Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 172, 15 April 1891 — Page 1

Page PDF (1.06 MB)

This text was transcribed by:  Nancy Peterson
This work is dedicated to:  The Spirit of Aloha!!

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Buke II.        HONOLULU, APERILA 15, 1891.     Helu  @@

 

HE NANEA PAHAOHAO

 

--: NO :--

 

TAUSANI

 

--A ME –

 

Saribano.

 

Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole – Ka Poai honua kunukunu ole – Ka mea hoi nona na lima i aie ai ke ao holookao.

 

            Ia manawa no oili hou mai la no he mau kaikamahine kou a noke mai la i ka peahi e hoi hou i hope, a oia ka Saribano i ninau ae ai i kona poe hoa; heaha la ka kela poe kaikamahine e noke nai la i ka peahi?

            E peahi mai ana ia kakou e hoi kakou i hope aole e hele imua o poino ka kakou, e ae no anei oe e hoi kakou i hope? wahi a na kanaka i pane mai ai.

            Kahaha, e hele imua a lanakila, imua aku kakou a make, heaha ko hope; wahi a Saribano.

            Nolaila, ua hele aku la no lakou nei, a la lakou i ku aku ai imua o ua luahine nei, ua pane koke mai la oia: Auhea ke kunua?

            Ia wa oili aku ai o Saribano, a pane aku la me keia mau huaolelo: Owau no e ku aku la imua ou e Mrs. Kaukani ili uaua.

            Ahe ! o oe i’o ka, a mai hea mai nei oe, a owai la kou inoa? e hai koke mai.

            Makehewa kou ninau ana mai no ko’u inoa, auhea ka kou ike kupua, a me ko ike kilokilo, hoohana ia mai.

            Ua ike no hoi eo ia’u mamua aku nei, nieniele mai nei nae oe, wahi a ua Saribano nei i pane hou aku ai.

            Kahoho, he keu ka hoi oe a kahi keiki pakike nui wale, mai hookuikui olelo mai oe ia’u wahi a Kaukani.

            Aohe ka nana i kou leo, a e hookuikui olelo no a e pone, ua lawa, a he nui ka ikaika, wahi a ua wahi Saribano nei.

            I kela wa, ano pii aku la ka lia maeele iluna o ka luahine Kaukani, ua maka’u iho la oia i kela mau huaolelo a Saribano.

            Aka nae, pane aku ia ua luahine ala, ua hiki ia’u ke pepehi aku ia oe a make iloko o ke sekona hooka hi wale no.

            O ka mea hewa wale no, aoie e piha ke kowa o kuu piho ia oe, he uuku loa, wahi hou a Kaukani i pane mai ai.

            Oia kou hoopunipuni loa e keia luahine ia’u, aole anei oe i hoomanao i ka olelo a ko waha i palolo ae ia ia’u, e imi au i mau kanaka nunui nau i elima haneri, a hanai aku nau?

            A o ko’u uku hoi au e haawi mai ai.  he aina nani nui a me kekahi ulua nona ka inoa o Kaukani?

            Nolaila, eia au la, a auhea ua mau makana nei, e haawi mai, no ka’u mau hana maikai ia oe a pehu ko opu.

            I ka lohe ana o ka loahine i keia mau olelo, kulou iho la kona poo ilalo a noonoo iho la no kona mau hewa.

            A liuliu, ea ae la kona poo a pane mai la : He oiaio kau mau mea i kamailio mai nei, aka, e hoike aku au ia oe:

            Ua loihi loa na la o ke kali ana o’u ia oe, aole nae oe i hele iki mai e koi no kou uku.

            Mai hoopunipuni oe, no ka mea, hoi mai au me na kanaka he elima haneri a me a’u pu no hoi hoonuu iho oe a pau iloko o ko opu, aole oe i uku iki iho ia’u.

            Hoi mai oe nahope mai no au, a hiki hoi i kela aupuni ou, koi oe ia’u o moe pu kaua, i ka ponei mahuka mai la oe mai kahi @ mai o kaua, a oia ka’u i haha@ai nei mahope ou.

            I ka lohe ana o ua luahine ala i keia mau olelo, aole e hiki iaia ke pane hou mai, no ka mea ua loaa pono aku la kana mau hana apuka ia Saribano.

            No kikahi mau minute mahope iho, ua minoaka iho la ua luahine ala, a pane mai la oia i keia mau huaolelo :

            He oiaio kau, ae, ua lilo au ia oe, a e lilo ana hoi kuu aupuni ia oe, he wahi keiki laki oe ma keia huakai hele au i hele mai nei, a eia ka’u wahi ukana hoounauna hope ia oe.

            E lawe oe i keia eke lanahu a ho-a aku oe ma kela puu opala, a i a auanei ia oe, alaila o ka lilo no ka hoi ia o kuu mau aupuni ia oe.

            Ae aku la keia me ka pane ana aku penei: A i a kela wahi ia’u alaila, mai hoopunipuni oe ia’u, a ina e hoopunipuni oe, alaila, e hana no au i kou mea e make ai.

            Hele aku la ua wahi keiki ala a hana iho la e like me ka ua luahine ala i kamailio mai ai iaia nei, a o ke kanawai paa nae a ua luahine ala i hoike mai ai :

            Ina e a ole ke ahi a po ua la ala alaila e make no ua wahi keiki nei, a ua aa no ua wahi keiki ala no ia mau mea a pau, aohe ano kanalua iho.

            Mea ole wale no ia ia’u

            Ka alona aku i ke ehuehu

            @ kae’ae’a au ma ia mea

            Aole ka maka’u me a’u.

                                    Aole i pau.

 

He Moolelo Nanea.

No ke

Kamaliiwahine Laulie.

 

Aiole

 

HE NANEA KAMAHAO NO KA HULU GULA O KIBERIANA.

 

He Kaao kahiko no Helene.

 

MOKUNA IX.

 

 

            Aole he hana kupono e ae a Kolana e hana ai iloko oia manawa, oiai ke ukali pololei mai la na kanaka makalii mahope o kona meheu, nolaila ua hoike aku la oia iaia iho imua o na kinaka poupou Roumania.

            I ka ike ana mai o na kanaka makalii ia Kolana o hele aku ana me na lehelehe i hele a uliuli i ke anu, ua pau aku la kekahi poe i ka naholo kau liilii, a @he kakaikahi loa ka poe i ku iho me ke ano hoomaka’uka’u pu no nae.

            Hele aku la o Kolana a kokoke i kekahi wahi kanaka poupou umiumi nui, haawi aku la i kona aloha, a panai mai la no hoi ua wahi olomana nei ia mea hookani no ma ke kuemi iki ana aku ihope.

            Ia manawa hoike aku la o Kolana i ko lakou loaa ana i ka poino i ka moana a me kona pae hou ana i ka aina, a oiai oia e kamailio ana haka pono mai la na wahi maka liilii o ua elemakule la ia Kolana me ke ano kaumaha.

            I ka pau ana o ka Kolana kamai lio, ua pane mai la ua wahi ulii nei ia Kolana: Aole keia he aina pono au i pae mai nei, aka he aina keia no ka poino a me ka make.

            Hanau no ka hoi ua pilikia, kai no hoi o ka pilikia wale aku la no ia, eia hou no ka hoi ua make ke pae mai i ka aina nei.

            Me keia mau huaolelo a ua opio nei, hoike pau aku la oia i kona moolele o ka loaa mua ana i ka poino i kahi oehaa, kona hoolilo ia ana i manu koraka, kona pakele ana a me keia poino hou, a i ka mau ana o kana kamailio ana e like me ka kaua i ike mua ae nei, pane mai la ua wahi elemakule nei penei:

            O ka make a’u i olelo aku ne ia oe e ke kanaka malihini, oia no ke kanawai paa a ko makou moi hou e noho nei i kau ai no na malihini ke pae mai i keia wahi mokupuni, aka nae ua laki loa oe i ko kaua halawai ana.

            No ka mea mamuli o keia hui ana o kaua, ua hiki ia’u ke hoike aku i na mea e hanaia mai ana ma luna ou mahope iho o ka hala ana o na la he umi.

            O ka mea mua, oia no kou hookipa ia mai me ka hanohano nui e ka nunui Godiaka iloko o kona hale alii nani, kahi hoi e hiki ole ai i na wawae o ka poe hula ke hoomaha i po a me ke ao a puni ka makahiki.

            Oiai he alii puni lealea ia mai mua mai, aka nae ke hala ae na la he umi o kou noho ana me ia iloko o ka hauoli, e @mi no auanei oia i mea nou e make ai.

            O ke kumu nui i ulu mai ai keia manao iloko ona, oia no kona hopo hopo o kula’i ia ka maluhia o kana kaikamahine, ka Ui Minoka, aole nae nana, aka na kana wahine me ko makou moi mua.

            Nolaila oia ka’u e hopohopo nei nou, oiai he nui a he lehulehu wale ka poe i pae mai i keia wahi mokupuni mamua aku nei, a no ko lakou hookaha ana i ka ui o ua Minoka nei, ua pau lakou i ka pepehi ia, a mai ia manawa mai ua nunui nei i hoohiki paa ai, mamua o ka hookamaaina loa ana mai o kekahi malihini i kona mau poopoo, e pepehi no oia iaia a make loa ke hiki mai ka manawa kupono e like me kana i hana ai i ua pe @.

            Ua nui no a lehulehu na malihini i hoao e loaa ka lanakila maluna o ua nunui nei, aka nae ua like lakou a pau me ka ole imua o na lima kakauba koko o ua Godiaka la.

            Ma ka puni lealea aohe he lua o keia moi a puni ke ao, no ka mea aole e pio ke kani o na mea kani maloko o kona halealii mai ke ao a ka po, a o ka malihini e kokoke ana ma waho o kona mau paia aole ananei e nele hona komo ana iloko i ko na wa e lohe ai i na mele a me ke kani o na mea kani.

            Aka ke komo kekahi malihini iloko ua  like ia me kona pepehi ana iaia iho, no ka mea aole oia e puka hou mai ana mailaila mai me ke ola.

            A aia ihea kahi i noho ai o ua pu hi ino nei a ka awaawa nui wale? i ninau aku ai o Kolana i kona kokoolua poupou pauhakakii.

            O kela hale nui kiekie e ku mai la iuka oia kona halealii, a aia hoi malalo o kona o mau paia na lealea o kela a me keia ano i kahe ai me he muliwai la.

            Aia no paha ka hewa o ka hele aku ilaila, manao mai kela e helo aku ana e kii i ke kaikamahine, pau mai i ka pepehiia?

            Aole, e hele no ilaila a hele ole ua like no a like, no ka mea pela no kekahi poe i pae mai ai mamua aku nei, aole he ike hou ia a hiki i keia manawa, me he mea la ua pau lakou a pau i ka make.

            Mahope iho o keia mau kukai olelo loihi ana mawaena o laua, ua maopopo loa ae la iaia na mea a pau mai ka mua a ka hone, nolaila me ka naau hopo ole e like me kona ano mau pii loa aku la oia no ua hale nui nei.

                                                Aole i pau.

 

He Ohohia Nui,

 

O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka @

            O ka hookuee ana oia kona @

            Eia ka poe i hookaa mai ma ka @ na Luna:

Apr I S. Duaida Leieo                                                @

Hamaia Ulakoheo                               @

Kaulualoha   “                                                @

Daniela         “                                             @

Kaaumoana Honokaupu                     @

Kimo Ailuene                                      @

            Kahaleluhi ka Lu @@            @

 

Mar. 10 Mrs. C. I. Hiram                                @

Makanoe                                             @

Mahi                                                    @

Hakalaau                                             @

Kalehua Puukolo                                 @

Mahapa                                               @

C. Spencer                                           @

Mio Kulaokahua                                 @

Kahiwalani                                          @

Moku Pauahi                                       @

Lama Kikihale                                     @

Halekala Auwaiolimn                         @

Nakanealoha Pauoa                             @

Polikopu Auwaiolimu                         @

Kapika Pauahi                                     @

Piipii Kauluwela                                  @

                        Kaneaiakala, Ka Luna E@

 

Apr 14 Kaulili Koula                          @

            Lokai Koumakapili                             @

            Kauna Koula                                       @

            Lilia Johnson Nuuanu                         @

            Puakinamu Kakaako                           @

            John William Kalihi                            @

            Kaui Palama                                        @

            Kaua Kalia                                          @

            Kakai Leleo                                         @

            Kakalia   “                                          @

            Poni Kaumakapili                                @

            Okuu Kawaiahao                                @

            Ake Ainahou                                       @

            Auhea Kawaiahao                               @

                                    John Saraoa ka Lun@.

 

I ka Poe Lawe Nupepa.

 

Ke poloai aku nei makou i ka poe @ inhelu e lawe nei i ko kakou nupepa makaala mai i ka hookaa ana i ka @ ka Nupepa ma ka heheloma, a e ma@ i na palapala hookaa mai na i@ @ nona na inoa i hoike ia ma ke peo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hooh@ ia ana o ke olala, a ne ka hoohiki ioa a@ mai i ke keena nei, ua heohelo ma@ ma ka hebedoma ka hookaa, i man@@ ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, @ maopopo mau ai ia makou, i kela a @ keia hebeloma,  ka poe i hookaa umi @ ma ka poe i hookaa ole mai, a ina @ hookaa me ka loaa aku o ka Pala@ hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke @ ae ka nele o ka mea heluhelu, ke ok@ aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na @ na ae, alaila, no na luna ka hewa, @ no ka mea heluhelu,  a ina aole io @ no na luna ka hewa, alaila. e kaia ia @ kou no ke oki ana aku i ka poe @ ole mai i ka lakou nupepa

                                                J. E. BUSH.

 

OLELO HOOLAHA

 

            E ike auanei na mea a @ owau o Mr. Wiwi, ka mea na@@ ka ka upena a Mr. Kaulahea. @ kali au iaia i na pule eha i @ aku, mai ka paa ana a hiki i @ la. Ke kauoha aku nei au e ki @ ke mai i keia upena, iloko o na @ he 15 mai keia la aku. A ina @ hala ka manawa i haiia mal@ @ alaila, e lilo loa ia’u keia waiwai ma ke ano he uku no keia @ ana. O na lilo heolaha nupepa @ pau, maluoa no ia o ka mea na@ ka upena, ke kii mai i ka la @ @ ia ae la maluna. Me ka oinio.

                                    Mr. Wiwi.

Honolulu Iwilei 30, ’91.     @ @

 

Olelo Hoolaha.

 

            O ka mea nona ka inoa malalo ae @ ke pana a ke kookapu loa aku nei @ na mea a pau loa, aole e hele a la @ ma kuu Loko o Apili a me ka mal@ e waiho la nia Kalihi-kai; na kapa @ hoi me na holopohona, aole e hele wa@ maluna o ka aina, oiai na lilo mai ia @ ko a me ka muliwai a me ka aina pa ia@ ma ka hoolima ima, @ ai a Kale Lu@ mai, no na makahiki he umikume@@ koe mai keia ia aku. A na hoonoho @ au ia S. K. Hookano, i Lona Nui, a @na no e malama, a hoopii i ka poe a @ e kue ana i keia Olelo Hoolaha.

                                                AH TIKA (Pake@

Apili, Kalihi-kai, Oahu, Apr 8.      @@