Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 180, 27 ʻApelila 1891 — OOLEA HOI NA OLELO A KA "LEO" I KA MOIWAHINE [ARTICLE]

OOLEA HOI NA OLELO A KA "LEO" I KA MOIWAHINE

P«ela, 'i oleloia iDai ai makou e kem&u makamaka i kela mau la akM @cL Aole oia wale, ua olelo pa22.meii n® hoi aiakau, ua kupono «Belse, ka uiakou, i ka houhou aku i naeāelo e hoehaeha ai i ka manao • H^iwahiue. JE aa «nakamaka a me na oiwi ko makou lahui; mai kuhilw» aiaioukou, ke 1 ana nei, a ke lMjpuka aku ne makou i ka oleio, ■e ka manao ino maloko o makou; aofte &Ja pela. Ua alo a makou ia loJbou a pau, a i ko kah u MoiwaMee Kaae-make. a me na n 1 - i hammm «. pas o ko kakou aina nei; a ■*Btakemake nui makou e ikeia wtm takou, a o ko &akou poe i kumaoli, e l'lo i mau kauwa, a i ■Mi littt i kokua n© ko kakou Moiwliiīne, ma ka puiama ana i na he»kele maikai ia ana o lo kak»u

A'-ipuni i aV<ia niii'.a. OU ka ma "kau.i hooikiiika mau aku ai ma ka olelo, a naa ka hoakaka laula ana aku no lioi imua o ka lahui, i na hana e pono ai, a e loaa pu ai ia ka koii a pa'i ka pooo kaulike o ka noho nna. A i ko makou wa i ike aku nei r aohe i mflliu ia mn.i ua laau ulono ana la a makou no kakou» e ko kakou Moiwahine mua loa; nolaila, ma ko makou ano he waha olelo no ka iehulehu, ke kalai n-iakou me ka nianao maikai, aole n;e ka manao ino. Aka, e hai aku no makou me ka oiaio; aole makou e noho liamau ana, ke ike a maopopo lea ia makou, he mau hana pono ole ka ko kakou Moiwahine e hana ai, a e olelo ai paha, he mea e hoopilikia ai a hoopoino maoli ai hoi ia kakou a me ka lahui. E ku no makoii rua ke kahua o ka oiaio, a e kamailio ahewa aku no iaia, ina he hewa a he pono ole kana e hana ai, imea e poino ai ka lehniehu. Aole makou e hopo. Aka, i kona wa e hana pono ai, a i maliu ai ika leo iionoi haahaa a kona mau makaainana pc»noi, a hana hoi i ka pono a me ka polok-i .110 kona lahui, mo lio makua aloha la ī kana niau keiki » pouoi; e haawi no makou i na hooinaikai nui. a me na mahalo hana ;ina aku i k'» kakou Moiwali'ne i hMi.i nui?a. Noiaila, H;ai kuhihewa mai oukou, o na olelo a niakou i hoopuka aku ai e pili ana i ko kakou Moiwahine ina keknhi nmu niea. he maīi olelo.hoonaukiuki ia; ao'e pela ka makou i hana ai. " Ein hoi kekahi.- tJa manao pal> \ kekahi poe o ko makou lah'ii, * n > e hiki ke oioio ia, ake nema ia ka Moiwahine, a me kofta īnau Luna Aupuni; a 'ne poe kapu Joa iakou aole e oleloia, a kalaiia W'.eu ma na ano a pau." Aoie |>ela; ua hiki fcc oleloia, k« ku i kahi e olelo ia ai; a ua hiki ke nema ia ke ku i kahi kupono e aema ia ai; a ua Kiki hoi !:e hoomaikai ia a oiahaloi;i. hoi, ke ku i kahi e mahalo ia aku ai ; a ua hiki hoi kō'iiwo aloha ia aku, a kanikau ia aku paha, ke ku i kahi e uwe ia aku ai, a pela wale aku. Kee no nae, na hana na oleio ame na manao e hoopoino maoli. a kue i ka pono a me ka oiaio; he hewa no ia. Aoie oia ka niakou e hana nei. a e olelo aku nei, no ko kakou Moiwahine iniia loa ma ka Noho Moi o Eīawaii ; aka. « ka pono like ka makou ? koi nei, ao ke pale ae in a a'®, a me na alakai maalea ana a ka poe no nana ka iahni e hanaino nei. A ina ua ehaeha ia ka manao o ko kakou Moiwahike no kekahi o ka makou iuau mapuna olelo i hoea aku ika !w ame kft laula oka aina; alaila, he mea kupono no, e wai haalulu ia ua mau mapuna ole lo la, i mea e maopopo ai, he mau oielo hoino wale no ia i- ko kakou Moiwahine, me ka nele f loa ika oiaio ole; a i ©le, he mau olelo uo paha ia ua hanaia mai he makuakane no me ka makuahine pu. E na makamaka aloha: e noomaopopo ih ) oukou; o ka poe e kakoe ana mamuli o na han& pakaha lima nui, a e kokua ana j ka hoo* mauia o na ioe karainaa kiekie o 1887. o lak«u ka po« aole he aloha oiaio mai loko o ko puuwai; aia wale no na ma na umiumi a me na lehelehe hoi mai. O loko aku, he okea. Ano mak u iho, aole loa pela. Haunaele Ewa i ka Moae, ua ohi hewa i ka i'a hamau leo e ka aina, auwe! mai moku ka ihu ia Hio.