Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 168, 9 April 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II.
HONOLULU , APERILA 9, 1891.
Helu 168
HE NANEA PAHAOHAO
-: NO :-
TAUSANI
- A ME -
Saribano.
Ka wiwo ole hoi o na wiwo ole - Ka
Poai honua kunukunu ole - Ka
nea hoi nona na lima i aie ai
ke ao holookoa.
Oiai ua Saribano ala i poholo aku ai iloko o ka opu o ua luahine ala, aohe ana mea noonoo e ae, koe wale no kona hopohopo no kona make, a oia kana i pane iho ai:
Kahaha, he wahi aina uuku pouliuli maoli ka hoi keia, pehea ana la ko'u loihi e noho ai ma keia wahi, e make ana paha wau?
He mau hora loihi ko ia nei nono ana, ike ana keia i ko ia nei pahu ana iloko o kekahi lua nui hohonu.
O kona ola kino ua ano nawaliwali no ka ikiiki paha hoi kekahi i ka noho ana iloko o ka opu o ka luahine.
I ko ia nei pahu ana ilalo, noonoo iho la keia, ua haule ka paha wau iwaho.
Makili ae la ko ia nei mau maka a i nana ae ka hana, eia ka keia i ka malamalama, akaaka ae la keia a pane ae la, luahine ino hoi keia o kona hoolei ana iho nei ia'u iloko o keia lua hoolei lapuale.
I kela wa, wehe ae la keia i ke pani o ko ia nei hale kii, a oili ae la keia a ku ana iwaho.
Oiai oia i puka ae ai, ua alawa koke ae la ko ia nei mau maka ma o a maanei.
Ike aku la keia i kekahi hale nani luaole, he kaimana kona mau wahi a puni, na mala pua nani me ko lakou mau pua e popohe ana, no lakou hoi ka aala e moani mai ana i ko ia nei pukaihu.
Nana aku la keia ma o a maanei, aohe wahi mea a maaloalo kanaka mai, oia meha pu wale no, a ninau ae la oia: Aia la ka hoi kanaka o keia wahi ihea?
Iaia nei no e kamailio ana, aia hoi ike aku la keia i ka oili ana mai o kekahi kaikamahine opio mai loko mai o ka hale a holoholo ae la ma ka lanai o ka hale.
Ua aahu ia ua kaikamahine ala me kekahi lole silika nani loa, a ma kona a-i, e lei ano oia ina lei alii he 12.
Hoomanao ae la ke'a i ko ia nei pakele mai make i ka pololi, ua ike i kamaaina.
I kela wa hoomaka aku la keia e hele imua o ua kaikamakine opio ui nui wale ala.
Oiai keia i kokoke a ku ai, ua ike koke mai la ua kaikamahine ala, a hele mai la oia a kuhea mai la ia ia nei e hele aku.
Auau aku la ko ia nei hele ana, a hiki wale i ko ia nei komo ana i kauhale.
Pane mai la ua kaikamahine ala ia ia nei: Ea, malihini oe ea?
Ae, malihini au, wahi a Saribano i pane aku ai.
Mia ka aina hea mai oe?
Mai Inia mai au, wahi a ka kaua eu i pane mai ai me ke ano kuoo a ano hooha'i pu.
Ahe, wahi a ka ui, a mahea oe i iho mai nei a hiki i keia aupuni?
Makai mai nei au o keia wahi la i hele mai nei, wahi a Saribano i pane aku ai.
Aohe alanui oia wahi, ua paa i na kiai kupua, aohe hiki ia oe ke hele ma ia wahi, na palau oe ia'u.
Aole no au makai pono mai, aka maluna iki ae au i iho mai nei, wahi hou a Saribano.
Aohe no he alanui ma ia wahi mai, he mau kiai wale no ma ia mau wahi a pau, wahi ke kaikamahine.
Ia wa i pane aku ai ua Saribano ala, ma ke alanui hea mai nei la au aohe au i maopopo i kau mea e paakiki mai nei, e hoike mai oe i ko'u alanui i hele mai nei ina ua maopopo ia oe.
Manao au, wahi a ke kaikamahine i pane mai ai, he kanaka opio kupua oe.
Pololei oe e ke kaikamahine i olelo mai la, o ko'u ano maoli no ia, a oia ka'u i kii mai nei i ke kupua o keia aina, kela luahine ino ai kanaka.
Ahe, he oiaio, o kau huakai ka ia o ka hiki ana mai nei, wahi a ua kaikamahine ala.
E oluolu mai hoi oe e ke kupua opio, e ola no hoi kuu makuahine, a hookahi no hoi uku, o kuu kino a me ia nei e hone ae nei.
Aole au e ae iki ana, wahi a Saribano, oia luahine ka luahi o kuu inaina, ke ike lihi aku au iaia, ha'iha'i na iwi ona.
Ua oki hoi kena mau olelo au e ke kanaka opio, ina hoi he oluolu kou manao e like me kou au helehelena a'u e ike aku nei.
Huli ko alo nana mai
I ke ki 'owai kapu a Luhe
A puni oe la make ia'u
He Kona he makani heleuluulu
no ka aina.
Ia wa i ninau aku ai ua Saribano ala: Aole anei e huhu mai ko makuahine ai kanaka ke lilo oe i wahine pilipaa mau na'u?
Aole i pau.
HE MOOLELO HAWAII
- NO -
KUALUNUIAOLA.
KE KEIKIKOA O KA MOKUPUNI O MANOKALANIPO.
KA HEAPAIOLEO KE KOA I NA LA O KA
NOHOALII ANA O OLA KE ALII O
WAIMEA, KAUAI.
Ia ahiahi no, hoomaka ke kukulu o ka hale, a oiai he lima lau na lima nana i hana, a mamua o ka hoaka ana mai o ka malamalama o ka hoku, a huna aku na maka o kaonohi malamalama ua paa ae la ka hale e like me ka makemake o ke alii.
O kahi i kukulu ia ai o keia hale a'o o Kualunuiaola, aia i ke kuahiwi o Puukapele, a me he mea ala, ke waiho ala no ke alina o kona ku ana a hiki i keia la.
I ka loaa ana mai o ka lohe i ke alii ua paa ka hale ka hale e like me kona makemake, ua koi aku la ke alii i kana keiki e hoi laua i Puukapele, a e haalele iho hoi i ke kaha o Waimea.
No ka maopopo ole ia Kualunuiaola o ka manao o kona makuakane, nolaila, ua olelo aku la oia, heaha ka kaua e hoi ai o ia wahi kanaka ole?
E hoi kaua ilaila e a'o ai oe i na ike a pau, no ka mea, ua paa ko hale a'o, a oiai oe e a'o ana, he wahi hana no hoi ka'u he kalai pohaku. Hewa ia la e ke keiki?
Mahope iho o ko Ola hoakaka ana mai i na mea a pau, ua ae aku la o Kualunuiaola i ka manao o ko na luaui makuakane, nolaila, makaukau iho la laua nei i ka hoi ana no Puukapele.
Hele aku la o Ola iloko o ka mala a lawe mai la he mau wahi pohuli mai'a, lau uala, pulapula ko, anoano ipu awaawa, a i ka makaukau ana o keia mau mea a pau, hoi aku la laua me ko laua mau kanaka i Puukapele e noho ai.
Ma keia huakai a ke alii, ua ukali pu mai la no na kahu a me na kahuna, a i ko lakou hiki ana aku i Puukapele, oiai, he wahi nui ia o ka laau maikai kupono i ka hana hale, ua a -ke mai la kela a me keia i halau nui, i pakele ai i'ka wela o ka la a me ke ano mai a ke anu.
Hala ae nei he mau la o ko lakou noho ana i ke kuahiwi, hu ae la ke aloha iloko o Kualunuiaola o ai kona mau la e noho ana i Peapea, a haupu pu ae la no hoi oia i kona makuahine.
Aole i pau.
KA HOOMANAO O IESU KARISTO.
I na makamaka a me na hoalauna a pau ma ko Hawaii Paeaina, aloha nui oukou:
Ua makaukau ka hale o keia Hoomana, no ka hoakoakoa ana e hoomana aku i ka Haku ke Akua, e like me kana kuhikuhi maloko o kana olelo Hemolele; a ke kono ia aku nei na mea a pau i makemake i ka pololei a me ka oiaio, o na nana e hana aku ai imua o ke Akua, oiai keia ola ana; e hele mai no maanei, ma na manawa i hai ia ma lalo iho nei. Aia ma Alanui Pa'i palapala ka Halepule, e kokoke ana me ka pa o ka hale kula kaikamahine o Kawaiahao. Na manawa halawai; Poaono (Poalima ka helu hoololi) ma ka hora 7:30 A. M. La Sabati (Poaono o ka helu hoololi) hora 10:30 A. M. He wehewehe a me na ninau Baibala, hoomaopopo ana i na wanana, pule, himeni.
E Kokua Aloha mai.
Ke poloai aku nei makou i ka Lahui Hawaii ponoi, no lakou na puuwai hamama, a me na umauma i piha i ke aloha hoa kanaka, e haawi mai i na kokua aloha ana no ka hapai ana aku i kela hihia ni loa e waiho hoohemahema wale ia mai nei no e ka poe ia lakou ia hana, oia hoi kela kanaka o Kalaniwahine ka inoa, i pepehi maoli ia ai no ma Hamakua Hawaii, a makou i hoolaha aku ai. A i mea e hiki ai ke hoolimalima aku i ka loio nana e lawelawe ia hana ma ka aoao o ka lahui, oia ka makou e poloai aku nei ia oukou a pahola mai i na kokua ana e like me ka mea i pono i kela a me keia; a e lawe mai a hooili mai paha a loaa i ka Hon. J. E. Bush, ka puuku nana e malama a makaukau, o ka hapai koke aku no ia e hana i ua hana la. Ua loaa mai la i keia la 2 o Aperila, na W. H. Daniela mai o Wailuku, $5.00; na ka LEO, $5.00; Hon. J. Nawahi, $2.00, D. M. Punini Jr., $1.00.
Hookahi no manao nui iloko o keia hapai ana, o ke aloha i ke kanaka i pepehi maoli ia, a o ke aloha ka mea i oi ae mamua o na mea a pau.
KA LEO O KA LAHUI.
Aperila 2, '91, Alanui Pa'i Palapala.
NA KOMITE LULU DALA LA KUOKOA.
Eia iho malalo nei ka inoa o na komite i wae ia e ka Papa Hooko o ka Hui Aloha Aina a makee Kuokoa Hawaii.
O keia mau inoa kai loaa i keia manawa, a e like me ka loaa ana o ka poe kupono, pela no e hoopiha ia ai ke komite i kea a me keia manawa. Mamua o ka hana ana aku a keia komite ke poloai ia aku me lakou e akoakoa mai me ka Puuku a Kakauolelo o ka Hui.
Eia ka papa inoa o ke Komite:
Timoteo Kapualei, Moanalua; Petero Kaluna, Kalihi; W. H. Kamaki, Kalihi; Helalione Makalii, Kapalama; Itaia Kukaulalii, Kapuukolo; A. Palekaluhi, Waikahalulu; J. Kaheleluhe, Waikiki, Waialae.
Na komite waena no Honolulu:
W. H. Cummings, R. W. Wilcox; J. Bipikane; Kamaile; Pua.
Ma ke Kauoha
Jno. E. Bush
Kakauolelo a me Puuku.
He Ohohia Nui,
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi
O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe i hookaa mai ma ka lima o
na Luna:
Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo 1
C. W. Ashford Merchant St. 5
Chas. Hopkins
Chas. Gulick 1
W. C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaiahao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant Ss. 1
M. L. Wailele School St. 1
J. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kauikau la Luna eleu.
Mar. 10 Mrs. C. I. Hiram 5
Makanoe 1
Mahi 1
Hakalaau 1
Kalehua Puukolo 1
Lahapa 1
C. Spencer 1
Mio Kulaokahua 1
Kahiwalani 1
Moku Pauahi 1
Lama Kikihale 1
Halekala Auwaiolimu 1
Nakanealoha Pauoa 1
Polikopu Auwaiolimu 1
Kapika Pauahi 1
Piipii Kauluwela 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu
Mar. 1 A. S. Cleghorn 1
Kaulili 1
Kana 1
Poni 1
Kekula 1
Hopoe 1
John Samoa ka Luna.
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ke @ ana i ka @ ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na lana aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ua hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i mama ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina na hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ke okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hewa, aole no ka mea hauhel@ a ina aole io maoli no na luna ka hewa, alaila, e kala ia makou no ke oki ana aku i ka poe hookaa ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. BUSH.
Hale Kuai Wati Nui
HELU 1
No C. Ah Kau.
KA oi o na mea Gula, na DAIMANA, na POHAKU MOMI makamae loa, na WATI GULA, na WATI DALA & C., na omau e kela a me keia ano, na lako wehi GULA a me DAIMANA, na KOMOLIMA GULA a me DAIMANA, no WATI nunui ano hou loa e kela a me ka ia ano, na PUPANAPANA a me na lako e ae e pili ana.
E hoomanao e na makamaka, o keia AH KAU no ka mea nana i hana na WATI a me na lako GULA oi loa o keia Aupuni, a i kamaaina ma kona hale mua i noho ai ma Alanui Nuuanu Helu 35 mamua, a oiai ua hoolilo aku oia i kona kuleana malaila, ua wehe ae nei eia he hale hou ma Alanui Moi ma Waikiki iho o ke Keena o ka nupepa Elele, a oia no hoie ke Keena oihana mua o ka Hui Alahao Hawaii. E loaa no na mea a pau e pili ana i keia oihana me ka emi loa, a e hana hou ia na wati u me na lako gula me ka hikiwawe a me ke emi loa. E hoouna mai i na kauoha ma ka Pahu Leta Helu 268.
E naue nui mai, a e ike no oukou iho. O na mea hou loa wale no i ike mua ole ia ma Hawaii nei.
C. Ah Kau.