Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 192, 13 Mei 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Zena Kaehu |
| This work is dedicated to: | Ronald Carl Fernandez |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O KAUPAKUEA, HILO, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai ka hoolimalima o ka lihi mauka o ka Aina Aupuni of Kaupakuea, Hilo, Hawaii, nona ka ili o 210 eka oi aku a emi mai paha.
Ka manawa---he 10 makahiki.
Ka uku hookumu $500 no ka makahiki e uku ia ma ka hapa makahiki mamua.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 11, 1891. 4t---d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O KA AINA AUPUNI O KANAIO, HONUAULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai ka hoolimalima o ka Aina Aupuni o Kanaio, Honuaula, Maui, nona ka ili o 7680 eka oi aku a emi mai paha.
Ka manawa---he 10 makahiki.
Ka uku hookumu $150 no ka makahiki, e uku ia ma ka hapa makahiki mua.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 11, 1891. 4ts---d.
KUAI O KA HOOLIMALIMA O NA KOENA O NA AINA AUPUNI O NINOLE A ME WAILAU, MALUNA AKU O NA APANA AINA HOME, KAU, HAWAII.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia aku ai na hoolimalima o na koena o na Aina Aupuni ma Ninole a me Wailau, mauka aku o na Apana Aina Home, ma Kau, Hawaii, nona ka ili he 6300 eka oi aku a emi mai paha.
Ka manawa---no 15 makahiki.
Ka uku hookumu---$150 no ka makahiki, e ukuia ma ka hapa makahiki mamua.
E hoolilo is aku keia mau hoolimalima malalo o ka pono a me na kuleana i ae ia malalo o ka Mokuna, XXXIV, Pauku 1477 Kanawai Kivila.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 12, 1891. 4ts---d.
KUAI O KE KOENA O KA AINA AUPUNI O AAPUEO, KULA, MAUI.
Ma ka Poakolu, Iune 17,1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai kudala ia ai ke koena o ka aina Aupuni o Aapueo, Kula, Maui, nona ka ili aina o 376.49 eka oi aku a emi mai paha. Kumu koho $500.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 9, 1891. 4ts---d.
KUAI O NA AINA AUPUNI MA KALUAOPALENA, KALIHI, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iune 17, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke ala komo mamua o Aliiolani Hale, e kuai ia ai ma ke kudala, keia mau apana aina iho:
Ap. 2. Nona ka ili he 768 eka, e hoomaka aku ma ke kohe mua he $160.
Ap. 3. Nona ka ili he 80 eka, e hoomaka aku ma ke koho mua he $160.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 11, 1891. 4ts---d.
KUAI O NA APANA AINA AUPUNI MA HONUAKAHA, HONOLULU, OAHU.
Ma ka Poakolu, Iune 10, 1891, ma ka hora 12 awakea, ma ke komo ana ma ke alo o Aliiolani Hale, e kuai ia ana he umi (10) apana aina aupuni, aia ma Honuakaha, Honolulu, Oahu, nona ka nui mai ka @8 a ka 98 kapuai a ke 6@x118 kapuai.
KUMU KUAI HOOKUMU---E like no me ke ano o ka aina, mai ka $200 a ka $250, no ka apana hookahi. O ke kumu a me ke ano o ka hookaa ana ma ke dala kuike, a i ole ma ka manao o ka mea kuai, he uku hapai a o ke dala, a o k@ keena ma ka uku mahele like e uku ia ana i ka hookahi, elua a me ekolu makahiki, me ka uku panee o ehiku keneta o ka makahiki ma ka uku hapa makahiki.
E kukulu hoi ka mea kuai i ka aina ana i kuai ai i kekahi pa kupono iloko o hookahi makahiki mai ke kuai ana, a e hookomo hoi i ka wai mai na ha mai o ke aupuni.
E hoopuka ia ana na Palapala Sila Nui no ka aina ma ka pau pono ana o ke kumukuai i ke kaa.
E ike ia no ka palapala kii o na apana aina a e lohe ia no hoi na mea a pau e pili ana ma ke Keena Aina.
C.N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 6, 1891. tf---d.
NA AINA PA-HALE NO KE KUAI MA KA HULI HEMA O PUOWAINA, A MA KE KIHI O ALANUI WAILA A ME-PENESECOLA HONOLULU, OAHU.
He elima mau Apana Aina hou i hoolala ia ma ke kamoe hema o Puowaina, maluna aku o Alanui Prospect, a he umikumamakolu pa-hale hoi i hoolalaia ma ke kihi o Alanui Waila a me Penesecola, i like ole ka nunui mai ka 158x200 kapuai a ka 81x150 kapuai a ua makaukau no ke kuai i keia manawa.
E waihoia ae na nonoi ana, no keia mau apana aina ma ke kumukuai hookumu aku o $500 a $400, no kela a me keia apana, e like me ke ano o ka nunui o na apana a me ke kulana e waiho la, i hiki ke ike ia maloko o ke Keena Aina, i ke Keena Kalaiaina.
O na nonoi ana no keia mau Apana Aina e hoike ia mai ka manao kuai a me ka hooponopono ia ana o ka aina.
O ke ano a me ke kumu o ke kuai ana ma ke dala, a i ole e like me ko ka mea kuai makemake, he hookahi-hapaha e ukuia, a o ke koena ma na uku mahele like ana iloko o hookahi, elua a me ekolu makahiki, ma ka hapa makahiki, ma ka ehiku pa-keneta ukupanee no ka makahiki.
E kukulu ka mea kuai i kekahi @a maikai kupono iloko o hookahi makahiki mai ke kuai ana a e hoomoe hoi i ka wai mai ka paipu wai o ke aupuni.
E hoopuka ia aku no ka Palapala Sila Nui i ka pau pono ana mai o ka uku kuai o ka aina.
E ike ia no ke kii o ka aina a me na wehewehe ana maloko o ke Keena Aina.
Ua hoomoeia na alanui a hooponoponoia, a ua hoomoeia no hoi ka wai a pili kokoke ana i keia mau apana aina.
C. N. SPENCER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 7, 1891. 4ts---d.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKOLU, MEI 13, 1891.
HOOHUI AINA.
(Kakauia no KA LEO)
Ke kau nui aku nei makou e hoo mau mai na nupepa Amerika i ke kokua ana i ka mana e kalai ia nei no na mea e pono ai ko kakou aina. Ke manao nei hoi makou, o ka makou e kalai nei, oia maoli no ka manao o na mea a pau o ka Lahui Hawaii, oia hoi, mamuli o ke ano o na hookele ia ana o ka pono o ka lehulehu, ua aho maoli no ko kakou hoohui ana me Amerika. E loaa ana ia kakou ka pono e koho i ko kakou mau luna aupuni iho, aole hoi mai luna mai. E hoopau ia ana ka noho kuapaa ana o na paahana e noho mai nei. E hoopau ia ana ke komo ana mai o na Pake a me na Lahui Asia. E hoopaa ia ana ko kakou maluhia malalo o na mana ko’iko’i, a e malu pono ai ko kakou noho ana. E hoohamama ia ana ka ipuka no kela a me keia mea e noho ai me ke kaulike maluna o ka aina, a e kono aku hoi i ka poe kupono e noho pu mai me kakou. E loaa ana na hoohana ana i ko kakou mau awa a me na hale aupuni a me na hana e ae e loaa ai ka pono a me ka pomaikai o ka lehulehu, aole hoi no na ‘Lii, na punahele a me na wahi haole kakaikahi i hao ae nei i ka aina a nele ka Hawaii.
Malalo o keia ano e hiki ai ia kakou ke hana i na kanawai no kakou iho e like me ka makemake o ka Lahui a hoohana ia’ku; aole hoi e like me ke keia manawa, he inoa hale Ahaolelo Kaukanawai wale iho no ko kakou, aole nae o ko kakou leo ka mea e puka nei. Ina kakou e makemake e hoololi i ke Kumukanawai, ma ke ano hui me Amerika he hiki no, aka, e like me keia o ka waha ke noke a hu’ahu’a, aole e hoolohe ia ana. I keia manawa na na haole e hana nei na Kanawai e like me ko lakou makemake, aole na ka Hawaii. He inoa wale iho no ko ka Hawaii, aka, aia ka mana i ka poe waiwai, na haole, na misionari. Ke hana ia nei na Kanawai e kinai ai i ke ola o ka lahui, aole pela na Ilikini o Amerika malalo o ke aupuni Amerika. Aole i pau.
Ka Hoopae Limahana Asia.
O kekahi o na kahua hana o ka aoao Lahui i kukulu ai, oia no na mea e pili ana i ka hoopae limahana, a oia no kekahi o ka aoao hoomaemae. Mamuli o keia lokahi e na aoao elua ma keia mea, ka hoopaa ana aku o ka hoopae ia ana mai o na lahui Asia, ua nui na hana hoomeamea wale iho no a kekahi o na hoa o ka Ahaolelo, no kekahi bila kanawai e hoopau ai i ka pilikia ma ia mea, aka i kue a i olelo ia e na hoa o ka Hale, e malama io ana i ka pono o ka lahui, he hana hoopalaimaka wale no, a he awahua no ke hua mai ana.
Mahope o ke kaa ana o ka manawa no umikumamawalu malama, mai ke koho balota ana maluna o keia kahua hana, aia la ihea kakou e ku nei, ma keia mau mahele o keia ninau, ka hoopae lima hana e ikea nei a me ka hoopae lima hana e hoolilo ana i poe noho paa?
Ua hoopaa ia ko Kina mai no ka manawa—koe ka poe i ae ia ma ka palapala hookuu e hoi hou mai; aka, ano, ke olelo ia nei aole i mamao aku ka manawa e komo hou mai ana no ka lahui o ka Ainapua me he kai hoee la e pahola ana maluna o ka aina; aole nae hoi maluna mai o na mokumahu aka ma na mokupea mai, aole hoi ma Honokaona mai, ma kekahi awa e aku hoi i kaa mawaho o ka mana o Enelani,--i hiki ai ke alo i kekahi o na rula e hoomalu ana i ka pono o ka poe e lawe ia ana i na aina e no na hana lima.
Aka, ma na ano a pau e hiki mai ana, i kumu e hoopiha ai no keia nele mai Kina mai no ka hoopaa ia,--eia ke hookomo hou ia mai nei ka lahui o lapana me ka weliweli ma kahi o ka ekolu tausani iloko o na mahina pokole, a mamuli o keia hoopae lima hana e anai ia ana na lahui e ae a o ka nele hana aku ka hope, a o ka mea hoi e oi loa aku ai o ka pilikia, ka pau ana o na aina i ka lilo ma ka iima o ka poe o na aina e, no ka mea, he kanalua ko makou i ka hookoia o ka kanawai e hoihoi hou ia ana keia lahui ke pau ko lakou wa kepa.
Mawaho ae o ka ninau hoopae lima hana, a me ka olelo ia i ke emi mai o na Asia a hoi nei e noho kepa ole ana, ke ikea nei no nae eia ke anai nei ka poe e ae a pau m@ na oihana hana a me kalepa. Mawaho ae o na halekuai o na mahiko, ma na kuaaina, ke pau loa aku la ka hana hoopukapuka ma ka lima o na Pake.
Ua Holo ke Kuhina Nui.
Ma ka Malulani o nehinei i holo aku ai ke Kuhina Parker, a hui aku me ka huakai a ka Moiwahine ma Kau a me na Kona, a huli hoi pu mai hoi me ke ‘Lii. Ua manao ia e loaa ana ka hoonaauao ia i ka Moiwahine mai kona launa ana me ka lahui; a pela no hoi kakou e manaolana ai no ka hoohelelei ia ana o na unahi alai ike o ko kakou Kuhina nui.
NU HOU KULOKO.
He halawai ka na wahine o ka HUI ALOHA AINA, ma ka hora 9 kakahiaka (Poaha), la apopo, ma ka Hale Waapa o ka Moiwahine Liliuokalani. Ma ke kauoha keia a ka luna nui o ka Hui; nolaila, e akoakoa ae na Kaikuahine o ka puuwai laahia o ka aina, i lohe i na mea hou.
Ua lohe hou mai makou ua pau kekahi makai haole i hoopipili iho nei e paa i ka oihana makai.
I ka hora 11:30 a.m. i ninau aku ai ka Malulani, no kona mau awa maa mau, i ke kakahiaka onehinei.
Ma ka hora 11:55 e nehinei i hookokoke mai ai o Zelandia i ka uapo, ua hele a lehau kona oneki i na ohua.
Ua kau aku ke Kama’liiwahine Poomaikelani a me ke Kuhina Nui Sama Paka ma ka Malulani o ka la inehinei, no ke kai malino a Ehu ka pahu hopu.
Ua oleloia ua piha ka aina i ka opiuma e lawa ai no elua makahiki. Mai ka poe kalepa mai keia lono, a mai ka poe hoi i ike i ka nui o ka lawa kupono ana.
Aia i Maui o Kama ka La Grippe kahi i kaapuni ai, oiai, ua puni ae nei la hoi o Oahu o Kakuhihewa nei i keia deragona hou, nana e ulupa nei i kekahi mau hanu ola he nui.
Ka hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina, e hoolilo ia aku ana na wahi koena aina i koe o ke aupuni. Ho iho a nui, ka hauna ana no keia e kiki-lua ai, kaumaha ka puolo a ka ohana.
Ua makaukau makou e panai aku imua o ko makou poe heluhelu i kekahi moolelo Hawaii hou, no ka pomaikai o ko makou mau makamaka heluhelu; he moolelo hoi no ka makani halihali ala kaulana o ka hala.
He mau la hoomaemae keia o ka Halealii, oiai, e palahinu hou ia’ku ana kona mau rumi o ka hale elua, oia ka rumi bolu a me ka rumi kalaunu, oiai, ua makemake ia e pau mamua o ka hoi ana mai o ka mea hale a ke lohia pu ia ala no hoi ka hale Akala.
E like me kona oluolu mau a ano hoopono, ua hoouna koke aku o Hon. S. M. Damon he wahi makana i ka Oihana Kauai Ahi o Honolulu nei no ka hoopakele ia ana o kona waiwai a me ko ka poe e kokoke mai ana, mai ke ahi mai ma ke alanui Nuuanu, ma ka po o ka la 10 o Aperila i hala. Ke ano mau no ia ola kanaka he oluolu, a he lokomaikai.
He guava gele, ka mea hou i ike ia iloko o umikumamalua tini i manao ia he opiuma i ka manawa i wehe ia ae ai. Kupanaha na hana mana o keia mau la. O ka manawa i’o no keia o ka hopena, ka wa e hikihou ai i ke kanaka ke hana i na hana mana. Eia no ka hoi ia lakou nei ua hana mana nei.
He paina ke malama ia ana ma ka rumi luana o ka luakini Hui (Kaukeano) i ka la, apopo, hora 11:30 a 2 p.m. He hotele aenei kahoi ka luakini o ke Akua. Nui no na hana ano e a na Kalawina o keia mau la; aneane koe o ka malama ia o ka hula-ku’i ma na luakini i loaa ai na kokua e lawa ai ka eke o ka hoomana.
Mamuli o ka hoike a Mr. P. Lee, ua ike ia ka piha-u o Halema’uma’u, ke hoonaue ia ae la ka papaku o Kilauea, a eia ka makou i hoomanao ae ai i kela kau kaulana a Lohiau:
“A ka luna i Mokuaweoweo
Huai pele i ona kino
Lawe ka ua la, lawe ke kaupu e
Opiopi kai a ke Akua
He kuahiwi hao wai kau iwaena
Hoopohaku mai la ka lua i ona kino.
“Halau komo ku Kaula na Kamakini,
Hahao pono ae la ka ena o Kuhaimoana,
Ua ana Kaula i ka huhuki i ka hulumanu,
I ka weu hulu o ka Iwa anai maka
O na maka o Ka-a i ka luna o Haupu a,
Ua hala ka puulena aia i Hilo
Ua imi aku la ia Papalauahi
I hoa kale no Puhikeoka
Loaa aku no i ka Makanoni
E walea ana me ka la i Kukii-e
O ke kii o ke aka Kale mahope e ike ia nei,
O ka lewalewa ana hoi
Ma o ae ia ia Hila.”
Olelo Hoolaha.
Ua makemakeia na Lala a pau o ka Hui Hooulu a Hoola Lahui e akoakoa ae ma Honuakaha ma ke kakahiaka o ka la 13 o Mei, hora 10 am., no na hana nui i manaoia---
Kumuhana I. No ka noonoo ana i kahi e ku ai o ka Home Hanau.
Kumuhana II. No ke koho ana i mau Kahu Malama Waiwai no ka Hui.
Ma ke kauoha,
Mei 11. 2ts—d. ANNIE ULUKOU, Kakauolelo o ka Hui.
OLELO HOOLAHA.
Ua nalowale aku kuu Lio (w) hulupala lae kea loihi a he mau wawae keokeo a pau kona eha, i kuui ole ia i ka hao, a e loaa no ka uku makana o $5.00. E loaa no au ma kahi o T. C. Polikapa`.
JNO. H. POLIHALE.
Auwaiolimu, Honolulu, Apr. 30. 3ts---d.
HOOLAHA KAI KONOHIKI.
Ke pa leo aku nei ke Konohiki o Waialae, i kona mau hoaloha a me na hoaaina o kona Aina, ua hoolimalima aku oia i ke kai i keia manawa, a na hookapu iho oia i ka hee nona iho, a nolaila, ke poloai aku nei oia e ike a hoomaopopo i keia leo la.
Owau no,
3ms—d. PAULO ISENBERG.
Olelo Hoolaha.
O ka mea nona ka inoa malao ae nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei oia i na mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma kuu Loko o Apili a me ka muliwai, e waiho la ma Kalihi-kai; na kapu no hoi @@@ ua holoholona, aole e hole wale maluna o ka aina, oiai ua lilo mai ia Loko a me ka muliwai a me ka aina po ia’u ma ka hoolimalima, mai a Kale Luka mai, no na makahiki he umikumakahi i koo mai keia la aku. A ua hoopoho aku au ia S. K. Hookano, Luna Nui, a nana no e malama, a hoopii i ka poe a @@@ o k@@ ana i keia Olelo Hoolaha.
AH TIKA (Pake.)
Apili, Kalihi-kai, Oahu, Apr. @ 1@@--d