Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 196, 19 May 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Arnold Hori |
This work is dedicated to: | Pacific Collection; University of Hawaii Library |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU, MEI 19, 1891. Helu 196
HGe Moolelo Nanea.
NO
De Atanani.
Ke Koalo ka Lio
Olohe,
--A I OLE--
NA KIAIEKOLU
O FARANI.
Aole ia oe ia wahi e ke keonimana o ka oihana koa, o kau ninau ana mai, he koa oe a he koa no hoi au, nolaila, ua kuleana like no kaua e hana e like me ka kaua i makemake ai me ke keakea ole ia mai e kahi, wahi a La Fere me ke okalakala.
Na keia mau olelo okalakala a ke koa kiai La Fere, ua pi ae la ka ihu o ke aliikoa o ke Cadinela, a pane mai la oia me ke kalakalaihi nui:
He kanaka hookiekie maoli no oe, aole ka paha oe i ike ua loaa ia'u ka mana e hopu pio akui ia oukou ma ka inoa o ke Cadinela i ka wa a oukou e hoala ai i na hana hoohaunaele o keia ano, wahi a Juseka me ka hoomau hou ana mai i ke kamailio ana:
E hoihoi i ka oukou mau pahi iloko o ka wa-hi, a e hahai mai ma hope o makou no ka halealii o ke Cadinela.
E ka Monasiua, wahi a De Hapa le, o ka hanohano i loaa ia oe mai ke Cadinela mai, o ia hanohano like no ka i loaa ia makou mai ko makou kapena mai ka Haku Terevila, a o ia hanohano a me ka hooke kauoha, oia ka makou e hoole aku nei ia oe; ano e Monasiua Juseka, e hele oe pela me kau kaueha hookano.
Ua hookahaha loa ia ke aliikoa Juseka e keia mau olelo oolea ma ka aoao o na koa kiai ekolu, a oia ka ua aliikoa la i pane mai ai me ke okalakala nui.
Alaila, aole oukou e hooko mai ana i ka'u mau kauoha ea ?
Aole, wahi a ka pane.
Alaila. ma ka inoa o ke Cadinela, e hoopu aku ana au ia oukou me ka oi o ka makakila, wahi a ua Juseka nei.
Ke hiki ia oe ke hana pela, i pane mai ai o Du Velona me ka emi hope ana aku he mau kapuai, me ke kukuilu ana iho i ka welelau o kana pahikaua i ka ihu o kona kamaa, alaila. haawi mai la ia he hoailona i kona mau hoaloha elua me ka awihi ana a kona mau maka, a na ia awihi ana a ke koa kiai Velona, i hoouna aku i kona mau hoaloha elua e hui ka opua me ka @ulu.
Emoole, aia ua mau koa kiai la ekolu na makaukau iloko o ko lak@u kulana paio kue i na koa o ke Cadinela me ka lakou mau pahikaua e hulali like ana ma ka welelau o lakou mau kamaa buki loloa o ka oihana koa.
Oiai ua poe koa kiai la ma ko lakou kulana ua makaukau, ua hnli ae la o La Fere maluna o kona mau hoaloha a pane ae la:
He ekolu wale no kakou ia lakou ala elima, a ke hopohopo nei au me ke kanalua ole, aole loa au e hoea hou aku ana imua o ko kakou kapena ma ke ano he kanaka lanakila no kona alo hanohano.
O keia mau olelo a La Fere i kamailio ae ai maluna o kona mau hoaloha, ua lohe ia aku ia e ke koa opio o ka lio olohe, a oia ka ua opio ia o ka lie olohe, a oia ka nai opio Gasecona la i pane aku ai i na olelo penei:
E ke keonimana, e ae mai ia'u e hoopololei iki aku i kau olelo, oiai. ua kamailio ae nei oe he ekolu wale no oukou, a ma ka'u hoi, he eha kakou.
Aka, aole oe no ko makou puali ! wahi a Velona i pane awiwi mai ai.
He oiaio e ka Monasiua, aol@ @'u kahiko o ko oukou puali ma ke kino, aka, ma kuu uhane a ma kue puuwai, he hoa kiai au no ka pono a me ke kuokoa a Farani, e paio ama au nona iua no ka make a ela paha.
E hookaawale koke oe e kela kanaka opio ! wahi a Juseka me ka leo kakana, ina aole oe i makemake e okioki ia kou kino opiopio me ka maka o ka makou mau pahikaua pakahi.
O keia kauoha hookaawale a ke alakai o na koa o ke Cadinela, aole loa ia i hoolohe ia aku e ke koa o ka lio olohe, aka, o kana i lawe koke ae ai iloko o ia mau minute o ke pale kauoha oia no kona ku makaukau ana ae nona iho me ka haka pono ana mai maluna o ke alakai o na koa o ke Cadinela.
Fa, ea, aole anei oe i lohe e keia wahi keiki ? e hookaawale koke oe ia oe iho, a i ole, e hooko aku ana au i ka hanohano o ka'u hana, wahi a Juseka.
Ina he mea hiki ia oe ke kipaku mai ia'u ! wahi a Atanani me na huaolelo wiwo ole o ke koa.
He Moolelo Kaao
No Na Hoahanau
KALOAIKANAKA.
O
HALEMANO.
NA WELI O KE AU KAHIKO, MAI NA
'LII A NA MAKAAINANA.
I ke kuu ana iho o ka Maeaea paha ana, ia wa i kuu aku ai ko laua nei pu kaua oia o Puali, i ka paha ma ka aoao o ka kakou mau koa--
He wela e-- he wela la
Ke apu mai nei ka wela i ka piko
Ke ulili anapu nei i kuu manawa
Ka wela ku kapu o ka Hooilo
I haona enaena i ke Kau
Ka la wela kulu kahi o ka Makalii
Ke hoeu mai nei ka wela i o'u poli
Haua ka ihu o ka puae i Kaala
Alaa ke kaua e na 'lii mai ala hou
He hou ka wai o ke Uki e hiolo nei
I anei la pau ke kaua
Ua noa--a.
Ia kuu ana iho o ka Puali hookawewe ana, ia wa, pane aku la kekahi o ua mau alii nei, i ka elele:
E. o hoi a hai aku i na hoa paio o ka la malie; ua kuu ke kaua. ua hemo ka puali. hookuu ia ka poe iloko o na hale pe'a, a auau aku ka hou o ka la wela i ka wai a Kane.
I hakalia no a @ pau na olelo a ke alii, nana aku ka hana ia Maeaea, ku polelei ka pola o ka malo i ka ua mea o ka mama i ka holo.
Oia holo ko ia nei a ku ana imua o kona mau haku; a oi kuu iho ka nae, pa no ka ninau, pehea ka huakai, he opua anei, a i ole he omeo wa paha ?
Pane aku la keia, he opua; a i ka lohe ana o ua mau alii nei he opua, ua pane aku la kekahi o ua poe alii nei i na koa e hoi, a pela no hoi laua nei i ko laua mau kanaka.
I ua mau opio nei a kakou i hiki aku ai i ko laua kahua me ko laua puali. ua hookuu ia aku la na koa e hoi i ko lakou mau halau. a ua kau oha ia aku lakou e noho kela a me keia me ka makaukau, aole hoi e hoopalaleha.
A no ua mau koa nei a kakou, ua kamoe loa aku la laua no ka heiau o Kaoukapuakea, a malaila laua i lawelawe ai i kekahi apana hana i pili ia laua, a me ko laua mau makua a me na koa.
Oiai @ia ilaila ko laua luaui makuakane, a me na kahuna a maa nei kakou eike ai, i ka inoa o ua mau hoahanau nei, oia keia Lo ke kaikuaana, a o Aikanaka ka pokii. he mau mahoe keia a elua, he mau ehu like no laua.
O ka mea nana i hoohui i ko lana inoa, a ike ia ai o Loaikanaka, oia no ka laua kumu hope o ke ao ana i neia mea he ike kaua o ka wa kahike, oia hoi o Halauola me ka apono pu ana mai o ko laua makua oia o Hoolonoapahu ke kane, a o Mokupaoa ka makuahine, o laua nei na makua o ka kakou mau olali, na hoahanau hoi nana i hookau aku i ka weli i na 'lii a pau o Oahu nei.
Nolaila, e ka makamaka heluhelu, ua pau ko kaua pohihihi no ka inoa o ka kakou mau opio, a me ko laua mau makua, a me ka laua kumu hope.
Nolaila, e hoaui aku kaua a nana pone aku i ka hana a ko laua mau hoa paio, maki'a he mau napa ana paha kekahi a lakou i ka ehu kai o Puaena, aole hoi o ke kikio pau i wai nohia, e hilinai ai Puna kalele ia Kau.
O ka hana a ua poe alii nei, oiai lakou i hiki aku ai i ko lakou kahua paa,. me na puali koa.
Oia keia, hoouna aku la kekahi o ua mau alii nei ia Maeaea ko lakou pu kaua, a he kukini mama hoi ia o ke alo o ua poe alii nei, e nolo aku a hoi aku ia Oahu nei, o ke kaua a na lii o Waialua, ua hoomoe ia a hiki iloko o Kane alaila hoomaka hou.
I hakalia no i ke kuu ana iho o ka leo alii,aia hoi ua Maeaea nei ke ahai la ka pupuhi he ia no Uko'a nana aku ia la, poha ka pola o ka malo, ka ua mea o ka nui e ka mama i ka holo, oiai oia e hooko ana i ka leo alii.
A oia ka ka mea kakau i hoomamanao ae ai i kekahi o na mele kau lana loa i haku ia e ko kakou poe haku mele--
Ike ia Kukini he lawaia manu
He upena kuu i ka noe o Pokahi
Ua hoopuni i ka ohu kakikopa
Ke na'i la i ka luna o Kaauana
Kauahi e ke kapeku e hei ai,
O ka ihikapu o kuu alii
O ke alii wale no ka'u makemake
O ka luhi o maua me ia nei
O ko makou lealea noia
Ua ike a--
Ma kekahi o na helu i hala o ka kaua nanea, ua ike ia ka hui ana o Maeaea, ka elele alii a na lii o Wailua, me kakaua mau koa, a ua ike pu ia no hoi ka pane a Lo a me Aikanaka.
Nolaila o nana aku kakou i ko mua aku, oiai o Maeaea imua o kona mau hea 'lii, a me ka puali koa.
Oleo Hoolaha.
Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho, e hana i na Poa HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina
J. BOWLER.
Sept. 22, '90, d--1y *
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai hawahawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio. Nov 8 '90, d-1y.
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio [w] hulupala lae kea loihi a he man wawae keokeo a pau kona eha, i kuni ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa.
JNO H. POLIHALE.
Auwaiolimn, Honolulu, Apr. 30. 3ts-d.
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a ua hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la. Owau no.
3...s-d. PAULO ISENBERG.
Papale ! Papale !!
Papale !!!
E loaa no manae na
PAHALE maikai
o na ano a
pau
Na Papale i Hoonaniia a
Hoonani ola ia.
I loaa ole ka lua ma keia Paeaina, a no na la hoomanao Kulaia, e loaa no ia oe ma ua kumukuai haahaa.
Ina oukou e kuai i na PAPLE ma ko makou halekuai nei, alaila e loaa no ia oe ke kaulike.
C. J. Fishel.
Ka Buke Akeakamai.
. . . . . A O . . . . .
KE KI GULA
NO KEKAHI MAU MEA HUNA PO
HIHIHI I HULIIA E KA NOE
AU O KE KANAKA.
KAKAU mua ia e ka Mea Hanohano DAVID KALAKAUA a me kekahi poe e ae he nui, a i Hoouluia, Hooponoponoia, a Hoomahuahua ho@ ia e Levi-i-Levi ole ia ka Akeakamai Hawaii o ke Keneturia 19.
Mahele o ka Buke.
MAHELE I.
ZODIALOGIA--Hoike Ouli ma na
kaulana Mahina.
MAHELE II.
NAEVIALOGIA--Hoiki Ouli no ka Ila
o ke kanaka.
MAHELE III.
METRAGARATIMA--Ka hoike Ouli ma
ka Hoonohonoh
Huahelu ma ka
Helu Kahala.
MAHELE IV.
ONEIROLOGI.
MAHELE V.
Ka Papa Konane Hoailona Pomaikai.
MAHELE VI.
Ka Arimatika Kamahao.
J. M. POEPOE.