Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 176, 21 April 1891 — Page 3
This text was transcribed by: | Kelly Murray |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HE MOOLELO HAWAII - NO - KUALUNUIAOLA.
KE KIEKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO, KA UHAPAIOLE O KE KOA I NA LA O KA NOHOALII ANA O OLA, KE ALII O WAIMEA, KAUAI.
Aka nae, akahi no kaua ana nana i luku aku i ka hapa nui o na kanaka ma ko Pi ma aoao, aka, no kaua iho ua ike kaua i ke kumu o keia make o ka aoao Pi ma.
O keia kaua a na hoahanau e komo pu nei, aole laua i ike aku a ike mai, aka, na ke au o keia moolelo e hoike mai ia kaua i ka hopena o keia kaua.
Ua hoomau ia keia kinai ana i na ola he nui ma na aoao a ielua me ka weliweli, a hiki wale i ka anee pono ana mai o na kini olalo, kana kaunaku aku kana hahapoele mai, a akahi no o manao ae he maluhiluhi, a e holo au i pakele, oiai, ua po ka la a ke houpo lawelawe mai la loko.
na ka po i hookuke aku i na mea a pau e haalele i ke kahua kaua a lakou i hakaka loihi ai ma ia la, a koe aku ka poe i make a me ka poe i loaa me na palapu o ka hooili kaua e auau ana iloko o ko lakou koko ponoi.
He oiaio, ma na la mua o ka ulele kaua ana, mawaena o na aoa a elua, ua pii maoli ka lena o ka maka'u o ka poe o Kekaha a me ko na kaha elua o Waimea a me Wahiawa i na enemi, aka nae, ma keia hooili kaua nui ana, ua aa maoli la kou heluna uuku, e ku imua e paio ai me na pakaha a hiki i ke kanaka hope loa, oiai, ua make kekahi poe o ko lakou ohana ma na kaua mua ana o na la i hala, a i mea e maalili ai ka lili no ia mea i hana ia, e hoopai ka ino no ka ino i hana ia, ina ia he mea e hiki ana.
Ua lawa ae la paha ka kaua kilo hi ana ia Kekahi iloko o ka hookahe koko, a e nana aku kaua ia Kua lunui aola imua o kona makuakane alii ma ke kakahiaka o kekahi la ae, oia hoi ka la mahope iho o ke kaua a kaua i ike ae nei.
I ke ala ana ae o Ola ma ia wanaao poniponi, noonoo koke ae la ia no ka make o kana keiki, no ka mea, kakali wale mai oia i ua po nei, a hiki wale i ka lanakila ana o ka hiamoe maluna o kona mau ma ka alualu, aole nae oia i hoi aku, nolaila, ala mai la iloko ona na hoomanao ana i keia mau huaolelo a ke keiki i olelo aku ai:
Homai ka ihu e ka makua, no ka mea, he huakai maopopo ka'u e hele nei, malia paha, o ko kaua hui hope loa ana no paha keia!
Me keia mau noonoo pono ole iloko o Ola, hopu aku la oia i ka umiumi o ka papa-auwae o Pokii, oia hoi ke kahuna o ua alii nei a huki mai la, a oia no hoi ka wa o ke kahuna i ala mai ai a ninau mai la i ka manao o ke alii:
Heaha ka manao o kuu haku o ka heala ana ae nei i ke kanaka? Ina o ke ola o ke kahuna, e ha'i mai huna, a ina aia iloko o ka poiuiu a Kane ka hua, e hoike i lohe aku ke kanaka.
I hoala aku la au ia oe i ko alii opio, hele mai la a kaumaha nona a'u i ala ae nei mai ka po nei okoa mai, me he mea ala, ua poino ia pa ha oia, no ka mea, haule oukou hia moe, ala aku au kakali, a hiki wale i kuu hiamoe, aole nae oia i hoi iki mai, a oia ka'u i hoala aku nei ia oe e nana mai oe.
Aole i pau.
_____
He Moolelo NO De Atanani.
Ke Koa o ka Lio Olohe, A I OLE NAKIAIEKOLU O FARANI.
E ku ana ua-kanaka malihini la ma ka aoao o kekahi kaa nani e huki ia ana e elua mau lio, a e kamailio aku ana oia i kekahi mea iloko o ke kaa a ua koa poino la i ike ole aku ai.
Aka, na ke kiei ana mai o ke poo o ua mea la mawaho o ka puka aniani o ke kaa, na ia mea i hoi ke mai i ua koa opio poino nei, he lede ka ka hoa kamailio o ua enemi ino la ona, aka, owai ua lede la a mai hea mai oia e hele ami ai?
He ui a ano haikea na helehelena o ua lede nei, a me he mea la, aia mawaena o ka iwakalua a me elua o kona mau makahiki.
E kamailio mai ana ia i ke kanaka malihini me na huaolelo kuhohonu ma ka hoomaopopo aku, a me he mea la, he lede i piha na noonoo me na hoolala ana a kona lolo wahine.
Wahi a ua lede nei: ua kauoha mai auanei ke Cadinela ia'u e -
E huli hoi koke aku oe i Enelani a hoouna awiwi mai i ka lohe iaia no ko ke Duke wa e haalele ai ia Ladana? wahi a ke kanaka malihini i pane mai ai me ka awiwi.
Alaila, heaha hou ae kekahi kauoha a ua Cadinela nei? wahi a ka lede kaahele.
O na mea i koe, eia lakou maloko o keia pahu, aole oe e wehe a nana ia mau mea a hiki i kou kaa ana ma kela aoao o ke kowa o Dova, wahi a ke kanaka malihini.
Ina pela, ua pono, i pane mai ai ua lede nei aka, nou iho, heaha kau hana aku o keia manawa?
Owau! O! e huli hoi aku ana au no Parisa me ka hookauloa ole.
Pehea! i hooho ae ai ka lede; e huli hoi koke aku ana no ka oe me kou noopau ole i kau hana maluna o kela wahi keiki haakei?
Ua anehe mai ke kanaka malihini e kamailio mai no na olelo a ka lede; aia hof, ua hamare koke ia'ku la ia e na olelo oolea a ke koa opio o ka lio olohe i ka pane ana aku pe nei:
E akahele! e lilo auanei na kahi keiki haakei e hookau aku i ka hanohano o ka hoopai ana maluna ona, a ke lana nei kuu manao me ke kanalua ole, aole loa oe e pakele mailoko aku o ko'u mana?
Aole loa au e pakele e? i hooho ae ai ua kanaka malihini la o Muna, me ka pupuku ana iho o kona mau kuemaka.
Aole, aole loa, i pane aku ai ka opio; imua o kekahi lede hanohano e like me keia aole au i manao ua aa oe e lele me he nalo la ma ke ano hoohe wale.
O keia mau olelo ano hoonaukiuki a ke koa opio, ua paila aku ia i na manao hohe wale o ka inaina iloko o ua kanaka malihini nei, a oia ka ua kanaka nei i paa iho ai i ke kuau o kana pahikaua me ka manao e huki ae iwaho, aka, ua kaohi koke ia aku la ia e na olelo pihoihoi a ka Milede:
E hoomanao, o ka hoomaunauna ana i ka manawa, he hoohakalia loa ana ia i ka hana, a o ka haule hope loa ana o ko'u manawa, o ka haule pahu ana no ia o na mea a pau.
Pololei! i hooho ae ai ke kanaka malihini, ano, e haalele koke iho i keia wahi, a e hele aku ma kau misiona, a owau hoi, e huli hoi kokoke aku au no Parisa me ka hookaulua ole.
Alaila, haawi mai la ua kanaka malihini la i ke aloha papale i ka lede, a no na sokona pokole, aia oia a me kana kauwa e kamoe ana i ko laua alahele no Parisa me ka puahi nui.
Oiai ke kanaka malihini a me kana kauwa i lawe ae ai i ko laua kulana aha'i ka pupuhi, ua kahea koke aku la kahi ona hotele me ka leo nui, a na ia mea i hoihoi hope mai i ke kauwa no ka uku ana i na aie o kona haku.
I ke kanaka kauwa i hoolei mai ai i na apana dala ekolu, ia wa i okalakala koke aku ai ke kanaka opio o ka he olohe me keia mau huaolelo me ka lele pu ana aku imua o ke kanaka kauwa:
A-ha! he kanaka hohe wale ka kela?
Aka e ka mea heluhelu, na ka ehaeha a me ka makolukolu o na palapu iluna o ua opio la, na ia mea i hoonawaliwali aku iaia, a no na kapuai he umi o kona alualu ana aku mahope o ka meheu o kona enemi, haule iho la ia iwaena o ke alanui me na helehelena ia hele a haikea, aka, ona huaolelo hoohe wale, aole loa ia i haule mai kona waha aku.
______
HALE HANA WAI MOMONA WAI ANIANI.
HARE MA NA ONA HELU 81, ALANUI MOI.
Ka poe wale no nana e hana nei ka WAI HOOMAEMAE KOKO KAULANA, oia hoi ka Saseparela a me ka Wai-Hao.
Na Wai Momona Awapuhi, Saseparela, Lemi, Wai-pipii, Soda maoli, Sida Kamepena, &c.
Mutual 330 - Telepona - Bele 298
E hooia ia ana ka maemae o na wai a pau. E hooko ia no na kauoha a pau loa mai na Mokupuni mai a me ko ke kulanakauhale nei.
Mar.15, 1891. 148 d-tf.
_____
KUAI HOOPAU NUI.
Mai keia manawa aku a hiki i ko Makou hoonee ana aku iloko o ko makou.
HALEKUAI HOU
Ma ke Alanui Papu, -(NA HALE BURUA.
E hoolilo aku ana Makou i ko Makou wai a pau o na ano Lole:
NA LOLE NANI, NA LOLE I HUMUIA, KAPU A ME PAPALE PAH LOLE, a pela aku
No na Uku Hooemi Loa Nae.
Egan & Gunn.
ALANUI MOI kokoke i ke ALANUI PAPU. tf-d.
_____
Hoolaha Hou!
B.F. EHLERS &CO., --Painapa.
Ua loaa mai nei ia makou he mau waiwai hou loa, oia hoi
KAKIMIA, KINAMU, KEOKEO HALUA, CHALLI, VIKOLIA KEOKEO A ME NA
Mikilima o na ano a pau, a me na paku puka aniani a kela a me keia ano, no na kumukuai haahaa loa.
B.F. EHLERS & CO.
Alanui Papu, Honolulu. -25-d3m