Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 216, 16 June 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Dana Wong |
This work is dedicated to: | Beverly Ann Pang Wong and Beatrice Loo Pang |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, IUNE 16, 1891.
---
He Moolelo Nanea
NO
De Atanani.
---
Ke Koa o ka Lio Olohe,
--- A I OLE ---
NAKIAIEKOLU O FARANI.
---
Alaila, e aa anei oia e hahao aku iaia iho iloko o kela imu ahi i enaena.
Aole, aole wahi a Velona, aka, he mea kupanaha, pehea la oia e hoomano loa nei ma ka meheu o keia kanaka?
Oia ka kaua e ninau iho ai ia kaua iho, aka, he mea waiwai ole nae, oiai, aole kaua i maopopo i ka mea huna pohihihi iloko o ko kaua hoaloha opio ! wahi a La Fere.
Pane mai la o Velona, he mea oiaio ia, aka, e hewa anei kaua ke olelo ae, aia ko kaua hoaloha opio malalo o na kono a me na hookeke na ana a kekahi mea i hoopaa ai me kana hoohiki.
Aha ! o kou manao ia ea ? alaila, e olelo ae ana oe, aia ko kaua hoa'loha opio malalo o na hookekeoa ana a hoi kekahi mea kino i lilo i momi a i makana makamae na kona puuwai ea ?
Ae e La Fere, o ko'u manao koho wale ia, e like me na mea i olelo wale ia no na kanaka koa:
"O kou aloha me ka oiaio,
Ke kiai ma ko'u alahele,
A ke loaa ia'u ka lanakila,
Alaila i makana na'u ia aloha,
Aka, i haulehia au,
Mahope o kau mau kauoha,
E lawe aku i kuu puuwai,
Me kou mau hoomanao poina ole ana."
Pane mai la o La Fere, alaila, ke koho nei oe, ua hei ko kaua hoaloha opio iloko o ka upena kuu a ka lawakua, oia hoi, aia oia iloko o na wiliau ana a ke aloha o ka ipo i ka ipo.
Ae e La Fere, ina oia na kumu i kono mai iaia e ukali ma na kapuai o kela kanaka a hiki i kona loaa ana aku:
"Hoohihi hoolaau ka makemake, I hoa Ku'ilima i ka laula o Kapaa."
Atanani ke koa,
He hapalua hora ka loihi o ko La Fere a me ko Velona kali ana i ko laua hoaloha opio, aia hoi, komo ana ua Atanani nei me na helehelena i hele a enaena me ka piha huhu, a hoolei ino aku la i kana pahi iluna o ka moe, me ka namunamu ana ae i keia mau olelo:
Lapuwale @ lapuwale maoli o na lapuwale !!
Alaila, huli mai la ia maluna o kona mau hoaloha a pane aku la penei:
He diabolo paha kela kanaka, ua like pu kona hoea ana mai a nalo aku, me kekahi aka, a i ole, kino wailua paha; ua ike au iaia i ka hoea ana mai, a ua nalo hou aku oia me ko'u ike hou ole iaia, aka, aia no nae he la e paa pio aku ai oia ia'u, ke ole nae oia e haalele e iho ia Farani nei no kekahi aina okoa.
Aha ! aole ka i loaa aku nei ua kanaka la ia oe ? wahi a La Fere i ninau mai ai.
Aole e ka Monasiua, aole ! i pane aku ai o Atanani.
Alaila, o kuu hoaloha, e ha'i mai, pehea la i loaa ole ai ua kanaka la ia oe ? i ninau hou mai ai o La Fere.
No keia ninau a La Fere, ua hoike aku la o Atanani i na mea a pau, aka, wahi hou a ua koa opio la i hoomau aku ai i ke kamailio ana i kona mau hoaloha.
Mawaho ae o na mea a pau, aia he oiwi kino maemae malalo o na lima pakaha o kela kanaks, ka lede hoi nona ka maka o ka'u pahikaua i hoopaa ai i ka'u hoohiki, e uhaiaholo ana au mahope o ka meheu o kela kanaka a hiki i kona wa e loaa ai ai'u, no ka haawi ana aku i na kokua ma ka aoao o kela lede.
A ! e Atanani, e akahele nou iho, no na poino o ka madame Bonacio, no ka mea. ke ole au e kuhihewa, o na wahine ke kumu o k@e kakou poino e like me ka ahewa ia ana o ke kanaka makamua loa o ke ao nei ! wahi a Hapale i pane ae ai, oiai, ua hoea mai oia i ka wa a Atanani e hoike ana i ka moolelo o ka laua kukai olelo ana me Bonacio.
Na keia mau oleio a Hapale, ua pupuku a kuemaka nui iho la na maka o La Fere, me ka nau ana iho o kona mau ku'i, aka, o ia mau hiona nae maluna o ua koa kiai la, ua auhee hou aku la ia mai iaia aku, i kona lohe ana aku i na olelo pane mai na lehelehe mai o ke koa opio o ka lio olohe. iaia i pane mai ai no na olelo a ke koa kiai Hapale.
Aole i pau.
---
He Moolelo Kaao
--No --
KANA.
---
KE AHI KANANA -- KA HIAPAIOLE ---KA MOOPUNA A ULI --- KA MEA NANA I HOOHIOLO O HAUPUKELE KA PUU KAUA I MO
---
Aole paha e - he mea hoolei ia ke kanaka i kahi ino. He mau hana aloha ole ka olua e na makua ia'u i ka olua keiki; malia hoi paha owau ka olua keiki e ola ai na iwi, hana ino ia iho hoi e olua; a ua hiki hoi, na ke au o ka manawa e hoike mai i ko kakou noho ana o keia mua aku.
Pane aku la ka makuahine i ua keiki nei: Aole paha wau e hoolei ia oe ina he keiki kanaka oe; aka, he keiki kaula oe. Aole wau i manao @e hele mai ana oe e ai i ko'u waiu. A puoho ae la ka makuahine mai ka hiamoe ana ae; a olelo iho la oia iloko iho ona, he moeuhane ka ka'u, e kuhi ana wau he kino kanaka.
Ma ia manawa hookahi no oia po, ua loaa like aku la ia haawina i kana kane, oia no hoi o Hakalanileo.
Ua hele aku la oa keiki nei a hoala i ka makuakane, aole nae i ike mai ka makuakane, aole nae i ike mai ka makuakane i ke kino kanaka; aka, he leo wale no kana e lohe ana i ke kahea mai iaia nei, e like me nei na huaolelo.
Ei nei e moe nei; e ala ae oe.
A ua ala ae la no ka makuakane, a nana ae la ma o a maanei, aole ana mea i ike aku ai.
No keia nele ana o ua makuakane nei mai kela ala ana ae; nolaila, ua haule hou iho lano keia hiamoe iaia no a kau pono ke poo iluna o ka iluna, kahea hou ana no ua mea nei nona ka leo mua a ia nei i lohe ai penei:
Eia nei e moe nei, e ala ae oe.
A ua ala hou ae la no ka makuakane iluna mai kahi moe ae.
Palua a pakolu keia leo hoala, mai ko ia nei hiamoe ae me ka mao popo ole o ke kino kanaka o keia leo e kahea nei iaia nei.
Haule hou aku la no keia hiamoe: a ua ku a uluhua maoli kaua wahine i ke ala mau o kana kane i kela po.
O ka pupue ihe keia o ka wahine e pumehana i ka poli o Hoohila, o ka oui kai nei, a o ke ku'e hoi kai ala, a kupono ole.
No kela moe pono ole o ua wahi olowomana nei; nolaila, ua hoala aku la oia i kana kane me ke ano puapuahulu:
E papa ! E papa ! E papa e moe nei, heaha keia mau hana au e ala mau nei i keia po?
Heaha mai ka hoi kau e ka wahine. He leo hoi paha ka mea nana wau e hoala mau nei, a ua ekolu paha manawa o ke kahea ana mai nei o keia leo kanaka ia'u; eia nae ka mea kupanaha, aole wau i ike iki i ke kino kanaka ma ko'u moeuhane, ke manao nei no wau eia la i ke kino kanaka, aole ka, eia ka he moeuhane na'u; a hoomanao ae la wau i ka olelo ia--Oka ka po nui hoolakolako, a o ke ao nei hoohemahema.
I mai la kana wakine, malia no paha o ua keiki kaula nei no a kaua, ka mea nona keia leo e hoala nei ia oe.
Pela paha, aole nae hoi o'u ike aku, e like hoi me kau ka ike aku i ka hele kino maoli mai a ai i ko waiu, a nuku okoa mai no hoi ia oe ma ke ano huhu i ko kaua hoolei ana iaia i ka puu opala.
A pehea la ka auanei ka pono e hana aku ai kaua i ua keiki kaula nei a kaua; e haawi aku paha na hai e hanai ke keiki a kaua.
Owai ananei ka mea makemake mai i hola kaula? A @heaha hoi @ka pono e leaa i ka mea malama i keia kaula ?
Oi hoi e, o ka hanai iho he keiki kanaka, a nui ae la hoi hiki ka hoounauna; a ua olelo ia hoi. he hanai kanaka, he hiki ka hoounauna, alaila hoihoi hoi i ke poho a me ka luhi o ka poe nana i hanai.
Aole paha pela. wahi a ka olelo: O ka hana lepo ka hanai, a nui ae o ka hoi no ia me ka makua.
Pela no hoi paha ina he keiki kino kanaka, alaila hoi paha makepono ka malama ana.
Ma keia wahi o ko kaua moolelo e ka mea heluhelu, e pono ka mea e hoopuka aku nei i keia kaao e ala kai pololei aku ma kona alahele pololei i holomua ai kaua ma ka hoohana ana i ko kaua puniu.
Ua hooholo like laua nei i na manao, e haawi i ke keiki kaula a laua nei, na ko laua makuahine na Uli e hanai.
Ma keia wahi e hoakaka aku kou mea kakau:
O ko uli wahi e noho mau ai, aia i ke kuahiwi, a he waonahele kanaka ole, he mehameha, aole he leo kanaka e lohe ia e ia; hookahi wale no leo lohe ia o ka leo o na manu ai pua lehua o ka waokele.
O ko Uli wahi noho mau ia, aia i ka uka nahele o Hilo---Ke kokoke aku la no e pili me ka uka o Olaa@: a hoomanao ae la kou mea kakau i na hooheno a ko Kona Keiki, e like me keia---
I ka uka holokiaahi manu o Laa
I po i ka uahi noe kanahele
I nonohe i ka makani Lihaupua
He pua oui ke kanaka he mea laha ole."
Aole i pau.
---
Na Hui Kinipopo.
---
Iune 13 Kamehameha vs Honolulu
" 20 Hawaii vs Honolulu
" 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
" 11 Honolulu vs Hawaii
" 18 Kamehameha vs Hawaii
" 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
" 8 Kamehameha vs Hawaii
" 15 Kamehameha vs Honolulu
" 22 Honolulu vs Hawaii
" 29 Kamehameha vs Hawaii
---
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] huh@@ la lae kea loihi a he mau wawae keo@keo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka @hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00 E loaa no au ma kahi o T. C. @Pelikane
JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimu, Honolulu, Apr. 30. 3t@@
---
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona O inoa malalo iho, e hana i na P@uu HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupap@au a me na kahua kukulu kia hoo@manao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me @Ioana Akina
J. Bowler
Sept. 22, '90, d--ly
---
H.P.K. Malulani.
HE LOIO a he hooka@peke @olelo @ma ke Kanawai. E @loaa @no @ia mai @he @keia @hawanawana o @Hawaiian @@@ @ me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o K@okaiau ma ke alo o na pali. E @Ohiia @no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me @ka puahiohio.
Nov 8 '90, d-ly
---
HOOLAHA KAI KONOHIKI
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hooaina jo kona Aina, ua hoolimalima aku @oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iko oia i ka hee nona iho, a nolaila, @ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.
Owau no,
PAULO ISENBERG.
3ms-d@
---
HE KOKUA@
NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I @ KEENA O
R. W. WILIKOKI @MAU
HE KOKUA ma ke KANAWAI a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina. Ua makaukau oia e haua i na Palapala Kanawai o na ano a pau. @a ua lawa oia no ka hana ana imua @o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi e @me Loea Kaulana o keia mau la.
Keena Helu 15, Alanui Kaahumanu.
195-dly.
---
Hoolaha Hoekapu.
⁃ Ke hoike ia aku @nei ka @lohe i na @mai kanaka a pau loa. Ua hookupu loa @maua i ko maua mau Apana Aina @ohelu i kapaia o Kalaheo, @Kahaleula @a @ma @Punoihula, no @lakou na @oku @@@ @ @waiho la ma ka @Pua, @Kailua, Koolaupoko, Oahu, i ha olimalima ia e @maua @mai @ia @Kelean (w) mai. Nolaila, ke papa @loa @ia aku nei na holoholona o kela a me @ke@ano, aole e hookuu wale ia maluna a @me mau Apana Ahia la, a o ka mea a @mau mea paha e @kuo ana i keia, e hapu ia @ma e maua, a i ole ia, e ko maua @mau @@@ paha, a e ho@ko ia e like ma @ha @@@@ hi a ke kauawai. O na poe a @pau @a @makemake ana e komo iloko @o @keia @@ pono lakou o hele mai e @hui @pa @ma @@@ G. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau no me ka haahaa
MRS. C. I. HIRAM.
Honolulu, Oahu, Oct. 3, @1890, @@3nt-d