Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 232, 8 July 1891 — Page 2

Page PDF (1.13 MB)

This text was transcribed by:  Raymond Mantanona
This work is dedicated to:  None

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

HOOLIMALIMA O ELI @@ MAU MOOAINA AUPUNI MA @@@AKUA HAWAII.

Poaha Iulai 16, 1891 ma ka muakea ma ke alakomo ma ke @@@lani Hele, e kuai ia ai ka hoo@@ ke kuai kudala Kudala o elima @@ aina aupuni ma Nienue a me @@ pana o Hamakua, Hawaii,

Ma Nienie 10.000 eka.  Uku hoolimalima o ka makahiki

Ma Kaohe, 15,000 eka.  Uku hoolimalima o ka makahiki.

Ma Kaohe, 37,000 eka.  Uku hoolimalima o ka makahiki,

Ma Kaohe, 138,000 eka.  Uku hoolimalima o ka makahiki,

Ma Kaohe, 25, 000 eka.  Uku hoolimalima o ka makahiki,

He 15 makahiki.

Ma ka hapa makahiki.  ia keia mau hoolimalima me @@@@ hiki no i ke aupuni i kekahi @@@ o ka wa e hoolimalima ia @@@ ou maluna o ka alua, e lawe @@@ pau a i kekahimahele pa @@@@ la no na mea pili aina, ho @@@ hooemi ana o ke aupuni i ka @@@@ i kulike ai.

C.N.SPENCER

Kuhina Kalaiaina.

@@@ Iune 16, 1891.  4ts-d.

 

@@@ AINA PA HALE MA KE ALANUI PENESEKOLA  @@@ WAILA KIHUO ALANUI @@@ESTON A ME GREEN< A MA @@@ PROSPECT, HONOLULU @@@

 

@@akolu, Inlai 15, 1891, ma ke @@@ @amua o Aliiolani Hale, ma @@@ awakea, e kuai kudala skea @@@ 18 apana aina pa hale ma @@@ alanui Penesekola a me Waila, @@@ ke kihi o Alanui Thurs@@@@ a he 5 apana aina ma @@@ i like ole ka nunui mai @@@ kapuai a ka 81x150 kupuai ka @@@

@@@ hookumu.  E like ole ana @@@ a ka $400 o ka apana aina @@@ me ka nui a@me ke kula @@@

@@@ ala ke kuai a me na kumu @@@ like paha me ka makemake @@@ kuai ma ka uku hapa daia ma@@@ ka uku ana i ke koena ma na @@@ ekolu hoko o hookah, elua, @@@ makahiki, me ka uku ana i ka @@@ hapa makahiki ma ka pa @@@ no ka makahiki.

@@@ i ka mea kuai iloko o hooka@@@ mai ka la ana i kuai ai i ko@@@ aina me kekahi pa maikai ku@@@ hoi i ka wai mai ka wai @@@ aupuni.

@@@ ia aku no na Palapala Sila @@@@ aina ma o ke kaa pau ana mai @@@.

@@@ ia no na kii o ka aina a me na @@@ oiha ana ma ke Keena Aina.

@@@ a na hooponopono ia nu @@@ na paipu wa@ a e hoomoe @@@ ka wa pokole, e pili ana i @@@ aha a pau.

C.N.  SPENCER.

Kuhina Kalaiaina.

@@@, Iune 15,18921.  4ts-d.

 

@@ NA AINA AUPUNI PA HA @@@ WA KALUAOPOLUA KALIHI, OAHU.

@@@akolu, Iulai 22, 1891 ma ka @@@akea ma kea la komo ma ke @@@ Hale, e kuai kudala ia ai @@@ apana aina m@ Kalnaopa@@@ Oahu penei: 5, Nona ka ili o 87 eka koho @@@.  Nona ka ili o 878 eka koho @@@

C.N.  SPENCER

Kuhina Kalaiaina.

@@@@, Iune 28, 1891.  4ts-d.

 

HOOLIMALIMA O KA AINA @@@ MAWAIAHOLE EOO@AOPOKO, OAHU

 

@@@ Iulai 22, 1891, ma ka @@@ awakea ma kea la komo ma ke @@@ kudala akea ia ai ka hoolima @@@ apana aina hiki a hanai @@@ Waialoe Keelaepoke @@@ aku.  Na kuma-Hoolimalima ana no 10 makahiki e aku mai ai.

Uku koho ana-$100 no ka makahiki.  Ma ka hapa makahiki e uku @nua ai.

C.N.  SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891.  4ts-d.

 

HOOLAHA OIHANA WAI.

 

Honolulu, June 22, 1891.  I kulike ai nie ka Pauku I Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.

O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wai no ka manawa e pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la l o Iulai, 1891.

O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke amikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku’i ia aku ana no he umi pa haneri keneta.

O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai.

Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau.

JOHN C. WHITE.

Luna Hooponopono Oihana Wai

223-24ts.

 

NA AINA KAHUA HALE AUPUNI MA MAUNA TANTALUS.

 

Ua ana ia a ua makaukau he kanaono mau kahua hale i keia mau la koke iho nei, a ua makaukau no ke kuai.

E lawe ia no na palapala nonoi no keia mau apana aina kahua hale ma ke Keena Aina o ka Oihana Kalaiaina.

Penei ka waiho ana o keia mau wahi: He 26 apana ma ka mooaina i ike ia ke kualapa mua @a he 34 apana ma ka moo aina i oleloia ke kualapa o Tantalus ma ka Hema a me ka Hikina o Mauna Tanatalus.

Ua like ole ka nunui o keia mau apana mai ka hookah-hapa eka a ka @@@ eka a ma ke kiekie, mai ka 500 a ka 1600 kapuai.

He alo ko keia mau apana aina ma ke alanui hou i hanaia aho nei a ke alanui e hooakea ia aku ana a kupono no ke alanui kaa.  Ka nani o ka nana ana aku o ka aina ma keia wahi, i huipuia me ka oluoiu huihui o ke ea, na kumu e hoolilo ai i keia mau apaua aina he mau wahi kupono loa no ke kau wela, no ka hooulu ana hoi i na hua ai, na mala pua, a pela aku.

Ua kau moakaka pono i aka helu ma kahi e ikera ma ke alanui hele, a me na hoailona kihi o na lihi paleua o ka aina.

E haawi ia no ke kii o keia mau apana aina pakahi i ka @nea e makemake ana e nana i ua mau aina la ma ka ninau ana ma ke Keena Kalaiaina, kahi e loaa ai na wehewehe piha ana no na kumu kuai hookumu ma ke kudala na olelo e ae, a pela aku e loaa ai.

C.N.  SPENCER,

Kuhina Kalaiaina.

Keeena Kalaiaina Iulai 7, 1891.  6ts-d.

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKOLU IULAI 8, 1891.

NO KAUAI

Ua holo aku ka Moiwahine no Kauai, no ekolu pule, ma ke ahiahi o nehinei.

 

Ke Lii Kawananakoa

Ma ka mokuma@@@ilanedia, i nehinei, ua hiki mai ke lii.  He maikai kona ola kino.

 

HE KUHINA HOU.

Ua nonoi ia aku o Kauka J. Mott Smith i Kuhina Waiwai a ua loho ia ua ae hapa mai oia.  Nui na kalelo e lawe eia ia oihana.  He hoohuihui keia i pio ai ka aoao lahui.

 

He Kuhihewa Kekahi Poe.

 

Ma keia moku lela aku nei i hiki mai ai na puhou o na aina e I waena o na mea hou, ua hoomaopopo makou i kekahi itamu e hoike ana i kea no o ka hana a ko Enelani lahui i na @@@ oko lakou aina.  Mamuli o k ape-a ana ne nei o @@ @@ ike ia no ka pili waiwai o ke Lii Wale, na nanao ia aole oia kekahi e ae ia e komo pu iloko o na hookipa ana a na Luna Kulana kauhale o Ladana i ka Emepera o Geremania ke hele mai oia ma Ladana.”

Ma keia kakou e ike ai mamuli o na hana a ke kanaka e ana ia ai kona ano a me kona kulana e ka lahui, aole o kona alii ana no kekahi aupuni.  Me he la no hoi ma keia mau hana a ka Hooilina Moi o ke kalaunu o Enelani ua ulu nui ae ka hoowahawaha ia o ka noho aupuni alii a ua pahola aku ka manao repubalika iwaena o ka lahui.

Me he ala maoli no hoi keia ulo@un o ka manao demokarata, iwaena o na lahui a pau o kea o, e like me ia e ikea nei, kekahi o na hana nui a ke Akua e hoohana ana maluna o na kanaka o ka honua mamua o kona hoouna hou ana mai i kono Elele e hookolokolo i ko kea o.  Ma na aupuni a pau o Europa ke ulu nui la ka manao repubalika.  I paa wale no o Potugala, i ke koo aku o Enelani i ka noho Moi me na kokua dala i ke aupuni ma kea no aloha.

He wahi lihi wale no ko Sepania a like me Potugala.  Aia wale no me ka hooluoluia o ka makemake o ka lahui e kahoi ia mai ai na hookahuli aupuni repubalika o na aupuni e noho la ma Europa a mamuli o ka noho lako kaua a kiai makaala ia i kanehai mai ai ka lahui.

Eia kekahi me he la no hoi na lii aimoku e onou ia ana e hana i na hana iapuwale e hoowahawaha ia ai lakou e ka lehulehu.

O keia maa mea he mau ao ana no keia @ ka poe e noho hoonene ana no ka pane a no ia o na @ill i ka mea kupono a lakou e hana ai.  i mau ka oluolu a me ke aloha o ka lahui ia lakou.  Aia ko ke ao ke kiai nei i na hana @ na “lii poo aupuni o kela a me keia iahui.  Ina e maikai ma ilio ka mea e anono ia ai, a ina e paewa ana mai ka rula o ka hoopono a me ka hoopololei e like me ka makemake o ka lahui, alaila ua lilo no he nea e nune nui ia ai, a e loaa ai no hoi na manao kue ia o ka noho ana o na poo aupuni.

Nolaila o ka lili hupo a kuhihewa o kekahi poe uuku no kea o ia o na “lii e hoopono a e hoopololei, i pono ai ko lakou noho ana, a i maluhia ae hoi ka lahui he mau ano ia oke au o ka pouli.

He mea maopopo loa i na e hoomau ke Lii Wale i kana mau hana kue i ka hoopono aole o makou kanalua i ka olelo ae he pomaikai loa kona ae ia e noho ma ke kaiaunu o Enelani.  O keia iho la naouli o na mea i ike ia mai mua loa mai e pili ana i ka poe hana hewa mai ka mea e noho ana he poo a hiki i ka mea haahao lou o kekahi lahui.

 

Ka Hui a me ka Hoohuihui ana.

 

Ua nui ko makou hooikaika a paipai ana i ka hoohuihui ana, i mea o hiki ai ke hooholo mua i aka pono o ka pee uuku o ka loaa.  Ke ike nei makou i ka holomua o ka hui Palonia Kukulu Hale a Hoale Dala o Honolulu nei.  Eia ka huina e ka lakou mau dala i ka $29,315.61 a mai loko ae o keia ua @@@@ he $27,824.68 ma na morak@.

Ua elua anei mau makahiki o keia hui i hookumuia ai, a mai ka uuku kona hoomaka ana mai a hiki i kona kulana e ku nei, a ke pii mau nei kona waiwai.  Ke manao nei makou.  Ina e mau ka holomua o keia hui e like me ia i kaa hope aku la e lilo ana keia hui he mana ma ka maneke hoopukapuka dala ana ma keia hope aku, ke komo ole ia mai e ka poe waiwai nui.

Ua holopono na hana a keia hui, a he hoike ana mai no hoi keia, he hiki no na hana hoohuihui ke puka pono ina ua hana pono a hookele naanaoia na hana.

Ina o ko makou wa e lilo ana mahope o ka imi waiwai, a e hoopapau ana no na anoai a me na pono pilikino wale iho, ina la ua koi aku makou o lakou ke hoao hou, i ka imi loaa ma ka hoohuihui ana, Aka, ua ano ana makou i ka hahai ana mahope o ka wai wai, mahope iho o na hookuikui ana me na ale paialewa o ka poino a me ka pakalaki e loohia ana i kekahi poe.  Aka, aole makou e kuemi i ka olelo ae, o keia ano hana ka mea e hoopakele nei i keia lahui mailoko mai o kekahi o na umii e hookaumaha a e hoopio ai i ko kakou noho ana ma keia mua aku.  He nui ka poe e noho nei iloko o na kipoho lima o ka pihkia i keia wa, o keia wale iho no ke alanui e loaa ai ka maha, ina e lokahi mai ana na hoa e lulu no kekahi manawa, a e hoohana i ka lakou hana me ka hoomanawanui a me ka hoonono.  He nui no na kanaka Hawaii hoopono, a he nui no hoi na kanaka opio imi loaa i aho kuonoono, e hiki ai keia hana.  He oi aku keia hana mamua o ke cifa.

 

He Hoohui i na Haumana

 

Eia i keia manawa, ke noonoo ia nei ka hoohuiia ana o na keikikane a me na kaikamahine ma ke kula hookah.  Ua hoao ia kea o hookaawale ia ana o na haumana no keia mau makahiki he iwakalua a oi aku.  a me ka maopopo pono ole o ka hoopena o keia mea I hoike ia i ka lehulehu, eia hou keia kumu manao ke hoea mai nei.  He mau hoao ana keia i hana ia i na Hawaii no ka ike ia mamua he lahui noho huikau a hokae.  Oiai hoi, ke manao ia nei ua malamalama a ua kuonoono iho kea no o ka hoopono iwaena o ka hanauna Hawaii hou, ua manaoia e kekahi poe he kupono e hoao hou ia kea o ia ana o na kula ma kea no hui a hoolauna ana o na keikikane a me na kaikamahine.  He hoike ana keia ua manao ia oukou e na Hawaii, ua pii ae mai ke kulana ano holona a ke kulana ano kanaka.

Ma keia ano he kupono no paha i na Hawaii ke ike pono iho i ko lakou ano e like me ka ike a ka poe e mai.  Pela iho la kakou e hoonaauao ia ai.  Malia io paha o keia man ano loiloi o ke ano o ka Hawaii, he mea ia e hooulu ae ai i na manae hookanaka makua i ka poe opio o keia hanauna.

 

HOOHAHA PA AUPUNI

 

E ike auanei na mea a pau, eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kemau lio.  Hookah lio w hulupala kiko keokeo ma ka lae hoailona kuni ano e ma ka oha hope hena.  Hookah lio k keiki eleele aole i kuni ia.  Hookahi lio k, eleele ke a kiko keokeo ma ka lae elua wawae keokeo hope huelo poomuku, hoailona kuui a@@ e @ uha hope hema maka anehi aia ma ka hema.  O ka mea a mau mea paha no ia kou keia mau ko o pono e kii koke mai a haia na la he 15 alaila kuni kudaia aku no au nuoka la 18 o Iului, 1891.  E makala mai e na makamaka i na ko o @@ auanei i kekudala ia.

J. KALEI

Luna Pa Aupuni

 

$5.00 MAKANA.

 

O ka mea a mau mea paha e loaa ai k@@ lio kane ahinahina non aka hao kuni, W.D. ma ka uhe akau hope, a ma ka aoao hema o kona n i ua hoai ona ia penei:  ZZ.  E hoihoi mai ma ke Keena o ka Leo.

Iulai 7, `89`.  5ts-d.

 

Kauka Yong Kam Pung.

APANA

Helu 53 Alanui Maunakea.

 

Ke Kauka Loea o ka

Aina Pua!

 

Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano

ma’i, mai ko na kane, wahine a me

ma keiki liihi.  O na ma’i ha-no

ua hiki loa ia ke hoola ia me

ka maalabi.  A o na ma’i

e pili ana i ka maka

pau pu ia i ke

ola.  Ke ho

ike ia aku nei.

eia ke ola la nei, me

ka oluolu pu o kahi au

hau.  Ka poe pilikia hanan

keiki a hele nui paha o ke koko,

a paa a lohi paha ka hanau ana, paa

paha o ka waiu, e hele nui mai i o’u ne.

 

E KIPA mai e ka noe i hoolau luu ia me na naawina pilihua a ka ma @ a na’u oukou e hooluolu aku.

KAUKA YONG KAM PUNG.

Honolulu Iune 1, 1891.  206-d3m

 

Kuai Kudala

O NA

Pa-Hale ma Kalihi, Honolulu, Oahu.

 

Ua loaa mai ke kanoha ia’u e kuai aku ma ke kuai kudala akea, ma ko’u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine, i ka

POAKAHI IUNE 29, 1891, HORA 12 M

 

He 36 man Paa aina Noho Nani, mawae na o alanui Moi me Beckley, he aneane hapaha mile ma Ewa aku o ke Kula Ka mehameha.  Ua mahele ia keia mau apana ma kekahi ano a me ka nunui ka pono e hiki ai ke k mo mai iloko o ka ilma o kela a me keia mea ka loaa ana e like me ka makemake kekahi home no lakou ponoi iho iloko e na palena mamao kupono i ka piko o na wahi hana o ke kulanakauhale.

Ke kulana a me na pono lehulehu e ae o keia mau apana aina, na hiki ole ke hoohaike ia me ua aina e ae o keia ano i kuai ia iloko o keia kulanakauhale i na makahiki i hala e aku.

O kea no o ka waiho ana o keia mau aina ma ka waha aku o ke awawa o Kalihi ma ke kiekiena kupono, na loaa mau ke ea oluolu aikai a me ka maikai mao li no o ka noho ana.

E huli ana keia mau aina pa hale a pah i ke alanui Kalihi, ne 55 kapono oia noi ke alanui oi aku o ke akea ma na wa hi e pili kokoe ana i ke kulanakauhale o Honolulu, a e holo ana hoi @eai alanui Moi a puka i alanui Beckley.

Aia malalo iho o ekolu minute ke hele wawae aku a loaa keia man apana aina mai kahi o ke alanui kaahao (Tramcar) e pau ai.

Ka wai E hoomoe ia ana he paipu kumu wai, he 8 iniha ke ana-waena e hoomoe ia ma ke alanui Moi, main a hoomoe ana paipu o ke aupuni, e hooia ana i ka lawa i ka wai.  Ano e loaa no ka wai mai ka pa kula Kamehameha mai.

E ike ia no kekahi palapala Pii aina o keia mau hale pa hale ma ko’u Keena. Kahi no hoi e @@@ ai na hoike i makema ke ia e n nau aku.

Ke ana o ke kuai ana Hookahi hapa ma ke dala kuike, ke koena iloko o hoomkahi makahiki ma ka ukupauee o ke@@ pa haneri i hoopea ia ma ka moraki, @@@@ o ka palapala kuai, me ka me@ no ia o kuai ana i ke aina.

JAMES E. MORGAN

Lena Kudala.