Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 181, 28 April 1891 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

            I kulike ai me ka Panku I o ka Mokuna XXXV o na Kanawai o ke Kau o 1@@@ e hoonee i @na ka Pa Aupuni no ka hoopa@ ana I na helehewa ma @a Apana o Honolulu, ma ka la 30 o Ape rila 1891, a kekahi pa ma ka huina o Alanui Penesekola a me Alanui Puowaina a ma kekahi aoao mai o ka llina ma Makiki, Honolulu, Oahu.

            C. N. SPENCER,

            Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Apr 22 1891. 3ts-d

 

Ua hookohuia o Mr. Kalei I Luna Pa Aupani no ka Pa Aupuni I oleloia ae la, e kakauia ai kona Komisina mai ka la @@@ @perila, 1891.

 

Ua hookohuia o MR. JAMES COWAN I hoa no ka Papa Alanui o Koolau-loa, Mokupuni o Oahu, ma kahi o J. You@g Jr. I haaleie mai:

Sam’l Kapu, Luna Hoomalu.

S. Kahele

James Cowan.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Apr 20 ‘91. 177-d3t.

 

NA APANA AINA HOME, KAU HAWAII

Ke hoolaha ia akn nei@@a keia:

Ua hookaawale ia he 55 Apana Aina Home ma Ninole a me Wailau, no ka hoolilo ana aku I ka poe e makemake @@a e loaa na aina home e noho iho ai.

2 E hiki no ke nana ia na palapala kii o keia man apana aina ma ke Keena Aina, Oihana Ka’aiaina; Honolulu, a ma kahi paha o J.H.S. Mart na, ma Waiohinu, Kau

3. Na J.H.S. Martin e kumikuhi I na apana aina I kekahi mea me makemake ana e ike I na mau aina la, a no ia hana e uku ia oia he @ooha@i dala ($1.00) e ka mea e hele aku ana e makaikai.

4 O na mea e makemake ana I na apana aina, e kakan mai no lakou I ko lakou makemake I ke Kuhina Kalaiaina maluna o kekahi pepa pa’i hakahaka, a e loaa no na kope o ia pa'i hakahaka, a me ka uku ole mai ia J.H.S. Martin

5 @ole e hoomaopopo ia na noi mai ka poe e noho ona aina ana.

6 O ka poe oo wale no ka i kupono e nonoi mai.

7 E haawi ia no iloko o 10 makahiki e uku ai no ka aina, a iloko o ia wa ua hookuu ia mai na a@hau.

8 E kukulu hoi oia iloko o hookahi makahiki i kekahi hale noho, a e hoomaka aku hoi e noho ma ia hale a e hoo mau aku no ke koena o ua mau makahiki la he umi.

9 E hoopaa h@i oia a puni me ka pa paapono i na aina la iloko o ekolu makahiki

10 E uku hoi oia mamua ma ka hapaha makahiki i ka ukupanee maluna o ke kumukuai ma ka uku p@-elima keneta @@haneri o ka makahiki.  Ua hiki no i ka mea kuai ke uku a pau a ke uku hap @ @ @@ @@@@kuai  i na manawa a pau, a e @@@ no hoi ka ukupanee.

11 O na olelo hoolilo mua aole e hoolilo ho@ ia aku ia ha'i, a aole e hiki i ka aina ke kuai ia aia a pau na olelo kuai a pan i ka hooko ia.

12 O ka haule ana o ka hooko i o na olelo aelike, he mea ia e hoolilo wale ai i mea ole ke kuai ana o k@ aina.

C. N. SPENCER,

Kuhina Kalaiaina,

Keena Kalaiaina, Apr 10 ‘91. 170-d4ts

 

KA LEO O KA LAHUI.

JNO. E. BUSH.

            @unahooponopono a me Puuku

 

POALUA, APERILA 28, 1891

 

KA HANA A KA PAPA OLA.

            E ka lahui Hawaii i aloha nui ia ka poa hoi no lakou na kuleana paa maluna o ka lepo aloha o ko kakou aina makuahine nei. Ke ku nei KA LEO e paio no kou pono e Hawaii ponoi. mai ke nui a ka liilii, maluna o ke kumuhana "ke ola ou e Hawaii ponoi e nana maka ia nei e Keo Kaaka ma."

            Oiai, ua hoike aku makou i ola honua, i ke an@ o ka Papa Ola a me ka lakou hana; oiai hoi, ma ka nana aku i na mea e pili ana no ke ola ou e Hawaii, aole loa i ike ia kekahi hiona oia ano, a wahi lihi iki la hoi, he ole loa no.

            Oiai ka lahui i noi aku ai imua o ua Papa 'la, e ae ia o Kauka Luka i kauka no Kalihi, aka, aole i ae a.

            Ma keia kumu, ua komo iho iloko @ ka ehu hu ke kan@@@@@ @@ ke a kuakai a ka Moiwahine no Kalaupapa a me Kalawa@, oiai, eia na hale ma i o Kalihi, i ka pahu kani kahi i kau ai, aka, aole loa i kiei ia aku, a halo ia aku la hoi, a hiki wale i ka wa i kani a-a ia ai ka makua i ke keiki, ke kane hoi i ka wahine a pela aku.

            Aka, wahi a ko makou lohe@ne keia, ua hooili ia na koikoi a pau maluna o ka Moiwahine; a ua makemake ia e hoopau i ke ku ana o ka ha le ma'i ma Kalihi; ina he oiaio keia lohe, alaila, aohe hana limi koko o ae a Keo Kaaka ma i hana ai e like me keia, oiai aole i nakemake ia e loaa ke ola i keia lahui, aka, ua makemake maoli ia no e umi a puaa.

            Noliala, e na Hawaii ponoi e aohe kau o ka ehaeha i ike ia e like me keia.

            Aka, no KA LEO, aole loa oia e hoi hope, a kuemi paha; oiai, cia oia maluna o ke kahua o ka hoopono a me ka oiaio. E hoolohe oe i ka hope o keia mau mea a pau.  E maka'u i ke Akua. a e malama i hona mau kanawai. Kekahuna Mok. 22:13. O keia ke kahua oni-paa e hiki ole ai e kulai ia e na enemi.

 

He Hoike i ka Pololei

            No ko makou hoike mau i ka pono a me ka pololei, ke ikea ne@ ka maliu ana mai o ke aupuni i ka leo o ka lahui, e paiauma ana, e hana ia ka pono, i kumu e pakele ai kakou mai na hopena ino o ka kakou mau hana, mai ke poo mai o ka la hui a ka mea i lalo loa.  Ua hooko aku ka. Ilamuku i kana hana me ka hookamani ole.  Ke hookamani nei hoi ka Aha Kuhina, a ke alakai hewa ia nei hoi ka.  Moiwahine i ke Panalaau o Kalawao e hookamani ai i na ma'i lepera.  O ke kumu o keia, no ka hele mau o ka hoike no ka hoopae o na haole i ka opiuma io kakou nei, a elua, no ko makou holomua i na pehina leo walania, a ku i ka hilahila, ina ua hanau ia ia mea iloko o ka poe o ka Pap @Ola, he hilahila, no ka lakou mau hana ino, a hoopilimeaai mamuli o na ao ana a ka poe hoopalaimaka ia oe o ka Hawaii.

 

HE MAHALO NO KA HANA PONO

            Ke haawi aku nei keia nopepa i na hoomaikai ana ia oe e C. B. Wilson. ka Ilamuku o ke Aupuni Hawaii, oiai oe i maliu mai ai i na ao ana a kou hoa kanaka Hawaii oiaio, a keia nupepa hoi i huai puka nui aku ai i ola honua.  Aka mamuli o kau mau hana eleu, e kauo ana i ke aupuni e holo mua, malaila ko makou kuleana e kakoo aku ai ia oe,  e haawi ai hoi i na hoomaikai ana ia oe, aka, mai @oina i ka moto o keia pepa, oia hoi ka hoopono.

            Nolaila, e Mr. Ilamuku mai hoi hope oe a mai nana i na kani makika a kela poe ilikea, e okukuu nui iho la imua ou.

            Ma keia hana au, oia auanei ka mea nana e hapai i kou inoa, a e hookiekie hoi ia oe, oiai. ma ka hua o ka laau e ike ia ai hona ano.

            N@laila maluna o keia ka hua, e loaa ai i keia pepa kulea@a kupono ma na ano a pau, e paio ai nou e Hawaii ponoi.

            E lawe aku i ka heia nupepa hoo maikai ana ia oa me ka manao maikai.

 

KA HOINOIA O KE KARISTIANO

            He hoole kekahi poe, aole e ulu ana ka hoinoia o ka "poe manaoio ia Karisto a malama i ke kanawai," e hoomaka hou ana ka hoino ma Amerika, a ua hoomaka io no He iwakalua ka nui o ka poe i hoopii ia no ka hoomana ia Iehova i ka @a ehiku a hana@ma na la e ae eono o ka hebedoma. Ke hookikina ia nei na mana aupuni o ke kanawai o ke kanaka e kue i ke kauoha o ke Akua a no ke kupaa ke hooinoino a ke hoomaewaewa ia nei na haipule oiaio o ka La Sabati oiaio.

 

KA LA KAPULE

            Ke paio nui nei ka poe @aauao me ka poe i hoopouli ia e Kakana. E hoole ana ka mua aole he kuleana i kauoha kanawai ia ka la e hoa no ia ai o Iehova, aia wale no ia mawaena o ke Akua a me kanaka. O ka poe i alakai hewa ia, @ke hoopaakiki kuhihewa nei no lakou he pono no.  Aka he mea maikai ole ia ka onou ia o ke kanaka e hoano aku i kekahi la e ae mawaho o ka ke Akua i hoonoho ai. Nolaila e hoopololei, o ka lohe ke ola, ka hoo kuli ka make.

 

MOE PI'O

            Iloko o keia au naauao ke ike ia nei no kaia mau hana ekaeka, oiai aia ma ka home o Mrs. Nabaku, ke nohe a kane a wahine nei kakahi kaikunane a me kakahi kaikuahine oiai o ke kaikuahine i lilo i wahine na ka mua ia a o ke kaikunane i lilo i kane na ka muli oia ma ka hanau ana a na m kua aka ua noho a kane a wahine laua.

            O' keia mau opio no Waihee Maui o ka in@a o ke kane o K. Kaaikaula a o ka wahine o Miss K @waihalau; ke poho nei laua ma ke ano pono ole a kue maopopo i ke kanawai.

            No keia kane kaikunane aole loa i ike ia oia e hana ana, aka, o ka mea i ike ia, o ka lena i Haleauau a na keia kaihuahine e hana iaia i ka ai a me ka ia; a ke noho nei laua ma Honuakaha, a aole he maikai iki o keia hana.

 

NU HOU KULOKO

            E malama ia ana he halawai ma kahi o Mrs. Kamana, ka Peresidena ma ka Poaha, @a 30 ae nei o keia mahina.  E akoakoa mai na hoa a pau o ka Hui Aloha Aina no ka mea he hana nui ke noonoo ia ana. Ma ke kauoha.

            Mr.s Kahananui

            Luna Nnui o ka Hui

            Ke loaa ola na kuia e kapalulu mai ana i keia la i o kakou nei ka mokuahi Ankekulia me na mea hou o na aina e.

            O ka hapa nui o ka poe i ae ia e holo uo Molokai, mawaho ae o ka ka Papa Ola @ hooholo ai, mai ka Moiwahine aku ia a me ke Kuhina nui. a uo apone ia lakou a pau, no ka hele ana a hoi mai.

            Pakele o Akoni mai poino i ka po Poanon iho nei, oiai oia e hoao ana e lanakila maluna o ke kahua heihei kukini wawae ma Manamana ae nei.  Ua holo aku oia a hiki ole, laau mai la kona mau wawae ponini@ ke poo, a ua haapio oia; koe aku no ka mahimahi o ke alanui Kaahumanu, Geo. Rosa, e ukali ana me ka hopo ole mahope o kona hoa kakele, Jas. Torbet ka hi'apa'iole o Hawaii nei. ka maka@i puahiohio ho@ o ke alanui Ema

            He "Derby" papale ko Kamamawax i ka po Poaono iho nei, ua ike lihi ia aku ia e kipu ana i k hoe maluna o kekahi o na olowaa lawe nanahu o ka  Meregoraunu, me na pao ahi no ina kona aoao.  "Hiimai hoi oe ia Bebe--Hu!"

            Ma o ke ku ana mai o Kalaudine i loaa mai ai ka mea hou ia makou ola hoi: Ua hopu ia e ka Lanakanawai Kaleo, o Kale Grey, ke kupakako elua o ka mohuahi Calaudine me na kini opiuma he 16, me Hana Maui. Ua hookuuia oia ma ka bela o $250. Pokeokeo.

            Ma ka wanaao o ka la hoomalolo nei, malalo ae pei o Kaumakapili, ua make iho la o Mrs. Ohia ka makuahine o S.M. Ohia, i ke 57 o kona mau makahiki, a i ka hora 5 p.m. oia i manele ia aku ai no kona hale lua, ka home hope loa o na mea a pau.

            O Toma Luka, ka lunamakaainana o ka Apana Eha o Honolulu nei, a me John Phillips, kekahi o na 'Lii A@aolelo; o laua na mea nana i bela o T.E. Evans, kela haole i hopu ia ai i ka Poaono iho nei e Mr. Willian Sheldon, no ka malama opiuma. Ua ike ia hoi paha ia, ua "akaaka wale no o Haleakala, ka uwe a ke kini a i Koolau."

            Ma ka huakai a ka Ilamuku C. B. Wilson, i holo aku nei maluna o Calaudina, no ka @mi ana i ka moku hoopae opiuma.  Ua lawe pu aku oia he 12 koa, elua pukuniahi, a he 50 pu kau poohiwi, oiai, aia ilu@a o kela moku opiuma he mau pukuniahi. me na poka p@hu, he heluna nui o na pu raifela, a me na pahu poka kila aohe o kae mai.

            O ka hononu o ke kila o kahi moku i hoi mai ai mai Kawaihae mai, me na eke one a Kawainui ma he 2 kapuai wale no, a i ka huki ia ana ino nei iluna o ke ala huki moku, ua pakui hou ia aku he 2 kapuai hou. O keia kekahi wahi moku lawaia opiuma eleu, oiai, i kona hoea ana mai he mau eke one ka ukana.

            Mawaena o ka hora 3 a me 4 o ka wanaao Lapule iho nei, ua hoao iho la o Mr. Frank May, e lawe i i kona ola ma o ke oki ana i kekahi aa koko maluna iki ae o ke kuekue o kona lima hema. Ua hiki ae na Kauka Makuaina a me Peterson, mamuli o ko laua-eleu, ua paa iho la ko kahe ana a ke koko, a ua hoihoi ia oia i ka IIaukapila. O ke kumu mai o keia hana, mamuli no ia o kona manao lili i kekahi mau kane eleu no kana wahine, ma ka hoomaopopo aku, ua hehi ia ka mala a ke'lii.

            Ua maikai ke 'lii aimoku, ke Kuhina Mui a me na hoahele e ae o ka M@iwahine, aka, hookahi mea nana i hoonoanoa, oia no o J. Heleluhe, oiai oia i kipaku ai i kakahi o na keiki puhi ohe, oia o D. Kaleikoa, me na olelo kaka-na, o ka mea i piha @@ ka hookano. Oiai o D. K. e moe ana ma kahi i kauoha ia no lakou, na kpaku ia oia a me kona mau hoa a na pani ia aku ma ia wahi, he poe hapa keokeo.

            Pakele ke poo o kokahi koiki mai puka pu i ka pohaku ma ka Melekoraunu ma alanui Moi i ka po Poaono iho noi; oiai oia e noho ana me ka nanea, aia hoi ua hoonou mai, la kekahi mea makai mai o ka Hale Hana Hao o Ulakohea he puupuu nanahu nui, i ka wa i hele ia aku ai e ninau i ke ano oia hana ana, ua hoonou hou mai la no a holo aku la. Ea, e ao o noho i Kawa i ka ai kamano, ne hewa ka oe i ka noho malie.

 

HE BUKE MOOLELO

--: NO :--

GABRIELA LENOA

--: KE :--

Ahikanana o ka Pua li Kaveria

 

            Mamuli o ke noi pinepino ma@o na makamaka i ka moolelo o GABERIELA LENOA i hoopuka ia maloko o ka nupepa "Kuokoa," ua oluolu i ka mea kakau Mr. P. Spencer (Kamaki) ke kuupau loa ana aku me ka holonni i ka moolelo pi ha o ua Kapena kaiki wahine la o ka Puali Kaveria, e hoomaka ana mai ka haleahi mai o Diava--Ka mare ana i ka wahine--Ka huakai i Berlina--Ke ka ua o Ima a me ka hiki hou ana i Rusia a launa me kana huapala i hoopala i hookaawaleia no hookahi makahiki a oi.

            O na hoohanohano a me ka hoinainau--e @ookahe ia aku na ka aila iluna o ka wai lana la i malie o ke aloha kane me ke aloha wahine, me ke kii o ua ahi kanana nei iloko o kona aahu koa phia o ka Puali Kaveria.

            He $1.00 no ka Bnke, a e hoouna mai na kauoha i ka mea nona ka inoa malalo iho.

S. K. PUA

Pahu Leta Helu 5 t@-d.

 

Olelo Hoolaha

            Ua makaukau ka mea nona Oinoa malalo iho e hana i na Pua HAKU PUNA ELEELE a me ka pohaku e ae no na pa kupapau, a me na kahua kukulu kia-hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina

J. BOWLER

Sept 22@ '90, d--1y*

 

 Olelo Hoolaha

            O ka mea nona ka inoa malalo ae nei, ke pa@a a ke @ookapu loa aku nei oia i na mea a pau loa, aole e hele a lawaia ma kuu Loko ao Apili a me ka muliwai, e waiho la ma Kaliki-kai; ua kapu no hoi me na holoholona, aole e hele wale maluna o ka aina, oiai u lilo mai ia Loko a me ka muliwai a me ka aina pu ia u ma ka hoolimalima, mai a Kale Luka mai, no na makahiki he uinikumakahi i koe mai keia ia aku. A ua hoonoho aku au ia S. K. Hookano, i Luna Nui, a nana no e malama, a hoopu i ka poe a pau e kue ana i keia Olelo Hoolaha

AH TIKA (Pake.)

Apili, Kalihi-kai, Oahu, Apr 8. @md

 

E Ika Poe Law Nupepa

            Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ka uku o ka Nupepa ma ka hebedoma; a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa.  No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena mei, na hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina na hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea heluhelu. a ina aole io maoli no na luna ka hewa alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.

J. E. BUSH

 

PAPA KUHIKUHI

...... O ......

KA HUI ALAHAO A ME

AINA O OAHU.

______

E HOOMAKA ANA MA KA LA

25 O OKATOBA, 1890

______

MANAWAHOLO:

           

                                        A.M.           A.M.          P.M.          P.M.

Haalele ia Honolulu          *6:15             8:45          1:45           4:30+

Ho@a ma Honouliuli       *7:15             9:49          2:49          @:28+

Haale@ ia  "                    *7:45            10:51         3:51           5:50+

Hoe@@ @onolulu          *8:40            11:55         4:55           5:45+

* Lapule wale no.

+ Poaono wale no.

Oct 21. 1890 tf--d