Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 227, 1 Iulai 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Sharon Balidoy |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MAU MOOAINA AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.
Ma ka Poaha, Iulai 16, 1891, ma ka hora 12 awakea me ke alakonia ma ke alo o Aliilani Hale, e kuai ia ai ka hoolimalima ma ke kuai kudala, o elima mau mooaina aupuni ma Nienie a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei:
Ap. 1. Ma Nienie, 10,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki $500.
Ap. 2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki. $400.
Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 4. Ma Kaohe, 138,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ap. 5. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300.
Ka manawa. He 15 makahiki. Ka uku ana. Ma ka hapa makahiki. Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo ua hiki no i ke aupuni i kekahi manawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou maluna o ka aina, e lawe ae a hoolilo a pau a i kekahi mahele pana o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka aku hoolimalima i kulike ai. C.N.SPENCER, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891. 4ts-d.
KUAI O NA PA HALE MA KE KIHI O ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA, KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea ia aku ana he 13 apana aina pa hale ma ke kihi o Alanui Penesekola a me Waila, 2 apana aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green, a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kupuai ka nunui. Ka Uku Hookumu. E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookahi, e like me ka nui a me ke kulana o ka aina. Me ke dala ke kuai a me na kumu hoolilo, a e like paha me ka makemake o ka mea kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na mahele like ekolu iloko o hookahi, elua. @ ekolu makahiki, me ka uka ana i ka akupanee i ka hapa makahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki. E hoopuni ka mea kuai iloko o hookahi makahiki mai ka la ana i kuai ai i kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi i ka wai mai ka wai mai o ke aupuni. E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina ma o ke kaa pau ana mai o ke kumukuai. E ike ia no na kii o ka aina a me na hoakaka piha ana ma ke Keena Aina. Ua hoomoe a ua hooponopono ia na alauni a me na paipu wai, a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i keia mau apana aina a pau. C.N.SPENCER. Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iune 15, 1981. 4ts-d.
KUAI O NA AINA AUPUNI PA HALE, MA KALUAOPOLUA, KALIHI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai he elua mau apana aina ma Kaluao@pa@l@na, Kalihi, Oahu, penei:
Apana 5. Nona ka ili o 687 eka. koho ma@ $117.
Apana 6. Nona ka ili o 870 eka. koho @ $176.
C.N.SPENCER, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iune 23, 1891. 4ts-d.
KUAI HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI MA WAIAHOLE, KOOLAUPOKO, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 22, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo, e kuai kudala akea ia ae ka hoolimalima o kekahi apana aina raiki a hanai holoholona ma Waiahole, Koolaupoko, Oahu, nona ka ili 31.18 1/2 eka oi aku a emi mai paha. Na kumu-Hoolimalima ana no 10 makahiki e uku mai ai. Uku koho ana-$100 no ka makahiki. Ma ka hapa makahiki e uku mua ai. C.N.SPENCER, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iune 23, 1981. 4ts-d.
HOOLAHA OIHANA WAI.
Honolulu , Iune 22, 1891. I kulike ai me ka Pauku 1, Mokuna XXVII o na Kanawai o 1886. O na mea a pau e lawe nei i ke kuleana wai a e hookaa nei paha i ka uku wai, ke hoomaopopo ia aku nei, o na uku wai no ka manawa e pau ana i Dekemaba 30, 1891, ua hiki a ua kupono e hookaa ia ma ke Keena o ka Oihana Wai, ma ka la 1 o Iulai, 1891. O na auhau wai a pau e waiho uku ole ana ke umikumamalima la mahope iho o ia wa, e paku‘i ia aku ana no he umi pa haneri keneta. O ka poe a pau e hookaa mai ana i ko lakou auhau wai e hoike pu mai i ko lakou likiki hope i uku ai. Ma ke Keena o ka Oihana Wai ma Kapuaiwa, e uku ia na aunau. JOHN C. WHITE. Luna Hooponopono Oihana Wai 223-24ts.
Ua hookohu ia a MR. DAVID KAAOAO i keia la i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni o Kona nei, Oahu, ma kahi o Kalei i haalele mai. C.N.SPENCER, Kuhina Kalaiaina, Keena Kalaiaina, Iune 26, 1891. 4ts-d.
Ua hookohu ia i keia la o JOHN A. PALMER i Luna Hoomalu no ka Papa Alanui apana o Waimea, mokupuni o Kauai, ma kahi o E.M. Walsh i waiho mai. Penei na hoa o ka Papa i keia wa: John A. Palmer, Lunahoomalu. H.W. Glade. E Conradt. C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, june 25, 1891. 4ts-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKOLU, IULAI 1, 1891
HE KUMU POINO.
Maloko o kekahi wahi o ka olelo a Gen. Limaikaika. ua hoopuka ae oia, o ke ano e loa mawaena o ka heluna o na wahine a me na kane, oia kekahi kumu pilikia o ka aina. He olelo keia i kukulu ia maluna o ka mea i ike ia maloko o ka helu kanaka o keia makahiki. Ma na aina a pau loa, he oiaio, o ke kumu o ka emi o ka lahui, no ka emi loa o ka heluna o na wahine, a no ka oi palena ole o na kane. Ma ke koho aku, me he la. he umi a oi aku kane i ka wahine hookahi. O keia ano, ua hoonui ia mamuli o ke ake loaa o ka poe mahiko a me ka poe waiwai. aole no na Hawaii. I na wa a pau a ka Ahaolelo i haawi ai i kokua puu dala nui no ka poe hoopae limahana, ua koho ka Hawaii a pau ke ano kokua e hoopae ia mai na limahana hookahi hapa kane, hookahi hapa wahine. I ko makou wa e noho Kuhina ana ua hoolala aku makou, mamuli o ka noonoo noeau o ka Moi Kalakaua, e loaa mai na makuahine o Inia a me na keiki e kiloi wale ia ana, na kaikamahine ka nui, iloko o na muliwai o Inia, no ka nui loa o ka helu kanaka ma na Inia. Oiai makou e hoolala ana no, keia manao maikai i kokua @ e ke keiki-Haku Beresford, a me kekahi o na alii a me ke Kuhina Brassey i hookipa ia ai e ka Moi, ua imihala koke ae la o Kipikona ia makou , a hiki ole ia makou ke hoomanawananui i ka hookele aupuni mokuahana ana, haalele okoa ai. Ina e ko keia i ko makou manao, eia na kaikamahine makua ole i lawe opio ia mai a hanai ia ma Hawaii nei, ua nunui a ua ku a Hawaii maoli. No keia poe e hoolawa i keia wa i ka nele o ka aina. E like me ka Limaikaika, o ka nui o na wahine. he kumu ulu ia o ka lahui, a o ka emi o na wahine, he kumu ia e pio ai o ia lahui. O na aina hui o na wahine ke pii mau nei ko lakou helu kanaka, a o na aina emi hoi a kaulike ka emi a ke ku mau nei. Iloko o hookahi haneri makahiki, ua pii aku ko Enelani heluna kanaka nui, mai ka iwakalua-miliona a ka aneane e kanalima miliona. O Farani hoi, eia oia ke ku mau nei. o ke kumu o keia. he oi loa na wahine ma Enelani, a he emi mau hoi ma Farani: pela no hoi ma ke kahi mau aina o aku. No laila, he kumu nui keia a Limaikaika e kamailio nei, a ua like loa ko makou manao me Kona no ke kumu emi o ka lahui. No keia emi o na wahine, oia kekahi kumu e lilo nui ai o na kaikamahine i ka hoowalewale ia. He umi kane hoowalewale ia. He umi kane e hoowalewale ana, e alualu loloa ana me he ilio la i ka wahine hookahi, a o ka hopena, ua panoa a ua ino ia mala hooulu lahui i ka hana lapuwale a ke kanaka i kuu holoholona. Aka, he mau momi keia mau olelo e hoomaikeike ia mai nei e na kanaka Ioea imua o ko kakou aupuni, aka, e like me ke momi imua o Kama ma, ua like me ka ole, oiai. aole he akea o ke kahu kalai e hookuono iho ai ka noonoo maikai. Aia a kaawale na manao pilikino o ke kanaka, a laila, ola ka lahui ia kanaka lilo i hookele aupuni. E like me keia Gen. Limaikaika. Ua haawi oia i kona ola ana no kaua hana aloha i ka poe i ku i ke kokua ia. a ua puka pono kana hana, no ka mea aole oia i hoollilo i ka hana i mea hoowaiwai iaia iho, aka, ua hoolilo oia i ka hana i mea e hoopomaikai ai i kona hoa kanaka. Ke hele la keia kanaka malalo o ka olelo a ke Akua. e aloha i kou hoakanaka, a ma ia hana , ua aloha oia i ke Akua, ka makua o ke kanaka. a ua manaoio hoi ia Karisto, nolaila, he Karistiano oiaio.
Wahi ana, he $30,000,000 a oukou e ka poe waiwai i noho malihini a waiwai ia Hawaii, he kupono e hooiilo oukou i kekahi o keia nui waiwai no ke ola o ka lahui a me ka pono o ka aina Hawaii nana oukou i hoowaiwai.
O KA PONO KE HANA IA A HAULE MAI NA LANI
O kekahi olelo kaulana loa keia i pahola ia mai maluna o keia lahui, e kekahi kanaka naauao loa, kekahi hoi o ko kakou mau Lunakanawai Kiekie i ke au o na Kamehameha. O ke kumu o keia olelo i puka mai ai, mai kona puuwai mai, ola keia, oiai hoi oia e noho ana i kekahi kau Hookolokolo. no ka hoolohe ana i kekahi hihia i hiki aku imua ona a me na Jiure. Ua noho oia me ka hoomanawanui, me ka hoolohe pono ana i ka olelo ike ana hoike a me ka nana pono ana i ke kanawai. A iloko o na la ekolu, o ka noho ana aku a ka aha no ia hihia. a i ka auina la o ke kolu o ka la, ua pau na mea a pau imua ona. a oia ka wa i lohe ia aku ai kana mau olelo ao ana i na Jiure penei: E na keonimana o ke Jiure. Aia imua o oukou i keia wa ka moolelo piha o keia hihia. a o oukou hoi na lunakanawai he 12. a ua loaa ka mana ia oukou e hookuu a ahewa paha.
Nolaila. aole a’u mea nui e ae e ao aku ai ia oukou. oiai, ua ike oukou i na mea a pau a ua lohe hoi i ka olelo ike a na aoao elua.
Nolaila, e waiho aku ana au i ka pono a me ka hewa o ka mea i hoopii ia iloko o ko oukou noonoo maikai ana, a o ka oukou olelo hooholo e haawi mai ana no ka mea hoopii ia, oia auanei ka ke Akua e kokua mai ai ia oukou.
Nolaila, ia oukou e komo aku ai iloko o ka rumi no ka noonoo ana i ka oukou olelo hooholo, ke manao lana nei au, e loaa ia oukou kekahi olelo hooholo kaauao loa, a kaulike hoi. Oia hoi: o ka pono ke hana ia a haule mai na lani. He mea oiaio, ua haawi mai na Jiure i ka lakou olelo hooholo. e hookuu ana i ka mea i hoopii ia, a pela i o mau ai kela mai olelo a hiki i keia la.
Nolaila, e ka lahui Hawaii e, he mea e ka walohia i keia mau huaolelo i puai mai mai ka waha mai o keia kalai olelo naauao oia au.
Oiae hoi, o kana i olelo ai no ka haule mai o na lani, ke hana ia ka pono, oia keia. e kapae ae i na manao pilikino, me ko nana ole i na mea i hala mamua. a e hookupono i ka noonoo maluna o na olelo ike. a me ke kanawai, a oia kana i haawi aku ai i na hoomaikai ana i na Jiure no ka lakou olelo hooholo naauao i hoopuka ai.
Ka Hon. R.W.Wilikoki.
I ka mokuahi Auseteralia i haalele iho ai i ke awa la’i o Kou nei i ke awakea o nehinei. no ka Ipuka Gula o Kaleponi, ua hii pu aku oia maluna o kona eneki, i ka Liona a Duke Hao o na Pakipika nei, Hon. Robaka Wiliama Wilikoki, no ua aina ala a ke anu i noho ai. A ua lohe mai makou. i holo aku nei oia e hui me ke aloha kakia i ka iwi, kana wahine mare. E hala ana ia ia he mau pule, a mahina paha ma ia aina, alaila huli hoi mai oia a me kana wahine no ka home Hawaii nei. A o ka makou e kalokalo ae nei. e ukali ia kana huakai e ka hala’i lana malie a hiki i kona he@i hou ana i ka lepo aloha o Hawaii Ahonui a Imiloa nei.
AOHE NO HE OIAIO.
Mr. Luna Hoponopono: welina pu kaua. E oluolu mai ia’u e kaana pu me D.N. Koha, e uwe helu mai nei i ke anu. ke @i mai nei ua Koha nei, he oiaio a pololei na mea a J.K.Kainuwai i hoolaha iho nei, oia hoi keia: “Aole no he maikai loa o ka W.H.Tell mau hooponopono ana.” Eia ka ninau ia oe e D.N.Koha:
O keuha na hana a W.H.Tell, i hooponopono ai a maikai ole, au e keke mai nei?
Heaha hoi ia mau hana au i hooponopono ole ia e W.H.Tell: a maikai ole?
O keia mau ninau elua. Oia kau e D.N. Koha e hoike mai a i ike pono ai hoi lakou nei, ku hoi ko kaena he hoopilimeaai o S. W. Mahiai. a he uwi waiu bipi, e like me kau oiaio ole. a ke lana nei kuu manao. o oe kekahi pulapula o ke ahi a ka okolehao, nana i ho-a iho nei i ke a@ ia T.E. Evans. a pela io no. Eia hoi keia: Ke i mai nei ‘oe no kuu kuhalahala ka no kuu mau dala he $15 o ka mahina. Aole loa no ia‘mau dala. aka, no ka pono a me ka pololei, a oia ke kuu o ka paa oia mau dala ma ko’u lima, aole ma ka imi epa e. like me keia kanaka opu keemoa, J.K.K. a me oe no hoi e D.N. Koha. O keia J.K.K. no hoi kekahi kanaka a ka makua Rev. S. Waiwaiole i hilinai nui ai ma kona ano he luna akalesia no Kanaana hou. Eia nae ka mea kupanaha, o ka akiaki holoholo olelo, kuhalahala. hoopunipuni epa, a pela aku, e like no me oe e D.N. Ko ha e palu kuha nei. Eia hou keia: Ke i mai nei oe, o ko’u pono ka o ka pai aku ia W.H Tell, hoomau ia aku ko’u noho ana i ka makai. Auhea oe e ke kupuino nui. eia ko’u kulana o ka pono, aole o ka pai aku e like me kou ano o ka pai aku i loaa mai kau pala, e like no me kau e pai nei ia J.K. Kainuiwai lokoino, a ina paha he manao lokoino a ina paha he manao lokoino ko Uilama Kele, ina la ua kailewa kahi ope o ke alanui o na J.K.K. nei. Eia no keia: I hoomau ia aku ko’u noho makai ana, ola ko’u noho ana ma keia aina. he oiaio paha ia ina e like me oe ke p@@ahe o na lima muumuu na wawae. hiki ole ke mahiai, a ke imi i wahi ola mawaho ae o ka ka Papa Ola e malama nei ia oe. e like me ka mea maa mau i kahi poe e ae. aole hoi o like me kau e hapai memeue nei, a kuhalahala ia’u a me S.W. Makakoa i ka lilo i makai a nele oe. aloha no. Ke i mai nei no oe, aole ka wau e kinai i kau lalau, a e noho malie au e like me ke kii leo ole, ke hoike nei au ia oe me ka oiaio loa, aole loa e paa keia makakila, a ae mai oe e hui pu kaua ma kekahi la o July ma Papaloa. Kalaupapa, a ilaila kaua e nuunaue iho ai ina mea au e koekaa mainei. a ke hoopau nei au i ko’u hooluhi ana i na lima kapalili poahi o ka papa pa’i. a e naue like ae no kaua i kela kula nui palahalaha kaulana. a makia o kau ka pololei. Ke i hou mai nei no oe. e noho malie au a pane mai o W. H Teli e uwi waiu bipi naua . a he hoomalimali kekahi ano, nolaiola ea hoi as no a kau oihana i maa, aia ka pauku aina o Kalae o Kahio, hana ana, aole e pu i ka leo, aole no hoi e pa ka lima i ke pai ia aole o ka olelo mai ia’u a pehaea la ka hoi oe? Kai no e kau hana maa @a@ kela o ka palu koha, hoomalimali a pela aku. A wahi hou no aa o ka pono ka ia o’u, aole ke kuhalahala, kupanaha, aole au i ike he mea oiaio ka olua, e hiki ai ia’u ke kuhalahala aku, aka, no kuu ike nohe oiaio. nolaila ke kokua nei au i ka S.W. Makakoa i hoike ae nei me ka oiaio loa. Ke hooki nei a o ka o wale no ia oe, e hoopau kaua i ka pane nupepa, a e ae mai i ka’u noi. e noonoo mai oe i la e paio ai kaua ma keia kumuhana a’u e ninau nei ia oe e D.N.Koha: e loaa no au ma ko’u home me ke kanalua ole. Kou oiaio, S.W.Mahiai. Kalaupapa, June 23 1891.
Ua pii mau ae ka oluolu o Robt. Pahau. ma o ka ulia i loaa iaia ma ke kahua kiaipepe i ka Poaono i hala.