Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 159, 27 March 1891 — Page 2

MA KE KAUOHA.

 

Olelo Kuahaua.

            O makou o LILIUOKALANI, ma ka lokomaikai o ke Akua, Moiwahine o ko Hawaii Paeaina, i kulike ai me ka Pauku 22 o ke Kumukanawai o ko Hawaii Paeaina, ke hookohu aku nei, ke nele makou i ka Hooilina o ko makou kino ponoi iho, i ko makou kupa i aloha nui ia a kaikamahine hoi, ka Wohialii Kiekie VICTORIA KAWEKIU KAIULANI LUNALILO KALANINUIAHILAPALAPA oia ko makou hope maluna o ka Noho Moi, mahope iho o ko ke Akua oluolu ana e lawe aku ia makou mai keia ola ana.

            Hanaia ma Halealii Iolani ma Honolulu i keia la 6 o Maraki, iloko o ka mahiki o ka Haku 1891.

LILIUOKALANI.

E ka Moiwahine

SAMUEL PARKER.

Kuhina o ko na Aina E.

 

$500 UKU MAKANA. $500

            E ukuia no ka makana o $500 i ka mea e hoike mai ana i ka mea e alakai ai a  loaa aku a me ka hoopai ia ana o ka mea a mau mea paha nana i puhi ka hale o HON. A. ROSA i ke ahi ma ke kakahiaka o ka la 10 o keia malama.

CHAS. B. WILSON, Ilamuku.

Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. 3ws-d.

 

$250 UKU MAKANA. $250

            E uku ia no kekahi makana o $250 i kekahi mea, e haawi ana i na hoike alakai ai i ka hopu ia a me ka hoopai ana o ke kanaka a mau kanaka paha nana i hana na aihue iloko o ekolu pule i kaa hope iho la. C. B. WILSON.

Ilamuku.

Keena Ilamuku, Mar. 12, 1891. d3ws.

 

$100 UKU MAKANA. $100

            E haawi ia no ka uku makana he $100 i ka mea e lawe mai ana i na olelo e hiki ai ke alakai a hopu ia a hoopai ia ka mea a mau mea paha i aihue mai kahi aku o Geo. L. Dall, ma Alanui Kula a me Liliha, he eha mau moa kane hakaka, ma ka po o ka la 11 o Mar. 1891.

C. B. WILSON.

Ilamuku.

Honolulu, Mar. 12, 1891. 154 d-15ts.

 

KA LEO O KA LAHUI

-----

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

-----

POALIMA MARAKI 27, 1891.

-----

 

Na hana o Keia Mau La.

-----

            Oiai ko kakou Moiwahine ke kokua nei i ka hoomau ana i ka noho ana o na haole e ake ana e luku i ke ola o ka lahui, mai ka Makai Nui o Hilo, a hiki i ka Makai kuwaki o Honolulu, me ka hoomau ia oia poe iloko o ka oihana, ua ulu mai ko makou kanalua i kona ike i ke ano o kela huaolelo ana i olelo ai, he HOOPONO. I ko makou manao, o ka hoapono, oia ka hooko like ia ana o ka mana hooko maluna o na mea a pau, a ina ua hoomau kona mau luna malalo ona iho, ana i hoonoho ai e hooponopono i ka pono o ka lahui, me ka hookoikoi wale maluna o kona lahui ponoi, alaila, ke puana ae nei makou, aole oia i aloha i kona lahui, ana hoi i hoopuka ai imua o ke Akua a me na hoike o ke ao. E like me ka makou i olelo mua ai, he kanawai ka olelo mai ka waha mai o ke alii, a e mau ana ka noa oia olelo, a e like me ke Akua lapu, e kiai mau ana i ka haka, a i ka wa e hoohaule ai ke kahu i ka hooko ana i kana berita, alaila e huli ana ua aumakua ala e nahu i ke kumu o ka olelo. Me he la oia no ke kumu o ka po i hoike ai ma na hihio a me na moeuhane, i ike mua oia ina mea e hiki mai ana, e like me ko ke Akua hoike ana ia Nebukaneka, a no kona hookuli a ua ai oia i ke weuweu, oiai ua haakei ke alii, a i kona la i hoopuka ai i na olelo kiekie, ua hoopoina ia iho la kona ano kanaka a ua ku-a holoholona aku la ke alii. Pela no o Belehazara, i kona hookiekie ana iaia iho imua o ke Akua, a i kona haalele ana i ka HOOPONO a lilo oia i ka haakei, ua ike oia i ke kakau pokole ma ka paia o ka hale, ma na huaolelo: MENE, MENE, TEKELA, UPARESINA.

 

-----

Ka Moku Aupuni.

-----

            Ua ike aku makou i ko kakou moku aupuni Hawaii e holo peki ana mawaho ae o ka lae o Makapuu. Ua poho kekahi mau pe'a no ka holo ana aku imua, a ua poho hoi kekahi maupe'a no ka holo ana i hope.

            Ua hoomaka ka moku e puke aku mai ke awa aku o Kou ma ka la 25 o Feberuari A. D. 1891, hora 2 p.m., a mai ia la mai a hiki i keia la, ua piha ka hookahi mahina o keia moku o ka okuu ana i ka moana, e hele pahua ana ma ka aoao e lilo ai i ke au a ka hewahewa.

            He nui na lono i hoopuka ia ae he like ole mawaena o na hapauea o ka Aha Kuhina a me na hoa opio. Ua makemakeia e hoopau i kekahi mau luna aupuni i maopopo ka hewa, aka, hoole na hapauea.

            Ua makemake na opio e hapai i kekahi mau hana kuloko o ka aina i hooholoia e ka Ahaolelo o 1890 aku nei, aka, hoole na hapauea. Nolaila, aia no ua moku aupuni la ke hele pahua ala i ka moana.

            Hookahi no wahi mea ano hou a keia Aha Kuhina i hana ai e like no me ka Aha Kuhina o Keoni Kamaki, o ka hoopau ana aku i ka Ilamuku a koho i mea hou, oia wale iho la no.

            Ke hoole nei ka ke Kuhina Kalaiaina, aole e hana i na alanui Kaluaopele, Aalaloloa, a pela aku, alaila, heaha la ka pomaikai o ka lahui i ka hookaa ana aku i ka wa ukupanee o na dala Banako Hale Leta?

            He hoailona maopopo keia o ka holo peki hope o ke aupuni, oiai, he nawaliwali maoli keia Aha Kuhina. O ka hoonoho ia ana o kekahi Aha Kuhina muhee, pelukua, e like me ko keia wa, he mea ia na ka lahui e hilinai ole aku ai.

            O ka malamamoku nui, he kanaka opio oia, o kona hope aku, he hapauea oia, o ke kolomeki hoi, he hapauea ano eleeleu oia, a o ka pokameki hoi, he opio nui nepunepu oia, aka, o lakou a pau loa he palakai loa i ke ano hooholo moku ana o ke au hou.

 

-----

E MALAMA I KE KANAKA.

-----

            Na kekahi Lede Hawaii ponoi i puana ae i kela mau olelo maluna ae imua o kana kane; oiai kana kane e haawi ana i kana kauoha i ko laua kanaka lawelawe, no na pono a me na lako o ka panaaina. O ka manao o ua lede nei ma ka hoomaopopo aku, he manao aloha kanaka kona, a me he mea la, ua manao oia, he mea nui ke kanaka lawelawe iaia, a e hoohana ia me ka oluoluolu a me ka maikai, a e hanaiia a uku pono ia aku hoi.

            He mahalo ko makou i na lede o ia ano, ina aia lakou ua hiki aku ilaila, kahi e ike iho ai i ke kanaka e lawelawe aku ana nona a no laua a me lakou paha.

            O ka hana ino, malama pono ole i ke kanaka, aole ia he maikai. O ke kanaka ka mea nana e hana mai i na hana kaumaha; he ne wale ae no kau i mea, e kii aku i mea, e palaki mai oe i kuu kamaa a pela wale aku; oia mau ka ulu o na hoohiluhilu ana i ke kino, na ke kanaka ia e pulama mai, he kuhi wale ae no kau i ka akau a i ka hikina paha, ua liilii ia mau mea i ka hooko ia e ke kanaka. Nolaila, maikai ai ka olelo a kela lede.

 

-----

Le-ko ka poki pau loa i ke kai.

----

            He lono ka i loaa mai ia makou e pili ana no na pahu poka o ke aupuni, aia ka iwaho o ke kai uli kai hohonu kahi i mo-ku ai ma ka aoao e huli la i Waimanalo; ina he oiaio keia mea, alaila, o ke ko ana keia o ka KA LEO nei i kahoahoa mua aku ai i olahonua.

            O ka mea nana i hana keia hana oia no ka hanaiahuhu a Kawainui ma, ka mea i paa me na maka keleawe o ka hookamani hilahila ole, ka mea hoi e ake nei e hookahuli ae i ka noho'na aupuni Moi o Hawaii nei.

            I ka wa i huli ia aku ai ua mau pahu ala, ua ike ia, ua lele mua ka manu mai ka punana aku o ka Halewai a luna o kahi moku pena keokeo. O ka nui o na kaa i lawe ia ai, he elima, a o ke kaa nana i lawe, he kaa no ke keko hapa i ano like me ko Iuda.

            Nolaila, ke hoike aku nei makou me ka hookamani ole a me ka hoopilimeaai ole hoi, aka, i na wa a pau a makou e hoike ai i kekahi mea, a makou i ike ai a i lohe ai hoi, e kapa ia mai ana kai ona o keia nupepa, he lili, he ake oihana, he ohumu a pela aku.

            E na uhane haukae a pau o ka po, e kela moo deragona nui alelo manamana, aole loa e loaa ia oe a i kou poe anela poo huluhulu, kekahi hiona a wahi a lihi iki hoi o ke ake oihana iloko o ka puuwai o ka Hon. J. E. Bush.

            Ke ake nei kona uhane, kona puuwai a me kona ikaika a pau, e hoomau ia ka hanohano o ka Noho Alii o Hawaii nei, aole hoi e umi-a-puaa ia.

            Nolaila, ke hoike aku nei ka LEO me ka wiwo ole, he pahi oilua keia no na mea a pau; aole makou e kuemi a hopohopo hoi, ke hoike makou maluna o ke kahua o ka Hoopono, oiai, he kakoo ikaika makou ma ka aoao o ka lahui Hawaii ponoi.

            A e kue no makou me ko makou ikaika a pau, ina ia he mea no makou e poina ai, i ka poe e hana ana i ka hewa, e like me keia e puapuai mai nei. Noalail, e kela puuwai eleele, ke kue nei KA LEO ia oe, oiai, o kau i hana ai, ua like ia me kou lawe ana i ka hanu ola mailoko ae o ka mea a ke Akua i hana mai ai. Ka Leo.

 

-----

NU HOU KULOKO.

-----

            Ke aneane aku nei kakou e hoea i ka mahina eepa, mai hoohewahewa ke ike iho.

            Ua paa i ke pa'i ia ka hapamua o ka buke, nona ka inoa, "Ka Hooheno o ke Ki Gula."

            Ke hoomakaukau nei o Mr. Horn i kekahi mau meaono no ka Poalima maikai e hiki mai ana.

            Ua lohe mai makou, e hookohu ia aku ana o Mr. Lot Lane, i luna alanui nui no ka mokupuni o Oahu nei.

            He u-i a he ninau, i o wai la e loaa ai ka moe a ke Alii; i o Hilo anei, i o Hoaka paha, a i ole, iloko paha o na Kula. Pela i'o paha?

            Eia mai ka LEO a me ka OIAIO, ke pulelo aku nei i kakahiaka nui wale, ua hele a luluu pono i na kohi kelekele a ka puukolu.

            He "Pinepoa" ko ka ponei ma ka Hale Mele Hou, a ilaila makou kahi i kwalea ai ia ono o keia ola ana. Nani no hoi na hana.

            I ka poe e ake ana i ka oihana loio, e pono oukou e hele ae e kuai i ka buke "Ke Alakai o ke kanaka Hawaii," ma kahi o W. R. Kakela.

            O ka mokuahi Iwalani ka i haalele mai i ke kakahiaka o nehinei, no kona mau awa mau o Hamakua Hawaii. Iloko o ka ehuehu kona alo ana aku nei.

            Ma ka Poakolu iho nei, ua nui ke kamailio ia o na mea e pili ana i ka moeuhane a ka Moiwahine, a ua lilo hoi i mea nana e hookaakaa i ka maka o keia lahui.

            Ma ka nupepa puka kakahiaka a ka poe ilikea, ua ike iho makou i kana hoike no ka moeuhane a ka Moiwahine, ua make aku o Daniela, a o KA LEO ko keia wa.

            Ke hoomaemae ia nei ke keena o ke kiaaina o Oahu nei ma Iolani Hale, mawaena o ke keena o ka papa hoonaauao a me ke keena Kakau Kope o ke Aupuni.           

            I keia auina la e kapalulu mai ai ke kahili olau niu o na Kona, me na hua kope pu mai ana no paha. Ma ona la, e maopopo ai ke kulana o ka wahine ai honua.

            Piha-ku'i a hookeke ka Hale Mele Hou i ka ponei, e pakele hoi kau i pakela kani o ke kileo o Miss Mouri, a me ka uheuheu o ka puu o Mr. Hamiletona. Iehu la ia, lilo i ka wai.

            Ua hoopua ia mai ia makou, o ka mea ka e noho aku ana ma kahi o Mokimana, Luna Dute Awa o Kahului, he keko apiki maopopo oia, i oi aku hoi i ko kahi keko apiki mua; aohe hoi e hihi, he hoa kaana pu no Kuamu ma. Vat, vat you dink's on-der-vile Iacob?

            I keia po Poaono iho ka poe hope loa e keaka ai ka Hui Opera o Nu Ioka ma Honolulu nei, a mai hoohala i ka hele ana ae e ike kumaka i ka nani o Aipo a me ke anu o Hauailiki. E nihi nae ka hele'na i ka uka o Puna, o hoohihi auanei i ka hala o Mapuena - pa oe la lilo mahuka i Nu Ioka.

            Ua huli hoi aku i ka la inehinei ma ka Iwalani, no ka aina hiikua o Honokaa, Hawaii, o Mr. Kekai, kekahi o ko makou makamaka a hoaloha oiaio, a keiki lalawai no hoi o ua aina nei, oiai na la kakaikahi wale no o kona kilohi ana iho nei i ka nani o ke kapitala. E hahai ia kau huakai moana e ka malie a hiki i ka pae maalahi ana aku no ka aina.

            Ua lohe mai makou, ua hoao ia o William Sheldon e kipe i ke dala ma Kahului iaia i holo aku nei no ka hopu ana i ka opiuma. Aka, ua kupaa no oia maluna o ka makia o kona Moiwahine" Ka Hoopono," a ua hoole aku i ka $10,000 i onou ia mai imua ona. Ola ka aina o oe ke Kiai, makepono ke dala a ke aupuni ia oe, he hooko pono i ka hana.

 

KA LA 28 O NOVEMABA, A.D. 1891.

-----

            O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ke poloai aku nei i na hoa makaainana a pau o ka Pae Aina Hawaii, ua makaukau lakou i keia manawa e malama i na hookupu, a kela a me keia mea hookupu no ka malama ia ana o ka la kulaia imua o ka aina, oia hoi o ka la 28 o Novemaba, A. D. 1891. Ua ulu ae keia manao ia makou mamuli o ka manao aloha aina, a ua hookumu iho makou i keia hana me na hoa uuku, a e kahea ia aku ana no he halawai no ka poe i komo mai malalo o na ae ana aku a keia Hui, ke kupono. O ka poe a pau e makemake ana e komo iloko o keia Hui, e hele ae ma ke Keena o ka LEO O KA LAHUI, a malaila, e wehewehe piha ia aku ai ke ano o ka Hui a me na hana.

1. JNO. E. BUSH

2. JOS. NAWAHI

3. R. W. WILIKOKI

4. W. H. CUMMINGS

5. WM. WHITE

6. J. KANEALII

7. J. KEKIPI

8. J. A. KA HOONEI

9. KAMAILE

10. E. KEKOA

11. J. PUA

12. J. E. Poepoe

13. R. K. Ii

14. GEO. KANEAO

15. GEO. K. KAIA

16. L. K. SHELDON

17. JAS. Ii

18. J. PIPIKANE

 

Hoolaha Hookapu.

            Ke papa loa ia aku nei na kanaka a pau o kela a me keia ano, aole e hele wale e kiki i na ano manu a pau ma na palena a pau o ka aina o Halekou a me Kaluapuhi ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu, o ka mea a mau mea paha e kue ana i keia, e hopu ia no lakou a hoopii ia ma ke kanawai.

MRS. C. I. HIRAM.

Haimoeipo, Honolulu. Oct. 8, 1890. 3ms.-d

 

Olelo Hoolaha.

            Ke hai ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, o ka poe e makemake ana i mau eke paakai maikai a me ona nanahu kiewe maikai a makepono no hoi ke kumukuai, e loaa no au ma Haimoeipo, Hale Kaa o ka Moi, a i ole ko'u home paha.

MRS. C. I. HIRAM.

Haimoeipo, Honolulu, Oct. 8, 1890/ 3ms-d

 

Olelo Hoolaha.

            Ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau i aie ia C. I. HIRAM i make, e hookaa koke mai i ko lakou aie ia MRS. C. I. HIRAM, a i ole ia, ia D. DAYTON. O na poe a pau e hookaa ole mai ana a hala na la he 30 mai keia la aku, e hoopii ia no lakou e like me ke kanawai.

MRS. C. I. HIRAM.

Haimoepio, Honolulu, Oct. 8, 1830. 3ms-d

 

$5.00 MAKANA.

            E loaa no ka Makana maluna ae i ka mea nana e hoihoi pololei mai i kuu Lio kane hulupala, lae kea, he keokeo kona mau kapuai a pau i hoailona ia ma ka uha hope akau H. E loaa no au ma ke Alanui Liliha.

WM. KAAUWAI.

Honolulu, Mar. 26, 1891. 5ts-d

 

Olelo Hoolaha.

            Ma ka Poakahi, Maraki 9, 1891, e uku ia ana he uku mahele i na Hoa Hui o ka Hui HAWAII BANANA COMPANY ma ka rumi Loio o William C. Achi, a ke konoia nei na lala o ua Hui la e kii ae i ko lakou mau kuleana.

Ma ke kauoha.

Maraki 2, 1891. 1w-d