Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 235, 13 July 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Aloheac |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KU AI O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MAU MOOAIN A AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.
Ma ka Poaha, Inlai 16, 1801. ma ka hera 12 awakea ma ke alakomo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ka hooimalima ma ke kuai kudala, o elina mau moo aina aupuni ma Nieme a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei.
Ap. 1. Ma Nienie, 10 000 eka. Uku nookumu hoolimalima o ka makahiki $500.
Ap. 2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makihiki, $400.
Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 4. Ma Kaohe, 138,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 5. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ka manawa. He 15 makahiki.
Ka uku ana. Ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna o ka alna, e lawe ae a hoolilo a pau a i kekahi mahele pana o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hoo@mi ana o ke aupuni i ka aku hoolimalima i kulike ai.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891. 4ts-d.
KUAI O NA AINA PA HALE MA KE KIHI O ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA, KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891, ma ke ala konio mainua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea a aku ana he 13 apana aina pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green, a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kupuai ka nu@ui.
Ka Uku Hookumu. E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookahi, e like me ka nui a me ke kula a o ka aina.
Ma ke dala ke kuai a me na kumu hoolilo. a e like paha me ka makemake o ka mea kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na maheie like ekolu iloko o hookahi, elua, a ekolu makahiki, me ka uku ana i ka akupanee i ka hapa malahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki.
E hoopuni ka mea kuai iloko o hooka hi makahiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai enai o ke aupuni.
E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina mao ke kaa pau ana mai o ke kumukuai.
E ike ia no na kii o ka aina a me na koakaka piha ana ma ke Keena Aina.
Ua hoomoe a na hooponopono ia na @anui a me na paipu wai. a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i kela mau apana aina a pau.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 15, 1891. 4ts-d.
KUAI HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI MA WAIAHOLE. KOOLAUPOKO, OAHU.
Ma ka P@akolu, Iulai 22, 1891. ma ka hora 12 awakea. ma ke ala komo ma ke alo, e kuai kudala akea ia ai ka hoolima ima o kekahi apana sina raiki a hanai holoholona ma Waiahole, Koolaupoko. Oaha, no @ ka ili he 3@S@ eka oi aku @ emi mai aha.
Na Kumu-Hoolimalima ana no 10 makahiki e uku mai ai.
Uku koho ana-$100 no ka makahiki. Ma ka ha a makahiki e uku mua ai.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891. 4ts-d.
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kule ana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wai no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kuoono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai 1891.
O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.
O ka poe a pau e h@okaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai,
Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau.
JOHN C. WHITE.
Luna Hooponopono Othana Wai
223-24ts.
Ua hookohu ia o MR. C. K. FALK, i keia la i Agena no ka lawe ana i na Hooia ana i na Palapala Aelike, no ka Apana o Kohala Akau, Mokupuni o Hawaii.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iulai 7, ’91. 233 3ts-d.
Ua hookohuia o John Richardson, Esq., i keia la he hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Wailuku, Mokupuni o Maui, ma kahi o P. Mondt i waiho mai.
A penei ka huina o ka Papa ano:
H. G. Treadway, Luna Hoomalu
W. F. Mossman
Jno. Ridhardson.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 8, 1891. 4ts-d.
Ua hookohuiia o Mr. Anton Cropp i hoa no ka Papa Alanui o ka Apana o Koloa, Mokupuni o Kauai, ma kahi o Louis Kahlbaum i haalele mai.
Penei iho ka papa i keia manawa:
Jared K. Smith, Luna Hoomalu
A. Dreier
Anton Cropp.
C. N. SPENCER
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 10, 1891. 3ts-d.
NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.
Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.
E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.
Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua, a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Heia a me ka Hikina o Mauna Tanatalus.
Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookahi-hapa eka a ka 11½ eka. a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kapuai.
He alo ko keia mau apana a ina ma ke alanui hou i hanaia iho nei, a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa. Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi. i huipuia me ka oluolu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apana aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pua, a pela aku.
Ua kau moakaka pono ia ka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi paleua o ka aina.
E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka mea e makemake ana e nana i ua mau aina la. ma ka uiuau ana ma ke Keena Kalaiaina kahi e loaa ai na wehewehe piha aua no na kumu kuai hookumu ma ke kudala. na olelo e a@, a pela aku e loaa ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalamina.
Keena Kalaiaina, Iulai 7, 1891. 6ts@d.
He mea e ka lihaliha ka luuluu. ke kaumaha. oiai, ke ohi ia aku nei kou alii hanau e Hawaii, a e hoomaikai aku kakou i ka Haku Lani. oiai. Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku a Oia ka mea nana @ hoomaka m@.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Pnuku.
POAKAKI. IULAI 13, 1891.
Ka Hopena o na Hana Hewa.
Ua hoike mai ka oihana makai i ka eleu oia oihana. ma ka hopu ana i ka poe e kue ana i ke kanawai. Ma keia wahi, ua kupono kakou e mahalo aku i ka oihana makai. No ka poe i hoopaiia, hookahi wale no alelo, ua minamina makou i ko lakou hoopaiia, aka, aolo nao i hoe pai kumu ole ia. Aole makou e kala e ao nei, e mihi, a e hoopono, aka. ua lilo ko makou leo ao hoopono i mea hoowahawaha ia. He lohe ke ola he kuli ka make, mai a Adamu ma a keia wa.
Hawaii no Hawaii
O keia maluna ae, oia kekahi o na hoike oiaio o keia Lahui i kekahi mau makahiki loihi i hala aku nei.
I ka makahiki 1848, oiai kekahi poe kanaka Hawaii malunoa o kekahi moku okohola oia hoi o Lainadia, no lakou ka huina he 10; a i kekahi la, ua ulu ae he hoopaapaa, mawaena o Bi@i kanaka Hawaii a me kekahi alii moku.
Oia laua e hoopaapaa ana, me ka hailiili ana o kekahi i kekahi, oia ka wa a kekahi ilikea i nou mai ai me kekahi pauku laau a pa ma kona kiwi-poohiwi hema a oia ka wa i ulu koke ae ai o ka haunaele; a oia no hoi ka wa a Bini i kahea ae ai me ka leo ui: “E Hawaii no Hawaii” Oia ka wa i ala like mai ai ua poe Hawaii nei me ka lokahi, a pane ae la: “E alu ka pule ia Hakalau.”
He mea oiaio. ua nui ka poino o na haole, a maniuli o na hoomalielie ana a ke Kapena, ua pau ka uluao’a ana. Nolaila, e hoomanao ia o ke kahua ia o keia olelo, ua loaa iloko o ka wa pilikia, a ma ia ano he lahui lokahi oe e Hawaii.
Ka Moiwahine no Lihue, Kauai.
I ka mokuahi Mikaha’a i hookokoke aku ai i ke awa o Nawiliwili ua ikea aku la ka ulu wehi o ka wao, o ka uka o Kilohana, ua hele a au i ke kai.
O keia mau hooweliweli ana a pau, na na makaainana aloha alii i huinuia me Hon. Wililaiki. Ua apo ia mai ke Alii ka Moiwahine o na makaainana me ke ohohia o ka makee alii, a ua hookipa ia oku oia me ka hanonano Ihikapu Alii, ma ka home olu waianuhea o Wililaiki a ua luana ke alii malaila me ka oluolu maikai o kona ola kino, pela no hoi ke Keiki Alii a me ka huakai alii no a pau.
Ua panai ia mai imua ona a me ka huakai alii kekahi papaaina nui i hoopihaia me na ono like ole he nui, ua ai a lawa, ua inu hoi a kena i ka lokomaikai piha o ka makaainana oia apana.
Ua panai ia aku ka lokomaikai o na kamaaina. e na hokeo kani a na keiki o ka Puali Puhi Ohe Hawaii a ua hoohala ia he mau hora ma ka hoonanea ana. a hiki wale i na hora liula o ke ahiahi. a ua panai hou ia mai he mau kohi kelekele hou a ka puukolu. no ke kaman ana i ka umauma, na-ha o ke kamaheie, n@e na hoonanea pu ana mai na kueo mai @ na wi polena o P@uk@o@ ua ne@man ia pela a niki wale i na hora liiki o ke kuluaumoe, ua hookuu ia ko kakou Lani Moiwahine e hooluolu iaia, ke Keiki Alii a me ka huakai alii no a pau.
I ka o hou ana mai o ke kukuna o ka la o kekahi la ae, ua liuliu hou mai la na nui kololohua o Waialoha, hewa i ke wai ke ike aku i na ono he nui, ua malama hou ia he mau hoonanea ana ia la a po, i hooi ia aku i ko ka la i hala. Ma ka po Poalima iho nei ua motio aku la ka huakai alii no Kilauea. a o kekahi hapa o ka huakai alii, ua kau aku ia maluna o ka mokuahi Maki, malalo o na lilo ponoi o Hon. Wililaiki.
I ka hiki ana i laila, ua hookipa ia ka Moiwahine me ka maikai ke Keiki Alii a me ka huakai alii a pau, ina ka po iho, ua malama ia he lealea Europa, o oia ka wa i ike ia ai na lei Mokihana o ua aina kaili la aia, e kuu pau ana i ko lakou maaioaalea ma ia ano lealea. pela i hoomau ia ai, a hiki i ka aneane ana e huli ka i’a. akahi no a hoekuu ia ke anaina e hoomaha, ua hoi kela a me keia no kona malumalu iho me ka maluhia, a ma ka Peaono nei, e kamoe aku ia ka huakai alii, no kahi o ka papa hoonohonoho alii i ike mua ia.
Ua hala ia Pua’Lii.
Ma ke ku ana mai a ka Malulani, ua lohe ia mai la, ua hala, ua nalo ua pau ka ike ia ana o na helehelena mohaha o ke Kama’liiwahine Kamika. O keia pua’lii ou e Hawaii, mai ka puhaka mai no ia o Toma Makini a me Kaiahua w. O keia kekahi pua ‘lii kiekie ou e Keawe i nalo aku la, a haalele iho la oia i ka hoa pili he kane a me na keiki he eha.
O ka nui o kona mau la ma keia ao a ka ehaeha i noho ai, he 36 a oi, he kupa a he kamaaina oia no ka wai Nauke poo o Waiohinu, a oia ka makou i haupu ae ai i keia wahi kanaenae o ia lalani alii o ka uka aina i kapa ia he makaha:
“Kuu haku i ka uka Haao e-Ke lele ae la mauka o Auaulele Lele ka ua lele pu no me ka mekani
Lele poo ana ka wai o Ka-ha Kuu haku i ka wai Nauke poo e-“
KE KULANA O KA WAHINE O KA LUA.
Ma ka la 2 o Iulai nei, ua ike ia aku ke kulana o ka Madame Pele, oiai, o ka ikaika o ke ahi e a ana eia ka mea nana i hoike mai i ka ikaika o ka lele ana o na pohaha. ma ke koho aku me he mea ala 250 a emi mai a ka 150 kapuai. He mau la ka ike ia ana o keia mau hana hoopahaohao a na ‘lii wahine la o Kilanea. Mahope iho o keia mau hooni ana a ua eu nei i o a ia nei. ua hoonaele ia ae la ka lua o Kama.
I kekahi wa maopopo ole. ua ike ia aku la ka loli ano e ana ae o ke ahi a kahe aku la e like me ka wai, e hookakulu hele ana i o ia nei. Ua ike pu ia aku la no hoi ka pi@ hikiwawe ana ae o kekahi puu pohaku nui i oi aku maniua o Halemaluma@u. kona ke kiekie he 400 a 500 kapuai ke kiekie maluna ae o kaili honua.
Ua ku kela puu poliaku peia mai ke ahiahi a hiki i ke ao ana. a i ka wa n@aopo ole. ua ike ia aku la ke eni ana @ho o @ puu pohaku ala. a lilo mea ole, a o ka mea i ike ia, oia no ke kahe awai ana aku o ke ahi no Hiiaka Lua. Ma ka nana aku, ua like loa ke ano o ke ahi me ka huai ana a kekahi wai puna ikaika loa; e hana mau ana i kela a me keia sekona, e pii ana hoi iluna a e emi ana ilalo.
A i kekahi wa, e ike ia aku ana ka hapai ia ae o kekeahi puu me ke ahi e a ana, mai ke 40 kapua a hikl i ha 100, ma ke kiko waena o ka lua.
I kekahi manawa, e ike ia aku ana ka emi hikiwawe ana iho, a iliwai like me ke kae o ka lua. a emi loa aku a ka hapalua o ka hohonu o ka lua.
I kekahi manawa e ike ia aku ana ke ahi e kaapuni ana i ka lua a i kekahi e olokaa ana e like me ka huna pahu, e hoonee ana hoi @ ke alahele imua me ka ikaika, pela e ike mau ia ai i kela po a me keia po, a e ike pu ia aku ana no hoi ka pii ana iluna a me ke emi ana ilalo.
A i kekalii wa, e ike ia aku ana aohe ahi, mehe ala na pio, he uliuli like wale no mai o a o, a i kekahi wa, e ike ia aku ana aohe ahi, me he ala ua pio, he uliuli like wale no mai o a o, a i kekahi wa e ike ia ana ke ahi e like me ka anapu ana a ka uwila ka hikiwawe, a e ike pu ia aku ana no hoi ke ano kanahai iki mai.
O keia mau hiona aela a pau a makou e hoike aku nei, he mau hiona hoopahaohao ia i na kini ou e Hawaii, aka, he wa no e hiki mai ana, e ike no kakou i ka hopena o keia mau hoona-ku ana a ua kupueu ala o Kilauea. ka mea hoi nana i ai humuhumu i na ‘lii o Kauai. a lilo lakou a pau i moepuu no kona inaina.
A ka luna o Mokuaweoweo
Hu ai Pele i o na kino
Lawe kau la
Lawe ke kaupu e
Opiopi kai a ke Akua
He kuahiwi hao kau iwaena
Hoopohaku mai la ka lua i o na kino.
Hoinainau o ka wa.
Kaulana ka opua i ka lewa
Aia i ka hikina a ka la
Laahia ke aloha i ke kino
E hooipo nei ka iini
O oe ka oi i ka’u ike
O ka heke hoi a o na pna
Kauila ka hoa e like ai
Aia i ka melu a ke ao
Lauahi ka hana a ke aloha
A ke anu @ hea mai nei
Hu mai ke aloha he opua
Ua ike o Hiku i ka wao
Haila au la me ka ‘i’a.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa aupuni lio o Makiki kekahi mau lio k. eleele, kikokiko keokeo ma ka lae, hoailoua hao kuni ano-e ma ka aoao ak. ma ka a-i hookahi wawae keokeo hope ak paa ka wawae eha i ke kaniaa hao. Lio k eleele kikokiko keokeo ma ka lae. hao ano-e uha hope hema, hao ano e hou kha hope ak. Lio w lokia, elua wawae keokeo hope. lae kea. elua wawae eleele mua, aole kuni.
O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio. e pono e kii koke mai. a ina aole e kii koke mai a hala na la 15. alaila. e kuai kudala aku no au ma ka la 25 lulai bora 12 awakea.
David Ka@oa@.
2@5 3is Luna Pa Aupuni.