Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 209, 5 June 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Sarah Whitaker |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, IUNE 5, 1891. Helu 209
He Moolelo Kaao
No ke
Kamaliiwahine Laulie.
A i ole
HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.
He Kaao Kahiko no Helene.
MOKUNA XI.
O ke keikialii Adinia hoi, piha loa ia iho la oia i huhu no Kolana ma, nolaila kahea ae la oia i kona mau makaainana no ka hele ana e hopu i na keikialii o Helene, eia nae i ko lakou hiki ana mai i kahakai, ua hea mua aku la o Kolana ma aia i ka moana kai nui kai hohonu kahi i palau ai i na ale kuakea me na makni paio lua, no ia mea ua hoi aku la lakou me ka nele imua o ke keikialii Adinia, e like me ka uwe hone ana a ke mele i hoomahiki ia e ko kakou mau loea haku mele, a oia keia malalo iho –
"Hoi nele la, hoi nele la
Hoi nele i ke kula o Malama
Malama ia iho ke aloha la
I kokoolua no ke anu."
A no e ka makamaka, ua hiki mai nei kaua i ka hopena o keia mokuna, nolaila e hoomau aku kaua imua ma ka mokuna malalo iho.
MOKUNA XII
Ia kolana ma i haalele aku ai i kahi maokupuni o Simelana a me kona mau luhiehu a pau a ka manao e hoohihi a e kuko ai ka naau, ua hoomau aku la no lakou no ka holo ana no ke kukulu komohana, me ke pale pono ana a kekahi wahi makani maikai mai ke kukulu hema mai.
Ma ia la a po o ko lakou holo ana ua hauoli ka manao me ka wai lana malie, no ka mea aohe he ino i halawai me lakou, aole oia wale aka ua malino malie ke kai mai o a o, a ua like ka ili o ka moana i ka lakou ike iho me ka wai lana malie o ka muliwai.
A ma ia po a ao, aohe he mau haawina hookupilikii noonoo i hooku'i mai me na keikialii, aka ua hoomau aku la no lakou i ka holo ana imua a hiki wale i ko lakou wa i hiki hou ai i ka aina o Ilecosa au i ke kai.
I ko Kolana ma hiki hou ana i ko laua aupuni me kana wahine, ua hoi aku la na keikialii a pau no ko lakou mau aupuni pakahi iho, ka ike ana i ka maka o na makua a me ka ohana, a o kekahi poe hoi no ka malama a hooponopono ana i ko lakou aupuni.
A no Kolana ma hoi me kana Laulie, ua hoi loa aku la laua no ko laua halealii.
Mahope iho o ka ike ana me ko laua mau makua, ua kuahaua ia mai la ka lohe i na makaainana a pau o Ilecosa no ko Kolana hoi ana mai me kana wahine i manao ia ua make, nolaila o na kahakahana kanikau a pau i hoopaaia ma na alanui o ke kulanakauhale, e wehewehe ia mau mea.
Aole o keia wale ka lono a na elele i hele ai e kukala ma na wahi a pau o Ilecosa, aka ua hoike aku la laua ma ka hikina a me komohana o ka aina, e malama ia ana he mau lealea ma ka halealii i ka po a me ke ao no kekahi mau anahulu, no laila ua makemake ia na makaainana a pau e komo pu aku iloko o ka hauoli ana.
A mamua o ka napoo ana o ka la oia la hookahi no, ua puni ae la ka aina i ka lohe, a ke momoe la kaoo o na makaainana, no ka halealii ka pahu hopu.
I ka uhi ana mai o na eheu o ka po, ua malamaia ae la na lealea o kela a me keia ano i kamaaina a i kuluma hoi iwaena o ka poe Helene i ka wa kahiko.
Ua hoomau ia keia mau lealea no kekahe mau anahulu, a ma ka hoopokole ana ae a kou mea kakau, ua ai na mea a pau a luheluhe ka eeiao, ua inu a puua, a no na lealea hoi, o i lealea aku a pakuwa.
Iloko o keia manawa i malamaia ai na lealea, akahi no ka Hulu Gula o Kiberiana a hookapeke i kona ike hula, aole mai kinohi mai, a he nui na mahalo ana i lu ia mai imua o ua Laulie nei e ka lehulehu, no ka iwakiani o kana mau kiina wawae, ka pololei o kona oiwi kino, a mawaho ae oia o ka palupalu kekahi o kona mau lima.
I ka apu ana o na lealea, ua hoi aku la na mea a pau no ko lakou mau wahi i hele mai ai, a koe iho la hoi o Kalana ma a me ko kona aloalii a pau.
Iloko o keia mau la mahope iho kahea aku la o Kolana i na kamana akamai loa o ke aupuni o Helene e hele mai imua ona no ka hana a kukulu ana hoi i hale no kana hiapo, he keiki; a o ua keiki la no hoi ka mea nana i hoopuiwa i kona makuahine, oiai laua e noho ana iloko o ka halepaahao.
Nolaila e na makamaka heluhelu o keia moolelo, mai hukunuku a hookananuha oukou no ka puka ole aku o Laulie i ka Poakahi, no ka mea, a uwila aku ana oia ma ke kakahiaka Poalua a hiki o ka Poalima.
HE ANAINA HOOMANA MA ARIONA HALE.
Ma na Lapule a pau, e hoomaka ana ke anaina haipule i ka hora 9 a hiki i ka hora 10:30 a.m., no na kanaka Hawaii, a ma ke ahiahi hora 7:30 p.m. no na haole, a me ka poe e makemake ana e hele.
Lu@kahiko A. Haws.
He Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe,
A I OLE
NA KIAIEKOLU O FARANI.
Iaia i hiki aku ai no kona kakela, hoouna aku la oia i ka lohe no na hoaloha eha, no ko lakou makemake ia e hoea aku imua o kona alo me ka hakalia ole, no ka hanohano o kekahi papaaina a ua kapena la i hoomakaukau ai.
E like me ke kauoha a ke kapena, pela na hoaloha eha i hoea aku ai no ka halealii o ua Terevila nei, a ua apo ia mai la lakou me na haawina ohaoha a me ka hauoli, a oiai, o ke koa opio o ka lio olohe, oia ka moho lanakila o keia mau hoouka makakila ana elua, nolaila, ua lilo oia i malihini kiekie na ke kapena.
Ua ai lakou me ka hauoli, ua inu hoi me ke ohohia, a i ke koele ana mai o ka hamare o ka uwate i ka hora 6. kamailio mai la ua kapena nei maluna o na hoaloha oha me keia mau olelo:
Ina kakou no kakou no ka halealii, no ka hoolauna ana aku ia oukou imua o ka moi.
Me keia mau olelo a ke kapena, ku like ae la lakou mai ke pakaukau ae, a haalele iho la lakou i ke kakela o ke no ka halealii, a oiai, ua hala ka wa ike alii i makemake ia ai ke kapena Terevila a me na hoaloha eha no ka hiki ana aku imua o ka moi.
Nolaila, ua lawe ae le ua kapena Terovila nei i ke kahua o ke pale kauoha, a me ka hahaki pu ana i na rula laahia o kana oihana, a onou maoli aku la iaia iho a me na hoaloha eha ma ke alo aku o ka halealii, imua o na elau pu a na koa kiai e hulali mai ana.
Aole i huli hoi mai ka moi mai kana huakai alualu dia mai maluna o na kula laula o Gemaine, a no ia mea, ua kali nui iho la lakou no hapalua hora ka loihi, aia hoi, poha wawalo mai la na le o-le, po-ha paapaa'ina mai la na kapuai wawae lio, a na keia mau mea hoi i hoike mai i ke kapena a me na hoaloha eha, aia ka moi ke huli hoi mai la mai kana huakai hahai holoholona mai.
Emoole, komo mai la ka moi Lui me kona aahu hahai holoholona, i hele a hapalapala i na kikohukohu lepo.
He mau kamaa buti nunui kona e komo ana, a ma kona lima akau, e paa ana kana i kana huipa, i owiliwili ia mai hoi ka hu'a iloko o kona poho lima.
He mau nanaina o ka hooku'emaka nui ko ua alii nei, iaia i maalo ae ai ma ke alo o na koa kiai ekolu, a o ia mau nanaina huhu o ka Moi, oia ka Atanani i ike iho, ua,
"Ino luna Kiiholo,
Ke lele ino nei ke ao."
Aole he pane leo i loaa mai i na koa kiai ekolu mai ka moi mai, a i ka wa a ua moi la i maalo ae ai ma ke alo o ke kapena, ku iho la ia me ka hanu kaumaha ana ae, a haka pono mai la oia maluna o ke kapena me na maka oolea o ka huhu, a liuliu, namunamu iho la ia i kekahi mau huaolelo e hiki ole ai ia kapena Terevila ke lohe aku.
Alaila, hoomau aku la oia i ka hele ana, me ka pane ole mai i hookahi huaolelo.
Ea! wela mai nei ka hoi na helehelena o na alii nei o kakou, he kohu bipi bulu hoohakaka la ka hoi ka hele a
"Enaena ke ao opua.
Hoohaehae a ka naulu makani"
wahi a La Fere i pane ae ai me ke ano hoomaka'uka'u.
Ae e kuu hoaloha, he ane e kuu hoaloha, ua kamau wahi apu paakai mai nei paha a ke Cadinala, i kokua ae ai o Hapale.
Mamuli o keia mau olelo hoomakeaka a na koa kiai, ua hu ae la ka lakou mau aka lo'ulo'u ana, a oia ka kapena Terevila i pane mai ai penei:
E kali iki ia'u no umi minute, a ke hoea hou ole mai au a hiki i ka pau ana o ia manawa, e huli hoi nui aku oukou no kuu hale, a hiki i ko'u hoea ana aku.
Ua haawi aku na koa i na kunou ana me ka haaheo maluna o ko lakou kapena, alaila, huli ae la ia a hele aku la no ke keena hooluolu o ka moi me na keehina palanehe a mama.
O na koa kiai hoi a me ko lakou hoaloha opio, mahope iho o ka hala ana ae o ka manawa i ha'i ia lakou, ua hookaulua iho la lakou no elima minute hou aku ka loihi.
Pau ae la ia manawa, aole loa i puka hou iki mai ua kapena Terevila nei, a haalele iho la lakou i ka halealii.
Aole i pau.
Na Hui Kinipopo.
Mei 23 Kamehameha vs Honolulu
" 30 Honolulu vs Hawaii
Iune 6 Kamehameha vs Hawaii
" 13 Kamehameha vs Honolulu
" 20 Hawaii vs Honolulu
" 27 Kamehameha vs Hawaii
Iulai 4 Kamehameha vs Honolulu
" 11 Honolulu vs Hawaii
" 18 Kamehameha vs Hawaii
" 25 Kamehameha vs Honolulu
Aug 1 Hawaii vs Honolulu
" 8 Kamehameha vs Hawaii
" 15 Kamehameha vs Honolulu
" 22 Honolulu vs Hawaii
" 29 Kamehameha vs Hawaii
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E hoaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.
JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. 3te-d.
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona O-inoa malalo iho, e hana i na P@a HAU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina
J. BOWLER.
Sept. 22 '90, d–ly*
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio. Nov 8 '90, d–ly.
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina; ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no,
PAULO ISENBERG. 3ms-d.
HE KOKUA!
NO KA POE PILIKIA, E HELE AKU I KE
KEENA O
R. W. WILIKOKI MA.
HE KOKUA ma ke KANAWAI, a no ka Hooponopono ana i na kuleana Aina a me na palena Aina. Ua makaukau oia e hana i na Palapala Kanawai o na ano a pau, a ua lawa oia no ka hana ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke aupuni, ma o kona hoa, kekahi o na Loea Kaulana o keia mau la.
Keena Helu 15, Alanui Kaahumanu. 195–dly.
Hoolaha Hookapu.
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na ano kanaka a pau loa. Ua hookapu loa maua i ko maua mau Apana Aina ekolu i kapaia o Kalaheo, Kahaleula a me Puuoihala, no lakou na eka 202 e waiho la ma ka Paa, Kailua, Koolaupoko, Oahu, i hoolimalima ia e maua mai ia Keleau (w) mai. Nolaila, ke papa loa ia aku nei na holoholona o kela a me keia ano, aole e hookuu wale ia maluna o ua mau Apana Aina la, a o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no e maua, a i ole ia, e ko maua mau hope paha, e hooko ia e like me ke kuhikuhi a k @nawai. O na poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e pono lakou e hele mai e hui pu me Mrs. C. I. HIRAM, a i ole ia, me DAVID DAYTON, a i ole ia KUKA.
Owau no me ka haahaa
MRS. C. I. HIRAM.
Honolulu, Oahu, Oct. 8, 1980. 3ms-d.