Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 221, 23 Iune 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Judi Benade |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
Ua hookohuia i keia la na keonimau@ malalo iho i poe Komosina o na Pa no ka Apana Aahau o Ewa a me Waiaanae, Mok@pani o Oahu.
Samuel Andrews, J Kekauhuna, Hiel Kapu. C.N. Spencer, Kuhina Kalaiaina. Keena Kalaiaina, Iune 16, 1891 Sts-D.
@ O KA HOOLIMALIMA O ELIMA MAU MOOAINA AUPUNI MA HAMAKUA, HAWAII.
Ma ka #oaha, Iulai 16, 1891. Ma ka hora 12 awakea ma ke alakomo ma ke aloo Aliiolani Hali, e Kuai ia ai ka hoolimalima ma ke kuai kudala, o elima man moo aina aupuni ma Nienie a me Ninole, Apana o Hamakua, Hawaii, penei:
Ap.1. Ma Neinei, 10.000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki $500
Ap. 2. Ma Kaohe, 15,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki $400
Ap. 3. Ma Kaohe, 37,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300
Ap. 4. Ma Kaohe, 138,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki $300
Ap. 5. Ma Kaohe, 25,000 eka. Uku hookumu hoolimalima o ka makahiki, $300
Ka Manawa. He 15 makahiki. Ka uku ana. Ma ka hapa makahiki.
Ua kuai ia keia mau hoolimalima me ka olelo ua hiki no i ke aupuni i kekahi @anawa iloko o ka wa e hoolimalima ia ai, e komo hou malua o ka aina, e lawe ae a hoolilo a peu a i kekahi mahele paha o ua aika la no na mea pili aina, home, me ka hooemi ana o ke aupuni i ka uku hoolimalima i kulike ai. C.N. Spencer, Kunina Kalaiaina. Keenu Kalaiaina, Iune 16, 1891. 4ts-d.
KUAI O NA AINA PA HALE MA KE KIHI O ALANUI PENESEKOLA A ME WAILA,KIHI O ALANUI THURSTON A ME GREEN, A MA ALANUI PROSPECT, HONOLULU OAHU.
Ma ka Poakolu, Iulai 15, 1891. Ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea ia aka ana he @ apana aina pa hale ma ke kihi a Alanui Penesekola a me Waila, @ apaus aina ma ke kihi o Alanui Thurston a me Green, a he 5 apana aina ma Alanui Prospect, i like ole ka nunui mail ka 158x2@ kapuai a ka 81x 150 kupuai ka nunui.
Ka Uka Hookumu. E like ole ana mai ka $200 a ka $400 o ka apana aina hookah, e like me ka nui a me ke kulana o ka aina.
Me ke @ala ke kuai a me na kumu hoolilo, a e like paha me ka makemake o ka mei kuai ma ka uku hapa dala mamua, a ma ka uku ana i ke koena ma na mahele like ekolu iloko o hookah, eina, a ekolu makahiki, me ka uku ana i ka uk@panee i ka hapa makahiki ma ka pa ehiku keneta no ka makahiki.
E hoopuni ka mea kuai iloko o hooka@ makahiki mail ka la ana i kuai a ii kona apana aina me kekahi pa maikai kupono a e hoomoe hoi’i ka wai mai ka wai mai o ke aupuni.
E hoopuka ia aku no na Palapala Sila Nui no ka aina ma o ke kaa pau ana mai o ke kumukuai.
E ike ia no na kii o ka aina a me na Hookaka piha ana ma ka Keena Aina.
Ua hoomoe a ma hooponopono ia na alanui a me na paipu wai a e hoomoe ia aku ana i ka wa pokole, e pili ana i kela man apana aina a pau. C.N. Spencer Kuhina Kalaiaina . Keena Kalaiaina, Iune 15, 1891. 4ts-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA. Iune 23, 1891
KA HOPE O NA HANA.
E like me ka hana a ke kauaka, pela no e hua mai ai kana mau hana. He mea oiaio kein. Ina e kue i ke ku@wai, e hoo@ai ia ana, ina hoe e malama i ka mea pono e mahalo nui ia ana. E nana kakou i ka hopena o ka hana a ka poe hana me ka oiaia, @a hoopomaikai ia lakou. Aka, o ka poe e kue ana i ka pono ma ka lakou hana, aole o lakou pomaikai e like me ka pono a pomaikai o ka mea i lawa i kahi mea e loaa mai ana iaia. Mai kuhihewa kakou, o ka poe waiwai ka poe oluolu a hemolele o ka noho ana, he kuhihewa kela. O ke kanaka nui o ka loaa, e like me ka poe mahiko, i loaa ma ka hooluhi wale ana, me ka mahele like ole i ka mea kupono mawaena o@a a me kona hoakanaka, ua like oia me ka aihue. Ua lawe oia i ka luhi ka hou, ka ikaika a me ke koa o kona hoakanaka, a lawe wale ae aona. Aka, he kue kela mau hana i ke kanawai o ka hoopono, a he la no e hiki mai ana, e puehu ai ia loaa e like me he ao la ka ikea a puehu wale aku.
Ke ike nei kakou i ka nui waiwai o na mahiko i keia la, aka, he mau la wale no ma keia hope aku ko lakou waiwai, a e lilo ana kekahi o keia poe i hana ino a hooluhi wale i ke kanaka, i poe ilihune. Ke pue hu liilii nei ka waiwai o kekahi o lakou i keia wa. Aneane ka ohana o ke kane a kekahi wahine Hawaii, nona mai ke kumuwaiwai i waiwai ai lakou ma Maui, e hele aku I ka ilihune. Pela iho no ka waiwai o kekahi haole waiwai nui o Maui i make ikeia wa. Ke emi mai la ka waiwai o ka ohana mahope nei, a ke hele aku la keia waiwai e lilo i mea ole.
Pela ma ke ano nui, me he la, he mau miliona ka haule o na loaa makahiki o ka poe mahiko o kakou i keia wa, mamuli o ka hao ana mai nei a ke kanawai hoonoa i na kopaa ma Amerika. Ua loaa o kanikawi, a ke mau aku keia ano, e loaa ana o Alala. Heaha ka poino o ke kanaka i maa i ka noho ai akahele a pakiko ana? Aole he pilikia mamuli o ka noho ai akahele ana. Eia aku ka pono i aku a hiki mai, o ka loaa o na paahana ma Hawaii nei mamuli o na laina moku e kipa ana mai na Nu a pau o ka honua nei, ke mo-ku mai ke ala oki o Panama. Nolaila, aole kakou e hopohopo ana, e hoomaikai i ke Akua, a e malama i kona makemake.
Ke Puai Nei ka Lena ua Poha ke au.
No ka nui loa o ka ehaeha o ka naau o na kipi i ka hoopahu’a ia o ka lakou mau hana e KA LEO O KA LAHUI, ua hoomaka mai ka nupepa a na haipule e haku i na leta hoopunipuni, e imi ana i mau kumu e huli ai ka manao o ka lahui mahope o ka poe i ike a maka ia he kipi. He ma@ olelo keia na ka poe i loaa pono e hana ana i kekahi hewa. a ne ke ko ole o ke lakou manao, ua pii ino ka inaina a ke kuhi nei i o a ia nei, a ke kukala nei. aole au i kipi i ka la 30 o Iune, 1887, o mea la.
E na hoa heluhelu, aole he kumu e o keia poha o ke au. hookahi wale no o ka huai mau aku o makou i na manao kuke ino o ka poe auwana e poai hele ana ma ka honua e hakilo a e pakaha i ka aina o ka poe mea aina. Aka. e kala aku kakou i keia poe, a me na wahi kauna piliwale mahope o lakou, no ka mea na like lakou me na hipa auwana e alakai pouli ia ana no ha@i e lakuia ai.
Aloha no paha keia poe e noho i kei malalo o ka manu a ka poe e kuko nei e kaili aku a pau i ka pono o ka lahui Hawaii. Aka, ua like kela poe me ka ilie i oleloia aku o ke kahu e hae a e lele iluna i loaa aku kahi apana hipi. O keia iho la kea no o na haku manao e aoa ne i ka LEO aloha e ka Lahui.
Na Manao Moe Ole
Me he la o na manao moe ole o kekahi poe e noho nei me kakou, oia no ke kuko e lilo keia aina, a me na mea a pau no lakou, me ke kapae ana i ka pono a me ke kuleana o na oiwi ponoi o ka aina. He oiaio, mamuli o na hoopahu ia o na hana e lohea ana i kela a me keia manawa. ua ano pipika a emi mai na kuko a me na hana e hooko a i na kuko moe ole o kekahi poe. Aka, aole kakou e manao kuhihewa aku ua pio loa. He mea pio ole na kuko o na malihini i ka waiwai, oiai o ka waiwai ka pula maka o ko lakou ola ana. Ua kuluma, ua ewe, ua komo iloko o ka iwi, a e hana mau ana iloko o ka naau oia poe. Aia no ka oluolu he ko aku, maha iki iho la, a ina aole ka hana mau iho la no ia.
O kekahi hoailona maopopo loa, o ka hana o keia manao kuko, oia no ka wa a na nupepa a ia poe e kuhikuhi hoolalau ana i o a ia nei. e like me na nupepa o ka aoao i kipi ai. E like me ke ano o ka mea hana hewa, ke hou pololei ia aku, alaila. e hoomaka ana e hoolalau, a e hooili aku i kela a me keia, i lilo ai ka maka ia hai a pakele lakou aole e ike ia. Ka ke kanaka hana hewa mau hana keia, aka, aole e nalo ana ka hewa; no lakou e hoike ai. Pela iho la e loaa iki nei ka maluhia o keia mau la, no ka hoike mau ia e ka LEO, a no ka nele in a hope kuko ino.
Maemae ke Kai i ka Pua o ka Hala.
O keia poo maluna ae, oia kekahi o na olelo ano nui, a kaulana hoi iwaena o ko kakou mau pae moku nei.
O ka mea nana kela mau huaolelo hooheno maluna ae, i kamailio nui ia iwaena o keia lahui, oia o Keaweikehealiiokamoku, kekahi o na ‘lii hanau o Hawaii Kuauli.
Noiaila, ke makemake nei makou e hoike aku iwaena o ka lahui oiwi oiaio ou e Hawaii, i ka mole, ke kumu, o kahi o kela mau huaolelo i hoea mai ai, i ole ai hoi kakou o kuhihewa wale, ma ka olelo ana.
O Keaweikekahialiiokamoku, oia ke alii nui o Kohala-nui, o Kohala-iki, o Kohala ua Apaapaa, o pili o Kalahikiola, o na puu haelelua.
I kekahi la maikai iloko o ke kupulau, oiai ua alii nei a me kona anaina alii e luakaha ana iloko o kona hale alii, aia hoi. ua ike ia aku la kekahi wahine i ka hele ana mai. a i kona kokoke ana mai ua iko ia aku la kona mau hiohiona. e hoike mai ana iaia iho he alii oia.
Aka, i mea e maopopo ai oia he alii, a alii ole paha, o ka Aha e kau ana ma ka puka. oia ka noike, oia o Ahaula.
Aka. @like me ke kuala alii oiaio, o na aliiwahine ‘Ia ua hele mai la oia me ke kanalua ole, a kokoke ma kahi o ka aha e kau ana, oia ka wa @ike ia aku ai ka haule ana iho o ua aha nei, a heo loa mai la oia no ka hale. a pa hoi kahea a kamaaina iaia nei a ua hooko aku la keia.
Komo maloko luana pu me na kamaaina, a li’u wale, pane mai la kamaaina, mama wale, ae, wahi a ka pane; pane hou no kamaaina, heaha kau huakai? He huakai imi hoa lealea,
Heaha kau lealea i makemake a ii hoa lealea nou?
He konane, wahi a ka pane.
A he, a heaha kou kumu pili?
Hookahi no kumu pili o kamahele o na iwi.
O oia ka wa o Keaweikekahialiiokamoku i pane mai ai: “Maemae ke ka ii ka pua o ka hala.”
O ke kulana o ka wahine maikai maikai pu no me na olelo, o keia aliiwahine hoi, oia o Kaikilanialiiwahineopuna.
A ma ona la i puka mai ai kela mau huaolelo, oiai, o keia aliiwahine, oia kekahi o na wahine u’i loa. A o kona one hanau, o Mamala i Puna Hawaii.
A ua konane hoi ka malihini me kamaaina, a ua eo i ka malihini.
Ua Eha no ka Wahine i ka Leo
Ma ka hora 11:15 o ka p Poaono nei, ua hopu ia e ka makai kekahi kanaka kino nui nepunepu, malalo ae nei o Kamanuwai, o ka hewa he hoeha.
O keia kanaka, he kane oia na kekahi wahine, a he mea hoi i hoolaa ia imua o ka Haku. Oiai nae ua kane nei ua uluhia ia e ke diamonio (rama) mamuli o ka ikaika o ka mana okela anela uhi.
Ua hoi aku oia a hiki i ko laua home, e moe ana no ka wahine a me ka hua o ka laua puhaka, he bebe no@a na malama he 8 a oi.
A hoouluhua wale aku la no i ka wahine, me ka hoopuka ana in a olelo pono ole, a hiki wale i ka lalau ana o kona mau lima kakauha i ke kino palupalu o kana wahine me ka nana ole iho i ka hua a ke Akua i haawi mai ai.
Aka, ua hooikaika ae la ka wahine e like me ka hiki iaia, me kona paa pu no i kana lei aloha he heiki.
A mahope iho o na aumeume ana, ua kahea ae la oia i kokua, a ua komo koke mai kekahi poe, a na lakou i wuao i keia wahine, a i kona hemo ana, ua puka aku la oia iwaho a holina ae la, a oia ka wa o na lima lauahi o ke aupuni i hooko aku a ii kana hana, a noho ana ua hehena ne i Kalakara Hale.
Hu i Kula ka Auwaa Pananai
Ia makou i ike iho a ii na@laimano ana o Kula Hoehewa Waiwaiponalo, me ke Kuokoa i hui ia o Kamahoe-mua o ka poi o Akua, he keu ke makou puiwa, e kuhihewa ana makou he akua lapu, eia ka auanei he poemuku hana. Aka, i hanau ia i o muku ka malama, i o Hilo hoi o Koaka.
He ka aka i oe e ke hoa, oiai ou, a oi m@m@ i ka uli, i ke ku hookele mahope. Oiai hoi o eke ohi hapaku mai ne ii ka nohu. Pau ae la ou maka i ka hue. Haha poele ka pap’i o Kou.
Nolaila o K.H. W. nui ko unakou mahalo in oe, i kou akamai i ko kukulu kii i kai o Kahua @ @ hewa anu i keia maka o’e o ke kai popolo hua men a kane nei la e; aloha wale.
Hokai ua maunu ekaeka
Papa’i ka i’a e hoi ai
He hewa iho oe i ka Nene, [LEO{
I ka piko oe lihaliha.
Nolaila, ina e makemake na mea kakau o Kuokoa i hui ia e kakele i ke kahua loa, kuu ia ae iwaho. Ua makaukau ka LEO in a wa a pau e paio no ka pono o Hawaii. Mai ka Moiwahine maluna o ke Kalaunu a hiki i ka mea i ka-i koko; makehewa ka hookeke ana in a niho, e hialoa ai, he puahiohio ke mea loaa.
HE HOALOHALOAHA NO W.M.MAIOHO ESQ.
Ma na hora i moeuhane ole ia e haalele mai ana oia, aka, ua hala aku la ma kela ao.
O ka ike hope ana ka ia ia oe in a la o ka hana a ke Akua ma Honolulu nei, ka oni ana, ke kamailio ana, ke aloha ana me oe a hoi aku ma ka mokuahi no kou home aloha.
Aloha oe e W.M. Maiolo, ke kamaaina a’u e hiki aku a i na Ia malihini e hiki aku ai, ua hiipoi mai oe me kou puuwai hamama, a aloha, aloha ka mea a ke Akua i olelo mai ai, a i naha ka pono o ke Akua i ka naau o ke kanaka, alaila e noho ana oe iloko o ke aloha hoahanau.
A he aie k@a ole ka mea e haawi ne ii keia wahi hipuu a ke aloha nou, a me kou @haua i hoonele ia i ka makua ole o ka home.
Hooholoia; Ke komo pu aku nei au me kou ohana ma ke kumakena ana i ke aloha ia oe ma keia aoao.
Na ke Akua no i haawi mai a na ke Akua no i lawe aku. E mahalo ia oia. W.S. Lokai Kaumakapili. Honolulu Oahu.
Ka leo hauoha, ke hai ia aku ne ii na mea a pau e lawe ana i ka LEO a me ka OIAIO, e hookaa koke ma ii ko oukou mau koena i koe. E hoolohe i keia leo, o i mai auanei no hoike mua ole ia aku ka hewa. Ma ke kauoha.
Ina Luna lawe pepa a pau o KA LEO, ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou, in a o ka luna a mau luna paha o oukou ke koena pepa kana o ka la 1 o Iune nei, e hoihoi ma ii ke keena nei. Ma ke kouoha.
Kauka Yong Kam Pung.
(APANA.)
Helu 53, Alanui Maunakea.
Ke Kauka Loea o ka
Aina Pua!
Ua hiki ke hoola ia kela a @ hei ano ma’i, mai ko na kane, wahine, a mena keiki liihi. O na ma’i ha-no ua hiki loa ia ko hoola ia me ka maalahi. A o na ma’i e pili ana i ka maka pau pu ia i ke ola. Ke hoiko ia aku nei eia ke ola ia nei, me ka oluolu pu o kahi auhau. Ka poe pilikia hanan keiki a bele uni paha o ke koko, a @ a lohi paha ka hanan ana, pa@ paha o ka wi@, e hele nui mai @ o@ nei.
E kipa mai e ka @ @ lau i me na @a na’@ onkou e hooluolu aku. Kacka Yong Kam
Pong. Honolulu Iune 2 1891 @