Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 167, 8 ʻApelila 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Rob Escuadro |
This work is dedicated to: | Ko'u keiki hanauna Kala'iku Nuuanu o Las Vegas, Nevada |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
Ua hookohu ia o PHILLIP M. DAVIS i keia la, i luna e hopu i na holoholona auwana wale ma na alanui aupuni mai kamoiliili, Uwapo ma Kapiolani Paka, a e komo pu ana ke alanui Puowaina a a me na Aina Aupuni hoi kekahi ma Manoa a me Kawelo, Honolulu Oahu.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, April 9, 1891. d6tf.
KUAI O KA AINA AUPUNI E KOKOKE ANA
MA UWAPO HAALILIAMANU.
Ma ka Poakolu, Mei 6, 1891, ma ke komo ana aio o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia ai ma ke kudala ke kahi apana aina aupuni (aina wai) ma ka aoao Ewa makai o ka uwapo Haaliliamanu, Alanui Moi nona ka ili he 67,100 eka oi iki a emi mai paha.
He $300 ke koho hookumu aku ai.
C. N. SPENCER,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Apr. 9, 1891. 3ts-d.
Ua hookohu ia i keia la o Mr. J. Neill i Ilamuku no ka Oibana Kinaiahi o Holulu nei, ma kahi o J. C. White i waiho mai.
C. N. SPENCER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Apr. 2 1891. 3ts.-d.
$500 UKU MAKANA. $500
E ukuia no ka makana o $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puni ka hele o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.
CHAS. B. WILSON,
Ilamuku.
Keena Hamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d.
$250 UKU MAKANA. $250
E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho a.
C. B. WILSON.
Ilamuku.
Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. d3ws.
$100 UKU MAKANA. $100
E haawi ia no ka uku makana he $100 i ka mea e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu ia a hoopai ia ka mea a maiu mea paha i aihue mai kahi aku o Geo. L. Dall, ma Alanui Kula a me Liliha, he eha mau moa kane hakaka, ma ka po o ka la 11 o Mar. 1891.
C. B. WILSON.
Ilamuku.
Honolulu, Mar. 12, 1891. 154 d-15ts.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH.
Lunahooponopono a me Puuku.
POAKOLU, APERILA 8, 1891.
Ua Hoowahawaha ia ka Lahui.
Eia ka lahui ke pukuia nei no ka Panalaau o Kalawao, mamuli o ka opukeemoa o na enemi o ka lahui. Ua hookoia keia hana e na Luna Aupuni, na ka Aha Kuhina no ia e hoonoho nei, a o ka Aha Kuhina hoi na ka Moiwahine i hoonoho aku.
O na hana e ulupa nei i ka lahui na ka Papa Ola no ia, a o ka Papa Ola na ka Moiwahine no i hoonoho aku, nolaila, ua ili ka hana a ka Papa i ka mea nana i hoonoho aku, ma ka noonoo maikai ana. Elike me ko makou ike, ua hulikua ke lii i kona lahui, a eia oia ke hoopunahele nei i ka lahui e. He pau iho nei ko keia Papa Ola, a he Papa Ola hou kai makemake ia, aka, no ka nui aloha ia o Keo Kaaka, i ke kue paha i keia lahui, ua hoomau ia aku ka hapanui o ka Papa kahiko, a ma ia kumu i pilikia ai ka lahui.
Aole makou i ike i ke kumu a me ke kuleana i au'a ia ai keia mau haole o ka aoao hoomaemae e noho iloko o ka Papa Ola, a aole no hoi makou i ike he kumu ko laua e anee ai iloko o ka Papa Ola, malia paha no na hana kalepa ma ka lima o ka Papa, oiai, he mau haole kalepa keia, e hele ana me ka euanelio o ke ola ma kekahi lima, a o ke eke opihi a Hagai ma kekahi lima. Eia iho no hoi ke 'lii J. G. Hoapili, he "lii hanau no ka aina; he kanaka naauao; he aloha lahui i oi aku i ko na haole a pau i huihui ia a kahi hookahi; he naau akahele a me ka oluolu; a he lohe mai ia ka leo aloha o ka lahui i pa-e aku ma o ka Moiwahine la; aole hoi elike me keia ka hoaa o ka leo alii. Heaha hoi ke kupono ole o keia kanaka Hawaii, e noo i Peresidena no ka Papa Ola? Ua aai loa no ka paha ka berita ehumu me na haole e kinai i ke ola o ka lahui? Heaha la ke kuleana o kekahi haole e noho a e kaana i ke ola o ke kanaka Hawaii.
I keia mau la aku nei, he kaikamahine opiopio, nona na makahiki he 17, aole ona kina, koe wale mno he wahi pohaka kane ma kona ai. He makuahine keia no ka lahui o keia mua aku, aka, ua pio ia manaolana no ka n@ ua hooholoia e kiloi i ka luakupapau o Kalawao e noho huikau aku a loaa ia mai i ka mai, ma ka hanau pulapula hookahi ole e hoopiha i kona makalua. E aho ke kulana kino a noho'na o keia kaikamaine mamua o na apokaka e kaalo nei i ke alo o ka Lani.
O ke Akua kai aloha i ke kanaka, a o ke kanaka hoi, ua hoowahawaha i kona hoa kanaka a ke Akua i hana ai. Aka, he la no e hiki mai ana e pau ai ka palena o ko ke Akua hoomanawanui ana i na hana lokoino i hanaia, me ka lealea wale, maluna o ka mea ana i hana ai e like me kona ano. Aole he manaolana he kokua ke loaa ana i ka lahui mai ko kahou Moiwahine mai, oiai aia kona hilinai maluna o na hoa pili a me naa aikane.
IHEA E PAE AI?
(Hoomauia.)
O ka mea nana kela mau huaolelo i hoopuka, "He hewa nui keia i hana ia aku i keia Lahui ma ka hakoko ana i ke Kumukanawai o 1852 mai o lakou mai, a haule. a lawe ia mai e pani i ke Kumukanawai hou o 1864,:" i hoike mua ia'ku ai, oia no kekahi makamaka maikai i hilinai ia, no ka naauao. ka noiau a me ka hoopono, oia o Mr. J. O. Carter o Honolulu nei, e noho nei he hoa no ka Papa Ola a he hoa no ka Aha Kukamalu o ka Moiwahine Liliuokalani.
Ua hoopuka aku ia i kela mau olelo imua o ke akea, a maloko hoi o ke Keena Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii, i ka A. D. 1872, oiai e kamailio ia ana ka hoololi o ka pauku 45 o ke Kumukanawai, no ka pono o ka hoololi i elua hale ahaolelo.
He mau kalai olelo naauao a ko'iko'i hoi ka ua hoa la i huai ae ai i ke akea, no ke kakoo ana i kona mau manao wehewehe, a nawai hoi e hooie ka mea maikai; a ina he hewa nui kela hana a Kamehameha V., i hana ai, alaila, he hewa aha hoi ka Kakina ma o 1887 i hana'i, a haule ke Kumukanawai o 1864, a pani ia me ke Kumukanawai elau pu o 1887, e mea ia mai nei, he Kumukanawai hiipoi i ke aupuni a na Kamehameha.
Na ka Lahui e kaana no keia mau olelo, a e hookaulike ae na kamea a-na kaupaona o ka noonoo maikai me ke kuoo.
A eia hou keia, ke mea mai nei no ua "Kuokoa" la, he puiwa ka ka mea kakau o keia pepa no ka panee ia ana aku o ka haina o ka ninau hoomaoe "Ihea e pae ai?"
Ua ike aku makou i ke "Kuokoa" a me kona mea kakau, me he hee nui la nona ka puua ulu ia e ka limukala; i ka hoololi koke ana ae i kona ano ula, a lilo i ane like me ke ko'a; mamuli o na ohelo a KA LEO i hoo-ku aku ai e o'e pono aku ana i ke kumu pihapiha a ke i mai nei, ua puiwa ka ka mea kakau o keia pepa.
E ka mea kakau o ke "Kuokoa," aole makou no ka poai ohumu malu ma kuoe e hookahuli i ke aupuni, a e kiola hoi i ka Moi mai ka Nohoalii aku, a e koho ia Rev. J. Kauhane i Hope Peresidena a ia Poka i Peresidena no ke aupani Ripubalika, e puiwa ai makou ke hoiio ia mai e mea kakau o Kuokoa, a ke hoopuoho ia mai paha. He ole leo a he neo oiaio. O ka aihue e kokolo malu ana me he popoki la a o ka poe e hoopae malu mai ana i ka opiuma me ke ake e nalo, a o ka poe hui ohumu malu e powa, a e hana aku i kahi hewa, oia ka poe puiwa koke ke lohe i ka leo, a hoomaka e pee, e holo a pela aku.
No makou iho, ke kukulu nei ka makou kalai ana maluna o ka oiaio a me ka hoopono, aole maluna e na hana o Iune 1887, e puiwa ai makou. Aole loa! He maikai ko makou kahua kalai manao a heaha ka mea e puiwa ai. He malaelae o ko makou alahele, aohe a makou mea e hopo ai.
E like me ka kamahele e hele pololei ana ma ke alanui Moi mai Pawaa mai a i ke kaona nei i ke awakea malamalama, aole ona mea e hopo ai, pela mau no makou. E hoomaka iho ana anei ka mea kakau o ke Kuokoa e huna iaia, mai ka oiaio ole o kana kakau ana, no ka makou hoike pololei ana aku i ka haina o kana ninau hoomaoe.
Ina pela, e nana aku ana makou i kau pee ana iho, ina he hiki ke nalo ke poo a me ke kikala; aka, e koe ana no nae ka puapua iwaho aole nalo.
O ka hooia ana he hiipei ke Kumukanawai elau pu o 1887 i ke aupuni a na Kameha i hookumu ai, ua nele loa a ua haule pa-hu.
HE PUU HOOMAHA.
Me he la o ko ka lahui wahi puu e hoomaha ai, a e kau aku nei na onohimaka, oia no ke Keiki Alii o Mana. Ua ike makou i kona hooikaika e kokua i ka lahui ma ka mea hiki iaia. Eia oia a me kona hoa, J. Ina, ke manao nui nei e hooko i ko ka lahui manaolana ia Kauka Luka, e hoihoi hou iaia ka malama ana o ka Halemai Lepera ma Kalihi. Pomaikai kakou ke hoomau aku oia, me kona hoa, ma ia manao.
NA MAKAI.
Nui na haualaoa, no keia mau hana o ka oihana makai, e hoopau a e lole ia nei. He rula hou keia a he mau hana ku ole no hoi i ke kanawai, a me he la he imi ana keia i hiki ai ke hookomoia na wahi elemakule a ke 'Lii e noho la i Hamohamo. Heaha no la hoi ka hewa, ke hookohu me ia Pupule a me Kaonawai i mau kapena makai, maluna iho o Keiki ma, a me Kahalewai laua o Lilikalani, a e hoihoi aku ia Meekanu i kauka nana e kilokilo na makai, a i ole hoi na kahi wahine kilokilo e noho nei ma Kawaiahao.
NU HOU KULOKO.
Ke kahea ia aku nei na lala a pau o ka Hui Aloha Aina, e akoa koa ae ma ka Hale Halawai o Mau nakiekie, ma ka Poaha ae nei, Aperila 9, hora 9 A.M. Ma ke kauoha.
Aperila 8, 1891. 2ts-d.
O Muku kai nehinei, Mukukamalama, o Hilo hoi keia, kau Kahoaka.
Aohe a kakou Laulie i keia mau kakahiaka, e hoomanawanui ka ono a kahi wa aku.
Eia mai o Kualunuiaola, ke oili aku nei i keia kakahiaka, e hoouuu iho i kona ono.
O Lunakanawai Dole ko ka aha i keia pule okoa; no ka hoolohe ana i na hihia imua o na jure Hawaii.
Ua hanau mai na Mrs. Kapuni Amara, ma Waikahalulu, he kaikamahine nui makai. Oia ka nani.
O Lilia Ulaula ka moho o keia kakahiaka, apopop o Moriviana, a kela la aku paha o Tausani ke ole na kuia.
Aloha wanaao oe e Paeaina Puka La: Heaha ka mea hou? E kupaa ana anei oe ma ka Hoopono, a aole paha.
He 2,200 tona ko paa o ka mahi ko o Wailuku i ka makahiki, oia ka waiwai i loaa mai ka lepo mai o Hawaii nei.
Aole he wahi mea a panepane iki o na nupepa namu no na mea e pili ana i kela poe makai he 12 i haalele ai, ua hepa ia paha.
E wehe ia ana ka paani kinipopo mua o keia kau mawaena o ka Hui Honolulu a me Kamehameaha, ma ka Poaono ae nei, ma ke kahua Piikoi.
Ke kono ia aku nei na lala a pau o ka Hui Aoha Aina a na lede; e noho ana ka hui i ka la apopo ma Maunakiekie ka halawai e malama ia ai.
Ma ke kauoha.
Ua hanau mai, mai ka punaka mai o ka Hui Kokake, i ka la iho la inehinei, he kaikamahaine makapo. Ma ka ike a ke kauka lapaau ilio, no ka hanau ana iloko o ka la 7 o keia mahina ke kumu o ka eepa.
I kela a me keia ku ana mai o na mokuahi holopiliaina o kakou nei, e loaa mau mai ana na kauoha nupepa mai na mokupuni mai; a o na hoohalahala hoi e like aku nei me na la iloko o Feb. ua hamau mai nei.
Ua kipa ae ma ka home noho o Mrs. Lizzie Robinson ma alanui Ema, i ka po Poaono iho nei, he piko pau i ka iole, a silamu aku la he mau mea wahine nunji ekolu. Ea, e taiele oe, e oo auanei ka moa he poino ka hope.
Ma ke ahiahi Lapule aku nei, ua malamaia ae he anaina ha'i euanelio e Palau ma, ma ka huina o alanui Nuuanu me Beritania; ua makai na lawelawe ia ana o ka oihana hoola manao. Ke hu mai i ei ka wai la i ke pili:
Ua lohe mai makou ua hele ae kekahi luna hooko o ke aupuni e ninaninau i kekahi mea malama hale, no kekahi paa kamaa pake a me kekahi mamalu silika i komohewa ai i ko hai ipuka. Ua hiki, he hooko kauoha ia.
I ka wehe ana o ka pewa o ke ao o ka wanaao o nehinei, i pili mai ai i ka uwapo ke kahili o lau niu o na Kona, a ma ona ala i lohe ia mai nei no ke aliiwahine o ka lua, aia no oia ke hoomau ala i kana mau hana hookalakupua.
Ma ka po Poakahi iho nei, ua nui na lealea i haawi ia mai e ka puu kani leo Kahuli o Nu Ioka, Miss Mouri, ma ka Hale Mele Hou, a o kahi i oi loa aku ai, oia no kona mele ana mai i kekahi mau mele Hawaii, "Aloha Oe, a me Mahina Malamalama."
I ka la 15 o Mei e hiki mai ana, oia ka la e piha ai o na Helu 52 o ka Buke II o "Ka Oiaio," a ma ka la 22 oia malama, e hoea aku ai ka Helu mua o ka Buke III o ko kakou waha olelo hopo ole nei KA LEO. A ua manaaoia e hoomahuahua ia ae ana ke kino o "Ka Oiaio" a nepunepu, momona, me ka piha pono i ke kuhinia.
Ma ka Poakahi iho nei, ua malama ia he ahaaina hoomanao no kekahi kaikamahine i make, ma uka o Waikahalulu, e kokoke ana i ke alahaka; ua lehulehu na poe i akokoa ae e hoonuu i na ono i homakaukau ia; a ma ke ahiahi loa ana iho, ua ulu ae la he haunaele, a ku ole i ka maikai ke nana aku; o ka ona no ke kumu oia mea, mai waena ae no o ka poe nana ka ahaaina.
Na Komite La Kulaia.
O na Komite o ka la 28 o Novemaba 1891, e hoolaha ia nei ma ka nupepa KA LEO O KA LAHUI, ke poloai ia aku nei, e hoolauna mai me ka Puuku, a e kuka pu no na hana e pili ana i ka La Aloha Aina o ka Hawaii Ponoi. E loaa no makou ma kahi pa'i o KA LEO i na la a pau, koe ka la Sabati. (Poaono).
HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I "KA LEO."
Ma keia hope aku ke hoolaha ia aku nei, e kii aku ka poe makemake i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei i ka nupepa, oia hoi o J. Kahaleluhi, J. Kaneaiakala, Geo. Kanikau, Parao, T. Kapualei, John Samoa.
JNO. E. BUSH
Luna Hooponopono.
OLELO HOOLAHA.
Ke hai ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, o kela ano, keia ano, ua kapu na ko'a HEE e Koaiki a me Kaaiape iloko o kei Oneuli, aole e holo ka waa me ke kanaka a o i ka Hee, o ka mea kue i keia olelo hoolaha, a loaa ia'u, e hoapii no au ma ke kanawai o ka aina.
M. KALEOIKAIKA.
Waikane, Maraki 31, 1891. 2ts-d.
Olelo Hoolaha.
Ke hai ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, o ka poe e makemake ana i mau eke paakai maikai a me ona nanahu kie we maikai a makepono no hoi ke kumukuai, e loaa no au ma Haimoaipe, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i ko'u home paha.
MRS. C. I HAIRAM.
Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890.
3me-d.