Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 161, 31 Malaki 1891 — Page 2
This text was transcribed by: | Kehaulani Shintani |
This work is dedicated to: | ʻAha Pūnana Leo - Lolena Nicholas |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA
Olelo Kuahaua
O makou o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Paeaina, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, ke hookohu aku nei, ke nele makou i ka Hooilina o ko makou kino ponoi iho, i ko makou kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wahialii Kiekie VICTORIA KAWEKIU KAUILANI LUNALILO KALANINIIOAHILAPALAP oia ko ma kou hope maluna o ka Noho Moi, mahope iho o ko ke Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola ana.
Hanaia ma Halealii Iolani ma Honolulu i keia la 6 o Maraki, iloko o ka makahiki o ka Haku 1891
LILIUOKALANI
E ka Moiwahine
SAMUEL PARKER
Kuhina o ko na Aina E
Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine e kauoha e poopukaia na Palapala Hooia malalo o ka Sila Nui o ke Aupuni e haawi ana i Kona Kane, ka Mea Mahalia ka Hon John Owen Dominis, ma ka papa a ma ke kulana o ke Alii ka Mea Keikei ke Lii Kana, me ke kulana mamua a na kupa e ae a pau.
Aliiolani Hale, Honolulu, Mar 28, 1891
$500 UKU MAKANA $500
E ukuia no ka makana o ka $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka hale o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.
CHAS. E. WILSON Hamuku
Keena Hamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d
$250 UKU MAKANA $250
E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike e alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho ia.
C. B. WILSON, Hamuku
Keena Hamuku, Mar. 12, 1891. d3ws
$100 UKU MAKANA $100
E haawi ia no ka uku makana he $100 i ka mea e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu ia a hoopai ia ka mea a mau mea paha i aihue mai kahi aku o Geo.L. Dall, ma Alanui Kula a me Liliha, he eha mau moa kane hakaka, ma ka po o ka la 14 o Mar. 1891.
C. B. WILSON Hamuku
Honolulu, Mar. 12, 1891 154 d-15ts
KA LEO O KA LAHUI
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku
POALUA MARAKI 31, 1891
He Hoomaikai Keikei na ke Aupuni o Amerika i ke Aupuni Moi o Hawaii nei
I ka lahui Hawaii i aloha nui ia, ka hoike aku nei makou i ke akua i ka leta hoomaikai a ka Repubalika nui o ka poepoe hikina, i ke Aupuni Moi o Hawaii nei, oiai, ua hoouna mai ke Kuhina Nui Hon. James G. Blaine, i ke Kiaaina o Kaleponi a me ka Luna Kulanakauhale a Kapalakiko, e hoouna mai i na hoa maikai a ke Aupuni Amerika, i ko lakou Kuhina e noho ana i ke alo Alii o Hawaii nei, no na hana puuwai hamama a ka lahui Hawaii; ma o ko lakou mau Komite la. Nolaila, ma keia kakou e ike ai i na hana aloha a ke Apuni Amerika, a e ko ai kela olelo, " O ka leo o ka lahui, oia no ka leo o ke Akua, nolaila e pono e nana ia ko lakou leo:
Keena Oihana Kuhina Noho o Amerika Huipuia
Honolulu, H. I. Mar 27, 1891.
E na Keonimana: Ua loaa mai na palapala iaʻu, mai ka Hon. James G. Blaine. Kuhina Nui, Wasinetona, mai ke Kiaaina e Kaleponi a mai ka Luna Kulanakauhale o Kapalakiko, e hoomaikai pumehana mai ana i na Olelo Hooholo @@ ia e na Makaainana Hawaii e hoomaikai aku ana i ka lahui a me ke Aupuni o Amerika, no na lokomaikai oluolu i hoike ia i ka Moi Kalakaua i make, i kona wa e kipa aku ai, kona maʻi a me kona make ana ma Kaleponi, a no ka hoihoi ana aku a ka mokukaua Charleston.
Owau no me ka oiaio,
ka oukou kauwa
John L. Stevens
Elele Kiekie o Amerika Huipuia
Ia Hon. John Ed. Bush
" A Marques
" R. Wilcox
" D. W. Pua
" J. Nawahi
Mr. J. A. Kahoonei
" C. W. Kamaile
" Kukaulalii
" J. Kanui, a me na hoa e ae oia Komite
O Pololei Ole
O ka inoa kupono loa ia ma kahi o "Pololei," i ike ia ma ka "Paeaina." malalo o ke Kumumanao, "Ma ko lakou hua e ike aku ai oukou ia lakou."
No ka mea; ua olelo mai oia, "He kauoha maopopo keia a Iesu Karisto i kana poe haumana."
Aole ia he kauoha i lono mai oe e ke makamaka; aole loa. O kou lalau mua no ia ma kau kukulu manao ana, o ko kapa ana iho i kela mau olelo, he "Kauoha."
He okoa no ke ano a me ka puana o na olelo kauoha; a eia ua mau olelo la, a me ko lakou mau ouli kuhaʻo:
"E hele ae oukou e hoohaumana aku i na lahui kanaka apau, a pela aku." Mat. 28:19.
Eia hou: " Ehele mai oukou a pau loa i Oʻu nei, e ka poe luhi a me ka poe kaumaha," Mat. 11:19. E aloha oukou kekahi i kekahi," Ioane 13:34. A he nui wale aku, Oia ke ano maopopo loa o na olelo kauoha. A o kela mau olelo poo au e " Pololei ole" i kukula ai i kou mau manao kaena i ka mana o ka pule a kou hoomana, he lalau i ke kapa hewa ana ia mau olelo, he " Olelo Kauoha;" pela no ka lalau loa aku o kau mau kalai olelo ana ma ka hapa hope oia kukulu manao au. Nolaila, he makehwa ke haawi aku ka momi ia oe, oiai, aole oe he mea i makemake iʻo e imi, a e hoomoakaka pono i na mea pohihihi, a me na manao like ole ma na olelo o ka Palapala Hemolele; aka, he hooiaio naaupo wale no. Ina he makemake maoli kou e ike i na kahua paa o ka oiaio iloko o ka Baibala, no ke Sabati a me ka Babetizo a ia mau hoomana au i olelo mai ai, alaila, aole oe peia e wehe mai ai i kou alahele o ka imi oiaio a me ke ake pololei.
He lealea kalakalai wale no kau, he pauakaaka ka mea loaa; aole oe e lihi lana aku i na palena o ka oiaio, no ka mea, aole kou he iini oiaio ia mea. KA OIAIO
KA IKE ALII HOIKE EUANE LIO
Ua hele aku o Lunakahiko A. Haws o ka Ekalesia oiaio o Iesu Karisto o na Poe Hoaono o na La Hope, a me kekahi mau hoaloha e ke i ke Alii ka Moiwahine ma ka Poakahi iho nei. Ua hookipaia mai lakou e ka Moiwahine me ka oluolu loa, a ua kuka pu me ia no aneane ekolu hapaha hora okoa, a ma ia kuka oluolu ana me ke Alii, ua hoike aku o Lunakahiko Haws i kona palapala hoomana hai Euanelio mai ka Peresidena Iosepa Kamika mai, oia hoi ke keiki ponoi a Iosepa Kamika ka mea nana i kukulu mau i ka Ekalesia o Iesu Kao na Poe Hoano o na La Hope i ka M. H. 1830, a ua hoike pu aku hoi o Lunakahiko Haws imua o ka Moiwahine i ka like ole o kona Ekalesia me ka Ekalesia Moremona o Mauna Pohaku, e kapa hewa nei ia lakou iho o ka Ekalesia o Iesu Karisto o na Poe Hoano o na La Hope. O keia Ekalesia e ku nei o Mr. Haws he Lunakahiko, he kue loa ia i ka mare lehulehu e like me ke ao ana a na poe o Mauna Pohaku (Loko Paakai) oiai, aole loa ia he mea i aoia mai kinohi mai iloko o ka Ekalesia oiaio i kukuluia ai e Iosepa Kamika, ke Kaula, a pela no hoi me na ao ana hewa e ae i kue i na mea i ao ia mai a i hanaia e Iesu Karisto a me Kana mau haumana. Aka, ua ku mau keia Ekalesia ma ka aoao kue loa aku i keia ao hewa loa e pili ana i ka mare lehulehu a me na ao ana hewa a ae he nui e aoia nei a e hanaia nei ma Uta (Loko Paakai) a ma na wahi e ae. "O ka mea i hana hewa, aole no ke Akua ia; o ka mea e noho ana ma ka olelo a ka Mesia, nona ka Makua a me ke Keiki." 2 Ioane, Pauku 9.
Eia o Lunakahiko Haws ke haiolelo mau nei i na la Sabati a pau maloko o Mililani Hale, mahope iho o ka Hale Mele Hou ma ka hora 7:30 ahiahi i na poe hoomaopopo i ka olelo Beritania.
Na kekahi o na mea i hele pu ma keia huakai.
Maraki 25, 1891.
NA HOU KULOKO
Ua lohe mai makou, e hoolilo ia ae ana ka o Pae Aina i kamaa buki no Kuokoa.
Ua heo aku la ma ka la iho la inehinei ka mokuahi Waialeale no kona mau awa maa mau.
Ua hoolele mai o Chas. P. Keaho i ke ola o ka pepa, hookahi ala paa o Kaueleau. Mahalo.
Aia ka mokuahi Bihopa iluna o ke alahuki moku kahi i kau ai, no ka hooponopono hou ana i kona kikala.
He oiaia anei, o ka hanaiahuhu aku ana a oukou ka luna kiai awa o Honolulu nei? Ina iʻo pela, he puahemo hou aku koe?
Ma kahi o ka ehaeha he hauoli malaila, oia hoi, ua hoohua mai la ke Akua mai ka puhaka mai o Mr. a me Mrs Metcalf, he hapuu hou nui nepunepu.
Ma ke alani Moi, ma ke kakahi kapule iho nei, i holo pukalaki ae ai kekahi lio kahi ola, a mai pau naau ino e loaa pono mai i ke kaa hapaumi.
Oehuehu mai nei keia mau la, no ka makaukau paha o ka burumi uwea hou. E mihi oukou no ka mea, ke hookokoke mai nei ke aupuni o ke lani.
Nui ka poino o ka luna nui o ka hui hana hae Mekanika, haki kona poohiwi akau a me ka uha hema. Ma ke ano ulia i loaa ai keia poina iaia.
I ka Aukekulia e keia la a hiki mai, e hoea mai ai ka papapaʻi a Iusa ma, ka poe hoi i waha nui ae ai i kela mau la aku nei e make ana "Ka Leo o ka Lahui."
He buke waiwai nui no na kanaka Hawaii, nona ka inoa hoohemo Kamahao ʻ Ke Ki Gula." Ua paa i ke paʻi ia kekahi hapa, a i hakalia wale no i ka palaina ana.
Ua haawi ae ka Hui Lei Mamo ma ka Poaono nei, he papaaina hope loa ma Healani Hale. Ua hoopiha ia ka papaaina me na kohi kelekele a ka puukolu. Ua ai a lawa a ua inu hoi a kena, a ua koʻu ka puu i ka wai a ka naulu.
I keia la, e niau aku ai na moku malalo iho, no ko lakou mau awa maa mau me na manawa like ole: Malulani, hora 10 am; Kimo Maki Hora 4 pm, Calaudine hora 5 pm; Mikahala hora 5 pm.
Ua hoohoka ia e ka puali makai kahi kumu paikau hoopau hoalaala i ke ahiahi hoomalolo nei ma ka makou helu. E kela wahi kanaka poupou nawai i hookaawale kou uku o keia hana i $25, na ka Aha olelo hea ana ka poe hea?
Ohi hapuku ka iaʻa o Kapaau i ka Poalima nei, i ku mai ai i Honolulu nei ke kialua Haleakala, me kekahi poe i manao ia ua loaa me ka maʻi hookaawale ohana; a ma na ouli nae i ka i ka ike aku a ka holona he mai kau, eia hoi, he haukeuke a he kuna; oiai, o ko Hawaii nei maʻi mau ia.
LUULUU WALE
Me ka luuluu paumako, o ke kumakena kaumaha KA LEO, e komo pu aku nei e auamo pu i na ehaeha o keia ao mauleule me ko makou makamaka i hoonele ia i ke kii onohi ole o kona mau la kanikoo, Mr. F. Metcalf kana wahine a me ka ohana.
Me ke ahiahi Poaono iho nei, mahope iho o ke kaa maʻi ana no hookahi pule a oi, malalo hoi o ka lapaau ana a Kaua McWayne, ua uhi mai la ke kapa pouli maluna o Miss Evaline Metcalf, a kaili aku la i kona aho hope loa no ka wa pau ole. He kaikamahine opio oia, nona na makahiki he 15 a oi, he haahaa he aahai, he hoolohe i ka leo o kona mau makua, aole ke kunukunu i ka hana, a he pulama i kona mau pokii.
Aka, o ka la o ka Haku, me he aihua ala ia ia ka po. Nolaila, e na makua nana ka pua i alo ia ae la, e hoolana i ko olua mau manao, a e hoonani aku i ka Mea Mana Loa.
He make ma keia ao,
No ke ola ma kela ao
Ua hooikaika ia ka imi ana i kahi e loaa ai ka palekana, ke kaohi ana mai kona ola aole nae e hiki.
Ua manele ia aku kona kino kupapau ma ka pa ilina o Kawaiahao i ka auina la Lapule iho nei. Luuluu wale.
KA LA 28 O NOVEMABA, A.D. 1891
O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, ehele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a mena hana.
1. JNO. E. BUSH
2. JOS. NAWAHI
3. R. W. WILIKOKI
4. W. H. CUMMINGS
5. WM. WHITE
6. J. KANEALII
7. J KEKIPI
8. J. A. KAHOONEI
9. KAMAILE
10. E. KEKOA
11. J. PUA
12. J. E. POEPOE
13. R. K. II
14. GEO. KAEAO
15. GEO. K. KAIA
16. L.K. SHELDON
17. JAS. II
18. J. PIPIKANE
HOOLAHA I KA POE MAKEMAKE I "KA LEO."
Ma keia hope aku ke hoolaha ia
aku nei, e kii aku ka poe makemake
i ka nupepa KA LEO i na Luna e lawe nei
i ka nupepa, oia hoi o
J. Kahaleluhi J. Kaneaiakala
Geo. Kanikau Parao
T. Kapualei John Samoa
Jno. E. Bush
Luna Hooponopono
H. P. K. Malulani.
HE LOIO a he hookapeke olelo ma
ke Kanawai. E loaa no au mai ke kai
hawanawana o Kawaihae e hoene ana
me ipo la, a Hamakua au i ka laʻi o
Kokaiau ma ke alo o na pali. E ohiia no
hoi na aie me ke ku i ka eleu a me ka puahiohio.
Nov 8 90, d-ly
PAPA KUHIKUHI
O
KA HUI ALAHAO A ME AINA O OAHU.
E HOOMAKA ANA MA KA LA
25 O OKATOBA, 1890
MANAWA HOLO:
A.M. A.M. P.M. P.M.
Haalele ia Honolulu *6:15, 8:45 1:45 4:30†
Hoea ma Honouliuli *7:15 9:49 2:49 5:28†
Haalele ia " *7:45 10:15 3:51 5:50†
Hoea i Honolulu *8:40 11:55 4:55 6:45†
* Lapule wale no
† Poaono wale no
Oct. 21, 1890
Hoolaha Hookapu
Ke papa loa ia aku nei na kanaka a
pau o kela a me keia ano, aole e hele
wale e kiki i na ano manu a pau ma na
palena apau o ka aina o Halekou a me
Kaluapuhi ma Kaneohe, Koolaupoko,
Oahu, o ka mea a mau mea paha e kue ana
i keia, e hopu ia no lakou a hoopii
ia ma ke kanakawai.
MRS. C. I. HIRAM
Hainaoeipo, Honolulu. Oct. 8, 1890 3ms-d
Olelo Hoolaha
Ke hai ia kau nei ka lohe i na kanaka
a pau, o ka poe e makemake ana i mau
eke paakai maikai a me ona nanahu kiawe
maikai a make pono no hoi ke kumukuai,
e loaa no au @, Hale Kaa o ka Moi, a i ole i koʻu home paha.
MRS. C.I. HAIRAM
Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890
$5.00 MAKANA
E loaa no ka Makana maluna ae i ka
mea nana e hoihoi pololei mai i kuu Lio
kane hulupala, lae kea, he keokeo kona
mau kapuai a pau i hoailona ia ma ka uha hope akau H.
E loaa no au ma ke Alanui Liliha.
WM. KAAUWAI
Honolulu, Mar. 26, 1891