Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 222, 24 Iune 1891 — Page 4
| This text was transcribed by: | Diane Poche |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO.
John E. Bush.
Luna Hooponopono a me
Puuku.
POAKOLU, IUNE 24, 1891.
He Moolelo Kaao
No
KAMAPUAA.
KE KEIKI PUAA A KAHIKIU-
LA ME HINA---KA MOOPU-
NA PUAA A KAMAUNUA-
NIHO---KA HOA PAIO HOI
O PELE, KA WAHINE O KA
LUA I KILAUEA, A HALA
LOA AKU I NA KAPUNA O
KUKULU O KAHIKI.
Ooe ia e haunuu, e Haulani
E Haalokuloku
Ka Mano e ka I'a nui
E ui, e Uilani
Ko inoa Puaa ia e o mai.
Hoole mai la ke kaikuaana i ka manao o kona pokii; nolaila, ua huli hoi aku la oia no kana mahinaai.
I kona hoea ana aku e eku mai ana kona pokii puaa iloko o k alaua mahina ai, a he hapalua o ka laua mau popohuli i pau i ke kanu; nolaila, ua hauoli loa iho la o Kekeleiaiku i ka hoopokole ia o kona luhi.
Mahope iho o ka aina awakea, ua pau ae la ka laua nei mau popohuli i ke kanu, alaila olelo aku la oia i kona pokii:
E hoi mua no kaua, a mahope ae no hoi ke kaikuaana o kaua e hoi ae ai; no ka mea, ua paa ae la no hoi ka kaua mahina ai i ka nui o ko ikaika i ke kanu, nolaila, ua ola no kaua ia oe a me ko kaua mau makua, a me ko kakou kupunawahine.
Pela kona kaikuaana i kaukau iho ai me ka hamohamo pu ana iho o kona mau lima, maluna o ke kua o kahi puaa.
Alaila, huli hoi aku la laua no ko lakou home, a i ko laua hoea ana aku, ua ninau mai la na makua:
Auhea aku nei ka hoi ko kaikuaana?
I aku la keia: ua paa no ka'u mahina ai i ke kani ia i ka huli, a heaha auanei hoi ka'u hana e noho aku ai?
Hoi iho no hoi, ua olelo mau aku no wau i ko makou hiki ana i na mahina ai a maua, e hana like aku maua i kana mahina ai a puni alaila, kokua mai hoi oia i ka'u aka, hoole mai la oia i ka'u noi oia ke kumu o kona hana hookahi i kana mahina ai.
I mai la na makua: He mea kupanaha keia i ko makou manao, o ka puni e ana e kau mahinai, aole i ka kou hanau mua, i ka mea ikaika o olua.
Aole paha oukou e hilinai mai ana i ka'u mau olelo, aia a hoi mai o Kahikihonuakele, alaila nana e hoike mai i ka mea oiaio, wahi a kekeleiaiku.
Ia lakou no e kamailio ana, ua hoea mai la o Kahikihonuakele me kana wahi ilio.
A olelo aku la o Hina ia keiki a laua:
Mama mai la no oe i hoe mai la, ua hoea mua mai nei ko pokii, a ua olelo mai nei ua paa ka kana mahina ai i ke kanu i ka huli.
Aole makou i hooiaio i ka oiaio o ka ia nei mau olelo, nolaila ua kali iho nei makou nau e hoike mai i ka mea oiaio.
Ae, he he mea oiaio ia, no ka mea, ia'u i hoi mai nei malaila ua puni ka ia nei mahina ai, mai kahi poo a kekahi poo: me he mea 'la ua hele ae nei kekahi poe e kokua, no ka'u mahina ai, aole i lawalu aku; he mau la okoa paha wau e kanu ai alaila puni.
Ke hene iki ala ka aka a Kamaunuaniho, no ka mea ua maopopo no ia iaia ke kumu o keia paa koke o ka Kekeleiaiku mahina ai, mamuli o ke kokua o kona wahi pokii puaa.
I ke ahiahi ana aku, ua paina nui iho la lakou, a i ka pau ana hoi nui aku la e hooluolu ia po.
A i ke ao ana ae, ua hoomakaukau iho la no o Kahikihonuakele no ka pii hou ana e hoopau i kana mau popohuli, a ua olelo mai o Kahikiula ia Kekeleiaiku e pii pu i ke kauu huli. no ka hoopaa ana i ka mahina ai a kona hanau mua.
E aho no e noho o kuaana i kai nei e lawaia i'a ai na kakou, a owau hoi o maua ke pii ae e hoopau aku i kana mau popohuli, ke ae mai hoi o kuaana.
Ua ui aku la o Kahikiula ia Kahikihonuakele, a ua ae koke mai la oia, no ka mea, ua ike no oia he hana luhi loa no ia i ke kanaka hookahi ke hana, e like me kana i hana ai i ka la mamua iho.
A ua noho lakou nei, e paina i ka aina kakahiaka, a i ka pau ana hanai aku la oia i hona wahi pokii puaa a maona, hoomaka aku la laua nei e pii no kahi o ka laua hana.
Ia laua i hoea aku ai ilaila: olelo iho la oia i ua wahi puaa nei ana: Eia ka hana a kaua la, e kanu pu kaua i ka huli a ka hanau mua o kaua, no ka mea, he mea ai pu ia no e kakou, ke oo ae ka ai.
Ua hoomaka aku la ua wahi puaa nei a ia nei e eku, a ua lalaou aku la no hoi na lima o kekeleiaiku i ka huli, me ka manao e kanu iho, ua holo mai la ua wahi puaa nei a p@u mai la i ko ia nei mau lima.
Alaila, ninau iho la oia i kahi puaa ana: Aole ka paha ou makemake e hana pu kaua?
Ua hu ae la ua wahi puaa nei.
Nolaila, ua hoi aku la o Kekeleiaiku a ma kapa, ma kahi malumalu i na lau laau, a hooluolu iho l aoia a hiki i kona pauhia loa ia ana i ka hiamoe, i puoho aae oie i ka eku o ua wahi puaa nei.
Ninau iho la oia: Ua pau ka hana? hu ae la ua wahi puaa nei.
I nana io aku ka hana oia nei, ua puni i ke kanu ia i ka huli, mai kahi aoao a kahi aoao o ka mahina ai.
Nolaila, ua huli hoi aku la laua nei, no ko lakou home. i kai o Kaluanui.
I ko laua nei hoea ana aku, o ka huli hoi ana mai no ia o kona hoahanau mai ka lawaia mai, a e pulehu i'a ana; nolaila, noho iho la lanei paina a pau, ninau mai la na makua:
Pehea aku nei ka mahina ai a ko kaikuaana?
Heaha auanei hoi, ua paa aku la no hoi i ke kanu ia i ka huli; hookahi wale no paha mea e kali aku ai, o ka ulu ae o ka nahelehele, a oia ka manawa e alao ae ai i na mauu o na mahina ai a maua; a hiki i ka wa e popoi ai o ka ai maluna o na weuweu liilii, aole hoi he olelo ana, ua ike aku la ka maka i ka ai.
Ua lilo ia mau olelo a kekeleiaiku i mea hauoli na kona hanau mua a pela no i loaa l@e ai ia haawina hookahi i na makua o laua nei.
Ua hoohala ia ia manawa o lakou ma na haihai olelo ana o ka aluna ahiahi, a hiki wale i ka wa i lawe ai o Lenue i ka la.
Ma keia wahi o ko kaua moolelo e hoomaka aku ai kaua e ike i na hana hookalakupua a kahi pokii puaa o Kekeleiaiku.
Ua hoke ia e ua wahi puaa nei na moa a kanaka, mai Punaluu aku a hiki i ka lae o ka Oio, ma Kualoa.
A ma kekahi po ae, ua hiki loa aku la kai nei aihue ana i ka moa a Kaalaea.
Ia hoi ana mai a ia nei, ua ike ia oia e na kanaka, no ka mea, ua hoea kakahiaka mai oia ma Waiahole, nona ka aina i olelo ia: "E kii kalo paa i Waiahole," i ke auo Kuahi, ke alii o Oahu nei.
Ua alualu loloa mai na kanaka i ua wahi puaa nei a hiki i Kaluanui, kahi a kona mau makua a me nakaikuaana ona e noho ana.
Ua ninau hele aku la na kanaka i ka mea nana kela wahi puaa, ua hoike mai la no hoi kamaaina.
Aohe i emo ku ana na kanaka mawho o ka paepae puka o ko lakou nei hale, a ninau ana:
Nau paha kahi puaa i holo mai nei?
I hoke mai nei i ka aihue i ka moa a makou, a pela no hoi na moa mai kekahi hapa mai o Koolauloa a ke hapa o Koolaupoko, a ua nui ka huhu o kanaka i keia wahi puaa aihue moa.
Malia paha aole aku la ia o ka'a wahi puaa, mea e hoi ha kona hele ana a hiki loa loa aku la i Koolaupoko, ei ae no ka'u wahi puaa la iloko o kona pa e moe mai nei.
E hele aku kakou e nana iaia i pau ko oukou kuhihewa.
A heaha no hoi ka mea i loaa ole mai nei ia oukou, hopu iho a paa lawe mai imua o'u nei, ina no ka uku, e uku aku no hoi wau ia oukou ma ka waiwai.
Aole pela ko makou manao o ka make oia puaa, oia wale no ka uku hoopai e uku ai, aole he uku e ae wahi a kanaka.
I ko lakou nei hele ana a hiki i ka pa o ua wahi puaa nei, e okuu mai ana no ua wahi puaa nei, me ke kino ano wiwi, me he puaa makaaha la i ka lakou ike aku.
Ua kanalua lakou aohe ano like me ka puaa a lakou i alualu mai mai ai, no ka mea he puaa kino maikai kona, he ano nui me ke ano nemonemo.
Olelo mai la na kanaka ia ia nei, aole anei au puaa okoa aku?
Ua hoole aku la o Kekeleiaiku, aohe a'u puaa okoa aku, o kena wahi puaa wale no.
A ua hoi nele mai la na kanaka me ko lakou manaolana poho.
A ua holo aku la keia lono aihue moa, a lohe ke alii o Olopana e noho ana ma Kailua i kela wa, ma kahi i kapaia o Waiauwia, a e waiho papu mai ana hoi, ke kula palahala o Alele.
Ma ia noho ana o Olopana ma Waiauwai, i kaulana ai kela aina he aina alii, e like me keia olelo kaulaua o kela au kahiko:
"E hookaawle ae no Waiauwia ke keiki." o ke ano oia olelo, he keiki alii ko ia aina.
Ua holo aku la na kanaka a i ke alii Olopana, a hoike aku la i keia mea hou. no ka pau loa o ka moa i ka aihue ia e kekahi puaa.
Nolaila e pono oe e ke alii e kauoha i kou mau kauwa. e kiai me ka malama loa i ko haka moa e ke alii o pau auanei i ka aihue ia e ka puaa, e like me ka makou.
Nolaila makou i hele mua mai nei e hoike aku i keia mea hou i ke alii.
Ia manawa ua noho paa iho la na kauwa o ke alii i ke kiai i na halka moa a ke alii, o pau i ka aihue ia, e like me na mea a lakou i lohe wale ai mai na kanaka mai.
NAWAHI ME HUNTSMAN!
NA LOIO LAHUI!
Ua makaukau maua e kokua aku i na poe o ka Lahui i loohia ia e na pilikia kivila a hewa paha; a e koi a e hoopii aku ma kekahi o'ia mau ano imua o na Aha Kanawai, mamuli o na uku i aelike ia. Aia no ko maua keena Loio ma ke kihi akau o na alanui Moi a me Alakea maloko o ke kulanakauhale o Honolulu, na hora hana mau, mai ka hora 9 am, a 3 pm., ma ka Poaono nae, e pau ana i ka hora 12 m.
O na hana a na aina, mahele aina a me ke kaha ana o na kii a me na palapala aina a pau, ua waiho aku maua na ka Loea Ana Aina a Civila Enekinia kaulana R. W. WILIKOKI e lawelawe, a e hooko me ka eleu.
No na mea i koe, e kipa @ @ @ @ maua keena nei e kuka pu ai. O maua no me ke aloha,
J. NAWAHI me D. L. HUNTSMAN.
Honolulu, Iune 3, 1891.
Ka Hui Uwati
Kaleponi.
Na uwait gula o waho, hoopiha ia, me na mea haua o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi. E kina ae io---
A. J. SCHREIBER--Agena
Alanui Hotele, malalo iho o ka Hotele
Alonetona.
700 = KAKINI = 700
Hainaka Silika
---O NA---
LEDE!
ma na kumukuai e hoomaka ana mai ka
$1.75
---A KE---
$3.50
o ke kakini hainaka hookahi.
Aole keia waiwai kuai i ike ia maanei mamua e liek aku me kona ano ka nani a me ka emi o ke kumukuai, kihi o na alanui Papu a me Moi, ma Ewa mai o ka Hui o Holo ma.
AUWANA A AIHUE IA PAHA.