Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 171, 14 April 1891 — Page 2
| This text was transcribed by: | Francine Frost |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
-----------------------------------------------------------------------------------
MA KE KAUOHA.
---------------------------------------------
I kulike ai me ka Pauku i o ka Moku ma XXXV o na Kanawai o 1888, ua hoololi ae au i keia la i kahi o ka Pa Aupuni ma Honokaa a uaa ka aina i kap ia "Aina O Junker," ma kahi e pili ala i ke alanui hele mai Honokaa a hiki i ke Awapae o Paauhau, he hapaiua mile mai Honokaa aky, Apana o Hamakua, Hawaii
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaiua
Keena Kalaiaina, April 9, 1891. 170 d3ts
-------------------------------------------------------
I kulike ai me ka Pauku 2 o ka okuna XXXV o na Kanawai o 1838, ua hoo kohu aku au i keia la ia H.S. Overend, i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ae la maluna. Apana o Hamakou, Hawaii.
C.N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Koola Kalaiana, April 9,1891 170-d3ts
-----------------------------------------------------------
Ua hookahu ia o WILLIAM M. DAVIS i keia la, i iuna e hopu i na holohoona aowana wale ma na alanui aupuni mai Kamoiliiili, U wapo ma Kapiolani Paki, a e komo pu ana ke alanui Paowama a me na Auia Aupuni hoi kekahi ma Mamea a me Kaweio, Honolulu Oahu.
C.N. SPENCER
Kahina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, April 9, 1891. d6t
------------------------------------------------------------------------------
NA APANA AINA HOME, KAU HAWAII.
Ke hoolaha ia aku nei ma keia: Ua hookaawale ia he 55 Apana Aina Home me Ninolie a me Wailau, no ka hoolili ana aku i ka poe e makemake ana o loaa na aina home e noho iho ai.
2 E hiki no ke nana ia na palapala kii o keia mau apana aina ma ke Keana Aikahi palia o J. H. S. Martin na, ma Waiohinu Kau.
3 Na J.H.S. Martin e kuhikuhi i na apana aina i kekain mea e makemake ana e ike i ua mau aina la, a no ia hana e uku ia oia he hookahi dala ($1.00) e ka mea e hele aku ana e makaikai.
4 O na mea e makemake ana i na apana aina, e kakau mai no lakou i ko lakou makemake i ke Kuhina Kalaiaina maluna o kekahi pepa pa'i hakahaka me ka uku ole mai ia J.H.S. Martin.
5 Aole e hoomaopopo ia na noi mai ka poe e noho ona aina ana.
6 O ka poe oe wale no ka i kupono e nonoi mai.
7 E haawi ia no iloko o 10 makahiki e uku ai no ka aina, a iloko o ia wa ua hookuu ia mai na auhau.
8 E kukulu hoi oia iloko o hookahi makahiki i kekahi hale noho, a e hoomaka aku hoi e noho ma ia hale a e hoomau aku no ke koena o ua mau makakhiki la he umi.
9 E hoopaa hoi oia a puni me ka pa paapono i na aina la iloko o ekolu makahiki.
10 E uku hoi oia manua ma ka hapaha makahiki i ka ukupanee maluna o ke kumukuai ma ka uku pa-elima keneta pa-haneri o ka makahiki. Ua hiki no i ka mea kuai ke uku a pau a ke uku hapa i ke kumukuai i na manawa a pau, a e pau no hoi ka ukupanee.
11 O na olelo hoolili mua aole e hoolilo hou ia aku ia ha'i, a aole e hiki i ka aina ke kuai ia aia a pay na olelo kuai a pau i ka hooko ia.
12 O ka haule ana o ka hooko ia o na olelo aelike, he mea ia e hoolilo wale ai i mea ole ke kuai ana o la aina.
C.N. SPENCER,
Kunina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, April 10, '91. 170-d4ts
---------------------------------------------------------------------------
KA LEO O KA LAHUI.
----------
JNO. E. BUSH.
Luna hooponopono a me Puuku.
------------------------
POALUA, APERILA 14, 1891.
-----------------------------------------------
UA HOOKAPUIA KE KOMO ANA O KA PAKE MA AUSETERALIA
-------------------------------
"Kikane, Mar. 20,--Ma ka olelo hooholo a ka Aha Kukamalu, e hookuu ana i na Panalaau Beritania e hoopaa aku i ka hoopaa aku i ka hookomoia ana mai o na Pake, ua hoohauoli nui ia na kanaka Auseteralia, kahi hoi o keia nineu i lalapa wela ai mamua iho nei."
Ma keia kakou e ike ai ke ike nei na lahui paahana o na aina haole i ko lakou hoopihkiaia ma ka hookomo nui ia o na Pake a hooemiia ka uku o na 1 mahana maoli o ka aina mamuli o ka piha o ka aina i na malihini i komo mai a loaa ai ka hoopoino i ko lakou noho ana.
I keia Kau Ahaolelo iho nei o na hoa Hawaii uuku o ka aoao lahui kai ku nui i keia mea, aka, no ka nui o na haole waiwai, ua i u u lakou a pau, ua haole o ka aoao lahui a me na haole o ka aoao hoomaemai, koe hookahi o Hon A. Marquika. Ma ka paa ana o ka pake, ua pomaikai iki kakou, aka, ke hamama nei no ka ipuka i na Iapana. O ke kumu o keia kokua o ka poe waiwai, oia keia. Ua peno lakou, a ua pomaikai ka ilihune paahana o na aina e. Ua pii ino ko lakou puka ma ka mahiko ana, ma ka hoemi ana i ka uku o na limahana. Ua hoopina ia nae ka noho ana o na kanaka kamaaina ponoi o ka aina, mamuli o keia mau hana anunu a ka poe waiwai. He ano o ka holona hoonuu ana ole, o ake ana nano wale no.
Ma keia mau hana, me he la, ua manao paha ka poe waiwai ua hanaia ka honua a me na mea a pau no lakou wale no. Aka, he kupono e wehe kakou i ka alu e uhi la i ka ike o keia poe, e like me ke ano o na paahana o na aina e e paio mai nei, ma ke kue ana i na hana e hoo haiki ana i ka pono hana o na kamaaina iloko o ko lakou aina ponoi iho.
No ka ikaika o na kue ma Amerika ua paa na lahui Asia aole e komo iloko o Amerika. A mamuli o ka lokahi o ka lahui, ua hanaia he kanawai e papa loa ana ia mea, a nolaila, e makaala loa kakou ma keia mua aku, no ka mea, he kupono e hoopau loa ia na kokua o ke aupuni i ka hoopae limahana.
------------------------------------------------------------------------------
Haumana na ka Hewa!
--------------------------------
E like me ka olelo o ka waha pela e ike ia ai ko ke kanaka ano. Wahi a ka Buke Hemolele, ma ka olelo a ke Kaula, ma Isaia 8:20: "Ma ke kanawai a ma ka hoike ana hoi ina olelo ole lakou e like me ia olelo, aole e puka mai ke ao maluna o lakou." Nolaila, i ike pono ai ka lehulehu i ka neho oiaio o ka uhane hemolele mailuna mai, e like me ka olelo a Pareka, e nana kakou i ke ku o kana olelo me ka ke Akua, i maopopo ai ua hoopunana hou ka uhano hoopono iluna ona. Ua olelo oia imua o kekahi haole amara, "Ae, ua hilinai au maluna o keia mau lima i ko'u pono." Olelo hoi ka Baibala e hilinai na haipule i ke Akua. Hilinai oia i ka mahiko, a hoowahawaha oia i ko ke Akua lokomaikai, a eia ka mea i loaa, ua poohina, a ua aneane e hume malo, a e hoopunipuni mau ana i ka poe ana i aie ai no ko lakou uku o ka hana ana nona. Ua olelo no ka buke nui, o ka hoopunipuni he keiki oia na Kakana, ka makua o ka hoopunipuni. He ku kanawai o Pareka.
Kanawai 1,2,3,4,---Aole he hoomana ia Iehova ma ka la ana i hoano ai. Ke hoomana nei i ka la a ke'lii pegana o Roma i hoonoho ai i ka la a ka Pope i kauoha ai. He hookeikie ia Iehova, ke aa la e hna i ka mea kue i ke kanawai.
Kauawai 5,6,7,8,10,---------He aloha ole i ka Makua aole he hoolohe i ke Kanawai o ka Makua. Ua pepehi i ke kanaka Hawaii, mai ka Luakini mai o Kawaiahao. Ua mokolohe me ka hewa. Ua aihue i ka hai dala. ua hoike wahahee iluna o ka awai i ka aia o ka LEO O KA LAHUI. Ua kuko i ka waiwai.
-------------------------------------------------------------------
Ua Poho a ua Hina ke Oho.
-----------------------------------
Ua lohe mai makou e hoopau ana ke Kahunapule Maiko o Kawaiahao i ke kanu ke ana, a e hoi hou ae ana ma ka hana a ke Akua. Wa hi ana, i ka po Lapule nei, mai luna mai kona manao, he haawina mai kona manao, he haawina mai luna mai. Aloha no Pareka, i, ka noho kahu ana no ka haku o keia ao, a eia ke olalau hou ae nei na nohe ia oia e ka uhane hemolele. Me he la o ka uhane o ke'Lii o Turo kai luna ona i ka p Lapule nei, e piena ana, no ka pio o ka nupepa ana a no ke uoho o ka mahiko- Aloha wale. Aka e pule kakou no Pareka.
----------------------------------------------------------
NU HOU KULOKO.
----------------
Aohe e a pau ka puna-ko hookahi ia oe ka ai, ua puni e aku la o Kauai ia Kualunuiao a i ka hele ia . Nui ka mama.
Oi keke aku ka hoi na niho a uwe maoli ma ka Ema Kuea i ka ponei, i kaua mea e ke kaili puuwai o na mele a Bana i houhene mai ai, Nani.
O na poe e makemake ana i lohe i na mele lealea loa, e hele ae ma ka Meregoraunu ma o aku o ka hale inu rama o Sam Nolena, aia ilaila ka le'a kahi i waiho ai.
Ma ka hookuku kinipopo o na hui Honolulu a me Kamehameha i ka Poaono iho nei, ua lilo ke eo i na pulapula a ka Na'i Aupuni, he 1 a Kamehameha, a he 5 hoi a ka Honolulu.
Eia mai ka makou moolelo hou ke oili pulelo aku nei ma ka aoao ekolu o ka pepa o keia la, nona ka inoa o De Atanai, ke keiki kau lio olohe o ke kulanakauhale o Muna.
Pehea oe e manao ai e ola na iwi o ka makua i na o kau hana ia o ka noho i ka holehamama ka waha i ka lau o ka ohe luli i ka makani, wa' uwa'u na maiuu i ke gita? E hele i ka hana, oiai na la opiopio.
Ua lohe mai makou, eia ke hele nei kekahi Hapa (@) kini e papa i na loio aole e hana i na hana a kekahi poe makai i haalele iho nei e haawi aku ai e hana. Auwe ka hohe wale e. Ua maka'u o loaa pono ka hewa nui ana i apuka iho nei. Auhea oe--aohe wahi o kou pakele. Eia oe i ka nuku kahi i kau ai i keia mau la.
Ke hoike ia aku nei ka lohe ia oukou e na opio piha uwila a hopoole o ka oihana kinai ahi o Honolulu nei, Volunteer Hulu 2. Ua makemake ia oukou e ko oukou Luna mikiala e akoakoa ae ma ko oukou keena halawai i keia ahiahi Poalua, Aperila, 14, hora 7:30 E uleu nui ae e like me ko oukou ano mau, he piha uwila.
Hookahi mea ano hopohopo o ka moku kia kahi e holopahu'a mai nei ma alanui Kalepa, oia no kekahi o kona mau sela, he ano eepa loa ma ka burumi eneki ana, p3. Ua hoi i kahi kapena ike ole i ka hoouai ana i ke ana-ili kuhikuhi o ke panana, kau loa i ke akoakoa o Kalalau. E hoohuli ae ka ihu i Sausau-li, e aho ia loaa kahi panee mua.
I ka po Poaono iho nei, makai o ka Meregoraunu ma alanui Moi, he elua mau wahi keiki e noho ana maluna o kekahi pahu nui, a e u noke ana no hoi i ke kukupa'u me ka hooio i ka hookani gita, a he nui ka poe i pakele mai loaa i ka ma'i kuhewa, mamuli o ke ano ole o ka laua hookani ana. Hilahila ole ka hele i kahi o kanaka e hooio ai, ua ike no aohe i lawa, mai hana hou he hilahila.
Ua makemake ia na lala a pau o ka Volunteer "Onipaa" e akoakou ae ma ko lakou Hale Kaawai,, i keia ahiahi hora 7:30.
I ka auina la Poaono iho nei, oiai oDavid Carter, keiki a Mr. ApeCarter, i kau ae ai iluna o kona lio no ka hele ana ma kahi o kana hana, mamua nae o kona kau pono ana aku iluna o ka noho, ua puiwa kake ae la ka lio, a nee iho la i ka owala, me ka lele ana i o a ia nei, a hiki wale i ka moku ana o kekahi keehi, a waihe aku la oia iluna o ka honua, me ka eha kukonukonu ma ka haina-kuli o ka wawae akau. Ua hiki koke ae na lima aloha o ka poe kokua, a haawi iho la i na kokua ana e like me ka mea hiki. Ua kaikai ia ka mea poino ma kona hale noho, oiai mawahe mai no kahi i halawai ai keia poino o kona home noho ma alanui Ema. Ua hiki ae ke Kauka Maina e lapaau i kahi o na palapu, a hiki mai i keia hora, ua loaa mai ka lono, ke pu malie ala ka oluolu o ka mea poino.
-----------------------------------------------------------------------------------
HE MOOLELO HAWAII
--NO--
KUALUNAIAOLA.
-------------------
KE KEIKIKOA O KA MOKUPU.
NI O MANOKALANIPO,---
KA HI' APAIOLE O KE KOA
I NA LA O KA NOHOALII
ANA O OLA. KE ALII O
WAIMEA, KAUAI.
--------------------
O ka mea apiki nae me keia a'o ia ana o Kualunuiaola i ke koa e kana kumu, aole he ike wale ia'ku e ka maka o ka lehulenu, aole e ke kahi alii a aole no hoi e kekahi kanaka, kow wale iho no kana kumu nana e a'o ana.
Hala hou ae nei he anahulu okoa mahope iho, a'o pu ia iho la o Kualunuiaola i ke kukini wawae, no ka mea, oia mea nui ia o ke a'o ana i ke koa o ka mama i ka holo.
Ma keia a'o ia ana o ua keiki nei i ke kukini, ua hookapu ia na kana ka ke puka aku mawaho o ka hale ke hiki aku i ke ahiahi liula ona la a pau.
A oiai no na opio nei e a'o ia , ua pii mau ae la kona mama i keia a me keia la, oia hoi, mai ka pahu pokole mai, a kuu loa i ka loa a me ka laula o Kauai.
Ka hoailona e ike ia ai ka mama o ua opio nei, oia no ka pau ole o ka puna-ko hookahi i ke kumu, puni ka moku o Kauai i ka holo ia e ua opio nei.
Iloko o keia manawa & KKualunui aola e holo nei ma na makalae o Kauai, ua kipa ae la oia i kekahi ahiahi ma ka nahele o Pe'ape'a no ka ike ana i kona makuahine Kaha pula.
Mahope iho o ko laua uwe ana me kona makuahine, ua hoike aku la o Kualunuiaola i kona a'o ia i ke koa, a eia ka kona makuahine i ol lo mai a:
Mai nana mai oe ia'u e ka kek@ hookahi no au mea hoolehe o ka ko makuakane, e noho ae no hoi au a pau na la o kuu hilahila i na hana a na wahine mua a ko makua kane, alaila, na'u no olua e imi aku a hiki i ko olua loaa ana aku ia'u.
I ka pau ana ae no o keia mau huaolelo a ka makuahine, ku ae la ua opio nei a puka mai la mai ka hale mai, o ka ka makuahine ana no ka ia, i ka nahele.
ua hoomau ia keia ike ana mawaena o ka makuahine a me ke keiki no kekahi mau la loihi, aia hoi, ma kekahi la, pau nui mai la kana ka o Kekaha i ka puhehee i Waimea, a mai kelaila poe mai hiki mai la ka lono he kaua ko Kekaha hana.
O ka mea nana i hoala keia kaua aole i maopopo loa, aka nae, ua olelo kekahi poe, he keiki malihinin, a o kona ikaika me kona mau kanaka, aohe loa he mea e like aku ai.
Ae, o ka mea nana e hoohaunaele nei ia Kekaha, oia no o Pi, ka hoahanau o Kualunuiaole, ka mea hoi nona ka lili aole i pau, no kela kaua mua ana mamua, a holo ai oia maluna o ke kua o na kanaka koa o ke alii, oiai lakou e popo'i ana maluna o Kualunuiaola.
Noliala, mahope iho o kona hee ana, ua a'o iho la oia i na ike a pau a i kona hoomaopopo ana, ua lawa no ka hoihoi ana i ka ino no ka ino ua kau mai la oia maluna o na auwaa me kekahi mano kanaka no ka holo ana mai e kaua ia Kekaha.
O ke kumu o ko Pi hoomau loa ana i kona inaina, aole oia i manao ua pakele o Kualunuiaola ma kela kaua ana ai, no ka mea, ma kekahi po mai, loaa iho la ko Kualunuiaola uhane ia Pi ma ka moeuhane, i ka nui o kona pilikia a me ka hoomakaukau ia o ka make nona.
Aole i pau.
----------------------------------------------------------------------------
N Komite La Kulaia
-----------------------
O na Komit o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponou. E loaa no makou ma kahi pa'i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaona).
------------------------------------------------------
HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I 'KA LEO."
-------------------------
Ma keia hope aku ke hoolaha ia aku nei, e kii aku ka poe makemake i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei i ka nupepa, oia hoi o
J. Kahaleluhi J. Kaneaiakala
John Samoa Parao
T. Kapualei
JNO. E. BUSH
Lina Hooponopono.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
$5.00 MAKANA.
E loaa no ka Makana maluna ae i ka mao nana e hoihoi pololei mai i kuu Lio kane hulupala, lae kea, he keokeo kona mau kanuai a pau i hoailona ia ma ke uha hope akau H. E loaa no au ma ke Alanui Liliha.
Wm. KAAUWAI.
Honolulu, Mar. 26, 1891. 5ts.-d.
------------------------------------------------------
Ka Hui Uwati Kaleponi.
Na uwati gula o waho, hoopiha ia, me na mea hana o loko, o ka hana uwati kaulana WALTHAM, no $30 o ka uwati hookahi, ma ka uku palua dala o ka pule hookahi, ma ka uku pelua dala o ka pule hookahi. E kipa ae io----
A.J. SCHREIBER--Agena
Alanui Hotele, malalo iho o ka @olele
Alonetona.