Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 196, 19 May 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Toni Ka'a'a |
| This work is dedicated to: | Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O KAUPAKUEA, HILO, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 189@, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai ka hoolimalima o ka lihi mauka o ka Aina Aupuni o Kaupakuea, Hilo, Hawaii, nona ka ili o 210 eka oi aku a emi mai paha.
Ka manawa--he 10 makahiki.
Ka uku hookumu $500 no ka makahiki uku ia ma ka hapa makahiki mamua.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 11, 1891. 4t-d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O KANAIO, HONUAULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Alliolani Hale, e kuai kudala ia ai ka hoolimalima o ka Aina Aupuni o Kanaio, Honuaula, Maui, nona ka ili o 7680 eka oi aku e emi mai paha.
Ka manawa--he 10 makahiki.
Ka uku hookumu $150 no ka makahiki, e uku ia ma ka hapa makahiki mua.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 11, 1891. 4ts-d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA KOENA O NA AINA AUPUNI O NINOLE A ME WAILAU, MALUNA AKU O NA APANA AINA HOME, KAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai na hoolimalima o na koena o na Aina Aupuni ma Ninole a me Wailau, mauka aku o na Apana Aina Home, ma Kau, Hawaii, nona ka ili he 6300 eka oi aku a emi mai paha.
Ka manawa--no 15 makahiki.
Ka uku hookumu--$150 no ka makahiki, e ukuia ma ka hapa makahiki mamua.
E hoolilo ia aku keia mau hoolimalima malalo o ka pono a me na kuleana ia ae ia malalo o ka Mokuna, XXXIV, Pauku 1477 Kanawai Kivila.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 12, 1891. 4ts-d.
KUAI O KE KOENA O KA AINA AUPUNI O AAPUEO, KULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai ke koena o ka Aina Aupuni o Aapueo, Kula, Maui, nona ka ili aina o 376@49 eka oi aku a emi mai paha. Kumu koho $500.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 9, 1891. 4ts-d.
KUAI O NA APANA AINA AUPUNI MA HONUAKAHA, HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iune 10, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke komo ana ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai ia ana he umi (10) apana aina aupuni, aia ma Honuakaha, Honolulu, Oahu, nona ka nui mai ka 38 a ka 98 kapuai a ke 63x118 kapuai.
KUMU KUAI HOOKUMU--E like no me ke ano o ka aina, mai ka $200 a ka $250, no ka apana hopkahi [hopakahi]. O ke kumu a me ke ano o ka hookaa ana ma ke dala kuike, a i ole ma ka manao o ka mea kuai, he uku hapaha o ke dala, a o ke koena ma ka uku mahele like e uku ia ana i ka hookahi, elua a me ekolu makahiki, me ka uku pance o ehiku keneta o ka makahiki ma ka nku [uku] hapa makahiki.
E kukulu hoi ka mea kuai i ka aina ana i kuai ai i kekahi pa kupono iloko o hookahi makahiki mai ke kuai ana, a e hookomo hoi i ka wai mai na ha mai o ke aupuni.
E hoopuka ia ana na Palapala Sila Nui no ka aina ma ka pau pono ana o ke kumukuai i ke kaa.
E ike ia no ka palapala kii o na apana aina a e lohe ia no hoi na mea a pau e pili ana ma ke Keena Aina.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 6, 1891. tf-d.
KUAI O NA AINA AUPUNI MA KALUAOPALENA, KALIHI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ma ke kulala, keia mau apana aina iho:--
Ap. 2. Nona ka ili he 768 eka, e hoomaka aku ma ke koho mua he $160.
Ap. 3. Nona ka ili he 80 eka, e hoomaka aku ma ke koho mua he $160.
Ap. 18. Nona ka ili he @99, e hoomaka aku ma ke koho mua he $198.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Mei, 11 1891. 4ts-d.
NA AINA PA-HALE NO KE KUAI MA KA HULI HEMA O PUOWAINA, A MA KE KIHI O ALANUI WAILA A ME PENESECOLA HONOLULU, OAHU.
He elima mau Apana Aina hou i hoolala ia ma ke kamoe hema o Puowaina, maluna aku o Alanui Prospect, a he umikumamakolu pa-hale hoi i hoolalaia ma ke kihi o Alanui Waila a me Penesecola, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kapuai a ua makaukau no ke kuai i keia manawa.
E waihoia ae na nonoi ana, no keia mau apana aina ma ke kumukuai hookumu aku o $500 a $400, no kela a me keia apana, e like me ke ano o ka nunui o na apana a me ke kulana e waiho la, i hiki ke ike ia maloko o ke Keena Aina, i ke Keena Kalaiaina.
O na nonoi ana no keia mau Apana Aina e hoike ia mai ka manao kuai a me ka hooponopono ia ana o ka aina.
O ke ano a me ke kumu o ke kuai ana ma ke dala, a i ole e like me ko ka mea kuai makemake, he hookahi-hapaha e ukuia, a o ke koena ma na uku mahele like ana iloko o hookahi, elua a me ekolu makahiki, ma ka hapa makahiki, ma ka ehiku pa-keneta ukupanee no ka makahiki.
E kukulu ka mea kuai i kekahi pa maikai kupono iloko o hookahi makahiki mai ke kuai ana a e hoomoe hoi i ka wai mai ka paipu wai o ke aupuni.
E hoopuka ia aku no ka Palapala Sila Nui i ka pau pono ana mai o ka uku kuai o ka aina.
E ike ia no ke kii o ka aina a me na wehewehe ana maloko o ke Keena Aina.
Ua hoomoeia na alanui a hooponoponoia a ua hoomoeia no hoi ka wai a pili kokoke ana i keia mau apana aina.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 7, 1891. 4ts-d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH,
Lunahooponopono a me Puuku.
POALUA, MEI 19, 1891.
Ke Kuhina Hoi Hope o ka Lahui.
I ka wa o ka lahui i komo mai ai malalo o ka ka Moi Kalakaua hookele aupuni, ua ike ia ka hiipoi ia o na Hawaii, a ua hoonohoia aku kekahi o lakou, mai ka poe mai o ka makaainana a ua ike ia ka hiki ana o ka hookele ia o ke aupuni e ka poe Hawaii. Aka, mahope iho nei, eia kakou i ke au o ka Moiwahine, a e like me ke ano he wahine, ua kuawahine hoi ko kakou noho ana. Ua hoonoho ia he Hawaii ke Kuhina Nui i ka hopena o ko ka Moi Kalakaua a he Hawaii no hoi ko ka Moiwahine hookumu ana i kona noho hookele aupuni ana.
Me he la, i ka pio ana o ko ke kaikunane alii noho @oi ana, pela i pio ai ko ke kanaka Hawaii kulana iloko o kona one hanau. Ina kakou e hakilo i ka papa oihana kiekie kuloko a me ko waho, me he la aole he kanaka Hawaii i koe o ka aina. Ke pau ae kekahi mea mai ka oihana, kiekie e hoonoho koke ia ana ia makalua me ka haole. Ma keia ano, e aho iki ke Kuhina Nui Keoni Kamaki ia Kuhina Nui Kamuela Paka, no ka mea, he hehi no ka mua i kekahi Hawaii, a he koho no i kekahi Hawaii. Aka, aole pela ke Kuhina Kamuela Paka, oiai mai kona noho ana anei a hiki i keia manawa he hookahi wale no wahi Hawaii i komo ma kahi oihana kakauolelo, aka, he nui na Hawaii i haule a i hoopauia. Ua hoopau, ano punalua ia aku o Iaukea, ka Hawaii Ponoi, ka mea i kamaaina ma ia oihana, me ka hewa ole, a ua onou ia aku kekahi "aumakua" wahi a ka "Hawaii Holomua," ma kona wahi; ua hoopau ia aku no hoi, o Asa Keau Kaulia. He mau hana keia e hoike ana i ka hoi hope o ka aina, oiai e hoonoho ia ana he mau kanaka malihini ma kahi o na kamaaina.
Eia ke lohe ia mai nei, mamuli o ka uluwehi ia ana aku nei o ke ano o na hana a ka aoao e panai kuikahi ana me kakou, ua haalele honua o Hanale Kaaka, a e hoopau ia ana ke Kanikela o Hawaii ma Kapalakiko, aka, he poe haole wale no ka poe e kamailio ia ana e hoonohoia ana e malama ia ko Hawaii kulana aupuni mawaho. He nei keia o kakou i hope. He like me ia hololua.
Aia maluna o keia kahua makou e kamailio nei me ka leo o ka mea kuleana, aole ma ke ano o ka muhee, a pili aumakua, a hoopilimeaai paha mahope o ka poe waiwai, ka Moiwahine, a mea e ae paha.
He kuleana ko ka Lahui Hawaii, aole he kuleana aumakua, a he kuleana papakole, aka, he kuleana kumu mai ke Akua mai, a oia kuleana ka makou e koi nei e hoihoi ia a kaana like ia i ka poe nona ke kuleana iloko o ka aina.
Ka "Hawaii Holomua.
Oiai, ke ake mai nei keia nupepa a na enemi o ka Lahui e hoeueu paio kalai manao ma na mea e hoolaha ia ana maloko o na kolamu o KA LEO O KA LAHUI, ua kupono no ia makou e hoohuli ae i ka oi o ka makapeni a me na olelo oi-makalua o ka oiaio, a e kamailio me ka hoahanau hou, malalo o ke alakai a kekahi o na poola iloko o keia hana he kalai manao a hoopuka nupepa.
I mea e hoomapopo ai i na hoa heluhelu ke kulana o "Ka Hawaii Holomua," he mea maikai no e hohe oukou i ka moolelo o keia milimili a ka poe waiwai i onou mai la imua o ka lehulehu, oiai na la paio koho balota ke hookokoke mai nei. O kela ka nupepa i kukulu ia a e hoonoho ia nei mai na hua metala i kauoha ia ai ma ka inoa o Keoni Kamaki o Waimanalo, a i onou ia ae nei i na huaelo o ka lahui, oia hoi kekahi mau hoa paahana o ka Hui Holehole Iwi o Hawaii.
Ano, eia keia mau lako a pau ke hoohana ia nei malalo o ka malu a me ka mana o ka poe waiwai ma ke ano he hui. He poe waiwai ka mea i kuleana nui iloko o keia Hui, a e like me ke ano o ka poe waiwai he leo ko keia nupepa e hele kalai nihi mai ana o ka pono a no ka pomaikai o ka poe waiwai.
I mea e hiki ai ka hana a na haku, pela i wae ia ai ke ano o ka paahana. Ina no ka haku ana i na manao ma ke ano kuokoa, ua lalau hewa lakou i ka luna hooponopono iaia ke kalai manao ana o ka "Hawaii Holomua." Aole ia mea i hanau ia iloko ona. He kina ia iloko o ke ano o ia kanaka i hanau ia me ia, a e anai wale ia no oia e ulia a me na poino, aole e lohi ana kela a@i a hemahema o kona ano. Hookahi wale no kah@na a hookahi laau e ola ai keia hanau hemahema ia ana o ka luna hooponopono nona na hoomana lehulehu, a nona na aoao kalai aupuni i oi aku mamu o ka heluna manamana lima o ke kanaka, oia hoi ka lokomaikai o ke Akua. Ua kuhi makou, i keia huli ana ae nei i ka hoomana Moremona hou e huli ana la mai na hewa, a i hooluu ia iloko o ke kai oolea o Kahala i liu pono iho ai ka hoopono, eia ka aole, oiai, ke puka hou ae la no na kiko leopada o ka hoomaewaewa lahui, mamuli o ka apana dala o ka poe e ake ana e kanu ola a e hookauwa kuapaa ia oe e Hawaii.
Ke ike le'a la oukou, i ke ano o ka poe nona maoli keia nupepa a me ka mea hoopuka nupepa. Ua ike oukou ia Keoni Kamaki e noho ana, oia kekahi kanaka puuwai eleele nana i hoohoka a hoonaaikola iho ka lahui i ka lakou koi i kumukahawai hou mahope o kona koho ia ana maluna o ia kahua hana, a oia no hoi ka mea i haawi aku i kona kua i ka Moi a me ka Lahui Hawaii, i ka wa ona e noho ana i kahi a ka lokomaikai a ka lahui i hoonoho ai mamuli o kona koho ia ana. Oia kekahi ona nui, a e like me ke ano like o ka auna manu, pela iho la no ke ano o na hoa kuleana iloko o keia nupepa.
He hoike oukou nona, a eia iho no hoi ke lokahi mai nei o Ianua me Keo Kaaka ma, e kipaku i na mai a pau e kanu ola ia. Pela aku no ke ano o ke koena. Ua loaa ia keia poe e ka ulia pomaikai waiwai, a ua kaa maluna o ka poe ilihune, a ua kahuli ka ike a me ka noonoo o keia poe no na hoa kanaka o na la e auwana like ana lakou me kakou iluna o ka ilihonua hookahi.
No ka luna hooponopono hoi, aole kakou e oolea loa nona, no ka mea, ua hiki ole maoli loa no iaia ke huli mai na hana eleele powa i kona hoa kanaka ponoi. Ua hanau kapakahi ia oia, a pela iho la no paha oia e hele pahu'a ai i keia ao a hiki i kona hopena. Aka, ma kahi ana e hehi ai a e alakai nihi ai i na alakai nihi ana e hoopouli ai i ka lahui Hawaii, i ke kuleana o ka lahui iloko o ko lakou aupuni, a me ka apo'ipo'i a huna ana i ke ano o na hana ino maalea a na haole e hana nei maluna o keia lahui, aia makou malaila e kue ai i kana mau hana maewaewa. Ke kuhi nei makou ua pau la keia mau hana, eia ka aole. He wa ko ke Akua e hoomanawanui ai i ka poe alakai hewa i ka lahuikanaka.
Ua ko a ua Makepono ka Lahui.
I keia mau la aku nei, ua hele kaena hele ae kekahi haole e olelo ana, aole oia e hoolimalima ana i kekahi kanaka Hawaii, aka he lahui e wale no, no ka hana ana i ke alanui Pali o Nuuanu, oiai, ua haawi ia ka hana iaia. I ko makou lohe ana i keia olelo, ua maikai ole ko ko makou noonoo, no ka mea, aole ia i kulike i ka pono o na kamaaina, a malalo oia kumu, ua hoolaha koke ae makou i keia mea i ke akea e pili ana i ka noho ia ana o keia malihini me na olelo kiekie a oi wale aku. Ua lohe mai makou, i ku ike ana o ke Kuhina Kalaiaina ua hoopau ia aku la keia malihini.
O keia ka makana i oi aku i ko ka loaa, no ka mea, ua ike ia he kuleana kupono ko keia pane hoohalahala no ka olelo hooka@, i hoomanawanui a i ae hoopiliwale ia e hoohana ia maluna o ka Hawaii e kekahi mau nupepa kanikani e like me ka Cimebala.
NU HOU KULOKO.
Aohe paha keia he wela ea? He mo'a unouno.
Eia mai o Tausani me Saribano ke oili aku nei i keia kakahiaka nui wale; apopo ai ua luahine ala i ke kanaka.
Ua lohe mai makou, ke aneane aku nei e kau i kuahu ka Hawaii Holomua, mamuli ka o na hana apakee a kona hookele.
Mai ka Maluhekuwawa mai o na Waieha, kekahi leta ano nui i loaa mai ai ia makou, e pili ana i kekahi mau paa mare, i hala i kela mau la aku nei.
He leka kai loaa mai ia makou mai ka moku mai o Hina, e hoike mai ana, he nui loa ka ikaika o ka holapu ana a ka ma'i fiva La Grippe iloko o Kalaupapa a me Kalawao, a ua nui ka poino.
Pakele kekahi haole uala-kahiki mai paele na maka a hoaa ka pou o ka ihu i ke kano ole, i ka po Poaono iho nei i na lima wikani, o kekahi taaka waihi ma ka Nekina, o ka loaa e ana i na lima uwao.
I wa waiho i ike ai ke Kuhina Kale i ka anapu ana aku o ka uila KA LEO, no Maea, o ka wa koke no ia i hoopau ia ai, pono, he kue i ka ili ulaula. Oia ke kulana o ka Leo o ke Akua he weli ia.
Ua ulu ae he hoopaapaa mawaena o ke keiki a ka ona o ka Bee Hive, a me kekahi Pake, ma ke kakahiaka nui o nehinei, no ke kumu, ua aie ka Pake i ua keiki la, a o ka hopena ua ai uala paa ua wahi Pake ala.
Ma ke kakahiaka Poaono nei, ma Kamoiliili, ua make kekahi Pake o Ah Sung ka inoa, o ke kukumu [kumu] o kona make ana, i pepehi ia no e kekahi mau Pake, eono ka nui, a ua hopu ia lakou a eia nui ke paa nei ma Kalakaua Hale.
O ka mahina konane ko ka lewa me kona mau lihilihi ooi e hoomalamalama ana ma na wahi pouliuli o ka hale ike o ke kanaka, a o ka LEO hoi ko ka honua nei, e hoomalamalama ana i ka naau o ke kanaka Hawaii.
Aia ma ka aoao ma nae nei, o ke alanui Maunakea, ua hanau mai la kekahi iho i kana poe keiki elima a hookahi o lakou aohe he hooleina lepo, ma ka la iho la no inehinei ka hanau ana, ae eepa no, no ka mea, o Huna ia, ma ka helu a kahiko.
He papainoa hou no keia a KA LEO e hoike aku nei, he 10 mau inoa, no ka nalu ha'i mai o Kalehuawehe keia poe i olokaa mai ai i na ko-ha no ke ola o ka wahaolelo kupaa a holokee ole. Mahalo ia oukou a me ko oukou luna eleu a mikiala J. Maui.
Mamuli o kekahi ano ulia a ano kapeke paha o ka hookele ana a Kuapakaa i Kalalau o ka Holokapalakahi imua o Hawaii, ua olohani ae la na hoe-waa i ka la iho la inehinei, a pakele mai kahuli ka waa. Ea, i kakahiaka wale no ka hoomaka ka aai o ka hauliuli.
Mamua, he elua e ekolu kanaka ka poe nana e hooponiuniu kahi Melekoraunu ma ke alanui Moi, i keia po Poaono iho nei, he lio ka mea nana e huki. Aole o makou manao ua pono kela hana ana, oiai, ua oi aku ke kaumaha o kela mamua o ka mea kupono i ka lio hookahi ke huki. E Kale e, e nana wale ae no hoi la.