Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 230, 6 Iulai 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Beatrice Lawelawe Santiago |
| This work is dedicated to: | PuakeaN |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
____________
KU AI O KA HOLIMALIMA O ELIMA
MAU MOOAINA AUPUNI MA
HAKAMUA, HAWAII.
Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka hora 12 awakea ma ke alakomo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ka hoolimalima ma ke kuai kudala, o elima mau moo aina aupuni ma Nieinie a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei:
Ap. 1. Ma Nienie , 10,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $500.
Ap. 2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $400.
Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 4. Ma Kaohe, 138,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 5. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ka manawa. He 15 makahiki.
Ka uku ana. Ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna o ka aina, e lawe ae a hoolilo a pau a i kekahi mahele paha o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka uku hoolimalima i kulike ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, June 16, 1891.
4ts-d.
____________
KUAI O NA AINA PA HALE MA KE
KIHI O ALANUI PENESEKOLA
A ME WAILA, KIHI O ALANUI
THURSTON A ME GREEN, A MA
ALANUI PROSPECT, HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea ia aku ana he@ 3 apana aina pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green, a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 18x150 kupuai ka nunui.
Ka Uku Hookumu. E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookahi, e like me ka nui a me ke kulana o ka aina.
Ma ke dala ke kuai a me na kumu hoolilo, a e like paha me ka makemake a ka mea kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na mahele like ekolu iloko o hookahi, elua, a ekolu makahiki, me ka uku ana i ka ukupanee i ka hapa makahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki.
E Hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi makahiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai mai o ke aupuni.
E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina ma o ke kaa pau ana mai o ke kumukuai.
E ike ia no na kii o ka aina a me na hoakaka oiha ana ma ke Keena Aina.
Ua hoomoe a ua hooponopono ia na alanui a me na paipu wai, a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i keia mau apana aina a pau.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 15, 1891.
4ts-d.
____________
KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE,
MA KALUAOPOLUA, KA@I-
HI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai he elua mau apana aina ma Kaluaopa@ona, Kalihi, Oahu, penei:
Apana 5. Nona ka ili o 687 eka, koho mua $137.
Apana 6. Nona ka ili o 879 eka, koho mua $176.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891.
. 4ts-d.
____________
KUAI HOOLIMALIMA O KA AINA
AUPUNI MA WAIAHOLE,
KOOLAUPOKO, OAHU
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo, e kuai kudala akea ia ai ka hoolimalima o kekahi apana aina raiki@ a hanai holoholona ma Waiahole, Koolaupoko, Oahu, nona ka ili he @ emi mai paha.
Na Kumu – Hoolimalima ana no 10 makahiki e uku mai ai.
Uku koho ana -- $100 no ka makahiki. Ma ka hapa makahiki e uku mua ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891.
4ts.d.
____________
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu, June 22, 1891.
I kulike ai me ka Pauku I, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886.
O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wai no ka manawa pau ana i Dekemaba 31, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau.
JOHN C. WHITE.
Luna Hooponopono Oihana Wai
223—24ts.
____________
Ua hookohu ia o MR. DAVID KAAOAO i keia la i Luua Pa Aupuni no ka Pa Aupuni o Kona nei, Oahu, ma kahi o Kalei i haalele mai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, June 26, 1891.
4ts-d.
____________
Ua hookohu ia i keia la o JOHN A. PALMER i Luna Hoomaiu no ka Papa Alanui apana o Waimea, mokupuni o Kauai, ma kahi e E. M. Walsh i waiho mai. Penei na hoa o ka Papa keia wa:
John A. Palmer, Lunahoomalu.
H. W. Glade.
E. Conradt.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, June 25, 1891 4ts-d.
____________
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI
E MOE ANA MAWAENA O HUMUULA
ME WAIPUNALEI, HILO, HAWAII
Ma ka Poalima, Augate 6, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ma ke kudala ka hoolimalima o na aina aupuni e moe ana mawaena o Humuula a me Waipunalei, Hilo, Hawaii, nona ka ili o 100 eka oi a emi mai paha.
Manawa he 10 makahiki.
No ke kumu koho, he hookahi haneri dala a pii aku no ka makahiki, e puku’i mua ia ma ka hapa makahiki.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iulai 1, 1891 229 4ts-d.
____________
KA LEO O KA LAHUI.
____________
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
____________
POAKAHI, IULAI 6, 1891.
____________
Ka La Eha o Iulai.
____________
Ua hiki mai a ua hala aku ka La Eha o Iulai. O keia ka la hanau o ka lahui Amerika. Ua hoohua ia keia aupuni nona ka la malalo o na kumu ano e. E noho ana na kanaka malalo o ka hae Enelani. He mau panalaau lakou no kela aupuni kaulana, noo i ka olelo ia e welo ana kona hae a e lohe ia ana ka leo kapalili o ka pahu o kona mau koa kiai a puni kahonua. Mamuli o ka hookaumaha ia o ka noho ana o na kanaka o keia Panalaau e ke aupuni makua, ma na auhau, ua kue a kipi aku lakou a hiki i ke ko ana o ko lakou makemake. Ua loaa ke kuokoa o na Mokuaina o Amerika i ka makahiki 1776, mahope iho o ka hooikaika ana iloko o ka hele a me ka // uuku o na lako kaua e kue aku ai i ka ikaika o ke aupuni makua. He 115 makahiki kona noho kuokoa ana. Ua ulu ae keia aupuni me ke kamahao, e like me ka ulu ana o ke kumu laau nui mai ka hua anoano uuku. Mai ka hapa miliona kuea mile, a aneane eha miliona kuea mile kona nui i keia manawa. Mai ka helu kanaka he ekolu miliona a i ke kanaono kumamakolu a oi aku na miliona ka nui o na kanaka. Aole no paha he aupuni a he lahui waiwai a lako nona iho, maloko o kona mau kapakai, i oi aku mamua o Amerika Huipuia i keia la. Aole no hoi he aupuni e ae i hopo ia e na lahui e ae e ku nei i keia la mamuli o kona ikaika. Ua like oia me kekahi kanaka kupua opio iloko o kona mau la ui e ku nei i keia wa.
Ua ikaika a ua holomua o Amerika mamuli o kona ano Repubalika. He aupuni keia i ike ia ai ka hooko ia ana o ka olelo kumupaa, “he aupuni mai ka lahui ae, ma o ka lahui, a no ka lahui.” Ua hakuia kona kumukanawai maluna o na mahele kumu o ke kanawai mau loa o ke Akua. Ma ko makou hoomaopopo iho o keia ke kumu i holomua ai a i ikaika ai keia aupuni, ua kukulu ia iluna o ka pono, a ina e mau kona hookele ia maluna o na kanawai i hookahua ia malalo aku o ke kanawai o ke Akua – ka pono a me ke kaulike – aole e haule ana oia a hiki i ka hopena. Aka, ina oia e hoololi i kona Kumukanawai, e like me ke koi a na hoomana, alaila, e lilo ana oia me na aupuni kaulana o ka wa kahiko – ka hiolo a lilo i mea ole.
Ua olelo ia o Amerika, e ka poe hilinai i ka olelo wanana hala ole a ke Akua, oia ke aupuni nui i hoailona ia ma kekahi holoholona i oleloia ma Hoik, 13:11, e like me Roma ma i hoailonaia ai ma ka wanana a Daniela. O keia ke aupuni nui hope loa e ike ia ana ma ka honua nei, mamua o ka hiki ana mai o ka hopena o keia ao, a kukuluia ke aupuni pohaku ka mea mana i hoopuehu ia aupuni a pau o ke ao a lilo he oka a puhi ia e ka makani nui a nalowale lakou, a e ulu ana hoi ua pohaku la a kua mauna, e hoopiha ana i ka honua holookoa.
He aupuni nae o Amerika i keia wa a ko ke ao poe e hilinai ai, e mahalo ai no ka palahalaha a akea o kona kulana aupuni. He alii na mea a pau o keia aupuni, oiai ua hamama ka kona noho hoomaluia i kela a me keia i hana ia iloko o kona mau palena iho. O ke ano aupuni o Amerika i kukuluia na oihana a aneane e pau loa ma ke kuleana koho o kela a me keia kanaka, me ke kau ole o kekahi kumu waiwai hookahi.
Na keiai aupuni repubalika i ao koke ao i ka hiki a me ka pa o ke ano o ka repubalika nui, a eia ke huliia nei na aupuni moi i ka repubalika, a ke
____________
UA HOOPAU I KA NOUO HOPE ANA.
____________
Ma ka Poaha nei, Jula 2, ua hopa ia e ka makai ohi auhau Mr.Nahakuelua, he elua mau pake Lana o P. C. J., no ka hoole ana aole e hookaa mai i ka auhau, oiai o Nahakuelua i hiki aku ai imua o P. C. J. a koi aku nei e hookaa mai i ka auhau o kona mau paahana.// aka, ua pane koke mai la oia, aohe o’u kuleana e uku aku ai i ko laua auhau, a, aole no hoi keia he wa ohi auhau, aka, ua pane koke aku la ka makai, ina aole e uku ia mai ana ka auhau o keia mau pake, alaila, i hopu aku ana au ia laua a lawe aku no ka Halewai.
Aka, ua aka hoohenehene ia mai oia, a pane ia maila, aohe kanawai e hopu ai, oia no ka wa i wene koke ae ai o Nahakuelua i ka palapala hopu a heluhelu aku la, a ua lawe ia mai la ua mau pake nei no Kalakaua Hale, a i ka hiki ana ilaila, ua uku mai la kekahi pake $6, a ua hookuu ia oia, a hookahi i hoopaa ia, a i ka auina la ua hiki kino aku la o P. C. J. imua o C. A. Brown ka Luna Helu Nui o Oahu nei, a pane aku la iaia e hoopii ana au ia oe no kou lawe ana $1//nolaila, ua poho au $200, a oia ka’u kumu hoopii e hoopii ai ia oe.
Ua kena koke aku o C. A. Brown o hele e hoopii, aole o’u maka’u, ua hele aku la ua P. C. J. a mua o ke Kuhina a hoopau aku la i kona noho hope ana, a pane aku la oia, na //Brown e huli hou aku i hope nona aole o’u makemke e noho hope hou au nona.
____________
LETA A NA MAKAMAKA.
____________
Ke hoolaha aku nei makou i na leta a na makamaka; aka, aole maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana.
NA MEA HOU MA NUU, KAUPO.
____________
Mr. Luna Hooponopono, Aloha oe: --
E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau kolamu i na mea hou o ke kai nehe i ka Huli o Nuu.
HE KAI KOO NUI.
A kahi wale no a ike ia ke kai koo ma Nuu nei, he kai no ma na makahiki i hala aku, aole nae e like me keia, he oi loa aku keia a ke kai, o ka hele o ke kai a hahani i ka ipuka o na hale, ma ka po o ka la 18 o Iune nei, hiki aku la ke kai ma ka puka o ka hale o Maihui (k) e moe ana ia me kana mau keiki a me na moopuna maloko o ka hale, lohe aku la lakou i ka hiolo ana o ka pa pohaku, mawaho o ka hale, a o kekahi poe hoi mawaho o ka hale kahi i moe ai, i ko lakou ike ana i kekahi mau nalu nui e poi mai ana, ia lakou no a eu ae o ka wa iho ia no ia i hiki mai ai o ke kai ma kahi a lakou e ku ana, pau mai la na pa owaho i ka nohaha i ke kai, hehu ino na wahi opeope o ka hale i ka lawe a waiho aku la iuka o ka hale o Paele, ka muli o ka mea nona keia pulima, ua aia ia e ia ia po, no ke kiai ana i kana mau holoholona puaa iloko e ka puaa o lilo aku i ke kai, e ake ana o ke ao ae alaila, lawe aku ma kahi e. E holoholo ana na kane ma ua po ala no ka makaala ana i na holoholona @ bipi, no ka hoi ana mai e inu wai i ka po o lilo i ke kai, papau he aa ko ka hale.
Paa pu ka ai ahuahu o na punawai ma Anaula, malaila kahi i ku ai o ka huila wai a J. C. Flores ma, i keia wa ua lilo he muliwai kai, a pakele mai lilo na kulawai i ke kai, @ ole ka nui makaala o na kanaka ia po.
Ma Waiemi punawai, ua hoolueai iho la, i ke a a ke kai a paa pu, aohe ike ia iho he punawai, malaila kou mea kakau kahi i kiu : i, a e’a pu ma ka lua wai o O@poko he awaawa kai w@ no.
Iloko o keia mau la e ike ia aku ana na kane a me na wahine e hoolewa ana me na pu-a holoholona lio a me bipi, no ka hooinu ana ana i ka wai o Waiu, a ana, hoihoi mai la, a me na wahi olo huewai // kekahi, e uli ana me na mamaka o ka hele ia i ka wai ole, ke hele ala i ka loa, i ka hao a ke kai koo, aohe wai e loaa koke iho, a koe no ka punawai a kou mea kakau nei, oia o Piliokane, ka wai hu’i, wai ono o ka lehua, wai hou i ka ili o ka ipo ahi. He mau wahi mea hoi ia o Nuu nei.
Wm. A. Kalaowali.
Nuu, Iulai 6, 1891
____________
HUNAHUNA MATERIA O KA AINA O KA EHAEHA.
____________
Mr. Luna Hooponopono, Aloha kaua: --
E ahonui mai oe e ka ipukukui uwila malamalama ka ipu alapaka hoi i hoopiha ia me na manao naauao, e hoike ae oe i kau wahi hunahuna melia ma na aekai e ka aina o ka aina aloha o kaua.
Holomua ka noho ana o ka pa nalaau iloko o neia mau la e noho nei, ua hala ka wa o ka luhi a me ka uwi o na niho, a eia keia i ke ano a me ka la@, aole he mau haunaele anoe o loko o keia mau la e naue nei, ka ai kalo ma Waikolu ina kau mamua o ka noho ana mai o na ma’i a hiki i keia wa he mahiai no na ma’i a me na kokua no hoi i ke kalo, aole nae i ano like me keia.
Aole no i laha keia mau hana maikai i na luna mua, aole no a lakou mau hana kaulana i ke au i hala, mai a T. Evans, a me kona hope, o Pila Kilonue, hoomaka ia ka mahi nui ana o ke kalo ma Waikolu ai keia wa ke kokoke nei e hanai mai i ka waha o na mai ka mua a ka Puniuy poo naauao o ia luna i hana ai.
He aina nui keia kahi e ulu nei ke kalo, ua paa ina kaupapaloi mai kai aku nei a hiki iuka o Makaluahau ka mua ona kaupapaloi Poaiwa kalua kahi i kanu ia me ke kalo, alina ka ekolu ona wahi i kanu ia Halemauu, na opihi elua Pohakaakaa pau kahi i kanu ia i ke kalo. A eia ke ulu nei ke kalo me ka ohaha maikai nana aku oe he uliuli wale no ia mai kai a uka.
O kekahi hana kaulana loa keia i hanaia i ke au o Evans; oiai oia e noho ana he makua no keia panalaau ma’i. I kona kaawale ana aku mai keia oihana ae, a imi ia i hope kupono nona e noho ai i makua no keia panaloau kohoia o W. Tell i makua nana e nana i ka pono o na mai e noho ana ma keia panalaau, ina la o kona keehi ana i k lepo o Kalaupapa nei, nui ka poe keehi ino iaia no ka ike ia o kana mau hana pono ole oiai oia e noho ana he kapena makai no Honolulu.
Ma na la mua o kona hoomaka ana e lawelawe, i ka hana ona i hoouna ia mai ai e lawelawe maikai no e kuhi ana i ka maikai e oia m@u aku ana la hui, eia ka e oi mai ona kohu omole, hinuhinu mawaho i e o; maloko.
I keia luna o makou e noho nei; he oi aku a kona hoohaiki i ka pono o na ma’i e loho ana ma keia panalaau.
I keia luna no ua papaia na ma’i a me na kokua, aole e kii wale i ka wahie ma ka pali me ka ae ole ia aku e ia, a ina e makemake ka mai e kii i wahie kuke nana, alaila, e kii mua i palapala a @ mai, alai-