Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 236, 14 July 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Naomi Ajello |
This work is dedicated to: | to my Hawaii Hamachi Ohana |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, UILAI 13, 1891…………….Helu 236.
-----------------------------------------------------
He Moolelo Kaao
----NO----.
KANA.
-----------
KE AHI KANANA—KA HIAPAIOLE---KA MOOPUNA A ULI----KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MOLOKAI.
-----------
E hoi oe i ka la apopo, a hiki i kai, a halawai pu hoi oe me ko makuakane; alaila, hoopuka
aku oe i keia mau huaolelo iaia penei; e hoomakaukau oia iaia iho, a me oe pu hoi kekahi, no ko olua mau wahi pono kino iho, no ka hoo moana ana; a ma ke kakahiaka poniponi i ka la i o Kane, e hele koke aku olua ma kahakai.
Ina olua e hoea aku ma kahakai, a ike hoi olua he elua mau waa nunui, me ka laua mau ukana, he pokaa kaula, a e kauoha aku wau i na kini o ka po, e mahele i ka pokaa kaula i elua apana; no ka mea, aole e hiki i ka waa hookahi kela pokaa kaula, oia no ko kaikaina kaula, o Kana kona inoa.
E malama pono loa olua i kela pokaa kaula, a i ka wa la okoa no oukou e holo ai no Molokai, i ike ia aku ka laau maloo o ka moana; no ka mea, he nui na enemi o ke ala moana a oukou e holoaku ai, a e hoolohe loa olua i ka leo kanaka i ke kahea ae mailoko mai o kela mau pokaa kaula; a ma kana kuhikuhi, e hoolohe wale aku no olua.
Ina e kahea mai ana kona leo, he enemi, alaila ua halawai oukou i kela wa, e makaala loa olua iloko o kela manawa, mai hoohaule i kekahi huaolelo hookahi a olua e lohe aku ai.
E pono i koou mea kakau e hoike aku i ka inoa o keia mau waa; o Kaumeelieli, a me Kaumuelihonua, oia na inoa o keia mau waa.
I ka manawa i hiki mai ai o ka la i hoikeia maluna, ua hoomakaukau mua aku la o Niheu ma, ma ke awa pae waa, e kali ana o ka hoea mai o ua mau waa nei o laua, a me ka laua koa hoopahaohao i ka noonoo o ke kanaka.
Ia laua nei no e nanea ana i ka uwe hone mai a ke kai, ua ike aku la laua nei i ka hoea ana mai o ua mau waa nei, a mamua nae o ko Niheu haalele ana aku i kona kupunawahine iuka o ke kuahiwi ua pane mai la oia penei:
Ke hoi la oe, a i ka la auanei o oukkou e haalele ai ia Hawaii nei, a oia auanei ko’u la e hele aku ai ma ka mauna, a noho aku wau iluna o ka mauna o Hualalai, a nana aku wau i ka oukou kaua ana.
A ina no nae oe e hoolohe ana i na olelo a kou polii kaula a Kana, aole e eha ko ili; aka i hoolohe ole no ka hoi oe, a o oe no ke ike ana i nei mea he eha.
O keia la a Niheu e halawai pu nei me Uli, o Olepau, oia na ole ma ka pukana mahina ana mauka, a oia po iho, o ka po ia o Kaloa kukahi.
E oluolu mai ka mea heluhelu i ka hoakaka a kou mea kakau, no ka mea e pili ana i ka noeuhane a Moi, a ke kahuna mana o Haupu.
Ma kela po i olelo ia ae ia maluna, o ka po o Kaloa kukahi—ma ia po, ua hele aku la ka uhane o Kana, a hoaa iho la i kona mau maka hooweliweli, i ku i ka weli okooko o kona maka nunui, me he ahi enaena la, maluna pono iho o ka Mo-i mau maka, ma a moeuha ne keia ike ana ona.
Ua ala ae la oia me kona kino haalulu, me he mea la, ua piha i ka uhane hehena, a ano pupule hoi.
No keia kau kumu; ua ala loa aku la oia ma kela po, a hiki i ke ao ana, a ua hele koke aku la oia imua o ke alii o Keoloewa, a me ko na koa kaulana, oia hoi o Kapepeokauila, a hoike aku la i keia mea hou ku i ka weliweli me ka maka’u nui imua o ke alii.
Ua lilo ia mau olelo a ia nei, i mea hoonaukiuki, a ku i ka huhu o ke alii.
Iloko o keia manawa i huli ae ai ke alii, a ninau koke ae la i kona koa penei:
Ke lohe ae no anei oe i ka olelo a ke kahuna a kaua, ke kahuna hoi oluna nei o ka puu?
Ua nui ae nei na koa ikaika i kele mai e kau ia kaua, aohe hookahi o lakou i lanakila; na kaua wale no ka ai i na wa a pau; a ua oihi ae nei no hoi ko kakkou noho mana ana maluna o keia pu; a o ke kokoke wale aku no hoi koe e waiho na iwi maluna o keia puu.
I aku la o Kapepeekauila; e oluolu oe e ke kahuna e hoike i kou ike a pau i loaa ia oe.
Eia ka olelo a ke kahuna; e ola mau ke alii i ke Akua; ina e aloha mai ke Akua ia kaua, alaila, pakele kaua i ka la e hiki mai ai o ka hoili kaua.
He koa auanei keia, he ku i ka welilweli, i na maka no oe, ku i ka maka’u, he maka’u i ike ole ia e oe mamaua, mai kou la i hanau mai ai mai ka puhaka mai o kou makuahine a hiki i keia la a kakou e halawai pu nei.
Aole i pau.
--------…------
I na Luna Lawe Pepa o Ka Leo o ka Lahui, ke ha’i ia ku nei ka lohe ia oukou, ina he mau helu koe o ka la 3, 10, 20 o Aperila, a me ka la 5 o Mei nei o ka hupepa Ka Leo, ke kauoha ia aku nei e hoihoi mai ma ke keena nei.
Ma ke kauoha.
-----------------------------------------------
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
---------------
Ke Koa o ka Lio Olohe.
----A I OLE-----
NAKIAIEKOLU O FARANI.
--------
A e owaka ana hoi ko lakou mau hoohiluhilu umua a o ka malamalama o ke kukui.
Ee ka leo malie, pane aku la ua mowahine nei, e lawe aku i keia wahi holowaa ana, a e hiipoi hoi iaia i kia hoomanao no’u.
Ua lalau mai la ke Duke o Bakinehama i ua wahi holowaa la, me ka haawi pu ana iho i na muki honi maluna o na lima palupalu o ua moiwahine nei; alaila, leha mai la ia maluna o ka moiwahine a pane mai la:
Iloko o eono malama mai keia po aku, e ike hou mai ai au ia oe, a i ole, ina o ka honua holookoa ka’u e huli ai, e ike hou mai ana no au ia oe. Ano e ka moiwahine, e alohoa aumao auanei kaua.
Me kela mau olelo ae la a ua Duke nei, o madame Bonacio a me ko na mau helehelena e ulumahiehie ia ana e na minoaka waipahe o ka hoohie.
E kali ana ua madame la iaia ma ia wahi, a i aa wa a ke Duke i pili aku ai ma ka aoao o ua madame la, ia wa koke no i hao aku ai ka mana o ke kaikamahine Farani no waho o ka halealii Lewere ka pa hu hopu.
Mawaena o na koa kiai wiwo ole, me ka lakou mau elau pu e hulali ana, pailata aku la ua madame nei i kana waa kia loa me na manao loa o ka wiwo ole, a iloko na seko na pokole, aia ua Duke la mawaho o ka upena ku’u a ka lawakua, no koona holo ana aku i ka loa a me ka laula o Farani no kona aupuni ka pahu hopu.
-------------------
Ka Monasina Bonacio.
O ke kakahiaka o kela la a ke Duke o Bakinehama i haalele iho i na kapakai o Farani, me ka malu loa, oia ka la a na nu olelo e wa ana ma na lehelehe o ko Parisa holookoa, no ka hoea ana mai o ua Duke la malna o ka lepo o Farani.
Ma ua kakahiaka la, e lohe ia ku ana ka leo kapalili o na pahu a me ka leo uheuhene o na mea kani, a o na bataliona koa wawae, ke maki ae la lakou no ko lakou mau kahua hoolulu like ole mai, no ka pakaua o Basetile.
Emoole, mahope iho o kela mau hiona hoolele hauli e ike ia nei maloko o Parisa, aia hoi holo mama ae la ka loonoo me he poka pukuniahi la, ua haawi ia aku he akuoha paa i na moku Farani, aole loa lakou e haalele iho i na kapakai o Farani, me ka loaa ole he palapala ae mai ke Cadinela aku, a o ka mea e kue ana i keia kauoha,he ma ke wale no kona hoopa’i.
O keia kauoha paa loa a ke Cadinela, he kauoha ia na ua Cadinela la i nauoli loa ai pela e paa pio ai kona enemi iaia, ke Duke o Bakinehama, aka, e kuu makamaka heluhelu, ua aha’i e ke akule i ka hohono.
Oiai na bataliona koa i hoohiki aku ai ma na palena o ka pakaua o Basetile, ua haawi koke ia mai la ke kauoha ma ka inoa o ke Carinela, no ka nee awiwi ana aku o keia mau pualikoa no ke kahua hoolulu moku lehulehu, a me na alahele i manao nui ia ma ia wahi e mahuka aku ai ke Duke o Bakinehama.
Aole wale hoi oia, aka, ua haawi pu ia ae na hoomakaukau ana no ka ikaika kaua o ka papu, no ka wa e ala mai ai o na haua hoohaunaele kuloko.
O kela inoa Basetile, he inoa ia i maka’u a weliweli uai ia e ka lahui Farani, kow wale iho no na kanaka i hanau ia mai i keia ao he puuwai ko lakou i nele ia mea he hoohe wa le, no ka aa e komo iloko o na paio looou a pouliuli o ua Basetile nei.
No ka mea, ma na wahi a pau o ua pakaua la, e hekau iho ana na nanaina hoomakaukau a me ka weliweli, me he la, e hoike okoa mai ana no, ua lawa kona paa a me ka ikaika, no hookai keneturia e ku ai.
Aole i pau.
---------------------------------------
$10 MAKANA $10
E makana ia ana he umi dala i ka mea a mau mea paha e hoihoi mai ana i kuu lio i ualowale aku mai ko’@ wahi e noho nei ma kauhale o na paahana alanui hou Pantalus, ma ke kua o Puowaina. He lio ahinahina kane, i kuni ia ma ka uha hope akau C. K. J.D. Grant.
229-tf.
----------------------------------
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki @ei, kekahi amu lio kane keokeo ahinahina, huelo poomuku, hao kuni ano e, ma ka aoao akau o ka mea a mau mea paha nona keia lio, e pono e kii koke mai iloko o na la he 5. E hoomaka ana ka helu ia ana o keia mau la mai ka la aku e puka ai keia ole elo hoolaha; a i ole pela alaila, e kuai ku dala aku ana au ma ka la 11 o Iulai ae nei 1891. J. KALEI.
Iune 16, 1891. 3ts-d. Luna Pa Aupuni.
---------------------------------------------
Na Hui Kinipopo.
--------
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
“ 20 Hawaii vs Honolulu
“ 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
“ 11 Honolulu vs Hawaii
“ 18 Kamehameha vs Hawaii
“ 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
‘ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mao wawae keokeoa pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T.C. Polikapa.
JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimu, Honolulu, apr. 30. 3te-d.
------------------------------------------------
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Puna HAKAU PUNA ELEELE a me ka pohakue ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J> BOWLER.
Sept. 22, 1890 d—1y.
----------------------------------------
H. P.. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae, e hoene ana me iopo la, a Hamakua au i ka la’i o KU@ ma ke alo o na palli. E o@iia no hoi na aie me ke ku i loa eleu a me ka puahiohio. Nov. 8,’90. d-1y.
---------------------------------------------------
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a molaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no.3 ms-d. PAULO ISENBERG.
-----------------------------------------------------
Ua Makemakeia.
KEKAHI keikikane e hana ma kekahi hale kuai, he ohi i ke dala ka hana. I ike i ka olelo a me ke kakau Bertania. E ninau ma kahi o N. S. SACHS.
104 Alanui Papu. 3t-d 227.
-----------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
Ma keia, ke haawi nei au i ka mana ia George H. McLane, e ohi i na aie a pau o ka p@e aie i ka awaiwai o Georgew h. McLane o Nawiliwilli, Kauai, a e haa wi i na likii ma ko’u inoa.
June 289, 1891 1wd. C K. PODEYN.
-------------------------------------------------
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i oa ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Pauoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoke, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, a e hooke ia e like me ke kuhikuhi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia @ui, e C. I. HIRAM, a i ole na, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau no me ka haahaa
Mrs. C. I. HIRAM
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1890. @@e-d.