Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 225, 29 Iune 1891 — Page 4
This text was transcribed by: | Mae Takeda |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO.
John E. Bush.
Luna Hooponopono a me Puuku.
POAKAHI, IUNE 29, 1891.
He Molelo Kaao
No
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIULA ME HINA--KA MOOPUNA PUAA A KAMAUNUA-NIHO—KA HOA PAIO HOI O PELE, KA WAHINE O KA LUA I KILAUEA, A HALA LOA AKU I NA KUPUNA O KUKULU O KAHIKI.
O oe ia e Haunuu, e Haulani,
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I'a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
I na kanaka e houhou nei ia ia nei ma ka pahoa, ua ike mai la kona nanau mua, Kekeleiaiku, a o kona manawa no ia i uwe kapalili ae ai.
Ia wa i pane mai ai kona kupunawahine: E noho malie e ka moopuna ina aku ko pokii a hoea mai imua ou.
O ka hoomaka ae la no ia o Kamaunuaiho e kahea i ka inoa o ua moopuna puaa nei ana.
Ma keia wahi e ololu mai ka mea heluhelu i kahi hoakaka pokole malalo iho:
Ua oleloia ma ka mele inoa mua a Kamaunuaniho i mele ai, o ke kapu moa a ke alii ka ka puaa i ai ai, a ma ia lalani hookahi no ua pakui ia ma ia wahi, keia mau lalani malalo iho:
A ua ike la—e,
A ua ike
Ua ike ka wau
Nau i ai mai nei kanaka a me ke Olopana
O ka puaa nui a Hina,
A o ka Hiwa nui alo Eleele,
A o Kananakea,
A o Kahaheikea,
A o Kealoalokea,
A o Kaehu Kalanuhe,
A o Kaehu Kalawela,
A o ke a iki, a o ke a nui,
A o ke a poko,
@ @ ke a kahalahala
@ @ Kamaleleku
A o Kaihona,
A o i hele ma ka ekuna,
A o Haunuu, a o Haulani,
A o Haalokuloku,
A o ka mano ka i'a nui,
A o i,. a o Uilani,
Ko inoa puaa ia e o mai.
A hu ae la ua puaa nei me ka oni pu ana, a ua hooho ae la kanaka, a ua ola hou ka puaa e—
E—papapau kakou e ke alii i ka make i ka puaa e—
Nolaila, ua hu ka puaa e—
Ke eku nei ka puaa e—
Ke nu nei ka puaa e—
Ke keha nei ka puaa e—
Ke amu nei ka puaa e—
Ke ai mai nei ka puaa ia kakou e—
Pau loa kakou i ka make e—
Aohe ahailono o keia ai ana a ua puaa nei, i ke alii Olopana me kona makaainana, ua pani aweoweo ia ka puka o na hale o Waianae iloko o ia mau la, he mau la ia o ka walohia, me ka manaonao.
A ua huli hoi aku la ua puaa nei a hoea aku la imua o Kekeleiaiku me a ua hauoli loa kona mau kahu hanai.
Nolaila, ua noho iho la lakou nei iloko o ia mau la ma Pahoa, me ka manao ole ae he pilikia; no ka mea, ua make aku la ke alii.
A mahope iho o ia mau la, ua huli hoi aku la lakou nei no Kaluanui i Koolauloa, ua lilo ia aina i aina i aloha nui ia e Kamaunuaniho ma, oia no ke kumu o ka lakou hoi hou i Koolau.
Ua hiki loa aku keia lono o ka make ana o ke alii a me na makaainana o Koolau i Maui, nolaila, ua upu ae la na keiki hanauna a Olopana, oia hoi o Ioluli a me Iomea, e holo mai a noho ma ke kulana o ko laua makuakane i make; a ua hoi io mai no hoi laua a noho alii no Aohu nei.
Ua haalele iho o Kamapuaa ia Oah nei, a holo aku no ke kukulu o Kahiki, ma keia hele ana a ia nei he nui na kupua i halawai mai me ia ma kona alahele, a oia iho keia:
Kuilioloa, Keaunuileinaha, Keaumiki, Keauka, Kalei, Kaalemoe, Kaalehakoikoi, Kaalekualono, Kaheenui, Kanalukuakahi a hiki i ka nalu umi, Kapukoaku, Kapukoamoe, Kapapaku, Kapapainaoa, Kapapalimukala, Kapapalimukohu, Paiea, Aama, Haukeuke, Opihi, Pipipi, Ounauna, Alealea, Ohikimakaloa, Keonepohuehue, Okapalipuke, Makuaokaolelo, Makuaokapule, Kapalimoe, Kane, Kanaloa, Kenamu, Kenawa, Kahuhupaoiaau.
Ua pau loa lakou i ka make; a ua hiki loa aku oia i ka hale o ke kaikamahine muli a Koea, oia hoi o Kaikihaakulou, a o kona kaikuaana o Kekaihaakulou, oia ka wahine e noho pu@ana me
Lonokaeho, aia i uka loa ko laua wahi i noho ai o ke kuahiwi, ilalo hoi o ka pali kuhoho.
Aohe kanaka hiki ilailo; o ka ikaika o keia kanaka i na oia e huhu, e hoawa ana oia i ka honua, me kona mau lima ponoi no oia e eli ai, a i ole ia me ka hoopili ae i kona mau lae.
O ka inoa o kekabi lae ona o Leleinaha, a o ka lua o ka lae o Wawakaikalani.
I ka ike ana mai o Kaikihaakulou i keia kanaka ui, ana hoi i ike ole ai ma Kahiki, ua hina aku la ua kaikamahine nei ma ke ano maule.
Ia ike ana o Kamapuaa i ka hina ana o ua nohea nei, ua holo mai la oia a lomi iho la, a i ka pohala ana ae, ua haawi mai la ua ui nei i kona hoo @aikai i ke kanaka opio, a ua panai aku la no hoi keia.
Ua hooaumoe iho keia ilaila he po a me na la ulua, a ua haohao hoi ka luaui o ua nohei nei i kona hoea ole aku i ko lakou manawa ai, nolaila ua hooouna mai la oia i kekahi o kana mau kauwa e hele mai e nana i ke kama'lii, ua ma'i ia paha oia aole paha.
I ka hoea ana aku o ke kauwa e noho mai ana ne ke kama'lii me ke ola kino maikai, nolaila ua hoi aku la oia a hoike aku la, ua loaa ke kane ui a ke kaikamahine alii e noho mai nei.
I ka lohe ana o Koea, ua lilo no ia he mea malkai i kona manao, malia paha hoi o ka hunona ia e ola ai nei mau iwi, aole paha hoi e like me kela hunona a'u ka noho mai i ke kuahiwi, a i kona e huhu ai i na makaainana@o ka aina, oia no kona wa e iho mai ai a luku me ka weliweli nui.
Nolaila, ma ke kakahiaka o ka la apopo e pii aku ai au e ike ia hunona hou a'u.
A ma kekahi la ae ua pii aku la oia e hui me kana hunona, i kona hoea ana aku, ua hui aloha iho la laua, a i ka pa ana, au hoomakaukau ia mai la i papa aina i luuluu i na mea ai maikai, e like me ke kulana o na alii nui o ke ao nei, ka ohuohu o na mea ai.
Ua noho iho la lakou ai me ka ka hauoli nui, a mahope o ka pau ana ua ninau mai la o Koea ia ia nei:
Mahea mai nei oe?
Maanei mai nei no, wahi a Kemapuaa me ka maopopo ole o ko ia nei inoa ia lakou ala.
Aohe kanaka olaila, wahi a Koea.
Makai mai nei au i hle mai nei, wahi a Kamapuaa.
Ae he oiaio ma kai io oe i hele mai nei, a ua kahea ia ko ia nei inoa e Koea o Kanakaokai, no ka mea, ua hoea mai oia ma kai mai o ke kai.
Mahope ilio o ka hala ana o kekahi mau anahulu, ua ui aku la oia i kana wahine:
O oe wale no nae paha ka kou mau makua i hanau mai ai?
He alua maua, e ko'u hanau mua aia iuka o ke kuahiwi kahi i noho ai me kana kane me Lonokaeho, he kanaka ikaika i ka hakaka, he kiki i kona lae ke oki i ka laau a me ka pohaku, ua kau ka weli o na kauaka o ko makou nei aia iaia, no ka mea oia ka oi kelakela o ka ikaika ma na ano apau.
I aku la o Kamapuaa, he ikaika no hoi paha kona, i ka hookahi oia wale no ke kanaka ikaika o ko oukou aina nei.
A ina no hoi e loaa aku i kekahi ikaika, kaka ka wawae oua, nolaila e pii aku ana au e halawai pu me ia, makemake au e ike i kona ikaika.
Aole i oau.
Ma ka la apo @@ e haalele mai ai ke koloa aukai Australia ia nei nei no ka Ipuka Gula.
Kauka Pake Akamai!
DR. LEONG KANG TONG.
MAKAUKAU OIA E LAPAAU I NA MA'I A PAU O KELA A ME KEIA ANO, ME KA ELEU A ME KA HONOMUA.
HE OLUOLU KA AUNAU.
Keena Oihana:--Aia ma ka aoao ma Ewa iho o ka halekuai Puaa, e ku nei ma ke kihi o na Alanui Kamika me Hotele.
HE PALAPALA HOOIA.
Honolulu , April 29, 1891.
Owau o Chn Sam Lan, no ke kulana kauhale o Honolulu, Mokupuni o Oahu Ko Haawaii Pae Aina. Ke hooia, a ke hooiaio aku nei au imua o ke akea, na ike au a ua maopopo ia'u a ke haawi nei au i ko'u mahalo piha ia Kauka Leong Kang Tong e noho nei ma Alanui Hotele Honolulu, no ka mea, ua lapaan oia ia'u a ua ola au mamuli o kana mau lawelawe akahele ana, oiai o ko'u ma'i he akepau, a he popo hoi ma ka olelo kahiko. Ke noi aku nei au i ka poe a pau i loohia me kela ano ma'i, e hele ae iaia, a e loaa no ke ola. Ua loaa au i keia ma'i mai ko'u wa opio loa mai, a ua aneane he 4 makahiki o ka hoomailo ana & keia ma'i i ko'u kino, aka, ma keia wa ua loaa ia'u ke ola maikai loa. E hele ae e ka poe i luuluu a kaumaha.
Mei 12, 1891. 1m.-d.
KUAI KUDALA
O NA
Pa-Hale ma Kalihi, Honolulu, Oahu.
Ua loaa mai ke kauoha ia'u e kuai aku ma ke kuai kudala akea, ma ko'u Keena Kudala, ma Alanui Moiwahine, i ka POAKAI IUNE 29, 1891, hora 12 M. He 36 mau Paa aina Noho Nani, mawae na o alanui Moi me Beckley, he aneane hapaha mile ma Ewa aku o ke Kula Ka mehameha. Ua mahele ia keia mau apana ma kekahi ano, a me ka nunui ku pono e hiki 31 ke k mo mai iloko o ka li ma o keia a me keia mea ka loaa ana e like me ka makemake, kekahi home no lakou ponoi iho iloko e na palena mamao kupono i ka piko o na wahi hana o ke kulanakauhale.
Ke kulana a me na pono lehulehu e ae o keia mau apana aina, ua hiki ole ke hoohalike ia me na aina e ae o keia ano i kuai ia iloko o keia kulanakauhale i na makahiki i hala e aku.
O ke ano o ka waiho ana o keia mau aina, ma ka waha aku o ke awawa o Kalihi ma ke kiekiena kupono, ua loaa mau ke ea oluolu maikai a me ka maikai mao li no o ka noho ana.
E huli ana keia mau aina pa hale a pau i ke alanui Kalihi, he 55 kapusi, oia hoi ke alanui oi a@u o ke akea ma na wa hi e pili kokoke ana i ke kulanakauhale o Honolulu, a e holo ana hoi mai alanui Moi a puka i alanui Beckley.
Aia malalo iho o ekolu minute ke hele wawae aku a loaa keia mau apana aina mai kahi o ke alanui kaahao (Tramcar) e pau ai.
Ka wai. E hoomoe ia ana he paipu kumu wai, he 8 ioiha ke ana-waena e hoomoe ia ma ke alanni Moi, mai na hoo moe ana paipu o ke aupuni, e hooia ana i ka lawa i ka wai. Ano, e loaa no ka wai mai ka pa kula Kamehameha mai.
E ike ia no kekahi palapala kii aina o keia mau hale pa hale ma ko'u Keena kahi no hoi e loaa ai na hoike i makema ke ia e ninau aku.
Ke ano o ke kuai ana. Hookahi hapa ma ke dala knike, ke koena iloko o hookahi mazahiki ma ka ukunanee o 9 kaneta pa-haneri i hoop@@ ia ma ka moraki.
O na lilo o ka palapala kuai, me ka mea no ia e kuai ana i ka aina.
JAMES F. MORGAN, Luna Kudala. Honolulu Mei 29, 1891. 2024-dtf.
OLELO HOOLAHA.
Ke hoikeia aku nei ka lohe i na mea a pau, eia ma kahi noho o ka mea nona ka inoa malalo iho, kekahi lio kane lae kea umauma keokeo me ka hao kuni @. O ka mea nona keia lio, a mau mea paha, e pono e kii koke mai, me ka uku pu mai i ko'u mau lilo a pau, x me ka uku o keia hoolaha ana. E au, o hala ausnei na la he 15, o ka lilo no ia o keia lio ia'u.
J. ALAPAI. Kapalama, Honollulu, Iune 8, 3tsd.
700 – KAKINI – 700
Hainaka Silika
-- O NA –
LEDE!
Ma na kumukuai e hoomaka ana mai ka
$1.75 – A KE - $3.50
o ke kakini hainaka hookahi.
Aole keia waiwai kuai i ike ia maanei mamua e like aku me kona ano ka nani a me ka emi o ke knmukuai, kihi o na alanui Papu a me Moi, ma Ewa mai o ka Hui o Holo ma. 215—d2ws.
AUWANA A AIHUE IA PAHA.
Ua nalowale aku mai kahi o ke Kanikela Iapana, alanui Nuuanu, kekahi lio ano hulupala halili, he 8 makahiki, he 15 ana peahi lima ke kiekie, a he kiko keokeo mawaena o na maka, paa eha wawae a pau i ke kapuai hao. O kekahi mea e hoihoi mai ana, a e hoike mai ana i kahi e loaa ai, e uku ia no me ka maikai kupono, ma ka hele ana aku ma ke keena kanikela Iajapan. Mei 18, d5ts.
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, e makaala mai i ka hookaa ana i ka uku e ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na@nna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina ua hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu. a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia @@kou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. BUSH.
Hale Kuai Wati Ni
HELU 1
No C. Ah Kau.
KA oi o na mea Gula, na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., na omau o kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DAIMANA, na KOMOLIMA GULA a me DAIMANA, na WATI nunui ano hou loa o kela a me ke ia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.
E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 37 mamua, o oiai ua hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei oia he hale hou ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a eia no hoi ke Keena oihana mua o ka Hui Alahao Hawaii. E loaa no na mea a pau e pili a@a i keia oihana me ka e@ai lea a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa. E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu @@@.
E naue aui mai, a e ike no enkou iho. O na mea hou loa wale no i ike mua ol@ ia ma Hawaii nei.
C. Ah Kau.