Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 183, 30 April 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | For Auntie Maiki |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
I kulike ai me ka Pauku i o ka Mokuua XXXV o na Kanawai o ke Kau o 1888, e hoonee ia ana ka Pa Aupuni no ka hoopaa ana i na helehewa ma ka Apana o Honolulu, ma ka la 30 o Aperila 1891, a kekahi pa ma ka huina o Alanui Penesekola a me Alanui Puowaina a ma kekahi aoao mai o ka Ilina ma Makiki, Honolulu, Oahu.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Apr. 22 1891. 3ts-d.
Ua hookohuia o Mr. Kalei i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni i ole oia ae la, e kakaula ai kona Komisina mai ka la 20 o Aperila, 1891.
NA APANA AINA HOME, KAU HAWAII.
Ke hoolaha ia aku nei ma keia:
Ua hookaawale ia he 55 Apana Aina Home ma Ninole a me Wailau, no ka hoolilo ana aku i ka poe e makemake ana e loaa na aina home e noho iho ai.
2 E hiki no ke nana ia na palapala kii o keia mau apana aina ma ke Keena Aina, Oihana Kalaiaina, Honolulu, a me kahi paha o J. H. S. Marina, ma Waiohinu, Kau
3 Na J. H. S. Martin e kuhikuhi i na pana aina i kekahi mea e makemake ana e ike i ua mau aina la, a no ia hana e uku ia oia he hookahi dala ($1.00) e ka mea e hele aku ana e makaikai.
4 O na mea e makemake ana i na apana aina, e kakau mai no lakou i ko lakou makemake i ke Kuhina Kalaiaina maluna o kekahi pepa pa'i hakahaka, a e loaa no na kope o ia pa'i hakahaka me ka uku ole mai ia J. H. S. Martin.
5 Aole e hoomaopopo ia na noi mai ka poe e noho ona aina ana.
6 O ka poe oo wale no ka i kupono e nonoi mai.
7 E haawi ia no iloko o 10 makahiki e uku ai no k. aina, a iloko o ia wa ua hookuu ia mai na a@hau.
8 E kukulu hoi oia iloko o hookahi makahiki i kekahi hale noho, a e hoomaka aku hoi e noho ma ia hale a e hoomau aku no ke koena o ua mau makahiki la he umi.
9 E hoopaa hoi oia a puni me ka pa paapono i ua aina la iloko o ekolu makahiki.
10 E uku hoi oia mamua ma ka hapaha makahiki i ka ukupanee maluna o ke kumukuai ma ka uku pa-elima keneta pa-haneri o ka makahiki. Ua hiki no i ka mea kuai ke uku a pau a ke uku hapa i ke kumukuai i na manawa a pau, a e pau no hoi ka ukupanee.
11 O na olelo hoolilo mua aole e hoolilo hou ia aku ia ha'i, a aole e hiki i ka aina ke kuai ia aia a pau na olelo kuai a pau i ka hooko ia.
12 O ka haule ana o ka hooko ia o na olelo aelike, he mea ia e hoolilo wale ai i mea ole ke kuai ana o ka aina.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, April 10, '91. 170-d4ts
KA LEO O KA LAHUI.
J N O. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, APERILA 30, 1891.
Kupono Maoli no.
I ka hoomaopopo aku, ua kupono loa ke taata alii Borabora, e lilo i Kuhina, ke haalele ae kekahi o na hapauea o ka Aha pihiloleloe o keia au. He maiakai hapa wale no keia Aha Kuhina. a o ka mea e maikai piha ai, oia no ke komo kino o ke alii Boranora me lakou ma ka Papa Kuhina. He kupaa a aole he loli wale o keia kanaka, a nolaila, ina oia e hoomau i keia kulana me ka hoopono, e loaa no ia kakou ka manaolana.
Ua Kau ka Lia.
Ua nui ka nauki ia o na hana kinai i ka hoopae opiuma. He mea ukiuki ia no na hana pono, ke lohe aku i ka olelo ia o ka hana pono ole a ke kolohe. Pela iho la ko ke ao nei ano. He kue ka pono i ka hewa, a o ka poe a pau e olelo ana, eia lakou ke hana pono nei, me ka hookamani, e papapau ana lakou i ka hopu ia e ka Ilamuku a e laha aku ana maloko o ka kakou nupepa. No ka mea he kue keia nupepa. No ka mea he kue keia nupepa i ka hana hewa, a huli mai hoi ka Ilamuku mahope o ka hana po@ o a oia i a he haumana na keia nupepa i keia manawa. Pomaikai oia, a me ke 'Lii, a me na makaninana, ke mau kona hooko i ka makemake o ka lahui a keia nupepa e hoolaha nei.
Ka Uku a ka Lokoino.
I na la pilikia o Halealii, e upuia ana e na manaoino, oiai e kuee ana ka Aha Kuhina i pau iho nei, i ka Moiwahine, ua kii ia aku na opio aloha aina a aloha alii e kiai iaia. no kekahi mau pule eha paha. O kekahi o keia poe, he mau opio i ao ia a ua naauao. a ua ulu mai hoi ko lakou manaolana, e ikea ia iho ana la hoi ko lakou noho pu ana me ke alii, e like me na Puali alapa a pela aku, o ka wa kahiko. Aka, aole nae pela ka mea i ike ia.
Mahope iho o ka pau ana o na la make o ke 'lii, ua kauoha ia mai la kekahi mau ekeiki e hele aku i ka Ilamuku, a o ka Ahupuaa i haawi ia mai, ua ku maoli no i ka hoohilahila i keia mau opio i hoonaauao, ia oiai, he nui na wahi e ae i hamama a i kupono i keia poe opio, aka he makai ku huina iho la kahi kuleana i onou ia mai. Ola ole no hoi la ka ili eha o ke kanaka, o ka Haku keia.
O keia ano hana, ke kumu i haalele ai o na Kahu o Hakau. a huli hele ai a loaa aku ke kaikaina. o Umi-a-Liloa. A mamuli o ka hanai a malama pono ana i kela a me keia kanaka, i huli a mahi ai ka aina, a lilo ai o Umi i alii aimoku.
Aole paha e hiki ana keia mau hana ke hana ia i keia manawa, aka, o ka hana nae keia a ka Haku hale e hana ai e panoa ke aloha alii o ke kanaka, a e huli ai na maka i ke kai, a o keia mau hana no hoi; ka mea e ko ai ka wanana a Keopulupulu, ana i olelo ai i ke Keiki; "Imua ke i ho a pa ka ili i kekai, no ke kai ka aina."
NA MEA HOU O WAIMEA KAUAI.
E lilo aku ana ke awa o Kaunuloa ma keia hope aku, he awa ku moku akea, mamuli o ka mahiko hou e kukulu ia nei ma ke Ahupuaa o Makaweli.
O ka nui o kahi a ke ahi i hooneoneo ai i na mea ulu o ke kula hanai holoholona o Kekaha, wa ane ane no i pina ka 5 mile, mai ke awawa mai o Kahelu ma ka aoao akau, a hiki mauka ae o Huluhulunui ma ka aoao hema nei. Ke noke ia nei ke kolohe i ka huli aole no he wahi makili o ka loaa.
Ma ka Poaono la 18 o Aperila nei, ua wehe ia he papaaina hoomahu no ka luakini hou o na pake ma Waimea nei, a ua malama pu ia hoi he lulu dala, a ua hiki aku ka huina i ka $25.40.
Ke hoomaka ia nei ka palau ia ana o lalo o ke awaawa o Mahinauli, no ka onou ana aku i na pulapula ko, a ma keia hope koke iho no e uliuli lipolipo ana ka lau o ke ko.
Ke lilo nei o Manawaipuna i wahi makaikai nuiia e na malihini hele, a me na kamaaina pu he hoi; mamuli o ke komo ana o ke poo o ka auwai o ka mahiko o Makaweli a hiki i Manawaipuna.
O ka uwapo palekai o Waimea nei, aole paha e loihi ana na la i koe, e hiolo ana ilalo, oiai ua pau loa kekahi mau pou o lalo ae o ka uwapo i ka popopo a moku pu. a hea la makaala mai ke aupuni i kana hana, i o'e ai e nui aku ka poino a me ka lilo ma ko ke aupuni aoao.
Ua ohi nui ae kekahi haole kalepa halekuai i na kanaka makaukau i ka oihana kamana, no ke kukulu ana i kekahi hale nui i waiho ia aku nana e kukulu.
He lono kai lohe ia ae, he hoopaapaa mawaena o ka mahiko o Waimea a me na ona nona ke ahupuaa o Waimea i lilo mai ia laua ma ka hoolimalima. No ka lawe o ka mahi ko o Waimea i ka wai mai ka muliwai aku o Waimea a i ka aina mawaho aku o ke ahupuaa o Waimea. Iha he oiaio keia lono, o mua no o na aha kanawai kahi e hooko ia ai ka mea pono o lakou.
KA PAPA INOA.
O keia kekahi mau inoa i hoopaa ia e ke Kuhina Nui mai Kalaupapa no ka manao ina paha e loaa ana he manaolana no ka hoao ana e lapaau mahope:
Kahekili Niho Naihe
Palea Hihiki Kuia
Solomona Geo. Keohokii
Kaperiela Geo. Kalaoli
Kealia Kaaiohelo
Annie Kuia Kewiki
Zeperino Kalani Makini
Luisa Anekelea Ella Brigers a me Nakookoo.
NU HOU KULOKO.
@ E malama ia ana he halawai ma kahi o Mrs. Kamana, ka Peresidena, ma ka Poaha, la 30 ae nei o keia mahina. E akoakoa mai na hoa a pau o ka Hui Aloha Aina no ka mea he hana nui ke noonoo ia ana. Ma ke kauoha.
MRS. KAHANANUI.
Luna Nnui o ka Hui.
Na Opera ka eha o keia kakahiaka nui poniponi.
Ma Hotele Hawaii kahi i ule'e ai ka Bana i ka po nei. Nui ka lealea.
Nui ka wela o keia mau la iho nei. Mo'a unouno Puna i ke Kuawahine.
O ke ekolu keia o ka pule, aohe loha wale ia mai no ka mokuahi Hawaii.
He elua pule i koe, hoene aku ka leo o ka Bana ma Hilo, Ea hoi, o kakou hoi.
Ua hookohu ia aku o William Place i Luna Kiai Awa no Kahului, ma kahi o Aluli i olepe ia.
I ke kakahiaka o ka la apopo, e hiu aku ai ka Malulani no kona mau awa maa mau ma na Kona.
O ka la hope keia o ka mahina o Kaona. nolaila, e eleu mai e na makamaka i ka wehi o ka Lahui.
He auwai ka naau o na 'lii, e hookahe ana e like me ko lakou makemake wahi a Solomona ka noeau.
O na Hui Kamehameha a me Honolulu ke aumeume ana ma ke kahua olohu popo ma Piikoi i keia Poaono iho.
Mai imihala oukou e kela poe lawe dala kipe i ka mea hooko pono i ka hana, e huli mai no auanei a nahu i ke kino ponoi.
Awaawa kahi Paeaina i ka la inehine, ka hele ka ia a aui ka la, aohe no i puka mai, @, eia no ka la ke opiopio nei, hapopo e no na maka.
Ua lilo i ka Moiwahine Liliuokalani, ma ke kuai kudala i ka la inehinei, ka hale waapa o ka Moi Kalakaua, no hookahi tausani me hookahi dala.
E maluhia ana o Kahului, no ka mea, ua loaa aku la he kii hou no ia wahi. He hewa ka o Joseph Makuaea, he opio eleu, aohe i maa i ka lima lepo i ka opiuma.
Ua loaa hou mai nei ia makou ka lono hou, e kamoe aku ana ka huakai alii a Liliuokalani no ka aina Hikina i keia pule ae, e ukali pu aku ana iaia ka Puali Puhi Ohe Hawaii.
I ka makahiki 1873 ua pae i Pa'ikaka ma Hilo, Hawaii, kekahi Ahi nui, nona ka loa he 5 kapuai; i keia makahiki hoi, pae ke Aku i Kamakahonu, Kona, Hawaii. He mau ia keia no ke kai uli, eia nae ua maloo na iwi i ka la.
He mea ua ike mau ia ma Hawaii nei; o ka mea hana pono, e hoao ia no na imihala ana maluna ona. e ka poe hana hewa, ka poe hoi i opu ino iaia, i noho a kupa ka manao lili iloko, e like hoi me ka mea e puapua'i mai nei iloko o keia mau la i o makou nei.
Mamuli ka o ke kai-hoee i kela mau ahiahi aku nei, ua lalama ae na alamihi a me ne papa'i i kula, a ili nui ana iluna o ka manienie ma lalo o kekahi kaula, ma ka hoomaopopo aku e lele k@wali nui ana, he oopu luahine kahi, a he nui wale aku. Lealea wale aku no kahi poe i ka lakou ala aama mai.
He leta kai loaa mai ia makou me kahi mau mapuna olelo wainohia, e noi mai ana e hoolaha aku, ua kanalua makou i ka hoopuka ana, oiai aohe inoa. Nolaila, e na makamaka, a i makemake oukou e hoike i ka oiaio, mai huna i ka inoa ponoi; oia ke kahua e ka hoopono.
Ma ke kakahiaka nui o ka Poalua nei, ua pahola ae la he lono ma na pi-pa alanui o ke kulanakauhale nei. oia keia: He mau hoomaikai ana i ka Moiwahine, no kekahi lono i loaa mai, oia hoi, e hoihoi ia mai ana i ka hale ma'i o Kalihi kahi poe i manao ia he Lepera, na Kauka Luka e lapaau ia lakou.
Mai ko makou makamaka mai o ke kai malino @ Ehu, oia o J. G. Hoapili, nana i hoike mai ia makou keia mea hou malalo iho. I kekahi mau la aku nei i hala, ua loaa i kana keiki oia o Eike Hoapili kekahi aku nui, i aneane 4 kapuai ka loa iuka o ka aina, ma Kamakahonu, oia kahi o ka Na-i Aupuni i hookuu mai ai i kona hanu hope loa, he kupanaha keia.
KA HOOMANAO O IESU KARISTO.
I na makamaka a me na hoalau na a pau ma ko Hawaii Paeaina, aloha nui oukou:
Ua makaukau ka hale o keia Hoomana, no ka hoakoakoa ana e hoomana aku i ka Haku ke Akua, e like me kana kuhikuhi maloko o kana olelo Hemolele; a ke kono ia aku nei na mea a pau i makemake i ka pololei a me ka oiaio, o na nana e hana aku ai imua o ke Akua, oiai keia ola ana; e hele mai no maanei, ma na manawa i hai ia ma lalo iho nei. Aia ma Alanui Pa'ipalapala ka Halepule, e kokoke ana me ka pa o ka hale kula kaikamanine o Kawaiahao. Na manawa halawai; Poaono (Polima ka helu hoololi) ma ka hera 7:30 A. M. La Sabati (Poaono o ka helu hoololi) hora 10:30 A. M. He wehewehe a me na ninau Baibala, hoomaopopo ana i na wanana, pule, himeni.
E Kokua Aloha mai.
Ke poloai aku nei makou i ka Lehui Hawaii ponoi. no lakou na puuwai hamama, a me na uma@ma i piha i ke aloha hoa kanaka, e haawi mai i na kokua aloha ana no kahapai ana aku i kela hihia nui loa e waiho hoohemahema wale ia mai nei no e ka poe ia lakou ia hana. oia hoi kela kanaka o Kalaniwahine ka inoa. i pepehi maoli ia ai no ma Hamakua Hawaii, a makou i hoolaha aku ai. A i mea e hiki ai ke hoolimalima aku i ka loio nana e lawelawe ia hana ma ka aoao o ka lahui, oia ka makou e poloai aku nei ia oukou e pahola mai i na kokua ana e like me ka mea i pono i kela a me keia; a e lawe mai a hooili mai paha a loaa i ka Hon. J. E. Bush. ka puuku nana e malama a makaukau, o ka hapai koke aku no ia e hana i ua hana la. Ua loaa mai la i keia la 2 o Aperila, na W. H. Daniela mai o Wailuku, $5.00; na ka LEO, $5.00; Hon. J. Nawahi, $2.00, D. M. Punini Jr., $1.00.
Hookahi no manao nui iloko o keia hapai ana, o ke aloha i ke kanaka i pepehi maoli ia. a o ke aloha ka mea i oi ae mamua o na mea a pau.
KA LEO O KA LAHUI.
Aperila 2, '91, Alanui Pa'i Palapala.
Olelo Hoolaha.
Ke hai ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, o ka poe e makemake ana i mau eke paakai maikai a me ona nanahu kie we maikai a makepono no hoi ke kumukuai, e loaa no au ma Haimoei@e, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i ko'u home paha.
MRS. C. I. HAIRAM.
Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890.
3ms--@
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma ke Kanawai. E loaa no au mai ke hawanawana o Kawaihae e hoene ana me ipo la, a Hamakua au i ka la'i o Kukaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio. Nov 8 '90, d-1y.
Hale Mele Hou.
NO HOOKAHI PO WALE NO.
I ke ku ana mai o ka mokuahi "Manowai, ma ka la 6 o Mei.
E HAAWI ANA O--
Madame Sara Bernhardt
Me kona poe o 25 ka nui, i kokahi kea ka i kapaia--
"KA LEDE O KE CAMELIA."
He manawa hookahi wale no keia e ike ia ai ka oi hookahi e ola nei o na wahine keaka.
He $5 dala ka uku o lalo, a he $3 a $2 oluna.
@ He hiki no ke loaa na noho i hoo kaawale mua ia ma ka Hale Kudala o S. J. Levey. tf-d.
HE BUKE MOOLELO
---: NO :---
GABRIELA LENOA
----: KE :----
Ahikanana o ka Puali Kaveria.
Mamuli o ke noi pinopino mai o na makamaka i ka moolelo o GABERIELA LENOA i hoopuka ia maloko o ka nupepa "Kuokoa," na oluolu i ka mea kakau Mr. P. Spencer (Kamaki) ke kuupau loa ana aku me ka holonui i ka moolelo piha o ua Kapena kaili wahie la o ka Puali Kaveria, e hoomaka ana mai ka halealii mai o Diava--Ka mare ana i ka wahine--Ka huakai i Bereli@a--Ke kaua o Inia a me ka hiki hou ana i Rusia a launa me kana huapala i hoopala i hookaawaleia no hookahi makahiki a ei.
O na hoohanohano a me ka hoinainau--e hookahe ia aku ana ka aila iluna o ka wai lana la'i malie o ke aloha kane me ke aloha wahine, me ke kii o ua ahi kanana nei iloko o kona aahu koa piha o ka Puali Kaveria.
He $1.00 no ka Buke, a e hoouna mai na kauoha i ka mea nona ka inoa malalo iho. S. K. PUA.
Pahu Lela Helu 5. tf-d.