Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 219, 19 June 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Lovey Slater |
This work is dedicated to: | Dr. Gene Doo M.D. |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II HONOLULU, IUNE 19, 1891 HELU 219
He Moolelo Nanea
NO
De Atanani
Ke Koa o ka Lio
Olohe
A I OLE
NAKIAIEKOLU O FARANI
Ka Upiki Iole o ke Keneturia 17
Ma ke ahiahi o kela la i hopu ia ai o Bonacio, ua haawi nui ae ke koa opio i na noii ana a kona mau maka ma na wahi a pau o kona wahi keena, no na mea e pili ana i keia upiki iole o ka 17, e like me kana i lehe wale mai ai mai na kanaka mai.
Nolaila, ma kekahi ahiahi mahope iho o ka hoomaha ana mai o kana hana, ua hoomaka hou aku la oia e noii na wahi a pau o kona wahi keena, a oiai no oia e kuekaa a e olepe ana, aia hoi, ua hoopuiwa ia ae la oia e kekahi leo uwe kapalili o kekahi wahine, a oia ka ua koa opto nei i namunamu iho ai iaia ihe me keia mau olelo:
Ha! he leo uwe kela no kekahi wahine,m a owai la kela wahine?
E me ole, lohe hou aku la ia i ka leo uwe o ua wahine nei me ka hoo puka pu ana ae i keia mau hueolelo: ‘O madame Bonacio au, ka lede hookomo kapa o ka moiwahine, a heaha kou makemake me a’u e keia kanaka.
Malalo o ke kauoha a ke Cadinela, he pio oe nana! wahi a kekahi kakana i pane ae ai, a ua koa opio ia hoi i lohe aku ai.
Na keia mau huaolelo a ke kana ka, na ia mea i hookapalili hou ae i ka leo uwe o ka lede me ke noi pu ana ae e hoopakele ia oia, aka, aole loa i maliu ia aku.
Mamuli o keia mau hana lima kakauha a puuwai eleele o kela kanaka, na ia mea i ho-a ae i ka inaina iloko o na opio nei, a huli ae la ia maluna o Palaneke kona kanaka lawelawe, a hoouna aku la iaia no kahi o kona mau healoha.
Ua haawi mai ke kauwa i kona ae ma ke kunou poe ana mai, a huli ae la ia maluna o kona mau kapuai, a haalele mai ia i ke alo o kona haku opio.
O ua Atanani la hui iho aku la oia no ka hale ilalo, a ma ka puka, kikeke aku la oia me ka ikaika me ka namunamu pu ana ae o ua koa opio nei:
O ua upiki iole nei paha keia o ke keneturia 17, aka, e hoea aku ana au ma kona waha no ka mohai ana ia’u iho e lilo i iole na kona mana.
Aka, e akehele ka popoki iole o keia upiki, ke manao mai owau kana iole e po’i ai.
I ka wa a Atanani i kikeke aku ai, aia he haluku a me ka nakekie ana o loko, a i ka wa i hemo mai ai o ka puka, ua holo aku la he eha mau kanaka i aahu ia me na koloka lolo@, me ka haalele ana iho i ka lakou punua nui o ia ahiahi pu anuanu.
Aka nae, ia lakou i ike hou mai ai, he hookahi wale iho no keia kanaka, ua hoi hou mai la lakou, a kue mai la iaia me ka ikaika.
Aka e like me ka ua opio nei i ka hoahoa e ae ai mamua o kona komo ana mai, pela no oia i lele aku ai maluna o na kanaka eha, a kue aku la ia lakou me kana pahikaua hookahi wale ihe ao.
A he mea oiaio, ma ka olelo pokole ana ae, pau pulu aole lau kanu, ua huhui kolea i ko-ko a ke kei ki o Tareba.
I ka nohoalii ana ae o ka opio maluna o kona mau enemi, huli ae la a haawi aku la i na nana pono ana maluna o ka madame, a pane aku la oia:
E ka madame, ua hiki hope ioa mai nei anei au no ka haawi ana i na kokua nou?
Aole e ka Monasiua, ua hoea mai nei oe i ka wa kupono, a ke aie nui nei au ia oe no ko’u ola!
Ua pane ia mai keia mau oleio e ua madame la me ka waipahe o na olelo, a oia ka Atanani i hoomaopopo iho ai he lede o madame Bonacio aole wale ma ke ano he waipahe o na olelo, aka, he maoli pua pu oia no ka wekiu.
Ae e ka makamaka, he ui hoonaue puuwai io ua madame Bonacio la, a me he la, aia kona mau la mohala pua mawaena o ka 25 a me ka eono.
Nolaila, i ka wa a ua madame la i pane mai ai i kela mau olelo a ka ua i ike mua ae nei, ua panai koke ia aku la ia e ke koa opio me keia mau olelo:
E ka madame, mai hookaumaha i kou noonoo ana no ia mea, oiai, aole oe i aie mai ia’u, aka e ka madame, ua oi aku na hana a keia poe kanaka maluna ou imua o ka na powa, a me he la,o keia ano like no ka i hana ia aku inaluna o kau kane.
He Moolelo Kaao
NO
KANA
KE AHI KANANA KA HIAPAIOLE
KA MOOPUNA A ULI
KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKE
LE KA PUU KAUA I MO
E, auhea olua e na makua; aole anei olua e ae ia’u, e hookuu mai no kekahi mau la, a hoi mai no hoi wau. Makemake wau e pii i ke kuahiwi i ka makaikai i ke kuahiwi i keia la.
I mai la na makua iaia nei: Pehea la oe e pii ai i ke kuahiwi, i kahi mehameha; aole pono oe ke pii i ke kuahiwi, o powa ia mai kou ola o na kanaka pii kue @ ke kapili manu.
Ina paha e hana ino mai loakoa ia’u alaila, hookahi no hoi ka hana ino pu ana aku: o lakou wale no ka hoi ka mea lima, aole ka hoi o’u lima, he kane no hui lakou, a he keikikane no hoi wau. Mai hopohopo olua no’u ma ia mea, ina olua i hoohanau mai ia’u me ka lima ole, ina la ua pilikia i’o wau ia lakou; aole, ua hanau mai no hoi olua ia’u me ko’u mau lima elua. Nolaila, e hoopau olua i ko olua hoponopo no’u ma ia kumu a olua e noonoo kuhihewa nei.
Pane aku la ka makuahine ia Niheu, i ka laua keiki: He aloha hoi paha maua ia oe, i ka hua hookahi mai ko maua mau puhaka aku, aole hoi e hihi, ke hoopaakiki mai nei no hoi oe i ke koi, no ka pii ana i ke kuahewi e auwana hele ai, na keiki nunui paha ia, pono ka pii ana i ke kuahiwi, aole nau na ke keiki uuku.
Ia manawa, ua hoopau iho la kona makuahine i ke kamailio ana i ka laua keiki; oia hoi, ka aua ana mai i ka laua keiki.
No keia ane hoouluulu mau o ka laua keiki no ka pii ana i ke kuahiwi; nolaila, ua pane hou aku la oia ia Niheu kana keiki: Auhea oe e ke keiki, he nani hoi ia ke hoopaakiki nei no oe i ka pii i ke kuahiwi; nolaila, ua hoopau ae la wau i ko’u manao ana ia oe e e keiki, ke lohe ole mai la hoi oe i ka’u aua aku ia oe. O ka mea maikai ka o ka’u o ka ka makuahine o ka aua aku ia oe, a lilo iho la ia i mea hewa loa ia oe; e aho ea, aia aku i ko makuakane ka ae ia oe i ka pii i ke kuahiwi, a me ka ole.
E Hakalanileo, ke lohee mai la no anei oe i ka’u kamailio @e ka kaua hapuu, aia no hoi ia oe i ka ae mai, i koi nei pii i ke kuahiwi.
I aku la ke kane i kana wahine, i mea aha la hoi ia e aua aku ai o kaua na makua iaia, hookuu ia aku paha ua wawae ae la no hoi e ino auanei ka noonoo i ka aua aku.
Aole nae ia o ka manaoio o ka makuakane, o ka hookuu i ke keiki e pii hookahi i kela kuahiwi mehameha.
Penei kana i manao ai e olelo aku i ka laua keiki, e kali ka pii ana i ke kuahiwi, a ka la apopo, alaila, pii ke keiki, i moe hoi ia po, a ao ae o kekahi la, oia ka la i manao ia e pii ai o ke keiki; ua manao kuhihewa ka makuakane, malia o ala ae i ke kakahiaka, alaila, poina la hoi ia Niheu ka manao pii i kekuahiwi.
Eia ka auanei, aole i poina ia manao i ka laua keiki eueu a ka hookolohe nui wale.
Ia waiho ia ana aku oia manao imua o ka laua keiki, ua ae koke mai la oia me ka hoopuka pu ana mai i kekahi mau huaolelo penei:
Heaha la hoi ka hewa? ua ae aku la wau i ko olua manao; eia hoi ka’u noi ia olua e na makua aloha o’u. e hoopaa olua i ko olua manao me ka oiaio, no ko olua ae ana ia’u e pii i ke kuahiwi no ka la apopo.
Ua hoopau ae la na makua i ko laua kuka pu ana me ka laua keiki, a hoomaka iho la o Hakalanileo, e hoomakaukau i na mea ai no ko lakou paina ahiahi ana, a i ka makaukau ana, ua noho iho la lakou e hoopiha i ka lua o ka inaina.
Mahope iho o ko lakou nei maona ana, ua hooluana iho la lakou a hiki i na hora hilii o ke kulu aumoe; a ua hano hoi ka leo o ke kanaka, a pela no hoi me ka leo o ka manu.
I aku la na makua i ka laua keiki, e hoi kakou e hooluolu i na kino o kakou ma kahi moe.
A ua ae mai la ka laua keiki i ka manao maikai o na makua; a ua hoi aku la lakou nei e moe ma kahi moe.
I ke kani ana o ka moa kuakahi, ua ala mua ae no o Niheu e hoomakaukau iaia iho, no kona pii ana i ke kuahiwi ma ia kakahiaka; ua ala wale aku la no keia a hiki i ke ao ana, noho iho la keia kali aku o ke ala mai o na makua oia nei.
Aka, ua ano maalea no na makua oia nei, ua hoohiamoe loa laua ma ia kakahiaka, me ka manao la hoi ke moe nei no la ka laua keiki; oia ka auanei, ua ala mua o Niheii a ke kali aku nei keia o ke ala ae o na makua.
Nolaila, ua hele okoa aku nei no keia a mawaho o ka hale o na makua, a kikeke aku la keia i ka puka o ka hale o na makua, a ua mau popo no i na makua oia nei, o ka laua keiki no keia e kikeke nei mawaho o ka puka o ka hale.
Nolaila, e na makamaka heluhelu o ka moolele a Kana ke hale aku nei kaua i kahi o ka maikai o ka kaua moolele.
Na Hui Kinipopo
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
“ 20 Hawaii vs Honolulu
“ 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
“ 11 Honolulu vs Hawaii
“ 18 Kamehameha vs Hawaii
“ 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
“ 8 Kamehameha vs Hawaii
“ 15 Kamehameha vs Honolulu
“ 22 Honolulu vs Hawaii
“ 29 Kamehameha vs Hawaii
OLELO HOOLAHA
Ua nalo wale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he ma@ wawae keokeo a pau @ eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E @ no au ma kahi o T. C. Po@kapa. JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. 3te-d
Olelo Hoolaha
Ua makaukau ka mea nona. O inoa malalo iho, e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a meka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me, Ioane Akina
J. BOWLER
Sept, 22, @90, d ly
H. P. K. Malulani
HE LOIO a he hookapoke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihea, a hoike ana me ipo la a Hamakua ae i ka la’i o Ke kaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio. Nov. 8, ’90. d-ly
HOOLAHA KAI KONOHIKI
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina, o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no
3ms-d. PAULO ISENBERG
HE KOKUA
NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I KA KEENA O
R. W. WILIKOKI MA
HE KOKUA ma ke KANAWAI a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina. Ua makaukau oia e haua i na Palapala Kauawai o na ano a pau, a ua lawa oia no ka hana ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.
Keena Helu 15, Alanui
Kaahumanu 195-dly
Hoolaha Hoakapa
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ke mana mau Apana Aina okole i kapala o Kalaheo, Kahakula a me Puueihala, no lakou na eka @ e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia o mana mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei ma heloholana o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paho o kua ana i kela, e hpu ia no e maua, a i ole ia, e ke maua mau hope paha, a e hooko ia e like me ke kehikahi a ke kanawai. O na poe a pau e makemake ana e koaio Hakoo keia Hui, e pono lakou e hela mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUNA.
Owau no me ka haahaa
MRS. C. I. HIRAM
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1@ 3@-d