora 10, o ka  haiolelo aua i ka hora 11, mao ka mahele olelo ia, a i ka hora 7 ahiahi no na mea a pau i lohe i ka olelo haole. 

Lunkahiko  A. Hawa.